WKB Lawyers – Alerty – Strona 2 z 3

Zapraszamy na przegląd obecnie procedowanych propozycji legislacyjnych oraz zmian, które zostały wprowadzone w ostatnim czasie w zakresie prawa pracy. W najnowszym newsletterze WKB będą mogli Państwo przeczytać o: pracy zdalnej, ochronie sygnalistów, nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz uzyskiwaniu informacji o szczepieniach pracowników.

PRACA ZDALNA

Od maja 2021 r. trwają prace nad uregulowaniem zasad wykonywania pracy zdalnej w Kodeksie pracy. Głównym celem nowych regulacji jest doprecyzowanie praw i obowiązków pracodawców i pracowników związanych ze świadczeniem pracy poza zakładem pracy, w tym przede wszystkim obowiązków w zakresie BHP, a także ochroną danych przekazywanych pracownikowi.

W ostatnich tygodniach do projektu zostały wprowadzone dodatkowe zmiany obejmujące m.in.:

doprecyzowanie, że miejsce świadczenia pracy zdalnej ma być każdorazowo uzgadniane z pracodawcą;
możliwość złożenia wniosku o zaprzestanie wykonywania pracy w formie zdalnej
w każdej chwili zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika;
zwiększenie limitu okazjonalnej pracy zdalnej (z 12 do 24 dni w roku kalendarzowym), której stosowanie nie wymaga wywiązywania się z części obowiązków objętych planowaną nowelizacją.

Nowelizacja ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od odwołania stanu epidemii w Polsce. Przypominamy, że do czasu wprowadzenia pracy zdalnej do Kodeksu pracy, pracodawcy mogą posiłkować się tymczasowymi regulacjami wynikającymi z tzw. „Tarczy Antykryzysowej”, przewidującej możliwość polecenia pracy zdalnej. Wspomniane uprawnienie przysługuje pracodawcom w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu.

Obecnie projekt jest na etapie uzgodnień, opiniowania i konsultacji publicznych.

OCHRONA SYGNALISTÓW

Do 17 grudnia 2021 r. pracodawcy zatrudniający co najmniej 250 osób powinni wprowadzić procedury zapewniające ochronę sygnalistów (czyli osób zgłaszających naruszenia prawa Unii). Obowiązek ten wynika z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. o ochronie sygnalistów („Dyrektywa”). Na dzień sporządzania newslettera brak jest regulacji krajowych w tym zakresie. Dlatego, do czasu uchwalenia polskiej ustawy, pracodawcy powinni wspomagać się przepisami unijnymi.

Dyrektywa wprowadza obowiązek wdrożenia:

mechanizmu umożliwiającego sygnalistom zgłaszanie nieprawidłowości w sposób pozwalający na zachowanie poufności ich danych (a więc stosowną procedurę i np. wewnątrzorganizacyjny kanał zgłaszania nieprawidłowości);
systemu ochronnego dla osób, które dokonały zgłoszenia;
zasad wyjaśniania zgłoszonych nieprawidłowości.

W odniesieniu do każdego z tych elementów Dyrektywa formułuje określone wymogi. W przepisach Dyrektywy znajduje się katalog dziedzin, których mogą dotyczyć naruszenia. Są to m.in.: zamówienia publiczne, bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami, czy ochrona prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwo sieci i systemów informacyjnych.

Zgodnie z Dyrektywą, ochrona będzie dotyczyła osób pozostających w stosunku pracy, ale również osób prowadzących działalność na własny rachunek, akcjonariuszy lub wspólników oraz osób będących członkami organu administrującego, wolontariuszy oraz stażystów (bez względu na otrzymywanie przez nich wynagrodzenia).

Zasadniczym celem nowych przepisów jest wprowadzenie zakazu podejmowania działań odwetowych względem sygnalistów. Pracodawcy nie powinni podejmować działań takich jak zwolnienie z pracy, przeniesienie na niższe stanowisko (degradacja), wstrzymanie awansu, czy nieprzedłużenie lub wcześniejsze rozwiązanie umowy o pracę na czas określony.

Pomimo nieprzedstawienia pierwszego projektu ustawy implementującej Dyrektywę, pracodawcy powinni już teraz rozpocząć działania mające na celu wprowadzenie odpowiednich procedur dających realną możliwość zgłaszania nieprawidłowości przez sygnalistów i ich skutecznej ochrony w związku z dokonanym zgłoszeniem.

Dyrektywa nakłada obowiązki w zakresie systemu zgłaszania i wyjaśniania nieprawidłowości oraz ochrony sygnalistów także na pracodawców zatrudniających od 50 do 250, z wydłużonym jednak terminem realizacji tych obowiązków do 2023 r.

NOWELIZACJA USTAWY O SYSTEMIE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

19 sierpnia br. Prezydent podpisał Ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja przewiduje szereg zmian w zakresie ubezpieczeń społecznych, spośród których przedstawiamy te, które w naszej ocenie są najistotniejsze.

skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego po rozwiązaniu stosunku pracy

Dotychczas pracownik, który zachorował w ciągu 14 dni od rozwiązania stosunku pracy, miał możliwość pobierania zasiłku chorobowego przez maksymalnie 182 dni. Okres ten został skrócony o połowę i od 1 stycznia 2022 r. w większości przypadków będzie wynosił 91 dni.

łączenie okresów niezdolności do pracy w ramach okresu zasiłkowego

W obowiązującym stanie prawnym, pracownik może przebywać na zasiłku chorobowym maksymalnie 182 dni (przy zachorowaniu na gruźlicę i w okresie ciąży – 270 dni).

Do tej pory powyższy limit obowiązywał w ramach jednej choroby, co oznacza, że zachorowanie przez ubezpieczonego na inną chorobę nie wliczało się do limitu 182 dni.

Na mocy nowelizacji, rodzaj choroby nie będzie miał dłużej znaczenia dla ustalania okresu zasiłkowego. W praktyce oznacza to, że jeśli ubezpieczony w ciągu 60 dni od dnia ustania poprzedniej niezdolności do pracy zachoruje na inną chorobę, to okres tej niezdolności zostanie zaliczony do limitu 182 dni. Po wykorzystaniu limitu 182 dni, pracownik będzie musiał przepracować minimum 60 dni, aby znowu ubiegać się o zasiłek chorobowy.

Powyższe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.

objęcie ubezpieczeniami społecznymi wspólników jednoosobowych spółek z o.o. oraz wspólników spółek osobowych

Nowelizacja wprowadziła również zmiany w ubezpieczeniach społecznych wspólników jednoosobowych spółek z o. o., spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej. Osoby te będą obejmowane obowiązkiem ubezpieczeń od dnia wpisania spółki do KRS albo od dnia nabycia udziałów w spółce, niezależnie od istnienia okoliczności leżących po stronie spółki, tj. niezależnie od tego, czy spółka prowadzi działalność, uzyskuje przychody, zatrudnia pracowników.

Powyższa zmiana będzie wejdzie w życie z dniem 18 września 2021 r.

UZSKIWANIE INFORMACJI O SZCZEPIENIACH PRACOWNIKÓW

Jak informowaliśmy w poprzednim newsletterze (dostępny tutaj), rząd pracuje nad projektem przepisów umożliwiających pracodawcom uzyskiwanie informacji o zaszczepieniu pracowników przeciwko COVID-19.

Z informacji przedstawionych w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów wynika, że pracodawcy będą uprawnieni do weryfikacji, czy pracownicy przebyli zakażenie COVID-19 w przeszłości lub aktualnie nie są zakażeni COVID-19. Wobec uzyskania takich informacji, pracodawcy mają zostać uprawnieni do podjęcia decyzji o:

delegowaniu pracownika do pracy poza stałe miejsce jej wykonywania;
delegowaniu pracownika do innego rodzaju pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym rodzajowi pracy lub
skierowaniu pracownika na urlop bezpłatny.

Jednocześnie pojawiają się coraz liczniejsze głosy, zgodnie z którymi ustawa ta nie zostanie przekazana do prac sejmowych. Powodem może być wiele wątpliwości i kontrowersji, jakie budził opis ustawy w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów, zwłaszcza w zakresie pozyskiwania informacji dotyczącej zdrowia pracowników przez pracodawcę, a także możliwości skierowania niezaszczepionych pracowników na urlopy bezpłatne.

Najprawdopodobniej pracodawcy będą musieli uzbroić się w cierpliwość, ponieważ na przepisy w kwestii uzyskiwania informacji o szczepieniach pracowników trzeba bedzie jeszcze poczekać.

W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z ekspertami zespołu prawa pracy WKB: Wioletą Polak, Moniką Walasek, Magdą Kurowicką, dr Mateuszem Gajdą i Karoliną Kornelak.

Alert można pobrać TUTAJ

Dnia 16 sierpnia 2021 r. ogłoszona została ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego („Nowelizacja”). Nowelizacja rozszerza katalog przypadków, w których organy administracji nie będą mogły stwierdzać nieważności decyzji administracyjnych. Wprowadzone zmiany zostały przedstawione w poniższej tabeli przez porównanie dotychczasowego stanu prawnego i stanu prawnego obowiązującego po wejściu w życie Nowelizacji, tj. po dniu 16 września 2021 r.

Dotychczas

Po nowelizacji

Nie można było stwierdzić nieważności decyzji:

1. po upływie 10 lat od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia tylko w określonych przypadkach;

np. po upływie powyższego terminu można było stwierdzić nieważność decyzji wydanej np. z rażącym naruszeniem prawa.

Nie można stwierdzić nieważności decyzji:

1. po upływie 10 lat od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia niezależnie od przyczyny takiej nieważności tj. w każdym przypadku;

np. po upływie powyższego terminu nie można stwierdzić nieważności decyzji również wtedy gdy wydana została
np. z rażącym naruszeniem prawa.

2. gdy wywołała nieodwracalne skutki prawne.

Powyższa, regulacja będzie miała zastosowanie także do postępowań, które się toczą – nie zostały zakończone ostateczną decyzją przed dniem 16 września 2021 r.

W przypadku braku możliwości stwierdzenia nieważności decyzji organ stwierdza, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa oraz wskazuje z jakiego powodu nie było możliwe stwierdzenie jej nieważności.

Tak samo jak dotychczas – w przypadku braku możliwości stwierdzenia nieważności decyzji organ stwierdza, że decyzja została wydana
z naruszeniem prawa oraz wskazuje z jakiego powodu nie było możliwe stwierdzenie jej nieważności.Jednak, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 30 lat, nie wszczyna się postępowania w sprawie stwierdzenia jej nieważności. Jeżeli postępowanie spełniające powyższe kryteria toczy się i nie zostało zakończone ostateczną decyzją przed dniem 16 września 2021 r. – podlega ono umorzeniu z mocy prawa.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami prosimy o kontakt z naszymi prawniczkami z zespołu nieruchomości i procesu inwestycyjnego: Anną Wyrzykowską i Adrianną Kucharską.

Alert można pobrać TUTAJ

Unijna dyrektywa Omnibus jeszcze przed uchwaleniem określana była mianem New Deal dla konsumentów. Jej implementacja do polskiego porządku prawnego może wprowadzić sporą rewolucję nie tylko w kwestii samego komunikowania się z konsumentami (szczególnie w świecie cyfrowym), lecz także w ich zwyczajach zakupowych. To, w jaki sposób zmienią się wymagania stawiane przedsiębiorcom, będą wyjaśniać eksperci WKB w tej i w kolejnych częściach niniejszego cyklu.

Wyszukaj hasło: „Zakupy Omnibus” – co z pozycjonowaniem ofert?

Dyrektywa Omnibus[1] dotyka wielu aspektów e-commerce, z którymi konsumenci stykają się każdego dnia. W poprzednich alertach sygnalizowaliśmy zmiany m.in. dotyczące informowania o obniżkach cen czy walki z fałszywymi opiniami na temat produktów. Kolejna nowość odnosi się do pozycjonowania (lub jak to określa polski ustawodawca – „plasowania”) ofert dostępnych w sieci.

Plasowanie, czyli co?

W ślad za dyrektywą Omnibus, w projekcie ustawy ją implementującej[2] („Projekt ustawy”) znalazła się definicja „plasowania”. Chociaż to pojęcie może wydawać się nieco archaiczne, wydaje się, że pozostanie już w polskim porządku prawnym – znajduje się ono nie tylko w Projekcie ustawy, ale również w tłumaczeniu dyrektywy Omnibus i Rozporządzenia P2B[3].

Plasowanie zostanie zdefiniowane w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym[4] i będzie oznaczać przyznawanie określonej widoczności produktom lub wagi nadawanej wynikom wyszukiwania przez przedsiębiorców udostępniających funkcję wyszukiwania internetowego w formie, w jakiej zostało przedstawione, zorganizowane lub przekazane niezależnie od wykorzystanych środków technologicznych.

W uproszczeniu chodzi więc o mechanizmy, które nadają określone miejsce wynikom wyszukiwania pojawiającym się w odpowiedzi na zapytania konsumentów.

Prawodawca unijny zwrócił uwagę, że wyższe plasowanie lub jakiekolwiek wyeksponowanie ofert handlowych wśród wyników wyszukiwania przez dostawców funkcji wyszukiwania internetowego ma istotny wpływ na konsumentów. Trudno nie zgodzić się z takim stwierdzeniem. Nie powinno zatem dziwić, że po uregulowaniach znajdujących się w Rozporządzeniu P2B (dotyczących relacji między platformami internetowymi a przedsiębiorcami) nadszedł czas na uregulowanie tych kwestii w obrocie konsumenckim.

Czy muszę ujawniać, jak działa ranking?

Zgodnie z nowymi przepisami przedsiębiorcy będą zobowiązani poinformować o ogólnych informacjach dotyczących głównych parametrów decydujących o plasowaniu ofert przedstawionych konsumentowi w wyniku wyszukiwania. Informacje te muszą być przedstawione w specjalnej części interfejsu internetowego, która jest w sposób bezpośredni i łatwy dostępna ze strony, na której prezentowane są oferty.

Jest to nowe rozwiązanie, które w praktyce może budzić wątpliwości co do tego, jak szczegółowe informacje mają być ujawnione. Z jednej strony, w uzasadnieniu do Projektu ustawy znajduje się zastrzeżenie, że przedsiębiorcy nie będą musieli ujawniać szczegółowego funkcjonowania ich mechanizmów plasowania (w szczególności algorytmów), tylko raczej ogólny opis głównych parametrów decydujących o plasowaniu. Opis ten powinien wyjaśniać domyślne, główne parametry stosowane przez przedsiębiorcę oraz ich znaczenie w porównaniu z innymi parametrami. Niemniej pojęcie „ogólne informacje” jest ze swojej natury niedookreślone i w praktyce ocena, gdzie kończy się ogólny opis, a gdzie zaczynają szczegółowe informacje, może sprawiać trudności.

Kto musi przedstawić informacje o plasowaniu?

Komisja Europejska stoi na stanowisku, że poszczególne uregulowania odnoszą się do różnych adresatów.

W ustawie o prawach konsumenta znajdzie się obowiązek poinformowania konsumenta o wspomnianych parametrach, którego adresatem będą dostawcy internetowych platform handlowych. Komisja Europejska wskazuje, że dotyczy to jedynie pośredników, którzy bezpośrednio umożliwiają zawarcie umowy między konsumentem a sprzedawcą (bez względu na to, czy sprzedawcą będzie przedsiębiorca, czy inna osoba fizyczna). Jednocześnie przepis ma nie mieć zastosowania do porównywarek cenowych lub wyszukiwarek niebędących zarazem dostawcami internetowych platform handlowych.

Nie oznacza to jednak, że dostawcy porównywarek cenowych i wyszukiwarek internetowych są zwolnieni z jakichkolwiek obowiązków dotyczących informowania o plasowaniu.

W rzeczywistości porównywarki cenowe również będą zobowiązane do przedstawiania tych informacji. W ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym znajdzie się przepis wskazujący, że za istotne informacje – których pominięcie będzie stanowić zaniechanie wprowadzające w błąd – będą uważane właśnie ogólne informacje (udostępniane w specjalnej części interfejsu internetowego, która jest w sposób bezpośredni i łatwy dostępna ze strony, na której prezentowane są wyniki wyszukiwania) dotyczące głównych parametrów decydujących o plasowaniu produktów przedstawianych konsumentowi w wyniku wyszukiwania oraz względne znaczenie tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami.

Warto zwrócić przy tym uwagę, że w Projekcie ustawy projektodawca pominął część przepisu z dyrektywy Omnibus, która wskazuje, że do popełnienia nieuczciwej praktyki rynkowej dojdzie, jeżeli informacje zostaną pominięte w przypadku udostępnienia konsumentom możliwości wyszukiwania produktów oferowanych przez różnych przedsiębiorców lub konsumentów na podstawie zapytania przez podanie słowa kluczowego, wyrażenia lub innej wartości wejściowej, niezależnie od tego, gdzie transakcje są ostatecznie zawierane. W związku z tym, niektórzy przedstawiciele biznesu wskazują, że nie jest jasne, czy nowe obowiązki będą dotyczyć również przedsiębiorców, którzy oferują narzędzia umożliwiające szukanie produktów tylko jednego sprzedawcy (np. na stronie internetowej konkretnego sklepu internetowego). Wydaje się jednak, że wykładnia w kontekście dyrektywy Omnibus wyklucza taki wniosek.

Dostawcy wyszukiwarek internetowych są natomiast już teraz zobowiązani do publikowania łatwo i ogólnodostępnego opisu parametrów mających najistotniejsze znaczenie przy plasowaniu – na podstawie Rozporządzenia P2B.

Czy mogę zapłacić za lepszą widoczność w rankingu?

Komisja Europejska uznała, że zagadnienie ukrytej reklamy polegającej na nadaniu większej widoczności danej oferty w zamian za płatność jest ściśle związane z informacjami dotyczącymi plasowania. Zdaniem Komisji Europejskiej odpłatność może być bowiem jednym z parametrów, które wpływają na plasowanie towarów, usług itp.

Dyrektywa Omnibus nie wprowadza zakazu wykorzystywania mechanizmów, które pozwalają poprawić widoczność wyniku wyszukiwania w zamian za dokonanie płatności. Jednak za każdym razem, gdy konsument zetknie się z ofertą, której widoczność została podniesiona w ten sposób, powinien być o tym poinformowany.

Podawanie wyników wyszukiwania bez wyraźnego ujawnienia płatnej reklamy lub płatności dokonanej specjalnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów będzie uznawane za nieuczciwą praktykę rynkową. Co istotne, przepis dotyczy nie tylko płatności bezpośrednich, ale również pośrednich (np. pobranie wyższej prowizji za transakcję przez dostawcę platformy handlowej).

Podsumowanie

Ani dyrektywa Omnibus, ani projekt ustawy ją implementujący, nie przyniosą rewolucji, jeśli chodzi o możliwość doboru kryteriów, które będą wpływać na plasowanie towarów lub usług w wynikach wyszukiwania. Wprowadzane przepisy odnoszą się bowiem nie do samych mechanizmów wyszukiwania, ale ustanawiają pewne obowiązki informacyjne. Realizacja tych obowiązków może mieć natomiast istotne znaczenie dla świadomych konsumentów, którzy chcą wiedzieć, co wpływa na sposób wyświetlania im ofert handlowych.

W przypadku jakichkolwiek pytań serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi prawniczkami z zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego: Dorotą Karczewską lub Anną Grzybowską.

Alert można pobrać TUTAJ.

[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. dotycząca lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów regulujących ochronę konsumenta (Dz.U.UE.L.2019.328.7).

[2] Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw, nr UC86, https://legislacja.rcl.gov.pl.

[3] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1150 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie propagowania sprawiedliwości i przejrzystości dla użytkowników biznesowych korzystających z usług pośrednictwa internetowego, Dz.U.UE.L.2019.186.57.

[4] Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, tj. Dz.U. 2017 r. poz. 2070.

Czytelnicy oceniają ten alert na 5 gwiazdek – nieuczciwe opinie w internecie a nowe regulacje konsumenckie

Przy podejmowaniu decyzji o zakupie konsumenci w coraz większym stopniu polegają na opiniach i rekomendacjach innych konsumentów. Potwierdza to choćby badanie przeprowadzone na zlecenie Prezesa UOKiK w 2020 r., które wykazało, że aż 93% badanych kieruje się opiniami o produkcie zamieszczonymi w sieci, a dla 86% kupujących istotne są opinie o sprzedającym[1]. Nie dziwi więc, że tego typu recenzje to obecnie jedno z najskuteczniejszych narzędzi sprzedażowych wykorzystywanych – niestety również w nieuczciwy sposób – w celu pozyskania klientów. Pod lupą organów ochrony konkurencji i konsumentów znajdowały się takie działania, jak publikowanie fałszywych opinii (fake reviews)[2] czy manipulowania sposobem prezentowania opinii[3].

W celu przeciwdziałania takim praktykom przedsiębiorców i zagwarantowania wyższego poziomu transparentności i ochrony konsumentów w sieci (i nie tylko), dyrektywa Omnibus i implementujący ją projekt krajowej ustawy („Projekt ustawy”)[4] wprowadzają nowe zasady postępowania z opiniami i recenzjami konsumentów.

Co nowego?

Projekt ustawy przewiduje wdrożenie zmian do ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym[5] w dwóch obszarach:

Po pierwsze, w przypadku, w którym przedsiębiorca umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, powinien on wskazać, czy i w jaki sposób zapewnia, aby publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy nabyli/używali danego produktu. Pominięcie takiej informacji (lub jej przekazanie w sposób niejasny) może być uznane za zaniechanie wprowadzające konsumentów w błąd. Wskazać należy, że projektowane rozwiązanie nie będzie nakładać na przedsiębiorców obowiązku weryfikowania (filtrowania) publikowanych opinii – w takim jednak przypadku konieczne będzie wyraźne wskazanie, że nie podejmują oni takich działań.
Po drugie, rozbudowana zostaje czarna lista praktyk rynkowych nieuczciwych w każdych okolicznościach o dwa typy zachowań przedsiębiorców związanych z opiniami i rekomendacjami. Projekt ustawy przewiduje, że zakazane będzie:

1. Twierdzenie przez przedsiębiorcę, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, że opinie o produkcie zostały zamieszczone przez konsumentów, którzy nabyli/używali danego produktu, choć przedsiębiorca ten nie podjął uzasadnionych i proporcjonalnych kroków w celu sprawdzenia, czy opinie te rzeczywiście pochodzą od tych konsumentów. Zakaz ten odnosi się do przedsiębiorców, którzy zgodnie z opisanym wyżej obowiązkiem informacyjnym wskażą, że zapewniają rzetelne pochodzenie opinii, a jednocześnie nie dokonują ich adekwatnej weryfikacji. Przykładowo, jako sposób sprawdzenia opinii dyrektywa Omnibus wymienia zwrócenie się do autora opinii o informacje potwierdzające rzeczywisty zakup/skorzystanie z produktu.
2. Zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów, albo zniekształcanie lub zlecanie innej osobie zniekształcania opinii lub rekomendacji konsumentów, w celu promowania produktów. Zakres ww. zakazu jest niewątpliwie szeroki i obejmuje takie nieuczciwe działania mające na celu promowanie produktów, jak kupowanie fałszywie pozytywnych opinii (zarówno o produkcie, jak i przedsiębiorcy, w tym polubień w mediach społecznościowych) od wyspecjalizowanych podmiotów albo użytkowników, czy manipulowanie treścią lub sposobem prezentowania opinii (np. poprzez edytowanie, usuwanie, ukrywanie negatywnych opinii czy zniechęcanie autorów do ich publikowania). Nie jest przy tym jasne, w jaki sposób należy zapewnić zgodność z analizowaną normą tzw. recenzji sponsorowanych (zamawianych na podstawie współpracy pomiędzy autorem a przedsiębiorcą, popularnych szczególnie w mediach społecznościowych).

Wskazać należy jednocześnie, że niezależnie od opisanych powyżej stypizowanych obowiązków i zakazów, inne rodzajowo nieuczciwe zachowania przedsiębiorców związane z opiniami i recenzjami mogą również zostać zakwalifikowane na podstawie klauzuli generalnej jako nieuczciwa praktyka rynkowa[6].

Kto będzie zobowiązany do przestrzegania nowych zasad?

Omówione rozwiązania dotyczyć będą nie tylko przedsiębiorców-sprzedawców, którzy publikują opinie i recenzje lub odwołania do nich na swoich stronach/aplikacjach, ale w pewnych okolicznościach również innych przedsiębiorców, którzy pozyskują, udostępniają czy moderują takie opinie (np. agencje marketingowe, platformy czy porównywarki internetowe udostępniające funkcjonalność publikowania recenzji).

Jakie to będzie miało konsekwencje?

Dyrektywa Omnibus i Projekt ustawy, a także szereg działań podejmowanych przez organy ochrony konsumentów[7], wskazują jednoznacznie, że większa uwaga będzie przykładana do skutecznego egzekwowania nieuczciwych praktyk rynkowych związanych z opiniami i recenzjami online. Odnosząc się do krajowego podwórka, Prezes UOKiK wskazał w tegorocznym komunikacie, że Konsumenci mają prawo do rzetelnej informacji – zwłaszcza w przypadku zakupów przez internet jest to niezmiernie ważne, dlatego podejmujemy działania, aby zapewnić Konsumentom dostęp do w pełni wiarygodnych opinii zakupowych[8].

Wskazać należy, że uznanie działania (zaniechania) przedsiębiorcy za nieuczciwą praktykę rynkową może powodować dwojakie konsekwencje. Po pierwsze, możliwe jest podjęcie działań na gruncie prywatnoprawnym – chodzi tu o działania podejmowane przez konsumentów, którzy będą dochodzić swoich praw w związku z błędną decyzją zakupową wywołaną nieuczciwym działaniem przedsiębiorcy. Po drugie (i bardziej dotkliwie), przedsiębiorcy mogą spotkać się z interwencją Prezesa UOKiK, jeżeli taka praktyka naruszać będzie zbiorowe interesy konsumentów. Wówczas możliwe jest nałożenie dotkliwych kar pieniężnych i innych obowiązków (np. rekompensaty publicznej).

W świetle powyższego, wszyscy przedsiębiorcy, którzy uczestniczą w publikowaniu opinii i recenzji (tj. m.in. agencje marketingowe, platformy, porównywarki oraz sprzedawcy) powinni dokonać weryfikacji sposobu postępowania z takimi opiniami na każdym etapie: ich pozyskiwania, weryfikowania, moderowania i prezentowania. Brak zgodności takich działań z nowymi zasadami może być bowiem bardzo kosztowny.

W przypadku jakichkolwiek pytań serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi prawniczkami z zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego: Dorotą Karczewską lub Aleksandrą Mariak.

Alert można pobrać TUTAJ.

[1] https://www.uokik.gov.pl/download.php?plik=25423

[2] Por. informację o wszczętym w tym roku postępowaniu przeciwko Google i Amazon w związku z fałszywymi opiniami publikowanymi na tych platformach przez brytyjski organ ochrony konkurencji (CMA): https://www.gov.uk/government/news/cma-to-investigate-amazon-and-google-over-fake-reviews

[3] Por. komunikat na stronie UOKiK: https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=17411

[4] Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw, nr UC86, https://legislacja.rcl.gov.pl

[5] Tj.. Dz. U. z 2017 r. poz. 2070, dalej „UPNPR”.

[6] Por. art. 4 ust. 1 UPNPR.

[7] Wskazać należy choćby inicjatywy niemieckiego organu (Bundeskartellamt): https://www.bundeskartellamt.de/SharedDocs/Meldung/EN/Pressemitteilungen/2020/06_10_2020_SU%20Nutzerbewertungen.html czy holenderskiego organu: https://www.acm.nl/en/publications/acm-takes-action-against-trade-fake-reviews-and-fake-likes.

[8] Por. komunikat z 14.04.2021 r. dostępny na stronie: https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=17411.

Usługi płatne czy bezpłatne? Nowe obowiązki przedsiębiorców w przypadku „płatności” danymi osobowymi

Opublikowany w lipcu projekt ustawy implementującej dyrektywę Omnibus[1] („Projekt ustawy”) przewiduje, że ustawa o prawach konsumenta[2] („UPK”), m.in. w zakresie obowiązków informacyjnych, będzie miała zastosowanie do nowej kategorii umów – umów, w których za otrzymane treści lub usługi cyfrowe „płacimy” danymi osobowymi. Jednak nie każda taka umowa będzie podlegać nowym regulacjom. Poniżej sygnalizujemy, jakie umowy mogą podpadać pod nowe rozwiązania.

Co znajdziemy w nowych przepisach?

Projekt ustawy wskazuje, że przepisy UPK będą stosowane do umów, na podstawie których:

przedsiębiorca zobowiązał się dostarczyć lub dostarczył treści cyfrowe niedostarczane na nośniku materialnym, lub usługi cyfrowe, a
konsument zobowiązał się udostępnić lub udostępnił przedsiębiorcy dane osobowe.

Aby stwierdzić, czy nowe regulacje mają zastosowanie, trzeba będzie ustalić w pierwszej kolejności, czy przedsiębiorca dostarcza treść lub usługę cyfrową. Treść cyfrowa została już zdefiniowana w UPK. Natomiast czym jest usługa cyfrowa, dowiemy się z projektu innej ustawy[3] – ustawy implementującej tzw. dyrektywę towarową[4] i dyrektywę cyfrową[5]. Takie rozbicie projektów, które – jak się wydaje – powinny być procedowane równolegle, może wprowadzić niemałe zamieszanie, gdyby ustawa implementująca dyrektywę Omnibus weszła w życie wcześniej niż ustawa implementująca pozostałe dyrektywy.

Już teraz wiemy jednak, że za usługi cyfrowe będą uznawane m.in. usługi wymiany treści wideo i audio, gry oferowane w chmurze, usługi przechowywania danych w chmurze, poczty elektronicznej, mediów społecznościowych. Okazuje się zatem, że wiele usług, które do tej pory postrzegaliśmy jako darmowe, wcale nie musi takimi być. Co więcej, wymieniony katalog, określony w uzasadnieniu do Projektu ustawy, nie jest zamknięty. Można się zatem spodziewać, że niektóre usługi – póki co – niewymienione przez projektodawcę, również będą w praktyce objęte nowymi regulacjami. Pytanie o podleganie regulacjom ustawy o prawach konsumenta może dotyczyć np. umów ramowych, na podstawie których następuje jedynie „wprowadzenie” konsumenta do systemów, które pozwalają na zawieranie poszczególnych transakcji, np. umowa „darmowego” konta w serwisie oferującym zakup filmów do oglądania online.

Istotne będzie również ustalenie, czy udostępnienie danych osobowych następuje w ramach tej samej umowy, co dostarczenie treści lub usługi cyfrowej. Ani Projekt ustawy, ani dyrektywa Omnibus, nie rozwijają jednak tego wątku. Może zatem pojawić się pytanie, co z sytuacjami, gdy przekazanie danych osobowych w zamyśle przedsiębiorcy nie ma być formą odpłatności za usługę, ale następuje niejako „przy okazji” świadczenia usługi bądź dostarczania treści cyfrowej, np. dane osobowe zbierane są wyłącznie w celach statystycznych.

Kiedy ustawa o prawach konsumenta nie znajdzie zastosowania?

Projekt przewiduje 3 wyłączenia od ogólnej zasady opisanej wyżej. Przepisów UPK nie będzie się stosować do wskazanych umów, jeżeli dane osobowe będą przetwarzane przez przedsiębiorcę wyłącznie w celu:

dostarczenia treści cyfrowych niedostarczanych na nośniku materialnym lub usługi
cyfrowej,
poprawy bezpieczeństwa, kompatybilności lub interoperacyjności oprogramowania oferowanego na podstawie wolnej i otwartej licencji, lub
wykonania obowiązku ustawowego, a przedsiębiorca nie przetwarza tych danych do żadnych innych celów.

W istocie te wyjątki mają bardzo wąski zakres stosowania i trudno wyznaczyć rodzajowo umowy, które byłyby wyłączone spod nowej regulacji, np. wspomniane umowy konta w serwisie internetowym. Zatem to cechy konkretnej umowy będą decydować o tym, czy umowa podlega przepisom UPK, czy nie. Tymczasem wielu przedsiębiorców wykorzystuje zbierane dane w celach marketingowych lub wskazanych wcześniej celach statystycznych. Wydaje się, że w większości takich wypadków przedsiębiorca będzie jednak musiał dostosować się do przepisów UPK.

Na marginesie warto wspomnieć też o tym, że kwestia wykorzystania przez przedsiębiorców wyłącznie metadanych (uwzględniona w motywach dyrektywy Omnibus) nie doczekała się regulacji w Projekcie ustawy.

Czy zgodność działania przedsiębiorcy z RODO ma znaczenie?

W pracach nad dyrektywą Omnibus podkreślana była konieczność stosowania przepisów RODO[6] do przetwarzania danych. Ma to znaczenie przy określaniu, jaka podstawa prawna przetwarzania danych osobowych jest właściwa przy przetwarzaniu danych osoby fizycznej dla danego celu.

Przyjęta podstawa prawna przetwarzania ma jednak pośrednie znaczenie dla oceny, czy „darmowa” usługa będzie podlegała ochronie konsumenckiej na podstawie projektowanych przepisów. Można przy tym zaryzykować stwierdzenie, że inna podstawa prawna przetwarzania, niż realizacja umowy lub obowiązki prawne dostawcy usług, będzie jedną z przesłanek do przyjęcia, że rzeczywiście doszło do zapłaty danymi osobowymi za otrzymaną usługę. W takim wypadku UPK powinno być więc stosowane.

W związku z tym, sama zgodność podstawy przetwarzania danych osobowych z RODO jeszcze nie przesądza o tym, że przedsiębiorca wykonał wszystkie ciążące na nim obowiązki. Ocena pod kątem zgodności jego działania z ustawą o prawach konsumenta powinna być zatem przeprowadzana niezależnie, z uwzględnieniem specyfiki prawa konsumenckiego.

W przypadku jakichkolwiek pytań serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi prawniczkami z zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego oraz zespołu prawa własności intelektualnej i TMT: Dorotą Karczewską, Anną Grzybowską lub Karoliną Miksą.

Alert można pobrać TUTAJ.

[2] Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 287 z późn. zm.).

[3] Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz ustawy – Kodeks cywilny, nr UC53, https://legislacja.rcl.gov.pl

[4] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniająca rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE i uchylająca dyrektywę 1999/44/WE (Dz. U. UE. L. z 2019 r. Nr 136, str. 28 z późn. zm.).

[5] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów
o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych (Dz. U. UE. L. z 2019 r. Nr 136, str. 1 z późn. zm.).

[6] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. U. UE. L. z 2016 r. Nr 119, str. 1 z późn. zm.).

Unijna dyrektywa Omnibus jeszcze przed uchwaleniem określana była mianem New Deal dla konsumentów. Jej implementacja do polskiego porządku prawnego może wprowadzić sporą rewolucję nie tylko w kwestii samego komunikowania się z konsumentami (szczególnie w świecie cyfrowym), lecz także w ich zwyczajach zakupowych. To, w jaki sposób zmienią się wymagania stawiane przedsiębiorcom, będą wyjaśniać eksperci WKB w tej i w kolejnych częściach niniejszego cyklu.

Czy nowe obowiązki dotyczące informowania o obniżkach cen doprowadzą do zmiany zasad organizowania promocji?

Na początku lipca na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy implementującej Dyrektywę Omnibus („Projekt ustawy”), która ma zostać transponowana do polskiego porządku prawnego do 28 listopada 2021 r. Państwa członkowskie powinny stosować te przepisy od dnia 28 maja 2022 r.

Co nowego?

Nowe przepisy zmierzają do wprowadzenia istotnych zmian w zakresie oznaczania promocji cenowych stosowanych w każdym „miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług”. Nowa regulacja ma zostać wdrożona do ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług oraz obejmować swoim zakresem zastosowania zarówno podmioty działające w sposób tradycyjny, jak i na rynku online.

Projekt ustawy zakłada m.in., że:

przedsiębiorcy będą zobowiązani podawać obok informacji o obniżonej cenie także informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w ciągu 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.
Zasada ta odnosi się również do reklamy towaru czy usługi. Regulacja ma ukrócić stosowanie praktyk wprowadzających konsumentów w błąd poprzez używanie sztucznie zawyżonych cen jako cen obowiązujących przed obniżką, i w konsekwencji oferowaniu im cen tylko z pozoru atrakcyjnych.
Ustawodawca krajowy przewiduje szczególny sposób ustalania cen towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności, oraz produktów znajdujących się w obrocie krócej niż 30 dni.
W odniesieniu do towarów ulegających szybkiemu zepsuciu lub mających krótki termin przydatności przedsiębiorca będzie zobowiązany uwidocznić obok informacji o obniżonej cenie informację o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki. Reguła ta różni się więc od ogólnej zasady, według której podawana ma być najniższa cena z ostatnich 30 dni przed obniżką.
Jeśli z kolei towar jest w sprzedaży krócej niż 30 dni, przedsiębiorca musi uwidocznić informację o najniższej cenie tego towaru obowiązującej w okresie od pierwszego dnia jego oferowania. Mowa tu oczywiście o cenie, która faktycznie była oferowana klientom.

Kwestie do rozstrzygnięcia

W Projekcie ustawy nie wykorzystano pewnego luzu przewidzianego w Dyrektywie Omnibus dotyczącego ustalenia na poziomie krajowym reguł informowania o cenach w przypadku stopniowego zwiększania obniżki. Jest to pole, na którym w przyszłości mogą pojawiać się wątpliwości interpretacyjne, mogące w konsekwencji doprowadzić do różnych podejść w praktyce.

Duże znaczenie dla biznesu będzie miało rozstrzygnięcie, jakie działania będą kwalifikowane jako obniżki cen. Z materiałów opublikowanych do tej pory przez Komisję Europejską wynika, że wyłączeniu spod opisanej regulacji będą podlegać m.in. tzw. oferty warunkowe przewidujące przykładowo dwa produkty w cenie jednego czy trzeci produkt za 30% ceny. Niemniej jednak są to tylko przykłady z materiałów roboczych, nie zaś z oficjalnych wytycznych.

Sposób tworzenia reklam dotyczących obniżek cen produktów będzie zatem decydowaćo tym, czy nowe przepisy o cenach zostały prawidłowo zastosowane do konkretnej reklamy. Problemy z rozstrzygnięciem zakresu zastosowania nowych przepisów mogą odnosić się do komunikatów informujących o ogólnych zniżkach w sposób wskazujący ich wysokość (np. „20% na cały asortyment”). Takie przypadki będą musiały podlegać indywidualnej ocenie.

Wspomnieć trzeba, że kolejną nowością przewidzianą w Projekcie ustawy jest nałożony na przedsiębiorców obowiązek informowania konsumentów o indywidualnym dostosowaniu ceny (jeżeli oczywiście takie działania mają miejsce). Z praktycznego punktu widzenia jednoczesna realizacja w przejrzysty sposób obowiązku przekazania informacji o cenie sprzed obniżki i informacji o tym, że cena jest personalizowana, może stanowić dla przedsiębiorców nie lada wyzwanie.

Sankcje dla przedsiębiorców

Przedsiębiorcy, którzy nie dostosują się do nowych zasad, będą musieli liczyć się z interwencją Inspekcji Handlowej i karami w maksymalnej wysokości 20 tys. zł, a w przypadku naruszeń powtarzających się trzykrotnie w ciągu 12 miesięcy – nawet 40 tys. zł za niewykonanie obowiązków związanych z informowaniem o cenach promocyjnych.

Do tej pory podawanie nieprawdziwych informacji o promocjach cenowych było kwestionowane na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, która po wejściu w życie nowych przepisów będzie mogła być stosowana równolegle. W praktyce oznacza to tyle, że w przypadku „fikcyjnych promocji” interwencje będzie mógł podjąć także Prezes UOKiK, jeżeli praktyka będzie naruszała zbiorowe interesy konsumentów. W takim przypadku maksymalne kary za tego rodzaju naruszenia mogą wynieść nawet do 10% obrotu przedsiębiorcy. Sankcje te mogą zostać nałożone na każdy podmiot, jeżeli jego działania wywołują skutki na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

Nieprzestrzeganie nowych przepisów przez przedsiębiorców może więc powodować dotkliwe skutki dla ich biznesu.

W przypadku jakichkolwiek pytań serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi prawniczkami z zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego: Dorotą Karczewską lub Aleksandrą Hyla.

Alert można pobrać TUTAJ.

W dniu 6 lipca 2021 r. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało zaktualizowany projekt Ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych („KSH”) oraz niektórych innych ustaw, po jego rozpatrzeniu na posiedzeniu komisji prawniczej.

W porównaniu z projektem opublikowanym pół roku wcześniej, projekt z czerwca 2021 r. nie przewiduje znaczących zmian.

Podstawowym celem projektu jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego dotychczas nieznanych regulacji z zakresu prawa holdingowego, a ponadto szeregu zmian wzmacniających pozycję rad nadzorczych poprzez wyposażenie ich w narzędzia umożliwiające sprawowanie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze założenia projektu nowelizacji.

PRAWO HOLDINGOWE

Grupa spółek

Projekt nowelizacji umożliwia istniejącym holdingom, tj. strukturom obejmującym spółki pozostające ze sobą w stosunkach dominacji i zależności, w tym holdingom faktycznym, prowadzenie wspólnej działalności w oparciu o nowo proponowane ramy prawne przewidziane dla tzw. grup spółek.

Zgodnie z projektowaną definicją, grupa spółek to spółka dominująca i spółka lub spółki od niej zależne, kierujące się wspólną strategią gospodarczą w celu realizacji wspólnego interesu, uzasadniającą sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi przez spółkę dominującą.

U źródeł planowanej nowelizacji tkwi założenie, zgodnie z którym spółki uczestniczące
w grupie spółek obok interesu własnego powinny kierować się także interesem grupy spółek (tj. wspólną strategią gospodarczą), o ile nie zmierza to do pokrzywdzenia wierzycieli lub wspólników mniejszościowych albo akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej. Stanowi to istotne odejście od tradycyjnej perspektywy prawa spółek, zgodnie z którym każda spółka powinna kierować się w pierwszej kolejności interesem własnym, a nie interesem grupy kapitałowej, do której należy.

W ramach nowelizacji proponuje się również wykreślenie art. 7 KSH, który regulował kwestię umowy o zarządzanie spółką zależną (holding umowny), wobec czego planowane prawo holdingowe ma być oparte w całości na instytucjach wspólnych dla holdingów faktycznych i umownych.

Zgodnie z projektem nowelizacji przewidziane w nim instytucje prawa holdingowego znajdą zastosowanie do grup spółek po spełnieniu przez spółki w ramach grupy określonych wymogów formalnych, tj.:

wymogu podjęcia przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie spółki zależnej uchwały o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej, większością trzech czwartych głosów, oraz
wymogu ujawnienia przez spółkę dominującą oraz spółki zależne uczestnictwa
w grupie spółek w polskim rejestrze przedsiębiorców poprzez wpisanie odpowiedniej wzmianki do rejestru (przy czym w przypadku spółki dominującej posiadającej siedzibę za granicą wystarczającym będzie ujawnienie w rejestrze uczestnictwa w grupie spółek przez spółkę zależną, ze wskazaniem spółki dominującej).

Stosowanie przepisów z zakresu prawa holdingowego w odniesieniu do danej spółki
i członków jej organów możliwe będzie dopiero po ujawnieniu przez daną spółkę w rejestrze przedsiębiorców wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek.

Z kolei ustanie uczestnictwa w grupie spółek będzie następowało wskutek podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki zależnej z uwzględnieniem powyższej większości głosów lub wskutek złożenia oświadczenia spółce zależnej przez spółkę dominującą o ustaniu tego uczestnictwa.

Spółki należące do grupy spółek będą zobowiązane wskazywać swoją przynależność do grupy spółek w swoich pismach i zamówieniach handlowych spółek oraz na swoich stronach internetowych.

W najnowszej wersji projektu zmodyfikowano przepisy regulujące zakres podmiotowy grupy spółek. Z jednej strony projekt w obecnym kształcie dopuszcza stosowanie przepisów o grupie spółek również w stosunku do spółek powiązanych ze spółką dominującą, o ile tak stanowi umowa albo statut spółki powiązanej. Z drugiej strony wykluczono z zakresu podmiotowego projektu te spółki zależne, które są spółkami publicznymi, spółkami w upadłości albo są spółkami w likwidacji i rozpoczęły podział swojego majątku.

Ponadto, w związku z wejściem w życie w dniu 1 lipca 2021 r. przepisów przewidujących nowy rodzaj spółki kapitałowej – prostą spółkę akcyjną, projekt nowelizacji KSH należy odczytywać z uwzględnieniem art. 4 § 2¹ i 2² pkt 1 KSH. W świetle tych przepisów:

przepisy o zarządzie i członku zarządu należy co do zasady odpowiednio stosować do prostej spółki akcyjnej, w której powołano radę dyrektorów;
ilekroć w przepisach KSH jest mowa ogólnie o udziale akcjonariusza w kapitale zakładowym, należy przez to rozumieć także stosunek liczby akcji akcjonariusza prostej spółki akcyjnej do liczby wszystkich akcji wyemitowanych w tej spółce.

W efekcie w braku dalszych zmian w projekcie przepisy projektowanego prawa holdingowego, choć odwołują się literalnie do konstrukcji kapitału zakładowego i regulują bezpośrednio status członków zarządu w grupie spółek, będą w równej mierze dotykały grup spółek, w których skład wchodzą proste spółki akcyjne, również wtedy, gdy w tych spółkach ustanowiono radę dyrektorów.

Wiążące polecenia spółki dominującej

Zgodnie z projektem spółka dominująca będzie mogła wydawać (w formie pisemnej lub elektronicznej, pod rygorem nieważności) wiążące polecenia spółce zależnej należącej do grupy spółek, dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek. Polecenie powinno wskazywać co najmniej:

oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia,
interes grupy spółek, uzasadniający wykonanie przez spółkę zależną polecenia spółki dominującej,
spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej będące następstwem wykonania polecenia spółki dominującej, a także:
przewidywany sposób i czas naprawienia spółce zależnej szkody, poniesionej w wyniku stosowania się do polecenia spółki dominującej.

Wykonanie wiążącego polecenia będzie wymagało uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej, zawierającej co najmniej elementy treści wiążącego polecenia, o których mowa powyżej. Spółka zależna obowiązana będzie też poinformować spółkę dominującą o podjęciu takiej uchwały albo o odmowie wykonania wiążącego polecenia.

Odmowa wykonania polecenia przez spółkę zależną będzie wchodziła w rachubę w następujących sytuacjach:

jeśli wykonanie polecenia doprowadziłoby do jej niewypłacalności albo do zagrożenia niewypłacalnością,
w przypadku spółek innych niż jednoosobowe oraz w braku odmiennego postanowienia umowy albo statutu spółki – również w razie uzasadnionej obawy, że polecenie jest sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną należącą do grupy spółek w okresie dwóch lat od dnia zdarzenia wyrządzającego szkodę.

W drugim ze wskazanych przypadków zarząd, oceniając potencjalną szkodę dla spółki zależnej, która może być następstwem wykonania polecenia, będzie musiał uwzględnić dotychczasowe korzyści uzyskane z racji uczestnictwa spółki zależnej w grupie spółek.

Zgodnie z projektem uchwała o odmowie wykonania wiążącego polecenia ma mieć charakter uprzedni i zawierać uzasadnienie. Projekt przewiduje przy tym możliwość zastrzeżenia dodatkowych przesłanek odmowy w umowie albo statucie spółki.

Odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wykonania polecenia

Wprowadzona zostanie odpowiedzialność odszkodowawcza spółki dominującej wobec spółki zależnej należącej do grupy spółek za skutki wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej. Odpowiedzialność ta, oparta na zasadzie domniemanej winy, będzie powstawać w razie nienaprawienia szkody w terminie wskazanym poleceniu. Jednocześnie w stosunku do jednoosobowej spółki zależnej, odpowiedzialność spółki dominującej ma przyjmować węższy zakres i ograniczać się do sytuacji, w której wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do niewypłacalności spółki zależnej.

Odpowiedzialność spółki dominującej ustalana będzie przy uwzględnieniu obowiązku lojalności wobec spółki zależnej przy wydawaniu i wykonaniu wiążącego polecenia.

W zakresie wskazanym w projekcie nowelizacji spółka dominująca będzie również odpowiadała za skutki wykonania przez spółkę zależną polecenia wobec wierzycieli spółki zależnej oraz wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.

Odpowiedzialność członków organów spółek grupy

Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurent oraz likwidator spółki należącej do grupy spółek będzie mógł powoływać się na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek, pod warunkiem, że spółka ujawniła swoje uczestnictwo w grupie w KRS.

Za szkodę wyrządzoną wykonaniem poleceń spółki dominującej członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej co do zasady nie będzie ponosił odpowiedzialności cywilnej. Ostatecznie natomiast w projekcie nie znalazły się przepisy regulujące kwestie zwolnienia tych osób z odpowiedzialności karnej. Wskazuje się jednak, że przykładowo, w przypadku czynu stypizowanego w art. 296 KK nie sposób będzie mówićo niedopełnieniu przez osobę wykonującą polecenie ciążących na niej obowiązków czy przekroczeniu uprawnień, w zakresie, w jakim działania te wynikały z polecenia. W takim ujęciu przypisanie jej odpowiedzialności karnej nie będzie możliwe.

Ochrona spółki dominującej

Projekt przewiduje mechanizm ochronny dla spółki dominującej, umożliwiający jej sprawne zarządzanie grupą spółek, w postaci przymusowego wykupu udziałów (akcji) należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej przez spółkę dominującą (tzw. squeeze-out). Wskazana instytucja znajdzie przy tym zastosowanie również wtedy, gdy spółką zależną będzie spółka z o.o. (co stanowić będzie novum w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym), jak również prosta spółka akcyjna (co wynikać będzie z normy odsyłającej wyrażonej w art. 4 § 2² pkt 1 KSH).

Spółka dominująca będzie mogła w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty oraz żądać udzielenia informacji od spółki zależnej, należącej do grupy spółek.

Rada nadzorcza (a w jej braku zarząd) spółki dominującej co do zasady będzie sprawowała stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę lub spółki zależne należące do grupy spółek.

Ochrona wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych

Coroczne sprawozdania zarządu z działalności spółki zależnej należącej do grupy spółek będą musiały zawierać dodatkową cześć dotyczącą powiązań umownych spółki zależnej ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, wskazującą wiążące polecenia spółki dominującej wydane spółce zależnej. Alternatywnie, wskazane okoliczności będą mogły zostać zawarte w osobnym sprawozdaniu zarządu.

Ponadto wspólnik albo akcjonariusz mniejszościowy spółki zależnej należącej do grupy spółek, reprezentujący samodzielnie bądź łącznie z innymi wspólnikami albo akcjonariuszami tej spółki co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego będzie miał prawo do żądania wyznaczenia przez sąd rejestrowy firmy audytorskiej w celu zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek.

Projekt przewiduje możliwość żądania przymusowego odkupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej (tzw. sell-out).

WZMOCNIENIE POZYCJI RADY NADZORCZEJ

Dodatkowe kompetencje rady nadzorczej

W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza będzie mogła żądać od zarządu, prokurentów, oraz wszystkich osób zatrudnionych w spółce (również na podstawie umów cywilnoprawnych), wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień potrzebnych do nadzoru nad spółką, w szczególności dotyczących działalności spółki lub stanu majątkowego spółki, w tym także spółki zależnej lub powiązanej. Analogiczne uprawnienia będą przysługiwać dyrektorom niewykonawczym w prostej spółce akcyjnej, w której ustanowiono radę dyrektorów z wyodrębnionymi funkcjami dyrektorów wykonawczych i niewykonawczych.

Rada nadzorcza będzie mogła podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki lub jej stanu majątkowego przez wybranego doradcę, którym może być tylko podmiot posiadający niezbędną wiedzę fachową i kwalifikację do zbadania określonej sprawy.

Na gruncie regulacji spółki akcyjnej wprowadzony zostanie obowiązek uzyskania zgody rady nadzorczej na zawarcie przez spółkę ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką z nią powiązaną transakcji, której wartość zsumowana z wartością transakcji z tą samą spółką w okresie roku obrotowego przekracza 10% sumy aktywów spółki, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki.

Ponadto projekt zakłada nowelizację przepisów o spółce z o.o. i spółce akcyjnej, polegającą na wyraźnym umożliwieniu tworzenia w ramach rady nadzorczej doraźnych lub stałych komitetów do pełnienia określonych czynności nadzorczych (komitety rady nadzorczej). W ten sposób dojdzie do harmonizacji reżimu prawnego obowiązującego dla wszystkich trzech rodzajów spółek kapitałowych, ponieważ na gruncie obecnych przepisów KSH możliwość tworzenia komitetów organu pozostaje wprost uregulowana jedynie w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej.

Dodatkowe obowiązki zarządu

Zgodnie z treścią projektu, zarząd będzie zobowiązany do udzielenia, bez wezwania, radzie nadzorczej dodatkowych informacji w przedmiocie szeregu wyszczególnionych spraw, w tym o istotnych transakcjach, uchwałach podejmowanych przez zarząd, zmianie sytuacji spółki. Na poziomie KSH omawiany mechanizm wprowadzany jest wyłącznie w odniesieniu do spółki akcyjnej, jednak wskazuje się, że norma zawarta w proponowanym przepisie stanowić może wzór regulacyjny, który będzie można dobrowolnie implementować do umowy spółki z o.o. czy prostej spółki akcyjnej.

Projekt przewiduje pod adresem członków zarządu sankcje karne w postaci kary grzywny lub ograniczenia wolności w przypadku braku wypełnienia obowiązku przekazywania wymaganych dokumentów lub informacji radzie nadzorczej oraz rozszerza zakaz pełnienia funkcji członka organów w spółkach kapitałowych na osobę skazaną za takie przestępstwo.

Sprawozdanie rady nadzorczej

Tak jak dotychczas, do obowiązków rady nadzorczej będzie należało sporządzanie oraz składanie zgromadzeniu wspólników (walnemu zgromadzeniu) corocznego pisemnego sprawozdania za ubiegły rok obrotowy (sprawozdanie rady nadzorczej).

Sprawozdanie rady nadzorczej spółki akcyjnej – oprócz oceny sytuacji spółki – będzie zawierało także ocenę stosowanych w spółce procedur kontroli i zarządzania ryzykiem oraz ocenę przekazywania radzie nadzorczej przez zarząd dokumentów i informacji. W pozostałych typach spółek kapitałowych rozstrzygnięcie o tym, jakie informacje znajdą się w sprawozdaniu, pozostawiono z kolei samym spółkom.

POZOSTAŁE ZMIANY

Kadencja członków organów spółki z o.o. i spółki akcyjnej będzie obliczana w pełnych latach obrotowych (o ile umowa albo statut spółki nie będzie stanowić inaczej), co rozwiąże pojawiające się dotychczas wątpliwości dotyczące okresu pełnienia funkcji przez członków organów tych spółek.

Przewidziano możliwość skorzystania z usług profesjonalnego doradcy przy przeprowadzaniu postępowań kwalifikacyjnych na członków zarządu spółki z o.o. lub spółki akcyjnej.

Ponadto w ślad za obecną regulacją prostej spółki akcyjnej projekt nowelizacji zakłada:

kodyfikację obowiązku lojalności w stosunku między spółką z o.o. i spółką akcyjną
a członkami jej organów;
uściślenie zakresu obowiązku poufności w stosunku między spółką z o.o. i spółką akcyjną a członkami jej organów – zakaz ujawnienia tajemnicy spółki obowiązywać będzie także po wygaśnięciu mandatu członka organu;
wprowadzenie zasady biznesowej oceny sytuacji (tzw. business judgement rule)
w ramach reżimu odpowiedzialności odszkodowawczej członków organów spółki z o.o. i spółki akcyjnej. Zasada ta opiera się na wyłączeniu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce wskutek decyzji, które okazały się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego oraz w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.

PLANOWANE WEJŚCIE W ŻYCIE

Obecnie projekt po rozpatrzeniu i wprowadzeniu zmian na posiedzeniu komisji prawniczej został przekazany do dalszych prac.

Projekt przewiduje 6 miesięczne vacatio legis, z uwagi na konieczność dostosowania treści umów (statutów) spółek do nowego stanu prawnego.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami prosimy o kontakt
z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz zespołu German Desk: Anną Wojciechowską, Anną Fennig oraz Krzysztofem Wawrzyniakiem.

Podstawa prawna:

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw opublikowany w dniu 6 lipca 2021 na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji.

Pełen tekst alertu można pobrać TUTAJ.

Dnia 1 lipca 2021 r. ogłoszono ustawę o zmianie („Nowelizacja”) ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw („Ustawa o Tarczy”). Nowelizacja m.in. uchyla art. 15 ze Ustawy o Tarczy, który dotychczas regulował kwestie zobowiązań najemców w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 („Centra handlowe”) w czasie zakazów prowadzenia działalności gospodarczej w związku z pandemią COVID-19 i wprowadza omówione poniżej rozwiązania, które wejdą w życie z dniem 23 lipca 2021 r.

Dotychczas w okresie obowiązywania zakazów prowadzenia działalności w Centrach handlowych wzajemne zobowiązania stron umowy najmu wygasały pod warunkiem, że w okresie trzech miesięcy od dnia zniesienia zakazu najemca złożył wynajmującemu bezwarunkową i wiążącą ofertę woli przedłużenia obowiązywania umowy na dotychczasowych warunkach o okres obowiązywania zakazu przedłużony o sześć miesięcy.
Nowelizacja uchyliła powyższe rozwiązania wprowadzając jednocześnie przepisy przejściowe regulujące sytuację najemców, którzy złożyli powyższe oferty. Zgodnie z nimi:
- jeżeli na podstawie dotychczasowych przepisów najemca złożył ofertę, której termin złożenia upływał po 31 grudnia 2020 r. najemca w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie Nowelizacji może uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli w przedmiocie przedłużenia umowy najmu przez złożenie stosownego pisemnego oświadczenia wynajmującemu
- Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli nie obejmuje jednak wygaśnięcia wzajemnych zobowiązań stron umowy najmu oraz przedłużenia umowy o okres, który upłynął z dniem poprzedzającym złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli.
Nowelizacja wprowadza też przepisy dotyczące nowego sposobu uregulowania zobowiązań wynikających z umów najmu w Centrach handlowych w czasie trwania zakazów prowadzenia działalności:
- w odniesieniu do umów najmu zawartych przed dniem 14 marca 2020 r. wysokość świadczenia najemcy w czasie obowiązywania zakazu ulega obniżeniu do 20% wysokości tych świadczeń, natomiast w okresie trzech miesięcy od dnia zniesienia zakazu do 50% wysokości tych świadczeń.

Jeżeli powyższe obniżenia wysokości świadczeń nie byłoby uzasadnione każda ze stron może żądać oznaczenia przez sąd wysokości obniżenia świadczeń.

Zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy na bieżąco informować Państwa o dalszym rozwoju prac legislacyjnych w obszarze nieruchomości.

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawniczkami z zespołu nieruchomości i procesu inwestycyjnego: Anną Wyrzykowską i Martą Czarnecką.

Pełen tekst alertu można pobrać TUTAJ.

Dobre Praktyki spółek notowanych na GPW to zasady ładu korporacyjnego, którym od 2002 r. podlegają wszystkie spółki notowane na Głównym Rynku warszawskiej giełdy (na zasadzie soft law). Uchwałą Rady Giełdy Nr 13/1834/2021 z dnia 29 marca 2021 r. dotychczasowy zbiór Dobrych Praktyk z 2016 r. zastąpiono nowym, który zaczął obowiązywać od 1 lipca 2021 r. (tzw. Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW 2021).

Dlaczego teraz?

Potrzeba wprowadzenia nowych Dobrych Praktyk była podyktowana m.in. chęcią odzwierciedlenia nowych trendów corporate governance i uwzględnienia głosów samych spółek, które były zgłaszane na przestrzeni lat. W efekcie doprowadziło to do pewnego uogólnienia i skrócenia zasad, jak również do utrzymania stosowania Dobrych Praktyk z zachowaniem zasady proporcjonalności i adekwatności. Ta ostatnia zasada jest dobrze znana tzw. nadzorowanym uczestnikom rynków finansowych i znajduje odzwierciedlenie w np. metodyce oceny odpowiedniości członków organów podmiotów nadzorowanych, rekomendacjach Komisji Nadzoru Finansowego dot. potrzeby wdrożenia adekwatnegoi skutecznego systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej. Uwzględnienie w Dobrych Praktykach tematyki ESG może z kolei wynikać pośrednio z unijnego planu działania na rzecz zrównoważonej gospodarki UE (green deal) oraz wyzwań przed jakimi stoją wszystkie państwa członkowskie (neutralność klimatyczna). Nowe praktyki wprowadzają szereg zmian, w tym alercie zostaną przybliżone najważniejsze z nich.

Ogólne zmiany

Pierwsza i najbardziej zauważalna zmiana dotyczy samej systematyki oraz sposobu prezentacji Dobrych Praktyk, które znacznie odbiegają w tym zakresie od wersji Dobrych Praktyk z 2016 r. – zlikwidowano podział postanowień na – typowo „miękkie” – rekomendacje oraz monitorowane na bieżąco szczegółowe zasady. Niemal wszystkie postanowienia ładu korporacyjnego otrzymały status zasad, które przedstawione zostały w podziale na kilka obszarów, znanych nam z poprzednio obowiązujących Dobrych Praktyk z 2016 r. (polityka informacyjna i komunikacja z inwestorami, zarząd i rada nadzorcza, systemy i funkcje wewnętrzne, walne zgromadzenia i relacje z akcjonariuszami, a także konflikt interesów i transakcje z podmiotami powiązanymi). Dopełnieniem treści Dobrych Praktyk są wskazówki w zakresie ich stosowania, które zostały udostępnione przez GPW w formule Q&A.

Nowe standardy corporate governance

Do zbioru Dobrych Praktyk GPW dołączono kilka nowych, kluczowych zasad corporate governance. Są wśród nich:

Obowiązek uwzględnienia w strategii biznesowej tematyki ESG (environmental, social, governance – ang. środowiskowej, społecznej i dotyczącej przejrzystości): Strategia biznesowa powinna w szczególności obejmować zagadnienia środowiskowe (zawierające mierniki i ryzyka związane ze zmianami klimatu oraz plan zrównoważonego rozwoju), jak również dotykać spraw społecznych i pracowniczych, dotyczących m.in. podejmowanych i planowanych działań, mających na celu zapewnienie równouprawnienia płaci, poszanowania praw pracowników, dialogu z lokalną społecznością. Ponadto, spółki są zobowiązane (celu zapewnienia właściwej komunikacji z interesariuszami) zamieszczać na stronie internetowej informacje na temat ich strategii w obszarze ESG, która powinna m.in. wyjaśniać w jaki sposób, już na etapie zarządzania, są uwzględniane zagadnienia ESG oraz przedstawiać wartość wskaźnika równości wynagrodzeń wypłacanych pracownikom (obliczanego jako procentowa różnica pomiędzy średnim miesięcznym wynagrodzeniem kobiet
i mężczyzn za ostatni rok).
Obowiązek wdrożenia polityki różnorodności oraz parytetu: W nowym brzmieniu Dobrych Praktyk konieczność wdrożenia polityki różnorodności w spółce została doprecyzowana oraz rozszerzona poprzez nieobecny dotychczas wymóg zapewnienia udziału w zarządzie oraz radzie nadzorczej osób płci reprezentowanej przez mniejszość na poziomie co najmniej 30%. Osoby podejmujące decyzję w sprawie wyboru członków zarządu lub rady nadzorczej powinny dążyć do osiągnięcia wyżej wskazanego wskaźnika minimalnego udziału osób płci reprezentowanej przez mniejszość.
Poprawa komunikacja z inwestorami: Co najmniej raz w roku spółka (inna niż spółka należąca do indeksu WIG20, mWIG40 lub sWIG80) powinna zorganizować spotkanie dla inwestorów, podczas którego zarząd zaprezentuje wyniki, sytuację i perspektywy spółki, a także będzie publicznie odpowiadał na zadawane pytania. Na spotkanie zaproszeni powinni zostać także analitycy, eksperci i dziennikarze. Spółki należące do indeksów WIG20, mWIG40 i sWIG80 zobowiązane są organizować przedmiotowe spotkanie dla inwestorów przynajmniej raz na kwartał. Ponadto, doprecyzowano również ogólny obowiązek spółki polegający na udzielaniu inwestorom w terminie 14 dni odpowiedzi na zgłaszane przez nich pytania. Wystarczy, że z zapytaniem zwróci się „inwestor”. Użycie tego słowa wskazuje na to, że autorzy zbioru Dobrych Praktyk nie mieli na myśli wyłącznie akcjonariuszy. O tym, jakie kategorie osób oznacza to słowo zdecydują zapewne wskazówki w formie Q&A, których sporządzenie zapowiedziała GPW.
Przekazywanie informacji dotyczących grupy kapitałowej: Nowe Dobre Praktyki rozszerzają zakres informacji dotyczących grupy kapitałowej, do których upublicznienia zobowiązane są spółki. Nowe obowiązki przewidują konieczność ujawnienia informacji dotyczących, np. wydatków ponoszonych przez spółkę i jej grupę na wspieranie kultury, sportu, instytucji charytatywnych, mediów, organizacji społecznych, związków zawodowych itp., sposobu uwzględniania w procesach decyzyjnych spółki i podmiotów z jej grupy kwestii związanych ze zmianą klimatu. Ponadto, na ww. spotkaniach organizowanych dla inwestorów zarząd spółki będzie musiał udzielać także informacji o wynikach finansowych grupy oraz wydarzeniach istotnie wpływających na grupę.
Uregulowanie polityki dywidendowej: Zgodnie z nową zasadą, spółki są związane obowiązkiem dążenia do wypłaty dywidendy. Całość zysku może być pozostawiona w spółce jedynie w sytuacjach wskazanych w zbiorze (np. w sytuacji, gdy pozostawienie zysku w spółce jest zgodne z rekomendacją instytucji sprawującej nadzór nad spółką z racji prowadzenia przez nią określonego rodzaju działalności).
Uzależnienie skierowania emisji akcji do ściśle określonego grona odbiorców (np. emisja akcji z wyłączeniem prawa poboru z jednoczesnym przyznaniem prawa pierwszeństwa wybranym akcjonariuszom lub innym podmiotom) od spełnienia określonych warunków.
Udoskonalenia w organizacji walnych zgromadzeń: Zgodnie z nowymi Dobrymi Praktykami spółka zobowiązana jest zapewnić powszechnie dostępną transmisję obrad walnego zgromadzenia w czasie rzeczywistym (poprzednio obowiązek ten uwarunkowany był strukturą akcjonariatu). Dodatkowo, projekty wszystkich uchwał, poza uchwałami w sprawach porządkowych, powinny zawierać uzasadnienie, chyba że wynika ono z dokumentacji przedstawionej walnemu zgromadzeniu (poprzednio obowiązek ten dotyczył tylko uchwał w spraw istotnych lub wątpliwych, a w przypadku pozostałych uchwał spółka zobowiązana była jedynie „dokonać starań”, aby projekty uchwał zawierały uzasadnienie). Ponadto, nowe Dobre Praktyki przewidują 3-dniowy termin przed walnym zgromadzeniem na zgłaszanie przez akcjonariuszy projektów uchwał do spraw wprowadzonych do porządku obrad walnego zgromadzenia oraz na przedstawienie kandydatur na członków rady nadzorczej.
Obowiązek zaznaczania zdania odrębnego w protokole: Dobre Praktyki precyzują obowiązek zgłaszania zdania odrębnego przez członka zarządu bądź rady nadzorczej w przypadku uznania, iż dana decyzja stoi w sprzeczności z interesem spółki – poprzednie Dobre Praktyki nie wskazywały takiego obowiązku wprost.

Nowe zasady, tak jak poprzednie, mają być stosowane według reguły comply or explain (ang. przestrzegaj albo tłumacz się). Niezależnie od przyjęcia nowych zasad ładu korporacyjnego, GPW dokonała zmiany regulaminu giełdy w zakresie postanowień określających reguły publikacji informacji o stosowaniu Dobrych Praktyk oraz udostępniło nowe narzędzie wizualizacyjne.

GPW zapowiedziała również bardziej skrupulatne badanie wyjaśnień o niestosowaniu zasad. Takie działania w połączeniu ze zmianami jakie wprowadza nowy ład korporacyjny należy ocenić w sposób pozytywny, zmierzający do podniesienia zaufania do polskiego rynku kapitałowego, a jednocześnie pozostającego w zgodzie z długoterminowymi celami (zrównoważony rozwój).

W przypadku dodatkowych pytań zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz zespołu rynków kapitałowych: Anną Wojciechowską, Agatą Szczepańczyk-Piwek, Anną Fennig oraz Moniką Obiegło.

Pełen tekst alertu można pobrać TUTAJ.

3 lipca b.r. wchodzą w życie zmiany do Kodeksu Postępowania Cywilnego, szczególnie ważne dla prawników prowadzących sprawy sądowe. Dotyczą one m.in. doręczania pełnomocnikom pism sądowych przez umieszczanie ich treści w portalu informacyjnym. W alercie WKB znajdą Państwo rekomendowaną procedurę działania, której celem jest minimalizowanie ryzyka upływu terminów przed dokonaniem czynności przez pełnomocnika. Prezentujemy także inne, wybrane przez nas istotne przepisy wprowadzane powyższą nowelizacją.

Doręczanie pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego

W braku możliwości wykorzystania systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, sąd będzie doręczał adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu lub Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym.

Nie będzie to jednak dotyczyło pism podlegających doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron (np. apelacja) lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu (np. opinia biegłego).
Datą doręczenia będzie data zapoznania się przez odbiorcę z pismem umieszczonym w portalu informacyjnym. W przypadku braku zapoznania się, po upływie 14 dni od dnia umieszczenia pisma w systemie informacyjnym będzie przyjmowana fikcja doręczenia.
Doręczenie pisma za pośrednictwem portalu informacyjnego będzie wywoływać skutki procesowe określone w k.p.c. właściwe dla doręczenia pisma sądowego.

Por. art.15zzs9 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („Ustawa COVID”).

Rekomendowana procedura działania

Proponujemy przyjęcie konserwatywnej wykładni powyższych przepisów i następujący model postępowania, celem ograniczenia ryzyka bezskutecznego upływu terminu na dokonanie czynności przez pełnomocnika:

Nie funkcjonuje obecnie system teleinformatyczny obsługujący postępowanie sądowe, a zatem doręczenia dokonywane są przez portal informacyjny;
Wprowadzana regulacja obejmuje doręczanie zawiadomień, wezwań ale także postanowień, zarządzeń i wyroków;
Za datę „zapoznania się” przez odbiorcę z pismem umieszczonym w portalu informacyjnym należy rozumieć pobranie przez pełnomocnika dokumentu z portalu. Fakt pobrania dokumentu odnotowywany jest w systemie. Datę pobrania dokumentu można odnaleźć w zakładce Dokumenty, a następnie Szczegóły, zgodnie z poniższą grafiką
Zalecamy przeprowadzenie inwentaryzacji spraw, w której prawnik wewnętrzny jest ustanowiony pełnomocnikiem i zidentyfikowanie tych spraw, w których pełnomocnik nie ma dostępu do portalu informacyjnego, a następnie – złożenie wniosku o dostęp do sprawy (zakładamy przy tym, że wszyscy prawnicy, prowadzący sprawy sądowe mają dostęp do portalu informacyjnego – jeśli nie, należy niezwłocznie uzupełnić ten brak);
Sprawdzenie czy prawnik ma aktywną opcję powiadomienia o zmianach w portalu (via podany przy rejestracji e-mail). Taka opcja jest automatyczna, można ją jednak wyłączyć. W celu weryfikacji należy kliknąć zakładkę mój profil ⇒ ustawienia konta;
Pierwsze chronologicznie zapoznanie się z dokumentem przez jednego z pełnomocników danej strony będzie już skutecznym “doręczeniem” dokumentu sądowego pełnomocnikom, od którego rozpocznie bieg termin sądowy lub ustawowy
Zalecamy wzajemne informowanie się przez pełnomocników danej strony o otwarciu pisma i wpisywanie terminów do wspólnych kalendarzy;
Zalecamy stałe monitorowanie spraw:
1. w toku,
  1. aby zapobiec sytuacji, w której bez wiedzy prawnika dojdzie do fikcji doręczenia na skutek upływu 14 dni od umieszczenia pisma w portalu
  2. aby uzyskiwać na bieżąco dostęp do nowych sygnatur danej sprawy (np. w przypadku postępowania międzyinstancyjnego);
2. nowych, aby uzyskać możliwie najwcześniej dostęp do sprawy w portalu informacyjnym.

Zdalne rozprawy i posiedzenia jawne

Rozprawy i posiedzenia jawne co do zasady będą odbywać się zdalnie, przy czym osoby w nich uczestniczące, w tym członkowie składu orzekającego, nie muszą przebywać w budynku sądu.

Odstąpienie od tej zasady jest możliwe tylko wtedy, gdy (1) rozpoznanie sprawy na rozprawie lub posiedzeniu jawnym jest konieczne, a (2) ich przeprowadzenie w budynku sądu nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób w nich uczestniczących;
Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, gdy (1) nie można przeprowadzić posiedzenia zdalnego, a (2) przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego nie jest konieczne. Wyłączono możliwość sprzeciwienia się przez stronę rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu niejawnym;
Powyższe zasady stosuje się również do rozpoznania apelacji;
Sąd Najwyższy nie jest związany wnioskiem skarżącego o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie również w przypadku występowania w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, bez względu na datę wniesienia skargi kasacyjnej.

Por. art. 15zzs1 Ustawy COVID oraz art. 15zzs7 Ustawy COVID.

Skład jednoosobowy

W pierwszej i drugiej instancji sąd co do zasady będzie rozpoznawał sprawę w składzie jednego sędziego.

Prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na (1) szczególną zawiłość lub (2) precedensowy charakter sprawy;
Zasada ta nie dotyczy spraw prowadzonych na podstawie ustaw Prawo upadłościowe i Prawo restrukturyzacyjne;
Sprawy, które przed dniem wejścia w życie tej ustawy sąd rozpoznawał w składzie innym niż jednego sędziego, w dalszym ciągu będą prowadzone przez tego sędziego, któremu sprawa została przydzielona jako referentowi, do zakończenia sprawy w danej instancji.

Por. art. 15zzs1 Ustawy COVID

Nowe wymaganie formalne w pierwszym piśmie procesowym

Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy lub Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej będą obowiązani do wskazania w pierwszym piśmie procesowym adresu poczty elektronicznej i numeru telefonu przeznaczonych do kontaktu z sądem. Niewykonanie tego obowiązku będzie stanowiło brak formalny pisma.

Por. art.15zzs9 Ustawy Covid

Elektroniczna egzekucja z nieruchomości

Wprowadzono możliwość sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej na wniosek wierzyciela.

W razie pytań zapraszamy do kontaktu z Zespołem Rozwiązywania Sporów WKB.

Alert można pobrać TUTAJ

Czas pandemii doprowadził do nagromadzenia się trudności w prowadzeniu biznesu, w tym do zerwania łańcucha dostaw i związanych z tym przestojów w płatnościach. Nierzadko problem braku terminowego regulowania zobowiązań zaczyna dotykać współpracujących ze sobą od lat kontrahentów, którzy do tej pory takich trudności nie mieli. Chęć dalszej kooperacji lub też ocena, że ponoszenie kosztów dochodzenia roszczeń jest niecelowe bądź niemożliwe z praktycznego punktu widzenia, skłania strony do zawierania porozumień rozkładających zadłużenie na raty lub odraczających termin zapłaty.

Niedawne orzeczenie Sądu Najwyższego rozwiewa istotne wątpliwości co do tego, czy takie porozumienia chronią wierzyciela przed przedawnieniem jego roszczeń.

Sąd Najwyższy odpowiedział na pytania:

czy strony umowy mogą zmienić termin spełnienia świadczenia np. zapłaty
po tym, jak już upłynął,
od kiedy należy liczyć termin przedawnienia takiego roszczenia.

Stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy nie ogranicza się wyłącznie do świadczeń pieniężnych. Może również znaleźć zastosowanie do porozumień przedprocesowych, niwelujących potrzebę wszczynania przedwczesnych postępowań wyłącznie celem przerwania biegu terminu przedawnienia roszczeń.

UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO

Uchwałą z 11 września 2020 roku, sygn. III CZP 88/19 Sąd Najwyższy potwierdził możliwość umownego odroczenia terminu przedawnienia roszczeń.

Kwestia analizowana przez Sąd Najwyższy wynikła na tle sprawy, w której Bank udzielił swojej klientce kredytu, z terminem spłaty oznaczonym na lipiec 2012 roku. Po upływie terminu spłaty kredytu, we wrześniu 2012 roku strony zawarły ugodę, w której przedłużono harmonogram spłaty o ponad 5 lat, do lutego 2018 roku.

Po niespełna roku Bank wypowiedział powyższą ugodę, ponieważ dłużniczka nie dotrzymała warunków zapłaty, co skutkowało anulowaniem harmonogramu i możliwością dochodzenia przez Bank całości zadłużenia.

Sąd I instancji nie uwzględnił powództwa o zapłatę, ponieważ uznał, że roszczenie wobec dłużniczki uległo przedawnieniu. Sąd przyjął, że bieg 3-letniego terminu przedawnienia rozpoczął się z upływem pierwotnego terminu spłaty kredytu (25 lipca 2012 r.), a następnie został przerwany wskutek uznania roszczenia dokonanego w ugodzie i zaczął biec na nowo dzień po zawarciu tej ugody (27 września 2012 r.). Tym samym upłynął z dniem 27 września 2015 r., czyli na blisko 3 miesiące przed wniesieniem pozwu. Sąd ocenił, że jeśli strony zmieniają termin zapłaty zobowiązania, po tym jak pierwotny termin już upłynął, to zmiana ta nie skutkuje przesunięciem terminu przedawnienia.

Rozpatrując apelację Powoda, Sąd II instancji zwrócił się do Sądu Najwyższego z zagadnieniem prawnym, czy w ramach swobody kontraktowej umów (art. 3531 k.c.) dopuszczalna jest zmiana przez strony w drodze porozumienia terminu wymagalności roszczenia, po tym jak roszczenie stało się już wymagalne.

Sąd apelacyjny wskazał na występujące w tej kwestii rozbieżności. Termin przedawnienia liczy się bowiem od dnia w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 k.c.). Strony co do zasady mogą swobodnie ustalić np. termin zapłaty, a po jego upływie roszczenie staje się wymagalne. Zmieniając termin zapłaty i w konsekwencji termin wymagalności, strony mogą zatem zmienić termin przedawnienia. Z drugiej strony zbytnia swoboda stron w modyfikacji terminu wymagalności, nawet po tym gdy już upłynął, mogłaby prowadzić do stałego przesuwania terminu przedawnienia, a to z kolei rodzi wątpliwości, czy nie stanowi obejścia zakazu zmiany terminu przedawnienia (art. 119 k.c.).

Sąd Najwyższy opowiedział się za dopuszczalnością umownej zmiany terminu wymagalności roszczenia, po tym gdy już wcześniej upłynął. Zdaniem Sądu Najwyższego jeżeli wskutek odroczenia terminu spełnienia świadczenia, roszczenie przestało być wymagalne, jego przedawnienie rozpoczyna ponownie bieg dopiero z upływem nowego terminu.

W ocenie Sądu Najwyższego, zasada swobody umów dotyczy zarówno umowy kreującej zobowiązanie jak i je modyfikujące, a zatem strony mogą odroczyć pierwotnie uzgodniony termin spełnienia świadczenia. Możliwości tej nie sprzeciwiają się przepisy art. 119 k.c. i art. 120 § 1 k.c., ponieważ nie regulują kwestii od kiedy roszczenie staje się wymagalne, a jedynie przedawnienie.

Za powyższym, zdaniem Sądu Najwyższego, przemawiają również względy funkcjonalne, bowiem odroczenie terminu spełnienia świadczenia może realizować interes wierzyciela i dłużnika. W przypadku dłużnika niedysponującego środkami na zapłatę, wszczęcie postępowań prowadzących do dochodzenia i zaspokojenia roszczenia narażałoby strony na nieefektywne wydatki.

Wreszcie, Sąd Najwyższy wskazał, że umowne odroczenie pierwotnie uzgodnionego terminu spełnienia świadczenia po tym, jak już upłynął, sprawia, iż do czasu nadejścia nowego terminu wymagalności wierzyciel nie może żądać spełnienia świadczenia. Oznacza to, że przed upływem nowego terminu zapłaty wierzyciel nie może dochodzić swoich roszczeń przed sądem. Przemawia to zdecydowanie przeciwko tezie, że przedawnienie rozpoczęte wraz z upływem pierwotnego terminu spełnienia świadczenia biegnie również w czasie odroczenia. Przedawnienie chroni bowiem dłużnika przed biernością wierzyciela, a w analizowanym wypadku nie można mówić o bierności.

PILNOWANIE TERMINÓW PRZY WYPOWIEDZENIU POROZUMIENIA

Powyższa uchwała Sądu Najwyższego zapobiega wytaczaniu zbędnych powództw o zapłatę, wniosków o zawezwanie do próby ugodowej czy składaniu wniosków o ogłoszenie upadłości dłużnika i ponoszeniu nieuzasadnionych kosztów, co odpowiada potrzebie obrotu gospodarczego.

Porozumienia z dłużnikami często przewidują możliwość ich wypowiedzenia lub odstąpienia w przypadku opóźnienia w zapłacie. W razie skorzystania przez wierzyciela z tego uprawnienia należy w każdym przypadku zweryfikować, jak wpłynie to na przedawnienie roszczeń wobec dłużnika.

SZERSZE ZASTOSOWANIE

Orzeczenie Sądu Najwyższego nie ogranicza się jedynie do spełnienia zobowiązań pieniężnych, lecz dotyczy innych świadczeń np. dostawy towarów. Otwiera ono również pole do uzgadniania przez strony terminu wymagalności innych roszczeń, w tym odszkodowawczych. Może być to szczególnie istotne na etapie przedsądowych lub przedarbitrażowych negocjacji, gdy kwestia ustalenia odpowiedzialności dłużnika wymaga np. zasięgnięcia opinii niezależnych ekspertów, przy bliskim terminie przedawnienia roszczeń.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Maciejem Gniewoszem.

Alert można pobrać TUTAJ.

Pandemia koronawirusa odcisnęła swoje piętno na wielu branżach. Wydaje się, że najbardziej ucierpiały turystyka i rekreacja, mimo to skutki pandemii odczuwają wszyscy przedsiębiorcy, którzy w ramach swojej działalności operacyjnej sprowadzają towary z zagranicy, a działają w wielu innych branżach.

W związku z potencjalnymi konsekwencjami pandemii, omawiamy najważniejsze instrumenty prawne, pozwalające na zabezpieczenie interesów stron umów dostawy lub sprzedaży, na wypadek wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń.

DOBRA UMOWA TO PODSTAWA

Relacje między dostawcami materiałów lub części a producentami, regulowane są najczęściej w umowach ramowych współpracy, na podstawie których realizowane są poszczególne zamówienia. Umowa kompleksowo regulująca współpracę stron jest najlepszym mechanizmem zabezpieczającym interesy obu kontrahentów. Zwłaszcza, jeżeli relacje te dotyczą podmiotów pochodzących z różnych i najczęściej diametralnie odmiennych porządków prawnych.

Trzy najbardziej istotne z punktu widzenia przedmiotowego zagadnienia klauzule, które powinny znaleźć się w takiej umowie, to: klauzula siły wyższej, klauzula wyboru prawa oraz klauzula arbitrażowa lub ewentualnie prorogacyjna.

Klauzula siły wyższej jest standardowym postanowieniem umownym. Jednakże oprócz enumeratywnego lub przykładowego wyliczenia zdarzeń, stanowiących w ocenie stron zdarzenie o charakterze siły wyższej, warto również uregulować w takiej klauzuli skutki tych zdarzeń. W szczególności należy ustalić, czy wystąpienie zdarzenia o charakterze siły wyższej będzie usprawiedliwiało niewykonanie zobowiązania w całości lub części, czy też wyłącznie umożliwiało czasowe wstrzymanie się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego.

Klauzula wyboru prawa jest również powszechnie zamieszczaną klauzulą w umowach
z elementem transgranicznym. Strony umowy (co do zasady) mogą swobodnie wybrać, któremu prawu będzie podlegać wiążący je stosunek prawny. Nie ma zatem przeszkód, żeby np.: polski producent i dostawca z Chin umówili się, że ich relacje kontraktowe będą regulowane przez prawo państwa trzeciego. W braku klauzuli wyboru prawa, sąd państwowy lub arbitrażowy będzie sam ustalał prawo właściwe na podstawie norm kolizyjnych, czyli norm, które wskażą mu, który system prawny znajdzie zastosowanie do oceny danego stosunku prawnego.

W przypadku kontraktów międzynarodowych, powszechną klauzulą jest też klauzula arbitrażowa. Na jej mocy, strony umowy decydują się poddać ewentualne przyszłe spory wynikające z, lub związane z zawartą umową, pod rozstrzygniecie sądu arbitrażowego. Arbitraż jest prywatnym systemem rozwiazywania sporów, szczególnie polecanym w praktyce handlu międzynarodowego z uwagi na swoją elastyczność, uniwersalne procedury oraz oderwanie od krajowych systemów sądownictwa. Ewentualnie, jeżeli strony nie chcą decydować się na arbitraż, to przynajmniej warto wskazać w umowie, które sądy krajowe będą właściwe do rozpoznania potencjalnych sporów, co można uczynić w tzw. klauzuli prorogacyjnej.

NORMY O CHARAKTERZE PONADNARODOWYM

Niekiedy dany stosunek prawny, mimo wskazania jako prawa właściwego prawa krajowego danego państwa, będzie regulowany przez prawo międzynarodowe. W rozpatrywanym przypadku znaczenie będą miały w szczególności Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów z dnia 11 kwietnia 1980 r. (CISG) oraz Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów z dnia 19 maja 1956 r. (CMR).

Jeżeli tylko spełnione są przesłanki zastosowania tych Konwencji, oraz Strony nie wyłączyły ich zastosowania w umowie, to ich przepisy będą miały (przynajmniej w systemie norm prawa polskiego) pierwszeństwo przed prawem krajowym.

Warto mieć zatem świadomość, że w świetle postanowień Konwencji CMR, przewoźnik ma możliwość zwolnienia się z odpowiedzialności za opóźnienia w transporcie wynikające przykładowo z zamknięcia granic będącego skutkiem pandemii koronawirusa. Są to bowiem okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.

Podobne regulacje zawiera Konwencja CISG. Według jej postanowień „strona nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie któregoś ze swych obowiązków, jeżeli udowodni, że niewykonanie to nastąpiło z powodu przeszkody od niej niezależnej i że nie można było od niej rozsądnie oczekiwać wzięcia pod uwagę tej przeszkody, w chwili zawarcia umowy lub uniknięcia bądź przezwyciężenia przeszkody lub jej następstw”.

Na gruncie Konwencji CISG zwolnienie od odpowiedzialności obowiązuje jednak tylko w okresie trwania przeszkody. Ponadto, o przeszkodzie w wykonaniu zobowiązania i jej skutkach należy niezwłocznie zawiadomić drugą stronę, pod rygorem odpowiedzialności za szkodę wynikłą z nieotrzymania przez drugą stronę zawiadomienia.

PODSUMOWANIE

Zgodnie z podejściem, iż „umowę zawiera się na złe czasy”, negocjując nowe umowy lub renegocjując te dotychczasowe, warto zwrócić uwagę na wspomniane wyżej postanowienia umowne. Na co dzień obserwujemy, że w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń, takich jak pandemia, taka wiedza, z punktu widzenia interesów przedsiębiorców, okazuje się niezbędna w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń, jak pandemia koronawirusa.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Anitą Garnuszek.

Alert można pobrać TUTAJ.

Die Novelle des Gesetzes vom 1. März 2018 zur Bekämpfung von Geldwäsche und Terrorismusfinanzierung, mit der die Regelungen der sog. 5. Geldwäsche-Richtlinie (des Europäischen Parlaments und des Rates (EU) 2018/843 vom 30. Mai 2018) in die polnische Rechtsordnung umgesetzt werden, tritt in Kraft.

Die acht wichtigsten Änderungen des Gesetzes vom 1. März 2018 zur Bekämpfung von Geldwäsche und Terrorismusfinanzierung („Gesetz”) umfassen:

1.Erweiterung und Präzisierung der Liste von Verpflichteten

Der Katalog von Verpflichteten wurde um Unternehmer, deren Tätigkeit mit Kunstwerken, Sammelgegenständen und Antiquitäten im Zusammenhang steht, in Bezug auf Geschäfte mit einem Volumen von mind. 10.000 Euro erweitert. Ferner gelten auch Unternehmer, die in steuerrechtlichen Angelegenheiten beraten, aber keine Steuerberater sind, ebenfalls als Verpflichtete.

2. Präzisierung mancher Begriffsbestimmungen, u.a. des Begriffs wirtschaftlicher Eigentümer

Nach dem Gesetz in der neuen Fassung gilt jede „natürliche Person”, die die Voraussetzungen gemäß Art. 2 Abs. 2 Nr. 1 erfüllt, als wirtschaftlicher Eigentümer, was bedeutet, dass bei Ermittlung des wirtschaftlichen Eigentümers stets alle möglichen Personen zu beachten sind, die eine der im Gesetz genannten Voraussetzungen erfüllen können.

3. Präzisierung der Regeln für die Anwendung finanzieller Sicherheitsmaßnahmen durch Verpflichtete

Im Rahmen der bestehenden Geschäftsbeziehungen wurde den Verpflichteten die Pflicht auferlegt, die Sicherheitsmaßnahmen auch dann anzuwenden, wenn die Angaben zum Kunden oder wirtschaftlichen Eigentümer geändert wurden bzw. der Verpflichtete im Laufe des jeweiligen Kalenderjahres lt. Gesetz verpflichtet war, den Kunden zur Überprüfung der Angaben zum wirtschaftlichen Eigentümer zu kontaktieren. Ferner wird der Verpflichtete beim Aufbau neuer Geschäftsbeziehungen eine Bestätigung darüber, dass der Kunde ins entsprechende Register wirtschaftlicher Eigentümer eingetragen wurde, oder eine Abschrift aus diesem Register besorgen müssen.

In Fällen, in denen Angehörige der Führungsebene als wirtschaftliche Eigentümer identifiziert wurden, müssen Verpflichtete auch die durchgeführten Maßnahmen zur Überprüfung der Identität des wirtschaftlichen Eigentümers nachweisen, vornehmlich alle Schwierigkeiten, die im Zusammenhang mit dem Überprüfungsvorgang aufgetreten sind.

Von Bedeutung ist auch, dass sich Verpflichtete, die ihrem Kunden gegenüber finanzielle Sicherheitsmaßnahmen anwenden, nicht nur auf Angaben im Zentralregister wirtschaftlicher Eigentümer oder im entsprechenden Register eines EU-Mitgliedstaates verlassen können. Folglich wird ein Registereintrag lediglich hilfsweise herangezogen und Verpflichtete müssen weiterhin aktiv handeln, um den wirtschaftlichen Eigentümer zu identifizieren.

4. Teildefinition verstärkter finanzieller Sicherheitsmaßnahmen

Bisher enthielt das Gesetz lediglich Beispiele von Umständen, die auf ein erhöhtes Risiko von Geldwäsche oder Terrorismusfinanzierung hinweisen können, und bei deren Feststellung die Verpflichteten sog. verstärkte finanzielle Sicherheitsmaßnahmen anzuwenden haben. Die Verpflichteten konnten jedoch diese Sicherheitsmaßnahmen frei wählen, weil das Gesetz nicht einmal eine Zusammenstellung von Beispielen für die verstärkten finanziellen Sicherheitsmaßnahmen enthielt. In der neuen Fassung werden die Sicherheitsmaßnahmen teilweise definiert, indem ein Mindestkatalog von Maßnahmen eingeführt wurde, die von den Verpflichteten im Rahmen der verstärkten Maßnahmen zur finanziellen Sicherheit zu ergreifen sind.

5. Erhöhung der Schwellenwerte, bei denen von der Anwendung der finanziellen Sicherheitsmaßnahmen auf elektronisches Geld abgesehen werden darf

Nach dem bisherigen Gesetzeswortlaut war es zulässig, von der Anwendung der finanziellen Sicherheitsmaßnahmen auf elektronisches Geld abzusehen, sofern der elektronisch gespeicherte Betrag den Gegenwert von 50 Euro unterschritt. Der neue Schwellenwert beläuft sich nach den novellierten Regelungen auf 150 Euro, was seit langem von Zahlungsdienstleistern gefordert wurde.

6. Neue Frist für die Aufbewahrung von Unterlagen und Informationen durch Verpflichtete, die sie infolge der Anwendung der finanziellen Sicherheitsmaßnahmen erhalten haben

Nach den neuen Regelungen läuft die fünfjährige Frist für die Aufbewahrung von Unterlagen und Informationen, die durch Anwendung der finanziellen Sicherheitsmaßnahmen eingeholt wurden, ab Beendigung der Geschäftsbeziehung mit dem Kunden oder ab Abwicklung eines Gelegenheitsgeschäfts (also nicht wie bisher ab dem ersten Tag des Folgejahres nach Beendigung der Geschäftsbeziehung mit dem Kunden oder Abwicklung eines Gelegenheitsgeschäfts).

7. Pflicht zur Veröffentlichung und Aktualisierung eines Verzeichnisses öffentlicher Ämter und Funktionen durch die EU-Mitgliedstaaten, die nach dem nationalen Recht als politisch exponierte Ämter gelten

Nach der 5. Geldwäsche-Richtlinie hat jeder Mitgliedstaat Listen von inländischen politisch exponierten Ämter und Funktionen aufzustellen. In Polen wird das Verzeichnis von öffentlichen Ämtern und Funktionen, die politisch exponiert sind, von dem für öffentliche Finanzen zuständigen Minister im Wege einer Verordnung veröffentlicht.

8. Änderungen im Betrieb des Zentralregisters wirtschaftlicher Eigentümer und in der Überprüfung von Daten

Mit der Novelle wird der Katalog von Rechtsträgern, die verpflichtet sind, Angaben zu wirtschaftlichen Eigentümern zu übermitteln, um folgende Einrichtungen erweitert:

Trusts, deren Trustees oder Personen, die eine gleichwertige Position innehaben, auf dem Hoheitsgebiet der Republik Polen ansässig sind,
Trusts, deren Trustees oder Personen, die eine gleichwertige Position innehaben, auf dem Hoheitsgebiet der Republik Polen im Namen des Trusts oder für seine Rechnung Geschäftsbeziehungen eingehen oder eine Immobilie erwerben,
Partnerschafen,
europäische wirtschaftliche Interessenvereinigungen,
europäische Gesellschaften,
Genossenschaften,
europäische Genossenschaften,
ins Polnische Gerichtsregister einzutragende Vereine,
Stiftungen.

Von Bedeutung ist, dass die Novelle den Verpflichteten vorschreibt, alle Abweichungen zwischen den von ihnen ermittelten Kundenangaben und den im Zentralregister wirtschaftlicher Eigentümer verfügbaren Daten zu vermerken. Gleichzeitig hat der Verpflichtete entsprechende Maßnahmen zur Klärung der festgestellten Abweichungen zu ergreifen. Sollten sich diese bestätigen, so hat der Verpflichtete diese Informationen nebst Begründung und Unterlagen zu den festgestellten Abweichungen an den für öffentliche Finanzen zuständigen Minister zu übermitteln. Das Verfahren zur Feststellung der Abweichungen ist auch als interne Anweisung des Verpflichteten festzuhalten.

Die Novelle sieht ferner die Möglichkeit vor, einem wirtschaftlichen Eigentümer, der der Pflicht zur Übermittlung einschlägiger Informationen an den zur Eintragung ins Zentralregister wirtschaftlicher Eigentümer verpflichteten Rechtsträger nicht nachgekommen ist, eine Geldstrafe (bis 50.000 PLN) aufzuerlegen; auch Rechtsträgern, die im Zentralregister wirtschaftlicher Eigentümer eingetragen sind und falsche Angaben übermittelt haben, kann eine Geldstrafe (bis 1.000.000 PLN) auferlegt werden.

Die Änderung gemäß Ziff. 1 tritt nach 3 Monaten ab Veröffentlichung des Novellierungsgesetzes, d.h. am 31 Juli 2021 in Kraft.

Die Änderung gemäß Ziff. 2 tritt nach 14 Tagen ab Veröffentlichung des Novellierungsgesetzes, d.h. am 15. Mai 2021 in Kraft.

Die Änderungen gemäß Ziff. 3 bis 8 treten nach 6 Monaten ab Veröffentlichung des Novellierungsgesetzes, d.h. am 31. Oktober 2021 in Kraft.

Die Gesetzesänderung bringt die Notwendigkeit mit sich, die internen Verfahren der Verpflichteten auf den neuesten Stand zu bringen (im Prinzip bis zum 31. Oktober 2021).

Unser Team für Gesellschaftsrecht und Corporate Governance sowie unser Team für Kapitalmärkte stehen Ihnen gerne zur Verfügung: Anna Wojciechowska (Rechtsanwältin, Partnerin), Agata Szczepańczyk-Piwek (Rechtsanwältin, Counsel), Anna Fennig (Rechtsanwältin) und Monika Obiegło (Rechtsanwältin).

ALERT

Rechtsgrundlage:Gesetz vom 30. März 2021 zur Änderung des Gesetzes zur Bekämpfung von Geldwäsche und Terrorismusfinanzierung und mancher anderer Gesetze (Gesetzblatt Nr. 2021, Pos. 815).

Prowadzenie biznesu w czasach kryzysu sanitarnego, w tym zmiana trybu pracy na zdalny, poszerzyły możliwości do popełniania przestępstw przez cyberprzestępców. Coraz umiejętniej wykorzystują oni nowe technologie i inżynierię społeczną, wiedząc, że powodzenie ich działań zależy od błędu ludzkiego. Cyberatak może prowadzić do dotkliwych strat dla przedsiębiorstwa, np. gdy dochodzi do wyłudzenia pieniędzy. Dlatego warto przyjrzeć się zasadom cyber-bezpieczeństwa obowiązującym w organizacji, aby zmniejszyć ryzyko strat.

Cyberbezpieczeństwo w dobie pandemii

Od początku pandemii odnotowano istotny wzrost cyberprzestępstw, wśród których należy wymienić:

przełamywanie zabezpieczeń i kradzież danych i informacji poufnych;
szantaż przy wykorzystaniu ransomware, a więc programów komputerowych, które blokują dostęp do danych, stanowiących własność przedsiębiorstwa szantażowanego lub uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Najświeższym przykładem w tym obszarze jest cyberatak na wysoko zdigitalizowany rurociąg Colonial Pipeline w USA;
wyłudzanie pieniędzy poprzez przekierowanie strumienia płatności przeznaczonej dla kontrahenta, na rachunek bankowy w innym banku (nienależący do kontrahenta).

W odniesieniu do ostatniej kategorii incydentów – dochodzi do nich w związku z wykorzystaniem cyberprzestrzeni i narzędzi informatycznych, w szczególności tych służących ingerencji w komunikację elektroniczną (business e-mail compromise), w połączeniu z inżynierią społeczną. Efektem jest podszycie się np. pod kontrahenta czy dyrektora z wewnątrz organizacji.

W dobie pandemii – kiedy uwaga przedsiębiorców jest skupiona na utrzymaniu rentowności prowadzonej działalności,, odrabianiu strat, czy utrzymywaniu dobrych relacji z klientami – ostrożność często nie jest priorytetem, a przestępcy potrafią to umiejętnie wykorzystać. Newralgicznym momentem, który sprzyja cyberatakom, może być także wychodzenie z pandemii i towarzyszący temu entuzjazm. W tych właśnie okolicznościach, przedsiębiorca powinien zwrócić szczególną uwagę na kwestie cyber-bezpieczeństwa swojej organizacji.

Odstąpienie od dotychczasowych zasad (procedur) lub ich brak, może doprowadzić do niepożądanych skutków – zarówno finansowych, prawnych (np. w przypadku wycieku danych personalnych) jak i reputacyjnych. Konsekwencje mogą także ponosić poszczególne osoby z organizacji. Dlatego warto przyjrzeć się, czy i jak w przedsiębiorstwie (w organizacji) stosowane są zasady cyber-compliance, które powinny wyeliminować ryzyka dokonania płatności na rzecz oszustów, co wielokrotnie przebiega według niżej przedstawionego scenariusza.

(Trywialne?) studium przypadku

Dwóch kontrahentów (na potrzeby studium przyjmujemy, że są to kontrahenci zagraniczni) pozostaje w stałych relacjach biznesowych, w ramach których Kontrahent 1 nabywa dobra (towary) niezbędne do jego działalności produkcyjnej od Kontrahenta 2. Płatności za dostawę towarów następują na podstawie faktury, przysyłanej w formie elektronicznej, przelewem bankowym na wskazywany na fakturze rachunek bankowy. Jest to rachunek bankowy, który od lat pozostaje niezmieniony. Korespondencja dotycząca płatności odbywa się mailowo, a osoby, które po obu stronach odpowiedzialne są za kwestie finansowe, pozostają w stałym kontakcie, niekiedy wręcz koleżeńskim.

W związku ze znaczącym zamówieniem na dostawę towarów, zostaje wystawiona faktura na wysoką kwotę. Zbliża się termin płatności faktury i Kontrahent 1 otrzymuje wiadomość, z adresu – wydawałoby się – Kontrahenta 2 z zapytaniem, kiedy zostanie dokonana płatność, i jednocześnie z prośbą o to, aby przelew należności z tytułu faktury został dokonany na inny rachunek bankowy. Jako powód zmiany, wskazywany jest audyt, jakiemu akurat zostało poddane konto bankowe służące do rozliczeń między kontrahentami.

Rachunek bankowy, jaki zostaje wskazany, jest prowadzony (ponownie na potrzeby studium) przez bank z siedzibą w Polsce, państwie, które nie wykazuje żadnego związku z relacjami gospodarczymi między kontrahentami. Styl i poprawność językowa wiadomości informującej o zmianie rachunku bankowego nie budzą wątpliwości, bowiem w stosunku do poprzedniej korespondencji nie zachodzą żadne zmiany. Adres mailowy, z jakiego przychodzą wiadomości, także na pierwszy rzut oka, nie wzbudza wątpliwości.
Po przekazaniu nowego rachunku bankowego do Kontrahenta 1 przychodzi ciąg wiadomości z pytaniem, kiedy przelew zostanie wykonany, i prośbą o przesłanie jego potwierdzenia. Realizacja przelewu zostaje zlecona bankowi obsługującemu Kontrahenta 1 i środki pieniężne zostają wysłane.

To, czy dojdzie do poniesienia szkody, zależy od tego, jak szybko Kontrahent 1 zorientuje się, że doszło do oszustwa, oraz reakcji banku prowadzącego rachunek, na który wpłynęły pieniądze.

Powyżej opisany scenariusz może mieć wiele wariantów. To, jak daleko posunięta jest narracja uwiarygadniająca oszustwo, może wynikać między innymi z tego, jak daleko była posunięta ingerencja w system informatyczny przedsiębiorstwa i jak długo trwała.

Diagnoza: jak do tego doszło?

Wydawałoby się – scenariusz trywialny. Nic bardziej mylnego. Jego realizacja jest wynikiem zastosowania przez cyberprzestępców szeregu mechanizmów, które prowadzą do decyzji negatywnej w skutkach dla przedsiębiorstwa.

Przede wszystkim – cyberprzestępcy dokonują przełamania zabezpieczeń systemu informatycznego. Umożliwia to obserwację działalności organizacji od wewnątrz i pozyskanie wiedzy o sposobie jej funkcjonowania, istotnych transakcjach; także o tym, że organizacja może znajdować się w newralgicznym momencie jej działalności operacyjnej lub korporacyjnej, jak np. wizyta CEO regionu lub zamknięcie ksiąg rachunkowych, co może wywoływać poczucie presji, skutkującej z kolei obniżeniem czujności w odniesieniu do innych sfer działalności przedsiębiorstwa. Przełamanie zabezpieczeń systemu informatycznego pozwala, także sprawcom, przyjrzeć się komunikacji pomiędzy przedsiębiorstwem a kontrahentem w zakresie rozliczeń z tytułu transakcji.

Pozyskanie wiedzy o przedsiębiorstwie pozwala cyber-oszustom wkroczyć w korespondencję mailową, dotyczącą płatności w odpowiednim momencie. Dochodzi do przejęcia kontroli nad komunikacją, w tym do podstawiania wiadomości e-mail i ingerowania w ich treść.

Manipulacja korespondencją mailową odbywa się często przy wykorzystaniu, tworzonych na potrzeby oszustwa, adresów mailowych, łudząco podobnych do adresów, wykorzystywanych przez rzeczywistych kontrahentów. Różnice w adresach mailowych potrafią być trudno dostrzegalne. Przykładowo – „i” pisane majuskułą zastępowane jest literą „L” pisaną minuskułą, usunięcie myślnika między dwoma członami rozwinięcia adresu mailowego, dodanie jednej litery na końcu ostatniego członu w rozwinięciu adresu e-mail, zastąpienie skrótu „.com” innym skrótem zgodnym z kontekstem, np. „.eu”, lub „.pl”.

Są to zmiany trudno dostrzegalne, zwłaszcza, przy towarzyszącym relacjom biznesowym tempie. Niejednokrotnie zdarza się też tak, że wskutek ingerencji w system informatyczny, cyberprzestępcy przejmują kontrolę nad adresem mailowym, wykorzystywanym rzeczywiście przez kontrahenta.

Cyberprzestępcy są w stanie także obejść wymagania, jakie mogą wynikać choćby z wewnętrznych procedur księgowych, np. wystawienia faktury zawierającej nowy rachunek bankowy lub potwierdzenia przez kadrę zarządczą kontrahenta, że rachunek bankowy został zmieniony. Praktyka pokazuje, że dokumenty takie są podrabiane, co w dobie digitalizacji nie sprawia niestety większego problemu, zwłaszcza jeżeli obserwacja działalności przedsiębiorstwa przez przestępców była pogłębiona.

Obok nowych technologii, cyber-oszuści umiejętnie wykorzystują inżynierię społeczną, zdając sobie sprawę z tego, że powodzenie ich działań zależy od błędu ludzkiego. Wiedza na temat organizacji pozwala wykorzystywać elementy presji, jaka może spoczywać na osobie, będącej decydentem w zakresie rozliczeń, lub koleżeński kontekst relacji między osobami, które odpowiedzialne są za rozliczenia po stronie kontrahentów. Pandemia sama przez się, tworzy podatny grunt do manipulacji rzeczywistością.

Znaczenie mają więc cechy charakterystyczne komunikacji – styl, język. W jednej ze spraw ,sprawca podszywający się pod dyrektora finansowego kontrahenta, zadzwonił do dyrektora finansowego spółki, która była obowiązana do dokonania płatności, celem „potwierdzenia” zmiany rachunku bankowego. Według dyrektora wprowadzonego w błąd – głos tej osoby był właściwie taki sam, jak prawdziwego dyrektora finansowego kontrahenta.

Te wszystkie zabiegi prowadzą do uwiarygodnienia narracji o zmianie rachunku bankowego na rachunek prowadzony, nawet przez bank w państwie najbardziej egzotycznym w stosunku do realiów relacji gospodarczych, zwłaszcza tych utrwalonych. Niejednokrotnie dochodzi także do złamania wewnętrznych procedur w zakresie realizacji płatności (która np. mimo wymogu faktur w formie papierowej dokonywana jest na podstawie faktury przesłanej elektronicznie).

Środki zaradcze

Należy pamiętać, że szereg przedsiębiorstw, które zostały zaatakowane, jeszcze długo po ataku o tym nie wiedzą, a im więcej czasu upłynie od momentu nieuprawnionej ingerencji, tym większą szkodę może to wyrządzić przedsiębiorstwu.

W dzisiejszym świecie pytanie – czy stanę się przedmiotem cyberataku, jest pytaniem retorycznym.. Pytaniem istotnym jest natomiast: kiedy i w jaki sposób zostanę zaatakowany. Dla zminimalizowania skutków cyberataków, istotne jest wprowadzenie i utrwalanie kilku podstawowych zasad:

cyber-BHP (cyber-compliance),
weryfikacji skuteczności systemów zabezpieczenia informatycznego,
postępowania kryzysowego w przypadku, kiedy dojdzie do ujawnienia, że organizacja stała się celem cyberataku.

W przypadku, kiedy przelew zostanie zrealizowany, a pieniądze zostaną zablokowane przez bank i związku z tym – powiadomione organy ściągania, organy mogą podjąć decyzję o rozpoczęciu postępowania karnego. Wówczas zasadne będzie zgłoszenie się do postępowania w charakterze strony. Takie zgłoszenie i nawiązanie dialogu z organem ścigania może przyczynić się do szybszego zwolnienia środków pieniężnych z zatrzymania i ich zwrotu na rzecz przedsiębiorstwa. Należy jednak mieć na względzie, że zwrot środków pieniężnych na rzecz pokrzywdzonego, może nastąpić po upływie kilku lub nawet kilkunastu miesięcy.

Dlatego – w ramach cyber-compliance i w granicach rozsądku – warto pamiętać i stosować zasadę, że jeżeli coś się wydaje podejrzane, to zapewne podejrzane jest, i w związku z tym należy to sprawdzić.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Aleksandrą Stępniewską.

Alert można pobrać TUTAJ.

W serii WKB Zielone Finanse pokazujemy szanse, ale też wyzwania dla sektora finansowego w związku z ogólnoświatowym trendem wdrażania szeroko rozumianych norm ESG (ang. environmental, social, governance). Kolejna część z serii artykułów ma na celu przybliżenie dokumentów finansowania w związku z ESG.

Jesteśmy świadkami ciągłej transformacji oraz intensyfikacji prac nad regulacjami, wzorcami umów i innej towarzyszącej dokumentacji finansowania nie tylko przez organy regulacyjne, ale też przez najbardziej znane stowarzyszenia rynku kredytowego. W miarę jak organy regulacyjne, kredytodawcy, inwestorzy i przedsiębiorcy w coraz większym stopniu zwracają uwagę na kwestie ESG, weszły one do agendy zarządów dużych firm i instytucji finansowych, a obecnie znajdują się w centrum uwagi przy transakcjach finansowania.

W sytuacji, gdy wiele spółek regularnie składa formalne raporty dotyczące zrównoważonego rozwoju, wiele firm i kredytodawców poszukuje sposobów na poprawę swojej pozycji finansowej i reputacji wśród inwestorów oraz klientów poprzez wykorzystanie obecnego nacisku na ESG. Nawet w sytuacji, gdy gospodarki na całym świecie odczuwają skutki kryzysu Covid-19, ESG pozostaje w centrum uwagi. Wśród polityków, ekonomistów i przedstawicieli biznesu panuje powszechne przekonanie, że pandemia stanowi akcelerator zmian i uwypukla potrzebę całościowego przemyślenia wartości i szerszych celów gospodarczych i finansowych.

Jak widzimy na powyższym wykresie, finansowania ESG są coraz częściej spotykane na rynku dłużnym. Europejski rynek kredytów korporacyjnych był pierwszym, na którym wprowadzono ESG i zrównoważone finansowanie. W ostatnim czasie koncepcje te rozprzestrzeniły się także na inne produkty kredytowe, w tym finansowanie lewarowane, REF i finansowanie funduszy, a także pojawiły się na wszystkich głównych rynkach finansowych na całym świecie.

Wsparcie zarówno dla zielonych kredytów, jak i kredytów powiązanych ze zrównoważonym rozwojem zapewniają Green Loan Principles („GLP”) oraz Sustainability Linked Loan Principles („SLLP”), które są globalnymi zasadami opublikowanymi wspólnie przez Loan Market Association („LMA”), Asia Pacific Loan Market Association („APLMA”) oraz Loan Syndication and Trading Association („LSTA”).

Podstawowe elementy dokumentacji zrównoważonego finansowania

Obecnie nie istnieją standardowe warunki rynkowe (ani standardowe wzorce LMA) dla kredytów ESG/zrównoważonych lub zielonych. Istnieją jednak pewne wspólne cechy, nazywane czynnikami ESG, które są włączane do dokumentów finansowania. Dokumenty opublikowane przez LMA, APLMA i LSTA stanowią wytyczne dla uczestników rynku i istnieją pewne postanowienia, które są regularnie wykorzystywane w dokumentacji zawieranej podczas transakcji zrównoważonego finansowania:

Cel: Podobnie jak w innych typach umów kredytowych, zrównoważone finansowanie zawiera klauzulę dotyczącą celu. W przypadku finansowania zrównoważonego, cel ten jest związany z konkretnymi projektami lub rodzajami projektów, które mają korzystny wpływ na środowisko. Celem finansowania powiązanego ze zrównoważonym rozwojem może być też zapewnienie finansowania na ogólne cele działalności spółki. Elementy związane ze zrównoważonym rozwojem są uwzględnione w warunkach umowy kredytowej.
Marża: Jedną z cech transakcji finansowania zrównoważonego jest zazwyczaj, choć nie zawsze, mechanizm zapadalności marży. Motywuje on kredytobiorcę do dążenia i realizacji celów zrównoważonego rozwoju, do których się zobowiązał. Jeżeli kredytobiorca osiągnie swoje cele w zakresie zrównoważonego rozwoju z nawiązką, odpowiada to niższej marży, co obniża koszty finansowania. Jeżeli kredytobiorca nie jest w stanie osiągnąć swoich celów, przekłada się to najwyższą marżę i wyższe koszty finansowania.
Wymogi w zakresie raportowania i sprawozdawczości: Wymogi dotyczące przeglądu i sprawozdawczości zależą od poziomu porozumienia między stronami handlowymi. W przypadku mechanizmu zapadkowego marży konieczny jest wiarygodny mechanizm przeglądu i sprawozdawczości, który nie powinien być skonstruowany jako samocertyfikacja kredytobiorcy.
Oświadczenia i zapewnienia: Z trwałym finansowaniem wiążą się zazwyczaj określone oświadczenia i zapewnienia, które dotyczą finansowanego projektu lub innych celów uzgodnionych między kredytobiorcami i kredytodawcami. To, w jakim stopniu oświadczenia i zobowiązania są twardymi lub miękkimi zobowiązaniami, jest przedmiotem negocjacji i umowy handlowej. Najbardziej przyjazne dla kredytobiorcy jest jednak, gdy pakiet oświadczeń składa się wyłącznie z oświadczeń miękkich. Najbardziej rygorystycznym podejściem jest zakwalifikowanie oświadczeń dotyczących zrównoważonego rozwoju jako wszelkich innych oświadczeń. Stanowią one dla kredytodawcy zapewnienie, iż w przypadku ich naruszenia i z zastrzeżeniem warunków umowy kredytowej, ma on prawo do wstrzymania wypłat nowych środków oraz prawo do przyspieszenia spłaty niespłaconych kredytów.

Wytyczne GLP i Wytyczne SLLP pozostawiają woli stron określenie, co będzie stanowiło „zielone” lub „zrównoważone” naruszenie i czy takie naruszenie spowoduje przypadek niewykonania zobowiązania zgodnie z dokumentacją kredytową. Wytyczne GLP potwierdzają, że zrównoważony kredyt nie powinien być uznawany za ekologiczny od daty jakiegokolwiek naruszenia postanowień dotyczących wykorzystania środków, z zastrzeżeniem umownych postanowień naprawczych.

Wskaźniki efektywności wdrażania reguł ESG

Zrównoważony mechanizm ustalania marży opiera się na ustaleniu celów dotyczących poprawy wyników w zakresie ESG. W praktyce wyniki ESG mierzy się albo poprzez odniesienie do ogólnego wyniku ESG, albo poprzez bardziej szczegółowe kluczowe wskaźniki wydajności („KPI”).

Ogólny wynik ESG: jest przypisywany kredytobiorcy przez zewnętrzną agencję ratingową, przy czym ogólny wynik ESG grupy w dniu zawarcia umowy kredytu lub w dniu pierwszego wykorzystania jest wykorzystywany jako „punkt odniesienia”. Wynik ESG grupy jest oceniany corocznie, a jeśli poprawi się on powyżej progu określonego w odniesieniu do linii bazowej, cel zostaje osiągnięty, a zatem marża może się zmieniać.
Kluczowe wskaźniki efektywności (KPI): Wyniki oceniane są w oparciu o wybrane KPI, których liczba i rodzaj różnią się w zależności od charakteru działalności podstawowej kredytobiorcy. SLLP zawierają orientacyjną listę kryteriów, które można wykorzystać do opracowania KPI, i wyraźnie wskazują, że KPI powinny być odpowiednie w kontekście działalności kredytobiorców. Przykłady konkretnych KPI w ostatnich obiektach obejmują KPI odnoszące się do emisji dwutlenku węgla i energii wiatrowej.

Podejście przyjęte w odniesieniu do kredytów powiązanych ze zrównoważonym rozwojem jest zróżnicowane. Istnieją przykłady transakcji, które mierzą wyniki ESG w oparciu o ogólny wynik ESG, jak również takie, które opierają się na konkretnych KPI.

Przykłady celów w zakresie wyników dotyczących zrównoważonego rozwoju:

Kategoria	Przykład
Wydajność energetyczna	Poprawa wskaźnika efektywności energetycznej budynków i/lub maszyn będących własnością kredytobiorcy lub przez niego dzierżawionych.
Emisja gazów cieplarnianych	Ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do produktów wytwarzanych lub sprzedawanych przez kredytobiorcę lub w odniesieniu do cyklu produkcyjnego lub wytwórczego.
Energia odnawialna	Zwiększenie ilości energii odnawialnej wytwarzanej lub wykorzystywanej przez kredytobiorcę.
Zużycie wody	Oszczędności wody poczynione przez kredytobiorcę.
Przystępne cenowo mieszkania	Wzrost liczby przystępnych cenowo jednostek mieszkaniowych wybudowanych przez kredytobiorcę.
Zrónoważone pozyskiwanie surowców	Zwiększenie wykorzystania zweryfikowanych, zrównoważonych surowców/dostaw.
Gospodarka cyrkulacyjna	Zwiększenie wskaźników recyklingu lub wykorzystania surowców/dostaw pochodzących z recyklingu.
Zrównoważone rolnictwo i żywność	Ulepszenia w zakresie pozyskiwania/produkcji zrównoważonych produktów i/lub produktów wysokiej jakości (z wykorzystaniem odpowiednich etykiet lub certyfikatów).
Róźnorodność biologiczna	Poprawa w zakresie zachowania i ochrony różnorodności biologicznej.
Globalna ocena ESG	Poprawa ratingu ESG kredytobiorcy i/lub uzyskanie przez niego uznanego certyfikatu ESG.

Prace nad wspólnymi wzorcami LMA i ELFA

LMA i ELFA współpracują obecnie przy opracowywaniu wytycznych dotyczących najlepszych wzorców, aby zapewnić uczestnikom rynku kredytowego w Europie skuteczne i odpowiednie wdrożenie norm/wytycznych ESG. Organizacje te ściśle współpracują z uczestnikami rynku kredytów, wykorzystując jako podstawę GLP. Wynikiem tych prac będą wytyczne określające czynniki, które kredytobiorcy powinni rozważyć przy włączaniu aspektów ESG do umów kredytowych.

Odpowiedzią na powyższe są umowy kredytowe związane ze zrównoważonym rozwojem (ESG-linked loans). Są one przygotowywane w taki sposób, aby nagradzać kredytobiorców w przypadku osiągnięcia wcześniej określonych celów związanych z ESG poprzez obniżanie marż bądź pociągać ich do odpowiedzialności w przypadku nieosiągnięcia zrównoważonych celów poprzez podwyższanie marż.
We wstępnych pracach zwrócono uwagę na kilka obszarów, które zostaną uwzględnione w wytycznych:

Cele ESG powinny być istotne dla przedsiębiorstwa – na przykład podmioty emitujące dwutlenek węgla powinny uwzględnić wymierny cel redukcji emisji w swoich wskaźnikach ESG;
Kluczowe wskaźniki efektywności (KPI) powinny być znaczące i ambitne, a nie takie, które można łatwo osiągnąć;
Struktura KPI ESG powinna być starannie zaplanowana na długo przed uruchomieniem transakcji, a same KPI ESG powinny być uzgodnione przed sporządzeniem odpowiednich postanowień;
Postanowienia dotyczące ESG nie powinny być wykorzystywane jako dźwignia ekonomiczna co byłoby sprzeczne z duchem tych postanowień i spowodowałoby kontrolę pod kątem „greenwashing’u „.

Więcej o greenwashing możecie przeczytać Państwo w części 2 naszej serii alertów WKB Zielone Finanse.

Przewodnik „Guide for Company Advisers to ESG Disclosure in Leveraged Finance Transactions”

Wobec braku spójnego podejścia do ujawniania informacji ESG, inwestorzy polegają na własnych kwestionariuszach, aby uzyskać informacje, które uważają za istotne dla swoich decyzji inwestycyjnych. Wraz ze wzrostem objętości tych kwestionariuszy, kredytobiorcy i ich doradcy chcą uzyskać od inwestorów więcej wskazówek na temat tego, jakie informacje ESG powinny być uwzględniane w raportach spółki.

European Leveraged Finance Association (ELFA) i Loan Market Association opublikowały w ostatnim czasie wspólny przewodnik: Guide for Company Advisers to ESG Disclosure in Leveraged Finance Transactions („Przewodnik”). Przewodnik jest efektem uruchomienia przez ELFA w czerwcu 2019 r. inicjatywy ESG Disclosure Initiative, która ma na celu standaryzację prezentacji wyników/norm ESG przez kredytobiorców i zmniejszenie zależności inwestorów od indywidualnych sprawozdań ESG. Przewodnik odzwierciedla pomysły, doświadczenia i wkład kancelarii prawnych, banków i inwestorów private equity na europejskim rynku finansowania dłużnego. Ma on na celu pomóc doradcom firm w kwestiach związanych z włączeniem ryzyka ESG do analizy due diligence i ujawniania informacji o kredytobiorcy w zakresie ESG.

Przewodnik analizuje główne czynniki stojące za zapotrzebowaniem inwestorów do ujawniania informacji ESG oraz ewolucję ram regulacyjnych, które wymagają od kredytobiorców pokazania sposobu zarządzania ryzykiem związanym ze zrównoważonym rozwojem.

Jako alternatywę dla kredytobiorców odpowiadających na wiele raportów inwestorskich, Przewodnik zaleca ujawnianie informacji ESG poprzez materiały ofertowe spółki, jak również stały wymóg raportowania okresowego. Zdaniem ELFA takie podejście zwiększy zaufanie inwestorów do tego, że informacje ESG zostały poddane odpowiedniej analizie due diligence i zapewni inwestorom dostęp do aktualnych informacji, kiedy tylko będą ich potrzebować. Przewodnik ma również na celu wypracowanie konsensusu w zakresie podstawowego zestawu tematów i powiązanych wskaźników ujawniania informacji ESG (na podstawie arkuszy informacyjnych ESG) oraz ułatwienie standaryzacji w branży. Pierwszy zestaw arkuszy informacyjnych ESG został opublikowany przez ELFA w styczniu 2021 r. Stanowi on zwieńczenie pierwszego etapu Inicjatywy Ujawniania Informacji ESG. Zasoby te mają na celu stworzenie mechanizmu spójnego ujawniania informacji na poziomie sektorowym. Pierwsze trzy sektory objęte serią to podmioty odkupujące długi, branża papiernicza i opakowaniowa oraz telekomunikacja.

Przewodnik zawiera również kluczowe punkty, które doradcy powinni rozważyć podczas przeprowadzania due diligence związanego z ESG. Są to m.in. ramy prawne i regulacyjne dla badania ESG oraz ocena „istotności” czynników ESG i procesów stosowanych w celu zapewnienia właściwego ujęcia informacji ESG. Aby pomóc w tej pracy, Przewodnik przedstawia mapę dotyczącą sposobu włączania informacji związanych z ESG do materiałów ofertowych.

Przewodnik analizuje, w jaki sposób ESG może być odzwierciedlone w umowach kredytowych poprzez oświadczenia, zobowiązania informacyjne lub kowenanty. Ujawnienia umowne i klauzule, które są zgodne z metrykami ESG, wzmocnią ogólny przekaz ESG. Postanowienia umowne muszą być jednak możliwe do zrealizowania, łatwo akceptowalne przez rynek i nie mogą w sposób niezamierzony prowadzić do niewykonania zobowiązań. Przewodnik zwraca uwagę na znalezienie równowagi pomiędzy postanowieniami, które są istotne dla inwestorów, ale jednocześnie nie tworzą niepotrzebnie uciążliwych zobowiązań dla kredytobiorcy.

Czy zrównoważone finansowania to „przyszłość”?

W naszej ocenie rozwój zrównoważonych finansów będzie zdecydowanie przyspieszał. Presja regulacyjna, czyniąc przyjęcie zasad zrównoważonego rozwoju obowiązkowym a nie opcjonalnym jak jest to obecnie, oraz presja opinii publicznej będą kluczowymi czynnikami dalszego wzrostu, a firmy, które nie planują implementowania do swoich polityk zasad ESG, mogą mieć problemy z utrzymaniem się na rynku.

Szereg długoterminowych zobowiązań kredytodawców do zapewnienia zrównoważonego finansowania przyczyni się do utrwalenia tego wzrostu. Na przykład HSBC zobowiązał się do przeznaczenia na zrównoważone finansowanie 750 mld USD – 1 bln USD w ciągu najbliższych 10 lat. Goldman Sachs w lutym tego roku ogłosił, że zrównoważone finansowanie ma stać się centralną częścią jego strategii biznesowej oraz bank planuje także regularnie emitować coraz więcej obligacji środowiskowych i społecznych dla realizacji swoich planów wykorzystania do 2030 r. 750 mld USD na zrównoważone finansowanie, inwestycje i doradztwo.

Również w Polsce kredyty ESG zajmują swoje miejsce na rynku. Za przykład może tu służyć kredyt konsorcjum 5 banków, w kwocie 2 mld zł przyznany grupie Energa SA.

Staje się powszechnie akceptowane, że zobowiązania informacyjne ESG są podejmowane nie tylko z ideologicznego punktu widzenia, ale dlatego, że mają sens z perspektywy biznesowej. Publiczne wezwania do działania, inicjatywy rządowe i apetyt inwestorów sprawiają, że firmy będą musiały zacząć udowadniać, że „dokładają swoją cegiełkę” w zrównoważonej transformacji – lub ryzykować utratę przychylności klientów.

Jako zespół WKB będziemy wspierać Państwa w korzystaniu ze zrównoważonych form finansowania. Zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy przybliżać kolejne prawne aspekty ESG.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Augustynem Wróblem bądź Marcinem Lorencem.

Alert można pobrać TUTAJ.

W życie wchodzi nowelizacja ustawy z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, implementująca do polskiego porządku prawnego przepisy tzw. V Dyrektywy AML (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 roku).

Osiem najważniejszych zmian w ustawie z dnia 1 marca 2018 o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu („Ustawa”) obejmuje:

1.Rozszerzenie i doprecyzowanie listy instytucji obowiązanych

Do katalogu instytucji obowiązanych dodano przedsiębiorców prowadzących działalność związaną z dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, w zakresie transakcji o wartości co najmniej 10 000 euro. Dodatkowo, instytucją obowiązaną staną się również przedsiębiorcy świadczący porady w sprawach podatkowych, ale nie będący doradcami podatkowymi.

2. Doprecyzowanie niektórych definicji m.in. beneficjenta rzeczywistego

Według nowego brzmienia Ustawy za beneficjenta rzeczywistego uznaje się „każdą osobę fizyczną”, spełniającą kryteria wskazane w art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy co oznacza, że w procesie ustalania beneficjenta rzeczywistego należy zawsze uwzględnić wszystkie potencjalne osoby mogące spełniać którąkolwiek z przesłanek wskazanych w Ustawie.

3. Uszczegółowienie zasad dotyczących stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego

W ramach istniejących stosunków gospodarczych, na instytucję obowiązaną nałożony został obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa również w przypadku, gdy doszło do zmiany danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego lub instytucja obowiązana była w ciągu danego roku kalendarzowego zobowiązana na podstawie przepisów prawa do skontaktowania się z klientem w celu weryfikacji informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych. Dodatkowo, podczas nawiązywania nowych stosunków gospodarczych, instytucja obowiązana będzie zobligowana uzyskać potwierdzenie rejestracji potencjalnego klienta we właściwym rejestrze beneficjentów rzeczywistych lub odpis z takiego rejestru.

Dodatkowo, w przypadku identyfikacji jako beneficjenta rzeczywistego osoby zajmującej wyższe stanowisko kierownicze, na instytucje obowiązane nałożony został obowiązek udokumentowania czynności podjętych w celu weryfikacji tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym w szczególności udokumentowania trudności napotkanych w związku z podjętymi czynnościami weryfikacyjnymi.

Co istotne, instytucje obowiązane, stosując wobec swojego klienta środki bezpieczeństwa finansowego, nie będą mogły bazować wyłącznie na informacjach zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych lub odpowiednim rejestrze prowadzonym w innym państwie członkowskim UE. Tym samym treść takiego wpisu będzie miała charakter jedynie pomocniczy, a instytucje obowiązane będą wciąż zobowiązane do aktywnego działania w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego.

4. Częściowe zdefiniowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego

Dotychczas Ustawa zawierała jedynie przykładowe wyliczenie okoliczności mogących świadczyć o wyższym ryzyku prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, których stwierdzenie nakłada na dany podmiot obowiązek zastosowania tzw. wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego. Instytucje obowiązane posiadały jednak dowolność w doborze takich środków, albowiem Ustawa nie zawierała nawet przykładowego katalogu wzmożonych środków bezpieczeństwa. Według nowego brzmienia Ustawy, środki te zostały częściowo zdefiniowane poprzez wprowadzenie minimalnego katalogu działań, jakie instytucje obowiązane muszą podjąć w ramach wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego.

5. Podwyższenie progu pozwalającego na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego

Ustawa w dotychczasowym kształcie pozwalała na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego, o ile kwota przechowywana elektronicznie nie przekraczała równowartości 50 euro. Nowy próg określony w znowelizowanych przepisach Ustawy wynosi 150 euro, co jest zmianą od dawna postulowaną przez podmioty świadczące usługi płatnicze.

6. Zmiana okresu przechowywania przez instytucje obowiązane dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego

Według nowych przepisów, pięcioletni okres przechowywania dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego biegnie od dnia zakończenia stosunków gospodarczych z klientem lub od dnia przeprowadzenia transakcji okazjonalnej (a nie jak dotychczas od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym zakończono stosunki gospodarcze z klientem lub w którym przeprowadzono transakcje okazjonalne).

7. Obowiązek publikacji i aktualizacji przez państwa członkowskie UE wykazu stanowisk i funkcji publicznych, które zgodnie z prawem krajowym kwalifikują się jako eksponowane stanowiska polityczne

Zgodnie z V Dyrektywą AML każde państwo członkowskie powinno opracować i opublikować listy tzw. „krajowych PEP-ów.” W przypadku Polski wykaz stanowisk i funkcji publicznych, które są eksponowanymi stanowiskami politycznym, zostanie określony w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. finansów publicznych.

8. Zmiany w zakresie funkcjonowania oraz weryfikacji danych zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR)

Nowelizacja rozszerza katalog podmiotów, które są zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych o:

trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące równoważne stanowiska w imieniu lub na rzecz trustu nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
spółki partnerskie,
europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,
spółki europejskie,
spółdzielnie,
spółdzielnie europejskie,
stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego,
fundacje.

Co istotne, nowelizacja nakłada na instytucje obowiązane obowiązek odnotowywania wszelkich rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym dotyczącym klienta, ustalonym przez tę instytucję obowiązaną, a danymi dostępnymi w CRBR. Jednocześnie, instytucja obowiązana będzie musiała podjąć odpowiednie czynności w celu wyjaśnienia ustalonych rozbieżności, a w przypadku ich potwierdzenia, przekazać tę informację ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wraz z uzasadnieniem i dokumentacją dotyczącą odnotowanych rozbieżności. Ustalenie sposobu odnotowywania rozbieżności powinno również zostać uwzględnione w procedurze wewnętrznej instytucji obowiązanej.

Ponadto, nowelizacja przewiduje możliwość nałożenia kary pieniężnej na beneficjenta rzeczywistego, który nie dopełnił obowiązku dostarczenia stosownych informacji podmiotowi zobowiązanemu do dokonania wpisu do CRBR (do wysokości 50 000 zł), a także możliwość nałożenia kary pieniężnej na podmioty ujawnione w CRBR, w przypadku gdy podały one do CRBR dane niezgodne ze stanem faktycznym (do wysokości 1 000 000 zł).

Zmiana opisana w punkcie 1 powyżej wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy nowelizacyjnej, tj. w dniu 31 lipca 2021.

Zmiana opisana w punkcie 2 powyżej wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy nowelizacyjnej, tj. w dniu 15 maja 2021.

Zmiany opisane w punktach od 3 do 8 powyżej wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy nowelizacyjnej, tj. w dniu 31 października 2021.

Nowelizacja Ustawy pociąga za sobą konieczność aktualizacji wewnętrznych procedur instytucji obowiązanych (co do zasady w terminie do dnia 31 października 2021).

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz zespołu rynków kapitałowych: Anną Wojciechowską, Agatą Szczepańczyk-Piwek, Anną Fennig oraz Moniką Obiegło.

Alert można pobrać TUTAJ

Zapraszamy na przegląd najważniejszych obecnie procedowanych propozycji legislacyjnych z zakresu prawa pracy. W najnowszym newsletterze WKB będą mogli Państwo przeczytać o: szczepieniu w miejscu pracy, pracy zdalnej oraz dyrektywach unijnych dotyczących m.in. płacy minimalnej, prawa do „wyłączenia się”, czy równości płacy kobiet i mężczyzn.

SZCZEPIENIA W MIEJSCU PRACY

W marcu br. rząd zapowiedział rozpoczęcie szczepień w dużych zakładach pracy. Według informacji rządowych, akcja szczepień w firmach powinna ruszyć już od połowy maja. Szczepienia mają być dostępne nie tylko dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale również dla zleceniobiorców, czy współpracowników. Dodatkowo zaszczepić będą mogli się pracownicy-cudzoziemcy mający zalegalizowany pobyt w Polsce. Wiek osób chętnych do szczepień nie będzie decydujący. Możliwym rozwiązaniem są również szczepienia rodziny pracowników. Ponadto, przedstawiciele pracodawców apelowali o umożliwienie wyboru rodzaju szczepionki oraz faktyczne zapewnienie dostępu do wszystkich rodzajów szczepionek.

Aby zakład pracy stał się punktem szczepień, grupa osób chętnych do przyjęcia szczepionki musi wynosić co najmniej 500 osób. Projekt procedur dotyczących szczepień oraz zasad ich wykonywania ma zostać przedstawiony do końca tego tygodnia. We wcześniejszych komunikatach zaznaczano także, że odpowiedzialność za organizację szczepień w zakładzie pracy będzie w całości spoczywała na pracodawcy. Ponadto, zgodnie z informacjami przekazanymi przez Ministerstwo Finansów, wydatki poniesione na szczepienia (np. transport osób do miejsca szczepień), zakłady pracy będą mogły zaliczyć do kosztów podatkowych.

PRACA ZDALNA

Od marca 2020 r. pracodawca może wydawać pracownikom polecenie pracy zdalnej, która z każdym miesiącem zyskiwała na popularności. Wobec tymczasowości wprowadzonych przepisów tzw. Tarcz Antykryzysowych, powstała potrzeba uregulowania możliwości pracy zdalnej na stałe. Rozmowy i konsultacje nad projektem ustawy nadal trwają, jednak oficjalny projekt nie został jeszcze opublikowany. Założenia tego projektu pojawiły się w odpowiedzi na interpelację udzieloną przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii.

Zgodne z pismem Ministerstwa, projekt nowelizacji przewiduje m.in.:

możliwość wykonywania pracy zdalnej całkowicie lub częściowo w miejscu zamieszkania pracownika lub w innym miejscu ustalonym przez pracownika i pracodawcę;
możliwość określenia zasad wykonywania pracy zdalnej w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładowymi organizacjami zawodowymi (lub w regulaminie ustalonym przez pracodawcę);
obowiązek zapewnienia przez pracodawcę materiałów i narzędzi niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej (w tym koszty energii elektrycznej oraz dostępu do łączy telekomunikacyjnych);
realizację przez pracodawcę obowiązków związanych z BHP (z pewnymi wyłączeniami, np. brak obowiązku organizowania stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp).

Ponadto, uzgodnienie dotyczące wykonywania pracy zdalnej będzie dopuszczalne przy zawieraniu umowy o pracę oraz w trakcie zatrudnienia. Każda ze stron będzie miała również możliwość wycofania się z wykonywania pracy w taki sposób.

Są to na razie najważniejsze postulaty dotyczące pracy zdalnej. Należy zauważyć, że przypominają one w dużym stopniu przepisy dotyczące telepracy, które nie cieszą się wśród pracodawców dużą popularnością ze względu na swoje sformalizowanie i małą elastyczność. Wobec tego, z niecierpliwością czekamy na oficjalny projekt nowelizacji.

DYREKTYWY UNIJNE

W związku z kryzysem wywołanym epidemią COVID-19, Unia Europejska postanowiła zwrócić uwagę na poprawę warunków pracy. W tym celu opracowane zostały nowe projekty dyrektyw, dotyczące m.in. płacy minimalnej, prawa do „wyłączenia się”, czy równości płacy kobiet i mężczyzn.

Do tej pory największe kontrowersje budzi ostatnia z wymienionych dyrektyw, która przewiduje m.in. jawność wynagrodzeń. Zgodnie z projektem dyrektywy, osoba ubiegająca się o pracę będzie znała wysokość wynagrodzenia obowiązującego na danym stanowisku przed rozpoczęciem rozmowy kwalifikacyjnej. Taką informację pracodawca będzie obowiązany zamieścić w ogłoszeniu o pracę. Zgodnie z brzmieniem dyrektywy, każdy pracownik będzie mógł również zwrócić się do pracodawcy o udzielenie informacji dotyczącej indywidualnego poziomu wynagrodzenia oraz średniego poziomu wynagrodzenia, w podziale na płeć, w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości.

Natomiast dyrektywa dotycząca prawa do „wyłączenia się” jest związana ze wzrostem popularności pracy zdalnej i zatarcia się granic pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym. Dyrektywa ma dawać prawo do wyłączenia służbowego komputera i telefonu oraz nieodpowiadania na maile, połączenia i wiadomości dotyczące spraw zawodowych w czasie wolnym (również podczas urlopu i świąt).

W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z Wioletą Polak, szefową praktyki prawa pracy.

Alert można pobrać tutaj.

JAK BYŁO?

Crowdfunding czyli tzw. finansowanie społecznościowe jest coraz częściej stosowaną formą alternatywnego finansowania, z której korzystają zarówno młode startupy jak i większe firmy o ugruntowanej pozycji na rynku. Na coraz większe zainteresowanie crowdfundingiem może wpływać w szczególności utrudniony dostęp do tradycyjnych form finansowania takich jak kredyt, na co jasno wskazuje np. niedawny raport NBP na temat sytuacji na rynku kredytowym.

Brak jednolitych regulacji w całej Unii Europejskiej stanowił dotychczas istotne ograniczenie w rozwoju tego rynku. W Polsce ten rodzaj usług finansowych również nie był objęty odrębną regulacją prawną i nie podlegał bezpośrednio nadzorowi. Jednakże, z uwagi na rosnące zainteresowanie crowdfundingiem, KNF zaczął coraz częściej podejmować tą tematykę, w tym między innymi w stanowisku z 9 kwietnia 2020 roku dotyczącym funkcjonowania platform organizujących crowdfunding inwestycyjny. Dotychczas podejmowane działania instytucji nadzorczych miały jednak fragmentaryczny charakter i nie odpowiadały na istotne wątpliwości środowiska dotyczące np. możliwości zastosowania wobec nich sankcji przewidzianych w art. 171 ust. 1 Prawa bankowego za prowadzenie działalności polegającej na gromadzeniu środków pieniężnych i obciążania ich ryzykiem bez posiadania odpowiedniego zezwolenia.

ROZPORZĄDZENIE ECSP

Wychodząc naprzeciw potrzebom rynku, podmiotów prowadzących platformy crowdfundingowe oraz w celu uniknięcia arbitrażu regulacyjnego, w Unii Europejskiej zdecydowano się na stworzenie jednolitych ram prawnych. Po ponad dwóch latach prac, w dniu 5 października 2020 roku przyjęto tekst Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (tzw. rozporządzenie ECSP). Rozporządzenie będzie miało zastosowanie już od 10 listopada 2021 roku.

Powyższe rozporządzenie obejmuje dwa rodzaje crowdfundingu: crowdfunding pożyczkowy, polegający na pozyskiwaniu od wielu inwestorów kapitału pod tytułem zwrotnym (przy czym nie dotyczy pożyczek udzielanych konsumentom) oraz crowdfunding udziałowy, który opiera się na pozyskiwaniu kapitału w zamian za zbywalne papiery wartościowe.

NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY

Do najistotniejszych kwestii wprowadzonych rozporządzeniem ECSP należy zaliczyć przede wszystkim:

Maksymalny próg finansowania „bezprospektowego” – kwota, jaką będzie można uzyskać w ramach takiej formy finansowania, bez obowiązku sporządzenia prospektu emisyjnego, jest równa 5 mln euro w okresie 12 miesięcy (próg łącznej wartości w odniesieniu do ofert finansowania społecznościowego przedstawianych przez konkretnego właściciela projektu). Wart uwagi jestfakt, iż poszczególne państwa członkowskie mogą wprowadzić niższy próg finansowania społecznościowego bez konieczności sporządzenia prospektu (na okres nie dłuższy niż 24 miesiące od dnia wejścia w życie rozporządzenia), gdy w danym państwie członkowskim próg łącznej wartości, powyżej którego należy publikować prospekt wynosi poniżej 5 mln euro (tak jak w Polsce, gdzie ten próg wynosi 2,5 mln euro);

licencjonowanie działalności – zgodnie z rozporządzeniem, crowdfunding będzie mógł być świadczony wyłącznie przez podmioty posiadające odrębne zezwolenie, wydawane przez właściwe organy państwa członkowskiego, w którym dany przedsiębiorca ma siedzibę. Po uprzedniej notyfikacji przeprowadzonej zgodnie z rozporządzeniem ECSP, możliwe będzie także transgraniczne świadczenie tych usług na jednolitych zasadach w ramach Unii Europejskiej. ESMA będzie prowadzić publiczny rejestr wszystkich dostawców, którzy otrzymali odpowiednie zezwolenia. Dostawcy usług finansowania społecznościowego mogą świadczyć swoje usługi na dotychczasowych zasadach najpóźniej do dnia 10 listopada 2022 roku lub do czasu uzyskania zezwolenia, w zależności od tego, co nastąpi wcześniej;

ochrona inwestorów – dostawcy finansowania społecznościowego mają obowiązek dostarczania swoim klientom jasnych i rzetelnych informacji na temat ryzyka i opłat związanych z ich usługami. Obejmuje to m.in. informacje dotyczące wskaźników niewykonania zobowiązań z tytułu pożyczek, kryteria wyboru projektów. Rozporządzenie ECSP dzieli inwestorów na doświadczonych i niedoświadczonych oraz nakłada różne poziomy środków ochronnych dla obu tych kategorii (np. obowiązek zagwarantowania inwestorom niedoświadczonym tzw. okresu namysłu przed zawarciem umowy, w którym to okresie inwestor może w dowolnym momencie wycofać swoją ofertę inwestycyjną).

Ponadto rozporządzenie ECSP nakłada na potencjalnych dostawców crowdfundingu liczne wymogi ostrożnościowe, które mają zapewnić odpowiednio wysoki poziom ochrony, w tym obowiązek wdrożenia procedur i polityk zapewniających ciągłość działania, zapobieganie konfliktom interesów, dysponowanie skutecznymi procedurami rozpatrywania skarg.

Rozporządzenie zakłada także, że ESMA opracuje i opublikuje 12 standardów technicznych doprecyzowujących poszczególne wymogi ostrożnościowe, jak również treść i zasady składania wniosku o uzyskanie licencji na świadczenie usług crowdfundingowych. W dniu 26 lutego 2021 roku ESMA rozpoczęła konsultacje w celu zebrania opinii na temat opracowanych przez siebie projektów standardów technicznych , dotyczących m.in rozpatrywania skarg, konfliktów interesów, planu ciągłości działania, wniosku o udzielenie zezwolenia, informacji dla klienta na temat wskaźnika niewykonania zobowiązań, czy wreszcie sprawozdawczości dostawców usług crowdfundingowych wobec krajowych organów nadzoru. Konsultacje potrwają do 28 maja 2021 roku. Większość standardów technicznych musi zostać przedłożona Komisji przez ESMA do 10 listopada 2021 roku, pozostała część do10 maja 2022 roku.

POLSKA REGULACJA

Również polski ustawodawca nie zasypia gruszek w popiele – zgodnie z wykazem prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, przyjęcie projektu ustawy o nadzorze nad dostawcami usług finansowania społecznościowego, zapewniającego stosowanie rozporządzenia ECSP, przewidziano na trzeci kwartał 2021 roku. Do najważniejszych rozwiązań, które mają znaleźć się w projekcie, należy wskazanie KNF jako organu właściwego do nadzoru nad dostawcami usług crowdfundingowych oraz wprowadzenie odpowiednich sankcji administracyjnych i karnych za nieprzestrzeganie przepisów rozporządzenia lub ustawy. Zgodnie z projektem ustawy maksymalny próg finansowania „bezprospektowego”, o którym pisaliśmy powyżej, wyniesie do 2,5 mln euro do 10 listopada 2023 r., zaś po tej dacie wzrośnie do 5 mln euro.

Niewątpliwie powyższe regulacje, choć mogą stanowić pewne wyzwanie dla podmiotów świadczących usługi crowdfundingowe, zmierzają we właściwym kierunku profesjonalizacji rynku usług finansowania społecznościowego, jak również demokratyzacji rynku kapitałowego. Najbliższy czas pokaże, w jaki sposób wyewoluuje i ukształtuje się rynek crowdfundingu w UE, który dzięki tym jednolitym ramom prawnym ma szansę stać się znaczącym graczem na świecie.

W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu z Agatą Szczepańczyk – Piwek oraz Moniką Obiegło z praktyki rynków finansowych.

Alert można pobrać TUTAJ.

Podobnie jak w roku ubiegłym, z uwagi na trwającą pandemię COVID-19 oraz w odpowiedzi na postulaty formułowane przez organizacje pozarządowe i jednostki prowadzące działalność gospodarczą, przedłużone zostały terminy na sporządzenie sprawozdań finansowych za rok 2020.

Przesunięcie o 3 miesiące terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych

Kogo dotyczy?

spółek handlowych,
spółek cywilnych,
innych osób prawnych (z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego),
jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej,
oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych,
organizacji non-profit,
WYJĄTEK: nie dotyczy jednostek sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną oraz jednostek prowadzących działalność, do której stosuje się przepisy ustaw, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy o rachunkowości, ww. podmioty, sporządzają sprawozdania finansowe za rok obrotowy w ciągu 3 miesięcy od jego zakończenia. Jeżeli rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, sprawozdania sporządza się do dnia 31 marca (w formie elektronicznej w strukturze logicznej i układzie zgodnym z obowiązującymi wymogami), zatwierdza najpóźniej w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia roku obrotowego, tj. do dnia 30 czerwca, a następnie – w przypadku podmiotów wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego – składa w ciągu 15 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego, a zatem najpóźniej do dnia 15 lipca do Repozytorium Dokumentów Finansowych, a w przypadku podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej i niewpisanych do ww. rejestru – w ciągu 10 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego, a zatem najpóźniej do dnia 10 lipca przekazuje się je do szefa Krajowej Administracji Skarbowej, za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Jak kształtują się terminy?

Przesunięcie terminów o 3 miesiące oznacza, że w przypadku ww. podmiotów, których dzień bilansowy przypadał na 31 grudnia 2020 r., terminy na sporządzenie sprawozdań finansowych za rok 2020 kształtują się następująco:

na dzień 30 czerwca 2021 r. przypada ostateczny termin sporządzenia sprawozdania finansowego,
do dnia 30 września 2021 r. sprawozdanie finansowe powinno zostać zatwierdzone przez odpowiednie organy,
w przypadku podmiotów wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego najpóźniej do dnia 15 października 2021 r. (czyli w ciągu 15 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego) sprawozdanie powinno zostać złożone do Repozytorium Dokumentów Finansowych,
w przypadku podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej i niewpisanych do ww. rejestru – najpóźniej do dnia 10 października 2021 r. (czyli w ciągu 10 dni od zatwierdzenia) sprawozdanie powinno zostać przekazane do szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Przesunięcie o 1 miesiąc terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych

Kogo dotyczy?

jednostek sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną

Jak kształtują się terminy?

W związku z przesunięciem terminów sprawozdawczych o 1 miesiąc, terminy sprawozdawcze z ustawy o rachunkowości kształtują się następująco:

na dzień 30 kwietnia 2021 r. przypada ostateczny termin sporządzenia sprawozdania finansowego,
do dnia 31 lipca 2021 r. sprawozdanie finansowe powinno zostać zatwierdzone przez odpowiednie organy.

Powyższe zmiany mają zastosowanie do obowiązków dotyczących roku obrotowego kończącego się po dniu 29 września 2020 r., jednak nie później niż w dniu 30 kwietnia 2021 r., których termin wykonania nie upłynął przed dniem 31 marca 2021 r.

Przedłużenie terminów zatwierdzania sprawozdań finansowych dla spółdzielni mieszkaniowych i niektórych innych jednostek

W rozporządzeniu znalazł się odrębny przepis dotyczący przedłużenia terminów na zatwierdzanie sprawozdań finansowych dla:

spółdzielni mieszkaniowych – do 6 tygodni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz
niektórych jednostek (niebędących spółkami kapitałowymi, spółkami komandytowo-akcyjnymi, spółkami jawnymi lub komandytowymi, których wszystkimi wspólnikami lub akcjonariuszami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej), w których:
ze względu na liczbę członków organów zatwierdzających i braku możliwości ich zwołania ze względu na ograniczenia epidemiczne,
brak jest możliwości podejmowania uchwał przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość,

nie jest możliwe wykonanie tej czynności w terminie określonym w ustawie o rachunkowości – do 6 tygodni od dnia ustania którejkolwiek z ww. przesłanek.

Co jednak istotne, powyższa zmiana będzie miała zastosowanie do zatwierdzania sprawozdań finansowych za lata obrotowe kończące się po dniu 29 września 2020 r., a zatem przepis ten nie jest ograniczony do roku obrotowego 2020 i będzie dotyczył również następnych lat obrotowych, o ile nadal będzie trwał stan zagrożenia epidemicznego albo stan epidemii i związane z nim ograniczenia.

Przedłużenie terminów na złożenie zeznania CIT-8 i zapłatę podatku

Zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie przedłużenia terminu do złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) i wpłaty należnego podatku przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych, wydłużeniu do dnia 30 czerwca 2021 r. uległ termin do złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) w roku podatkowym, który zakończył się w okresie od dnia 1 grudnia 2020 r. do dnia 28 lutego 2021 r. oraz terminu wpłaty podatku należnego wykazanego w tym zeznaniu przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Powyższy termin dotyczy także podatników, którzy wybrali opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych, których pierwszy rok opodatkowania rozpoczyna się w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 1 marca 2021 r.

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego: Anną Wojciechowską, Krzysztofem Wawrzyniakiem oraz Katarzyną Wójcikowską.

Tekst alertu można pobrać TUTAJ.

Zrównoważone finansowania i normy ESG zyskują na znaczeniu jako kryteria selekcji produktów finansowych. Inwestorzy instytucjonalni domagają się obecnie czegoś więcej niż tylko wyłączenia produktów przemysłu zbrojeniowego czy tytoniowego z portfeli etycznych przedsiębiorstw. Inwestorzy chcą teraz wiedzieć, w jakim stopniu spółka uwzględnia ESG, klimat i inne czynniki etyczne, takie jak SDG (ang. Sustainable Development Goals) w podejmowanych przez nią decyzjach. Instytucje finansowe chcą również uzyskać jakościowe i ilościowe dowody na wpływ działań związanych z udostępnianymi środkami np. na redukcję emisji gazów cieplarnianych i śladu węglowego dla przedsiębiorstw energochłonnych, oraz w szerszym ujęciu, uwzględnienie wpływu przedsiębiorstwa na środowisko.

Takie działania mogą być finansowane zielonymi kredytami i obligacjami, o których więcej możecie przeczytać Państwo w części 2 naszej serii alertów WKB Zielone Finanse.

KOMISJA EUROPEJSKA

Komisja Europejska 8 marca 2018 roku poinformowała o przyjęciu Planu działania: finansowanie zrównoważonego rozwoju gospodarczego, który określa szeroki pakiet działań ściśle dotyczących zrównoważonego finansowania. Wśród nich można wskazać:

ukierunkowanie przepływów kapitału na zrównoważone inwestycje celem osiągnięcia zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu,
zarządzanie ryzykiem finansowym wynikającym ze zmiany klimatu, wyczerpywania się zasobów, degradacji środowiska oraz kwestii społecznych,
wspieranie przejrzystości i podejścia długoterminowego w działalności finansowej
i gospodarczej.

Zaprezentowany w grudniu 2019 r. pakiet środków „Zielony Ład” ma na celu kształtowanie polityk Unii Europejskiej, aby w zrównoważony sposób połączyć rozwój gospodarczy z dobrobytem społeczeństwa. Jest to mapa drogowa na rzecz zbudowania zrównoważonej gospodarki o obiegu zamkniętym, na którą w ostatnich miesiącach położony został dodatkowy nacisk w związku z pandemią COVID-19. Celem Zielonego Ładu jest zmiana myślenia o sposobie finansowania przedsięwzięć gospodarczych.
.

Pierwsze propozycje legislacyjne na poziomie unijnym:

Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie ujawniania informacji dotyczących zrównoważonych inwestycji i ryzyka dla zrównoważonego rozwoju oraz w sprawie zmiany dyrektywy (UE) 2016/2341,
Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniające rozporządzenie (UE) 2016/1011 w odniesieniu do wskaźników referencyjnych niskoemisyjności i wskaźników referencyjnych pozytywnego wpływu na emisyjność,
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie, które obowiązuje od 12 lipca 2020 r. i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich (więcej na ten temat w części 1 WKB Zielone Finanse).

EBA (ang. European Banking Authority) – EUROPEJSKI URZĄD NADZORU BANKOWEGO

Również EBA w swoich wytycznych dotyczących udzielania i monitorowania kredytów zwraca uwagę na „Udzielanie kredytów zrównoważonych środowiskowo ”, w szczególności wskazując na takie zasady jak:

przedstawienie listy projektów i działań oraz kryteriów, które instytucja uznaje za kwalifikujące się do kredytów zrównoważonych środowiskowo – przygotowanie przez instytucje szczegółowych zasad i polityk udzielania kredytów zrównoważonych środowiskowo
instytucje powinny określać swoje zasady w zakresie udzielania kredytów zrównoważonych środowiskowo. W szczególności powinny określać cele jakościowe oraz ilościowe, aby wspierać rozwój i integralność udzielania kredytów zrównoważonych środowiskowo
instytucje powinny w swoich zasadach określić monitorowanie zysków z instrumentów kredytowych zrównoważonych środowiskowo (np. wszelkie monitorowanie – żądanie informacji związanych z kredytami zrównoważonymi środowiskowo, weryfikacja alokacji środków, bieżąca ocena kryteriów wykorzystania środków, zapewnienie monitorowania odpowiednich danych przez kredytobiorców).

EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

Europejski Bank Inwestycyjny ma odegrać bardzo ważną rolę w transformacji klimatycznej Unii Europejskiej. Już teraz określany jest „bankiem klimatycznym Unii Europejskiej”. Uczestniczy on w Zielonym Ładzie m.in. na dwa sposoby:

jako główny partner finansujący, którego udział w gwarancji wynosi 75%. W ten sposób wspiera program InvestEU, stanowiący fundament planu inwestycyjnego na rzecz Zielonego Ładu;
EBI wniesie swój wkład finansowy w instrument pożyczkowy na rzecz sektora publicznego w celu wspierania władz krajowych niskooprocentowanymi kredytami.

DLACZEGO ZIELONE FINANSOWANIA

Aktywność instytucji EU w zakresie „zielonej legislacji” zbiegła się w czasie z koniecznymi działaniami w zakresie zmniejszania negatywnego wpływu człowieka na środowisko na całym świecie. Z perspektywy regulacyjnej w UE widać wyraźnie, że „zielone” kwestie będą kluczowe dla prowadzenia polityk gospodarczych przez poszczególne państwa, a każda instytucja UE będzie upoważniona do uwzględniania zmian klimatu w swoich działaniach i środkach legislacyjnych.

Środki przewidziane w planie działania UE, w szczególności te przeznaczone dla banków, mają na celu zmianę sposobu, w jaki instytucje finansowe podchodzą do strategicznego kierunku swojej działalności, opracowują produkty i oceniają ryzyko w ramach działalności kredytowej. Można tutaj przedstawić następujące przesłanki:

zmieniony pakiet bankowy (dyrektywa w sprawie wymogów kapitałowych (CRD V)
i rozporządzenie w sprawie wymogów kapitałowych (CRR)) upoważnia Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) do oceny uwzględnienia ryzyka związanego z ESG w procesie nadzoru, oceny ostrożnościowego traktowania aktywów związanych z celami środowiskowymi lub społecznymi, nałożenia na duże instytucje wymogu publicznego ujawniania ryzyka związanego z ESG oraz szczególnego uwzględnienia przez EBA czynników związanych z ESG przy wykonywaniu swoich zadań;
skupienie się na wskaźniku zielonych obligacji i wskaźniku zielonych kredytów danej instytucji;
niedawne potwierdzenie przez EBI, że przyjmie on obligacje związane z ESG jako zabezpieczenie kwalifikowane, jeżeli są one powiązane z celem w zakresie wyników jednego lub kilku celów środowiskowych w taksonomii UE bądź jednego lub kilku celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju (SDG).

Z perspektywy regulacyjnej ocena wpływu na portfele instytucji będzie dokonywana mając na uwadze:

udział zabezpieczenia narażonego na ryzyko związane z klimatem;
udział zabezpieczenia na nieruchomościach według oceny ich efektywności energetycznej;
ryzyko związane z klimatem w odniesieniu do ogólnej wypłacalności zakładów ubezpieczeń;
oraz emisyjności dwutlenku węgla.

Podobnie jak w przypadku wszystkiego, co dotyczy finansów, również zielone finansowania sprowadzają się do liczb i reputacji instytucji. Oczekiwania inwestorów i wymogi regulacyjne będą sprzyjać dostosowywaniu się instytucji finansowych i prezentowaniu przez nie ich ekologicznych referencji. Ujawnianie będzie mogło stanowić punkt odniesienia dla poszczególnych instytucji finansowych, produktów, wyników branży, a ostatecznie także przejrzystości rynku finansowego. Jak widać w powyższych regulacjach oraz propozycjach instytucji unijnych, zielona transformacja jest nieunikniona i trzeba być na nią odpowiednio przygotowanym.

Konkludując celem instytucji unijnych zajmujących się kwestami finansowania, jest stworzenie takich warunków dla gospodarki, w których zmiany będą korzystne dla podmiotów publicznych, jak i prywatnych przedsiębiorstw, przy jednoczesnym dążeniu do neutralności klimatycznej. W pierwszej fazie instytucje unijne będą dążyły do przygotowania gospodarki w formie zachęt, aby w kolejnej fazie już wymagać korzystania z zielonych form finansowania. Unijne instytucje finansowe jako podmioty odpowiedzialne w wielu aspektach za gospodarkę, będą wpływać,a w perspektywie kilku – kilkunastu lat wymuszać, korzystanie z szeroko rozumianego zielonego finansowania.

CO DALEJ?

Bez wątpienia wchodzimy w fazę zielonej transformacji zarówno w kontekście prowadzenia polityki gospodarczej, jak i też zmiany obecnych form finansowań. Brak korzystania z zielonych form finansowania będzie mógł w przyszłości, w niektórych sektorach gospodarki, wiązać się z pewnymi ryzykami np. reputacyjnymi. Komisja Europejska już teraz podkreśla ogromne znaczenie transformacji gospodarki dla środowiska oraz społeczeństwa oraz istotnego wpływu podmiotów z sektora finansowego. Komisja Nadzoru Finansowego również potwierdza, że „rolą podmiotów sektora finansowego jest dostosowanie działalności do nowych wymogów oraz zidentyfikowanie i zarządzanie ryzykiem powiązanym z ESG wynikającym ze zmian zachodzących w otoczeniu biznesowym oraz regulacyjnym”.
Jako zespół WKB będziemy wspierać Państwa w korzystaniu z zielonych form finansowania oraz zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy przybliżać kolejne prawne aspekty zrównoważonej transformacji.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Augustynem Wróblem bądź Marcinem Lorencem.

Alert można pobrać TUTAJ

W serii WKB Zielone Finanse, pokazujemy szanse, ale też wyzwania dla sektora finansowego w związku z ogólnoświatowym trendem wdrażania szeroko rozumianych norm ESG (ang. environmental, social, governance). W drugim z artykułów naszej serii przyglądamy się zielonym kredytom (ang. green loans) oraz zielonym obligacjom (ang. green bonds). Powyższe ekologiczne formy finansowania jeszcze do niedawna będące produktami niszowymi, obecnie wchodzą do głównego nurtu i stanowią istotne narzędzie dla banków oraz kredytobiorców/emitentów dążących do minimalizowania negatywnego wpływu działalności człowieka na środowisko.

ZIELONE OBLIGACJE W POLSCE I NA ŚWIECIE

Kredyty i obligacje ze statusem zielonych są instrumentami dedykowanymi zarówno dla firm i instytucji finansowych z sektora prywatnego, jak i dla rządów, samorządów oraz spółek komunalnych. Ich nadrzędnym celem jest transferowanie środków w kierunku przedsięwzięć, które zmniejszają negatywny wpływ człowieka na środowisko. W związku z rosnącą proekologiczną presją regulacyjną spodziewamy się, że banki i inne instytucje finansowe z czasem będą oferowały zielone finansowanie na korzystniejszych warunkach, np. w postaci niższego oprocentowania. Ponadto, coraz więcej banków rezygnuje z udzielania kredytówna projekty nieekologiczne. Dla przykładu Bank Światowy, Europejski Bank Inwestycyjny czy Nordycki Bank Inwestycyjny wykluczyły z finansowania szkodliwe dla środowiska przedsięwzięcia m.in., w sektorze górniczym.

Zielone obligacje są obecne na rynkach światowych już od 2007 roku, kiedy to przełomowych emisji dokonały międzynarodowe instytucje takie jak Bank Światowy czy Europejski Bank Inwestycyjny. W sektorze prywatnym zainteresowanie zielonymi instrumentami wyraźnie wzrosło po podpisaniu Paryskiego Porozumienia Klimatycznego w 2015 roku. W szczególności duże miasta jak np. Paryż czy Waszyngton coraz częściej sięgają po tego rodzaju zielone produkty, finansując dla przykładu projekty transportu publicznego albo wodno-kanalizacyjne.

Przekonanie o korzyściach płynących z zielonych finansowań dotarło już również do polskich miast. W zeszłym roku w Grudziądzu, jako pierwszym mieście w Polsce, dokonano emisji zielonych obligacji. Miejskie Wodociągi i Oczyszczalnia Sp. z.o.o. w Grudziądzu otrzymały certyfikat na finansowanie i refinansowanie obligacji przychodowych na kwotę 63,2 mln zł. Finansowanie zostanie przeznaczone na inwestycje związane z infrastrukturą deszczową oraz wodno-kanalizacyjną w celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz odpowiedniego reagowania na zmiany klimatyczne. Oprócz bezpośrednich korzyści ekologicznych z realizacji projektu, nadanie obligacjom statusu zielonych stanowi ponadto gwarancję transparentności oraz potwierdzenie dla mieszkańców, że miasto podejmuje działania, które pozytywnie oddziałują na środowisko. Jednocześnie, w związku z kierunkiem rozwoju unijnych regulacji oraz polityki klimatycznej, status zielonych instrumentów finansowych może również przyczynić się do przyznania większej liczby punktów w konkursach o dofinansowania projektów w kolejnej perspektywie finansowej.

Warto również pamiętać, że to w Polsce miała miejsce pierwsza na świecie emisja rządowych zielonych obligacji. Polska została pionierem zielonych obligacji skarbowych w wyniku przeprowadzonej w 2016 roku emisji.

ZIELONE ZASADY, CZYLI GREEN BOND/LOAN PRINCIPLES

Nadrzędnym celem szeroko rozumianych Zielonych Finansów jest generowanie pozytywnych i trwałych zmian środowiskowych. Pojęcie Green Finance odnosi się do każdego instrumentu finansowego – w tym dłużnego, kapitałowego, dotacji czy narzędzia zarządzania ryzykiem, mającego na celu wywołanie pozytywnych efektów w zakresie ekologii. Wpływ powyższych instrumentów na środowisko powinien być ponadto weryfikowalny i mierzalny.

Zielone kredyty oraz zielone obligacje stanowią podstawowe instrumenty Green Finance. Ze względu na wzrost znaczenia i zainteresowania tymi instrumentami międzynarodowe instytucje finansowe podjęły kroki w kierunku ich ujednolicenia. Organizacja International Capital Market Association (ICMA) opublikowała w tym celu Green Bond Principles (GBP), a następnie organizacja Loan Market Association (LMA) opublikowała Green Loan Principles (GLP). Zasady ujęte w powyższych dokumentach, będące zbiorem niewiążących wytycznych, mają na celu utworzenie wiodącego, jawnego oraz przejrzystego standardu rynkowego dla zielonych kredytów i obligacji.

International Capital Market Association (ICMA) to stowarzyszenie zrzeszające uczestników rynków kapitałowych, którego głównych celem jest promowanie najwyższych standardów rynkowych oraz wsparcie, edukacja i komunikacja w dziedzinie rynku kapitałowego. Loan Market Association (LMA) to stowarzyszenie zrzeszające banki, instytucje finansowe i kancelarie prawne, którego głównym celem jest promowanie i wypracowywanie najwyższych standardów na rynku finansowym, modelowej dokumentacji finansowej oraz wspieranie rozwoju rynku kredytowego.

Zgodnie z definicją zaprezentowaną przez LMA zielone kredyty są to produkty kredytowe każdego rodzaju udostępniane wyłącznie w celu finansowania lub refinansowania, w całości lub w części, nowych lub istniejących projektów zielonych. W GLP zostały wymienione następujące przykładowe kategorie według których projekty podlegają kwalifikacji jako zielone:

energia odnawialna;
efektywność energetyczna;
zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i ich kontrola;
zrównoważone zarządzanie żywymi zasobami naturalnymi oraz wykorzystanie gruntu;
ochrona bioróżnorodności lądowej i wodnej;
czysty transport;
zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi i ściekami;
systemy dostosowania do zmian klimatu;
produkty, technologie produkcji oraz procesy wydajne ekologicznie i/lub dostosowane do gospodarki o obiegu zamkniętym oraz zielone budynki.

Zielone obligacje natomiast według definicji ICMA to obligacje z których wpływy wykorzystywane są wyłącznie do pełnego lub częściowego finansowania bądź refinansowania nowych i/lub istniejących projektów, które również muszą zaliczać się do powyżej skategoryzowanych projektów zielonych.
W zaklasyfikowaniu jako zielonych kredytów i obligacji o takim przeznaczeniu wymagana jest zgodność z zasadami GLP/GBP w ramach czterech kluczowych elementów:

wykorzystanie środków,
proces oceny i selekcji projektów,
zarządzanie środkami,
raportowanie.

Emitent albo kredytobiorca powinien w pierwszej kolejności jasno przedstawić inwestorom precyzyjne informacje na temat planowanego zielonego projektu. Niezbędne jest okazanie wymaganych licencji, certyfikatów lub innych dokumentów dotyczących inwestycji.

Dla środków uzyskanych w drodze finansowania zielonego powinien zostać utworzony odrębny rachunek bankowy lub powinien zostać przewidziany inny sposób umożliwiający odpowiednie ich monitorowanie zgodnie z zasadą transparentności. Emitenci i kredytobiorcy powinni również w sposób rzetelny gromadzić i udostępniać informacje dotyczące realizacji projektu i wykorzystania środków. Informacje te powinny być okresowo aktualizowane.

Istotną kwestią jest również możliwość uzyskania niezależnej oceny zewnętrznej od wyspecjalizowanej instytucji o znanej renomie (np. Sustainalytics) w celu potwierdzenia zgodności finansowania z zielonymi zasadami. Emitent albo kredytobiorca może ubiegać się o uzyskanie raportu, zielonego certyfikatu, dokumentu Green Bond/Loan Framework albo oceny ratingowej dla swojego zielonego produktu. Instrumenty zaopatrzone w taką niezależną opinię stanowią gwarancję transparentności oraz potwierdzenie ekologicznego wymiaru projektu.

FINANSOWANIE ZIELONE A FINANSOWANIE ZWIĄZANE ZE ZRÓWNOWAŻONYM ROZWOJEM

Dla porównania warto wspomnieć również o kredytach/obligacjach związanych ze zrównoważonym rozwojem (ang. sustainability linked loans/bonds) , które są instrumentami finansowymi o odmiennej konstrukcji. Produkty te w przeciwieństwie do zielonych kredytów/obligacji nie są definiowane poprzez „wykorzystanie środków”. Sustainability linked loans/bonds charakteryzuje ustalony dla kredytobiorcy/emitenta cel w zakresie zrównoważonego rozwoju (albo w sferze „wewnętrznej” jak np. zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, poprawa efektywności energetycznej albo w sferze „zewnętrznej” jak np. uzyskanie określonego ratingu zrównoważonego rozwoju od zewnętrznego recenzenta). Jeżeli te ustalane z góry cele będą osiągane w trakcie trwania kredytu/programu emisji, kredytobiorca/emitent jest nagradzany obniżeniem stopy procentowej. Ma on więc zachętę nie tylko reputacyjną, ale również wymierną korzyść finansową wynikającą z realizacji celu w zakresie zrównoważonego rozwoju. Warto nadmienić, że środki z finansowań związanych ze zrównoważonym rozwojem nie muszą być przeznaczane wyłącznie (lub w ogóle) na projekty zielone.

Kredyty związane ze zrównoważonym rozwojem (ang. Sustainability linked loans) – zgodnie z definicją LMA w ramach Sustainability Linked Loans Principles to wszelkiego rodzaju instrumenty pożyczkowe lub inne instrumenty dłużne (takie jak linie gwarancyjne lub akredytywy), które zachęcają kredytobiorcę do osiągnięcia ambitnych, określonych z góry celów w zakresie wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju. Rezultaty w zakresie zrównoważonego rozwoju osiągnięte przez kredytobiorcę są mierzone za pomocą celów efektywności w zakresie zrównoważonego rozwoju (ang. sustainability performance targets); Obligacje związane ze zrównoważonym rozwojem (ang. Sustainability linked bonds) – zgodnie z definicją ICMA w ramach Sustainability Linked Bonds Principles to wszelkiego rodzaju dłużne instrumenty finansowe, których warunki finansowe lub strukturalne mogą się różnić w zależności od tego, czy emitent osiąga z góry określone cele w zakresie zrównoważonego rozwoju/cele ESG. W tym sensie emitenci wyraźnie zobowiązują się (w tym w dokumentacji obligacji) do perspektywicznej poprawy wyników dotyczących zrównoważonego rozwoju w określonym z góry harmonogramie. Obligacje SLB to instrument obejmujący prognozę wyników.

REGULACJE, KOSZTY, GREENWASHING

Wskazane powyżej zasady dotyczące zielonych finansowań zostały przyjęte przez ponad 100 emitentów, inwestorów i ubezpieczycieli, którzy złożyli pod nimi podpisy. Zasadyte wzmacniają integralność rynku zielonych instrumentów, jednakże nie mają one mocy regulacyjnej. Nie zostały dotychczas przyjęte uniwersalne rozwiązania prawne definiujące czym są zielone obligacje albo kredyty. Skutkuje to brakiem jednoznaczności, przejrzystości i wyższymi kosztami transakcyjnymi. Istotnym krokiem w stronę poprawy takiego stanu rzeczy jest przyjęcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 wprowadzającego europejską taksonomię – instrumentu prawnego dostarczającego jednolitą klasyfikację działalności gospodarczych pod kątem oddziaływania na środowisko (czytaj więcej -> Alert WKB nt. taksonomii).

Kolejnym wyzwaniem dla zielonych kredytów i obligacji jest wysokość kosztów i skłonność inwestorów do udostępnienia środków. Pomimo rosnącej proekologicznej presji regulacyjnej, nie należy jednak zapominać, że banki i inwestorzy koncentrują się głównie na poziomie ryzyka i prawdopodobieństwie spłaty przy podejmowaniu decyzji o warunkach finansowania. Należy pamiętać, że sam ekologiczny cel projektu przy wyższym poziomie ryzyka albo niższą przewidywaną rentownością, nie gwarantuje uzyskania lepszych warunków finansowania.

Rozwój rynku zielonych finansowań takich jak zielone kredyty/obligacje wiąże się również z występowaniem zjawiska tzw. greenwashingu, czyli “pseudoekologicznego marketingu”. Na rynku pojawiają się oferty finansowań promowanych jako proekologiczne, bez jakiejkolwiek faktycznej możliwości weryfikacji, że dany projekt lub inwestycja korzystnie oddziałuje na środowisko. Najlepszym sposobem na uniknięcie lub zmniejszenie ryzyka greenwashingu jest pełne i wyczerpujące przedstawienie informacji na temat projektu Zapobieganiu zjawisku greenwashingu ma również zapobiegać wprowadzenie wspomnianej taksonomii.

CO DALEJ?

Rynek samych zielonych obligacji szacuje się już na 500 miliardów dolarów.Pomimo to stanowi on jedynie 1% światowego rynku obligacji. Należy oczekiwać, że udział zielonych finansowań będzie stopniowo rósł, także na rynku polskim. Potrzebne ujednolicenia i ramy prawnedla zielonych instrumentów już są wprowadzane na szczeblu unijnym i należy się ich w przyszłości spodziewać również w polskim porządku prawnym. Zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy przybliżać kolejne prawne aspekty zrównoważonej transformacji.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Augustynem Wróblem oraz Konradem Kropiwnickim.

Alert można pobrać TUTAJ

W pierwszym newsletterze w 2021 roku zapraszamy do lektury na temat obowiązków notyfikacyjnych w przypadku naruszenia ochrony danych oraz transferu danych do Wielkiej Brytanii po Brexicie.

NARUSZENIE OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH
Obowiązki notyfikacyjne

Co to jest naruszenie ochrony danych osobowych?

Zgodnie z art. 4 pkt 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679
w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych
i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: „RODO”) naruszenie ochrony danych osobowych oznacza naruszenie bezpieczeństwa prowadzące do przypadkowego lub niezgodnego z prawem zniszczenia, utracenia, zmodyfikowania, nieuprawnionego ujawnienia lub nieuprawnionego dostępu do danych osobowych.

Przykładowe naruszenia bezpieczeństwa danych osobowych:

zgubienie lub kradzież nośnika danych;
przesłanie umowy z danymi klienta na niewłaściwy adres;
nieuprawniony dostęp osoby trzeciej do bazy danych.

Kiedy należy zgłosić naruszenie ochrony danych osobowych?

Administratorzy powinni zgłaszać naruszenia ochrony danych do właściwych organów nadzoru (w Polsce jest to Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych; „PUODO”), chyba że jest mało prawdopodobne, aby naruszenie skutkowało ryzykiem naruszenia praw i wolności osób fizycznych.

Kiedy takie ryzyko może zaistnieć? Zgodnie z motywem 75 RODO, ryzyko naruszenia praw lub wolności, o różnym prawdopodobieństwie i wadze, może wynikać z przetwarzania danych osobowych mogącego prowadzić do uszczerbku fizycznego lub szkód majątkowych lub niemajątkowych. Dotyczy to m.in. sytuacji, gdy przetwarzanie może skutkować dyskryminacją, kradzieżą tożsamości, stratą finansową czy naruszeniem poufności danych osobowych chronionych tajemnicą zawodową.

WAŻNE! Administrator powinien zgłosić naruszenie ochrony danych (jeżeli jest związane z ryzykiem naruszenia praw i wolności osób fizycznych) do PUODO bez zbędnej zwłoki – w miarę możliwości, nie później niż w terminie 72 godzin.

Ponadto, jeżeli naruszenie może skutkować wysokim ryzykiem naruszenia praw lub wolności osób fizycznych, dodatkowo należy zawiadomić osoby, których dane dotyczą.

Praktyka PUODO – zgłoszenie nieprawidłowej wysyłki maila

W dniu 28 grudnia 2020 r. na stronie internetowej UODO opublikowano komunikat informujący o nałożeniu kary pieniężnej w wysokości 85 588 zł na Towarzystwo Ubezpieczeniowe i Reasekuracyjne Warta („TUiR Warta”) za niezgłoszenie naruszenia ochrony danych osobowych w przewidzianym przepisami terminie.

Naruszenie ochrony danych polegało na wysłaniu pocztą elektroniczną przez agenta ubezpieczeniowego pod niewłaściwy adres mailowy (błędnie podany przez klienta) wiadomości potwierdzającej zawarcie umowy ubezpieczenia samochodu – do wiadomości została załączona polisa zawierająca dane dwóch osób (numery PESEL, imiona, nazwiska, adres zamieszkania i informacje o przedmiocie ubezpieczenia). O niewłaściwej wysyłce poinformowała UODO osoba, która otrzymała maila w wyniku pomyłki w adresie.

UODO zwrócił się do administratora o wyjaśnienie – TUiR Warta potwierdziło, że doszło do incydentu oraz że została przeprowadzona ocena ryzyka naruszenia praw i wolności osób fizycznych w związku z naruszeniem. Ocena wykazała brak konieczności dokonania zgłoszenia – w ocenie administratora mało prawdopodobne było ryzyko naruszenia praw
i wolności osób, których dane znajdowały się w mailu.

PUODO doszedł do wniosku, że TUiR Warta naruszyło przepisy związane z obowiązkiem zawiadomienia organu o naruszeniu i w rezultacie nałożyło na spółkę karę pieniężną.

W ocenie PUODO naruszenie wiąże się z wysokim ryzykiem naruszenia ochrony praw lub wolności osób fizycznych – niestety organ nie uzasadnił swojej oceny. W konsekwencji decyzja (pierwsza wydana przez PUODO w zakresie obowiązku notyfikacyjnego) nie daje przedsiębiorcom jasnych wskazówek, jakimi kryteriami kierował się organ przy zakwalifikowaniu incydentu jako nie tylko skutkującego ryzykiem dla praw i wolności, ale jako wywołującym wysokie ryzyko dla praw osób.

Decyzja nie jest ostateczna – może zostać zaskarżona do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Z analizy decyzji można już teraz wyciągnąć wnioski, które mogą być wskazówką co do praktyki organu w przyszłości:

administrator dopuszczając możliwość komunikowania się poprzez pocztę elektroniczną powinien mieć świadomość ryzyk z tym związanych i wprowadzić np. odpowiednią weryfikację adresu mailowego dla sprawdzenia, czy adres podany przez klienta jest prawidłowy;
administrator powinien rozważyć przesyłanie dokumentów zawierających dane osobowe w zaszyfrowanym załączniku, szczególnie, gdy dotyczy to danych wrażliwych lub zawierających numer PESEL;
zwrócenie się z prośbą do niewłaściwego adresata maila o trwałe usunięcie otrzymanej korespondencji nie może być argumentem wskazującym na to, że ryzyko naruszenia praw i wolności osób nie jest wysokie, gdyż nie ma pewności, czy nieuprawniony adresat nie wykonał, np. kserokopii dokumentów, czy też ich nie utrwalił (organ nie podaje jednak, w jakim celu mogłyby zostać wykorzystane tak utrwalone dane).

Z treścią decyzji można zapoznać się na stronie organu: link.

TRANSFER DANYCH OSOBOWYCH DO WIELKIEJ BRYTANII
Co dalej?

Transfer danych poza UE

W przypadku, gdy przedsiębiorca planuje przekazanie danych osobowych do państw trzecich (tj. poza obszar Europejskiego Obszaru Gospodarczego) konieczne jest wdrożenie dodatkowych wymogów w celu zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa danych. Przepisy, które należy zastosować dla legalnego przesyłania danych poza EOG, zostały uregulowane w RODO, które przewiduje kilka mechanizmów dla legalnego transferu danych. Takim mechanizmem jest m.in. decyzja Komisji Europejskiej o uznaniu państwa trzeciego za zapewniającego adekwatny poziom ochrony danych. W przypadku niewydania takiej decyzji, transfer jest możliwy, jeżeli zapewnione są „odpowiednie zabezpieczenia i pod warunkiem, że obowiązują egzekwowalne prawa osób, których dane dotyczą, i skuteczne środki ochrony prawnej” (np. za pomocą standardowych klauzul umownych, wiążących reguł korporacyjnych lub zatwierdzonego kodeksu postępowania).

Umowa UE-UK

Unia Europejska i Wielka Brytania zawarły umowę o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Zgodnie z nią, Wielka Brytania nie będzie uważana za państwo trzecie w kontekście transferu danych osobowych z państw członkowskich UE. Ten okres przejściowy potrwa pół roku – do 1 lipca 2021 r.

Umowa zakłada, że do tego czasu Komisja Europejska wyda odpowiednią decyzję na mocy art. 45 ust. 3 RODO uznającą Wielką Brytanię za państwo zapewniające odpowiedni poziom ochrony danych osobowych.

Transfer danych do UK – co dalej?

Jeżeli – zgodnie z założeniem umowy o handlu i współpracy – Komisja wyda decyzję, administratorzy będą mogli swobodnie kontynuować współpracę z podmiotami mającymi siedzibę w Wielkiej Brytanii.

W naszej ocenie, warto jak najszybciej zweryfikować współpracę z podmiotami mającymi siedzibę w UK i ustalić, czy dane osobowe są przesyłane z terenu UE do Wielkiej Brytanii. Dzięki temu przedsiębiorcy będą przygotowani na wciąż możliwy scenariusz, że decyzja Komisji nie zostanie wydana w zakładanym terminie – co oznacza, że dla zalegalizowania transferu po 1 lipca 2021 r. konieczne będzie wdrożenie innych mechanizmów prawnych przewidzianych przez RODO.

W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z Agnieszką Wiercińską-Krużewską oraz Karoliną Miksą, członkami zespołu prawa własności intelektualnej i TMT.

Treść newslettera można pobrać TUTAJ.

Z dniem 1 stycznia 2021 roku wchodzą w życie zmiany w przepisach dotyczących eksperymentu medycznego w ramach ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Dla przypomnienia wskazujemy, że badanie kliniczne produktu leczniczego jest eksperymentem medycznym z użyciem produktu leczniczego przeprowadzanym na ludziach w rozumieniu tych przepisów.

Do eksperymentów medycznych, co do których komisja bioetyczna wydała opinię przed dniem 1 stycznia 2021 roku oraz postępowań w sprawie wyrażenia opinii o projekcie eksperymentu medycznego, wszczętych i niezakończonych przed tym dniem, omawiane zmiany nie będą miały zastosowania.

Jednocześnie trwają prace nad projektem ustawy o badaniach klinicznych mające na celu opracowanie samodzielnego aktu prawnego w zakresie badań klinicznych produktów leczniczych celem dostosowania polskich przepisów do wymogów Rozporządzenia nr 536/2014. Aktualnie projekt ustawy jest na etapie prac Rady Ministrów i niedługo powinien zostać opublikowany w ramach konsultacji publicznych.

Podmiot przeprowadzający eksperyment medyczny musi zawrzeć dodatkową umowę ubezpieczenia na rzecz uczestnika

Obecnie, na gruncie ustawy Prawo farmaceutyczne, sponsor i badacz obowiązani są zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z prowadzeniem badania klinicznego tj. za zawinione działanie lub zaniechanie sponsora i badacza, których wynikiem jest uszkodzenia ciała, rozstrój zdrowia lub śmierci uczestnika badania klinicznego. Zakres ubezpieczenia obejmuje zatem odpowiedzialność sponsora i badacza. Sam uczestnik badania nie jest ubezpieczony. Uczestnik badania musi udowodnić winę sponsora lub badacza, aby uzyskać odszkodowanie, co w praktyce może okazać się bardzo trudne.

Od 1 stycznia 2021 roku podmiot przeprowadzający eksperyment medyczny ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej na rzecz uczestnika oraz osoby, której skutki eksperymentu mogą bezpośrednio dotknąć. Katalog podmiotów, które powinny być objęte obowiązkiem zawarcia umowy ubezpieczenia nie jest jasny. Z jednej strony literalne brzmienie sugerowałoby badacza, bowiem to on przeprowadza eksperyment medyczny, niemniej projekt rozporządzenia wykonawczego sugeruje, że podmiotem tym jest ośrodek badawczy. W projekcie rozporządzenia wśród podmiotów, na które oddziałuje projekt wymieniono: instytuty badawcze, uczelnie medyczne i podmioty lecznicze związane z uczelnią medyczną.

Początkowo wydawało się również, że ubezpieczenie powinno dotyczyć uczestnika, a także jego rodziny. Posłużono się sformułowaniem, że umowa ubezpieczenia ma być zawarta na rzecz uczestnika oraz na rzecz osoby, której skutki eksperymentu mogą bezpośrednio dotknąć (ta druga osoba pojawia się także w kontekście udzielania zgód na przeprowadzenie badania, co sugeruje, że do tego kręgu powinniśmy zaliczać członków rodziny).

Szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego, termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalna suma gwarancyjna został określony w drodze projektu rozporządzenia wykonawczego z dnia 13 listopada 2020 roku, który od tamtej pory jest szeroko krytykowany w środowisku. Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu złożenia wniosku o wyrażenie opinii w sprawie eksperymentu medycznego (17 grudnia br. uwzględniono zmianę do projektu w wyniku konsultacji polegającą na tym, że Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia eksperymentu medycznego). Minimalna suma gwarancyjna w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz wszystkich zdarzeń wynosi 50.000 EURO dla eksperymentu leczniczego oraz 100.000 euro dla eksperymentu badawczego. Ustawa dopuszcza, w przypadkach niecierpiących zwłoki i ze względu na bezpośrednie zagrożenie życia uczestnika eksperymentu, można wyjątkowe odstąpienie od zawarcia umowy.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę na sankcję karną za przeprowadzenie eksperymentu medycznego bez zawarcia ww. umowy ubezpieczenia – w takim przypadku ustawa przewiduje sankcję grzywny od 1.000 do 50.000 złotych.

Kto udziela zgody na udział w eksperymencie badawczym?

Obniżono granicę wieku, od której małoletni, obok zgody rodzica powinien wyrazić zgodę na udział w eksperymencie. I tak: i) jeżeli uczestnik nie ukończył 13 roku życia, zgodę udziela przedstawiciel ustawowy; ii) jeżeli uczestnik ukończył 13 rok życia, wymagana jest zgoda zarówno uczestnika jak i przedstawiciela ustawowego (w przypadku braku porozumienia między tymi stronami, sprawę rozstrzyga sąd opiekuńczy).

W przypadku osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, która nie pozostaje pod władzą rodzicielską, zgodę wyraża kurator i ta osoba (w przypadku braku porozumienia między tymi stronami, sprawę rozstrzyga sąd opiekuńczy).

W przypadku gdy przedstawiciel ustawowy odmawia zgody na udział uczestnika
w eksperymencie leczniczym, zezwolenia na przeprowadzenie eksperymentu może udzielić sąd opiekuńczy. Z wnioskiem o wyrażenie zezwolenia sądowego na udział w eksperymencie medycznym może wystąpić także podmiot zamierzający przeprowadzić eksperyment medyczny.

Kiedy zgoda nie jest wymagana?

Uregulowano możliwość przeprowadzania eksperymentu leczniczego bez uprzedniej zgody uczestnika czy jego przedstawiciela ustawowego. I tak w przypadku gdy: i) uczestnik jest niezdolny do udzielenia zgody, ii) zachodzi przypadek niecierpiący zwłoki, iii) nie ma możliwości przeprowadzenia eksperymentu na osobach, które nie znajdują się w sytuacji niecierpiącej zwłoki, iv) uczestnik nie wyraził uprzednio sprzeciwu, vi) uczestnik/przedstawiciel ustawowy otrzymają istotne informacje, dopuszczalne jest przeprowadzenie eksperymentu leczniczego.

Należy przy tym pamiętać, że powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie.

Przepisy karne w związku z przeprowadzaniem eksperymentu medycznego

Wprowadzono sankcje karne w przypadku przeprowadzenia eksperymentu medycznego : i) bez wymaganej zgody uczestnika lub zezwolenia sądowego na jego udział w badaniu (zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3), ii) wbrew warunkom dotyczącym ochrony praw pacjenta/uczestnika, np. eksperyment przeprowadzono na osobie pozbawionej wolności (zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności, karą pozbawienia wolności do lat 2), iii) bez uzyskania pozytywnej opinii komisji bioetycznej lub wbrew jej warunkom lub iv) bez zawarcia umowy OC na rzecz uczestnika (oba przypadki iii oraz iv są zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 50 000 zł). Niezależnie od powyższego, podstawy odpowiedzialności karnej w odniesieniu do badań klinicznych są uregulowane także w art. 126a ustawy Prawo farmaceutyczne i częściowo się pokrywają.

Udział małoletniego w eksperymencie badawczym

Wprowadzono dodatkową przesłankę dotyczącą udziału małoletniego w eksperymencie badawczym, który ma na celu przede wszystkim rozszerzenie wiedzy medycznej.

Dotychczas, aby małoletni mógł zostać uczestnikiem w eksperymencie badawczym: i) spodziewane korzyści musiały mieć bezpośrednie znaczenie dla jego zdrowia oraz musiała wystąpić sytuacja, w której ii) eksperyment o porównywalnej efektywności nie mógł być przeprowadzony z udziałem pełnoletniego. W ustawie dodano również warunek, aby iii) eksperyment niósł ze sobą istotne rozszerzenie wiedzy medycznej.

Dodatkowe uprawnienia uczestnika

Ograniczono stosowanie placebo jedynie do sytuacji, w której nie ma metod o udowodnionej skuteczności lub gdy wycofanie/wstrzymanie metod o udowodnionej skuteczności nie stanowi niedopuszczalnego ryzyka lub obciążenia dla uczestnika eksperymentu.

Wprowadzono przepis, zgodnie z którym udział w eksperymencie medycznym nie może opóźnić ani pozbawić uczestnika koniecznych medycznie procedur profilaktycznych, diagnostycznych lub terapeutycznych.

W nowych przepisach wybrzmiał również zakaz przeprowadzania eksperymentu medycznego z wykorzystaniem przymusowego położenia uczestnika takiego eksperymentu.

Warto podkreślić, że przepisy Prawa farmaceutycznego regulujące prowadzenie badań klinicznych produktów leczniczych wraz z Rozporządzeniem o Dobrej Praktyce Klinicznej stanową lex specialis, a zatem będą miały pierwszeństwo przed ustawą o zawodzie lekarza.

W przypadku dodatkowych pytań zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa własności intelektualnej i zespołu ubezpieczeń: Agnieszką Wiercińską- Krużewską, Jakubem Pokrzywniakiem i Aleksandrą Bączykowską.

Tekst alertu można pobrać TUTAJ.

W serii WKB Zielone Finanse, będziemy pokazywać szanse, ale też wyzwania dla sektora finansowego w związku z ogólnoświatowym trendem wdrażania szeroko rozumianych norm ESG (ang. environmental, social, governance). W pierwszym z artykułów naszej serii przyglądamy się architekturze Zielonego Ładu UE, który stanowi punkt wyjścia dla planowanej zrównoważonej transformacji oraz taksonomii UE, czyli narzędziu, dzięki któremu ta transformacja będzie możliwa.

EUROPEJSKI ZIELONY łAD

Pandemia COVID-19 jeszcze mocniej skierowała oczy świata na to, jak gospodarki wpływają na zmiany klimatu i bioróżnorodność w skali globalnej. Zdaniem WHO i Komisji Europejskiej wyjście do post-pandemicznego świata nie powinno być powrotem do starej normalności. Należy wykorzystać ten moment jako impuls do rozpoczęcia realnego minimalizowania negatywnego wpływu człowieka na środowisko naturalne.

Podążając tak wytyczoną drogą, Komisja Europejska przedstawiła w grudniu 2019 roku „Europejski Zielony Ład”. Jest to mapa drogowa na rzecz zbudowania zrównoważonej gospodarki o obiegu zamkniętym, na którą w ostatnich miesiącach położony został dodatkowy nacisk w związku z pandemią COVID-19.

Zielony Ład stanowi integralną część opracowanej przez Komisję Europejską strategii mającej na celu wdrożenie agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz osiągnięcie opisanych tam celów. W ramach Zielonego Ładu Komisja Europejska planuje zmienić proces koordynacji makroekonomicznej w taki sposób, aby cele zrównoważonego rozwoju znalazły się w centrum polityki i działań UE.

Źródło: https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld

Z powyższego schematu widać, że finansowanie transformacji jest w samym centrum Zielonego Ładu – osiągnięcie zamierzeń przedstawionych w Zielonym Ładzie wymaga bowiem znacznych nakładów kapitałowych. W tym celu Komisja Europejska stworzyła plan inwestycyjny na rzecz zrównoważonej Europy, będący finansowym filarem Zielonego Ładu. Zgodnie z nim, w ciągu najbliższych dziesięciu lat zostaną uruchomione zrównoważone inwestycje o wartości co najmniej 1 bln EUR. Ta kwota finansowania zielonej transformacji zostanie osiągnięta dzięki wydatkowaniu z budżetu UE Jedna czwarta zawartych w nim środków zostanie przeznaczona na cele powiązane z klimatem.

Plan inwestycyjny na rzecz zrównoważonej Europy, źródło: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl

Całkowita skala przewidywanych nakładów przerasta możliwości sektora publicznego. W tym celu konieczne staje się więc zaangażowanie sektora prywatnego. Automatycznie niesie to ze sobą potrzebę wyznaczenia jasnych zasad i kryteriów kwalifikacji danego przedsięwzięcia jako „zielonego”. Obecnie na rynku funkcjonują odmienne definicje zrównoważonych inwestycji, co prowadzi do braku jednoznaczności, przejrzystości i podnosi koszty transakcyjne.

EUROPEJSKA TAKSONOMIA – JEDNOLITA MIARA „ZIELONOŚCI”

Narzędziem, które definiuje działania jako „zrównoważone”, jest europejska taksonomia. To instrument dla przedsiębiorców, inwestorów i regulatorów, który dostarcza jednolitą klasyfikację działalności gospodarczych pod kątem szeroko pojętego oddziaływania na środowisko. Jej ogólne ramy zostały nakreślone w przyjętym w czerwcu 2020 r. rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852, które obowiązuje od 12 lipca 2020 r. i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Taksonomia jest swego rodzaju fundamentem, na którym opierają się wszystkie elementy składowe Europejskiego Zielonego Ładu. Stanowi ona punkt odniesienia dla określenia, w jakim stopniu działalność gospodarcza jest zrównoważona pod względem środowiskowym, czy to w zakresie zielonych obligacji, zielonych kredytów, czy też portfeli inwestycyjnych. Wprowadzenie taksonomii będzie również zapobiegać zjawisku tzw. greenwashingu, czyli “pseudoekologicznego marketingu”, w wyniku którego na rynku pojawiają się produkty czy usługi reklamowane jako przyjazne zrównoważonym celom, podczas gdy brak jest możliwości faktycznego zweryfikowania prawdziwości takich deklaracji. Taksonomia wytycza także kierunek ujawniania informacji, które należy przekazać inwestorom, nadaje ramy sprawozdawczości w zakresie inwestycji oraz produktów finansowych, które są oznaczone jako zrównoważone pod względem środowiskowym. Posłuży także do celów własnej sprawozdawczości regulacyjnej instytucji finansowych.

ZGODNY Z TAKSONOMIĄ, CZYLI JAKI?

Zgodnie z unijnym rozporządzeniem, aby działalność gospodarcza była zgodna z taksonomią musi spełniać następujące kryteria:

a. powinna znacząco przyczyniać się do osiągnięcia przynajmniej jednego z 6 celów środowiskowych:

adaptacja do zmian klimatu,
łagodzenie zmian klimatu,
zrównoważone użytkowanie zasobów wodnych i morskich,
przechodzenie na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
zapobieganie zanieczyszczeniom,
ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów.

b. nie powinna powodować znaczącej szkody dla pozostałych celów (do no significant harm test);
c. powinna być zgodna z odpowiednimi kryteriami technicznymi, przygotowanymi przez unijne organy;
d. powinna zapewniać minimum gwarancji dotyczących zabezpieczenia społecznego i zarządzania (tzw. ESG – environmental, social and governance, co w praktyce oznacza przede wszystkim kompatybilność danej działalności z wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka oraz właściwymi konwencjami ILO).

Produkty finansowe, które nie spełniają tych kryteriów zrównoważonego rozwoju, nie będą mogły być wprowadzane do obrotu, rozpowszechniane lub sprzedawane w UE jako „zrównoważone ekologicznie”.

Kompleksowe przygotowanie technicznej „matrycy” taksonomii, z uwagi na obszerność i złożoność zagadnienia, zostało rozłożone w czasie. Docelowo system klasyfikacji będzie zawierał listę zrównoważonych środowiskowo rodzajów działalności gospodarczych wraz ze szczegółowymi kryteriami kwalifikacji, progami i wskaźnikami, które zostaną wdrożone poprzez odpowiednie akty delegowane. Systematyka działań dotycząca dwóch pierwszych celów środowiskowych, tj. związanych z adaptacją i łagodzeniem zmian klimatu – powinna zostać przyjęta do końca 2020 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2022 r., natomiast systematyka działań dotycząca pozostałych celów środowiskowych – powinna zostać przyjęta do końca 2021 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.

TAKSONOMIA W PRAKTYCE – OBOWIĄZEK RAPORTOWANIA

Zgodność danego przedsięwzięcia lub działalności z taksonomią będzie weryfikowana między innymi za pomocą wprowadzonych obowiązków dotyczących raportowania. Obowiązek ten będzie dotyczył zarówno instytucji finansowych, jak i spółek niefinansowych, spełniających określone kryteria. Częściowo zacznie on już obowiązywać od marca 2021 r.

Taksonomia stanie się więc tym samym codziennością dla większości przedsiębiorstw na polskim rynku, dlatego też warto z wyprzedzeniem przygotować się na jej wdrożenie. Wychodząc temu naprzeciw, zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy przybliżać kolejne aspekty zrównoważonej transformacji. Omówimy w nich między innymi szczegóły dotyczące wspomnianych obowiązków w zakresie ujawniania informacji.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Augustynem Wróblem oraz Aleksandrą Nalewajko.

Alert można pobrać TUTAJ

W dniu 30 listopada 2020 r. w Dzienniku Ustaw opublikowane zostały ustawy dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), wprowadzające zmiany w opodatkowaniu spółek osobowych.

Od 1 stycznia 2021 r. spółki komandytowe staną się podatnikami CIT. Ustawa pozostawia możliwość odroczenia zastosowania nowych regulacji przez spółki komandytowe, dzięki czemu mogę one uzyskać status podatnika CIT w późniejszym terminie tj. od dnia 1 maja 2021 r. Zmiany dotkną również spółki jawne (staną się one podatnikami CIT), jeśli nie spełnią warunków wskazanych w nowych przepisach.

Wprowadzenie powyższych zmian spowoduje przede wszystkim, że często wybierana spółka komandytowa z udziałem spółki z o.o. w roli komplementariusza, jako optymalna forma prowadzenia działalności zwłaszcza dla firm rodzinnych, straci na atrakcyjności.

Bardzo krótki okres pomiędzy uchwaleniem nowelizacji, a jej wejściem w życie, może nie pozwolić przedsiębiorcom na przygotowanie się na nadchodzące zmiany, w tym na przeprowadzenie zmian w dotychczasowej formie prowadzenia działalności, co może narazić ich na poważne skutki finansowe.

Na czym będą polegać zmiany w podatku CIT?

Wprowadzenie nowych przepisów spowoduje, że dochód wypracowany przez spółkę komandytową, a także przez spółkę jawną przy braku spełnienia warunków do zwolnienia, będzie opodatkowany zarówno na poziomie samej spółki, jak i jej wspólników. Aktualnie dochody zarówno spółki komandytowej, jak i spółki jawnej, są opodatkowane wyłącznie na poziomie jej wspólników, co oznacza, że spółki te są „transparentne podatkowo”. Ta cecha czyni tę formę prowadzenia działalności atrakcyjną dla przedsiębiorców, w tym zwłaszcza dla firm rodzinnych. W porównaniu do spółek kapitałowych, spółki osobowe pozwalają na uniknięcie tzw. podwójnego opodatkowania dochodu wypracowanego przez spółkę.

Powyższa zmiana będzie dotyczyła wszystkich spółek komandytowych, bez względu na wysokość osiąganych przychodów, status prawny jej wspólników, czy też rok podatkowy (spółki komandytowe, których rok podatkowy jest inny do roku kalendarzowego będą miały obowiązek zamknięcia ksiąg z dniem poprzedzającym dzień uzyskania statusu podatnika CIT).

W przypadku spółek jawnych wprowadzone zmiany powodują, że będą one podatnikami CIT jeżeli ich wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, a organowi podatkowemu nie zostaną ujawnieni wszyscy podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych i osób fizycznych, którzy posiadają bezpośrednio, lub za pośrednictwem podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego (np. innej spółki jawnej), prawo do udziału w zysku w takiej spółce jawnej. Spełnienie tego wymogu może wiązać się w określonych sytuacjach z koniecznością ujawnienia większej części struktury grupy, i to niezależnie od jurysdykcji, w której dany wspólnik działa. Również dla firm działających na mniejszą skalę może to nie być pożądane rozwiązanie.

Jak przygotować się do zmian?

Z uwagi na stosunkowo krótki okres pozostały do wejścia w życie zmian w opodatkowaniu spółek osobowych, wszelkie planowane przez podatników działania reorganizacyjne powinny być podejmowane jak najszybciej.

Najbardziej oczywiste rozwiązanie, jakim wydaje się być zmiana formy prowadzenia działalności ze spółki komandytowej na spółkę jawną (w której łatwiej skorzystać ze zwolnienia) ma poważne ograniczenia. Sam proces przekształcenia trwa w praktyce minimum trzy miesiące, co więcej taka zmiana może spowodować negatywne konsekwencje dla wspólników w postaci utraty bezpiecznego statusu komandytariusza na rzecz pełnej odpowiedzialności za zobowiązania związane z prowadzeniem biznesu.

Wszelkie działania reorganizacyjne wymagają zatem rozważnej analizy pod kątem potencjalnych korzyści, ale również i negatywnych skutków, które niekoniecznie pozwolą zniwelować spodziewane straty podatkowe. Działania te mogą mieć także niekorzystny wpływ na codzienną działalność i funkcjonowanie przedsiębiorców.

Reorganizacja dostosowana do potrzeb przedsiębiorcy

Rekomendowanym działaniem jest opracowanie optymalnego scenariusza z punktu widzenia prawa podatkowego i handlowego, który odpowie na potrzeby konkretnego przedsiębiorcy,
z uwzględnieniem specyficznych uwarunkowań jego biznesu takich, jak rozmiar prowadzonej działalności, czy skala ryzyka biznesowego związanego z prowadzoną działalnością.

Z uwagi na bardzo krótki termin, możliwe byłoby wypracowanie i wprowadzenie szybkich rozwiązań tymczasowych przy równoległej pracy nad optymalnym scenariuszem, który wymaga dłuższego czasu na opracowanie i wdrożenie.

W sytuacji, kiedy określone działania reorganizacyjne już zostały wdrożone lub są w trakcie, warto je dodatkowo przeanalizować kompleksowo pod kątem konsekwencji dla wspólników oraz możliwości zminimalizowania związanych tym ryzyk.

Wejście w życie

Nowe regulacje wchodzą w życie od dnia 1 stycznia 2021 r., jednak spółki komandytowe mogą opóźnić stosowanie nowych przepisów związanych z uzyskaniem statusu podatnika CIT do dnia 1 maja 2021 r.

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz z zespołu podatkowego: Anną Wojciechowską, Łukaszem Czekańskim i Krzysztofem Wawrzyniakiem.

Tekst alertu można pobrać TUTAJ.

W dniu 30 września 2020 r. opublikowany został projekt nowelizacji ustaw dotyczących podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), wprowadzający zmiany w opodatkowaniu spółek osobowych.

Jest wielce prawdopodobne, że od 31 maja 2021 r. spółki komandytowe staną się podatnikami CIT. Zmiany mogą dotknąć również spółki jawne (staną się one podatnikami CIT), jeśli nie spełnią warunków wskazanych w nowych przepisach.

Na czym mają polegać zapowiadane zmiany w podatku CIT?

Projekt nowelizacji zakłada, że dochód wypracowany przez spółkę komandytową, a także przez spółkę jawną przy braku spełnienia warunków do zwolnienia, będzie opodatkowany zarówno na poziomie samej spółki, jak i jej wspólników. Aktualnie dochody zarówno spółki komandytowej, jak i spółki jawnej, są opodatkowane wyłącznie na poziomie jej wspólników, co oznacza, że spółki te są „transparentne podatkowo”. Ta cecha czyni tę formę prowadzenia działalności atrakcyjną dla przedsiębiorców, w tym zwłaszcza dla firm rodzinnych. W porównaniu do spółek kapitałowych, spółki osobowe pozwalają na uniknięcie tzw. podwójnego opodatkowania dochodu wypracowanego przez spółkę.

Powyższa zmiana ma dotyczyć wszystkich spółek komandytowych, bez względu na wysokość osiąganych przychodów, status prawny jej wspólników, czy też rok podatkowy (spółki komandytowe, których rok podatkowy jest inny do roku kalendarzowego będą miały obowiązek zamknięcia ksiąg na koniec 2020 r.).

W przypadku spółek jawnych projekt zakłada, że będą one podatnikami CIT jeżeli organowi podatkowemu nie zostaną ujawnione wszystkie osoby czerpiące zysk ze spółki. Spełnienie tego wymogu może wiązać się z koniecznością pokazania całej struktury grupy
w wypadku wspólników niebędących osobami fizycznymi, i to niezależnie od jurysdykcji
w której dany wspólnik działa. Nie zawsze będzie to możliwe, zwłaszcza w wypadku dużych grup kapitałowych działających w krajach w których nie ma obowiązku ujawnienia wszystkich wspólników. Również dla firm działających na mniejszą skalę może to nie być pożądane rozwiązanie.

Jak przygotować się do zmian?

Najbardziej oczywiste rozwiązanie, jakim wydaje się być zmiana formy prowadzenia działalności ze spółki komandytowej na spółkę jawną (w której łatwiej skorzystać ze zwolnienia) ma poważne ograniczenia. Sam proces przekształcenia trwa w praktyce minimum trzy miesiące, co więcej – taka zmiana może spowodować negatywne konsekwencje dla wspólników w postaci utraty bezpiecznego statusu komandytariusza na rzecz pełnej odpowiedzialności za zobowiązania, związane z prowadzeniem biznesu.

Reorganizacja dostosowana do potrzeb przedsiębiorcy

W sytuacji, kiedy określone działania reorganizacyjne już zostały wdrożone lub są w trakcie, warto je dodatkowo przeanalizować kompleksowo pod kątem konsekwencji dla wspólników
oraz możliwości zminimalizowania związanych tym ryzyk.

Status prac nad projektem i planowane wejście w życie

Nowelizacja jest w procesie legislacyjnym. Nieudana próba odrzucenia projektu w pierwszym czytaniu miała miejsce 7 października 2020 roku. Projektem zajmuje się obecnie Komisja Finansów Publicznych.

Spodziewana data wejścia w życie nowych regulacji to obecnie 31 maja 2021 r.

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz z zespołu podatkowego: Anną Wojciechowską, Łukaszem Czekańskim oraz Krzysztofem Wawrzyniakiem.

Alert można pobrać TUTAJ

W trakcie pandemii około 345 tys. przedsiębiorstw otrzymało w ramach tzw. Tarczy Finansowej PFR łączne wsparcie w wysokości ponad 60 mld PLN. Konieczność szybkiego udostępnienia pomocy spowodowała, że szczegółowa weryfikacja informacji podanych przez przedsiębiorców ubiegających się o wsparcie została odłożona w czasie. Niedawno PFR ogłosił, że będzie przeprowadzał kontrole beneficjentów, wskazanych przez tzw. algorytmy antyfraudowe.

Kontrola będzie dotyczyć przede wszystkim:

Sprawdzenia zgodności danych przekazanych w oświadczeniach – w tym z danymi KAS, ZUS;
Sprawdzenia zgodności kluczowych danych (decydujących o przyznaniu wsparcia) przedstawionych przez przedsiębiorców ze stanem faktycznym dotyczącym np.: statusu przedsiębiorcy (w kontekście wielu przepisów odnoszących się do statusu MŚP; powiązań kapitałowych z innymi podmiotami) wysokości/spadku obrotu, liczby zatrudnionych;
Prawidłowości wydatkowania środków z subwencji na cele wskazane w umowie;
Wysokości udzielonej pomocy oraz zachowania reguł kumulacji pomocy z innymi środkami wsparcia.

Należy podkreślić, że złożenie nieprawdziwych oświadczeń lub niedopełnienie formalności związanych z wydatkowaniem środków może doprowadzić do obowiązku zwrotu otrzymanej pomocy w całości lub w części, wraz z odsetkami.

Pomoc ze strony WKB:
W celu przygotowania się do ewentualnej kontroli PFR, i tym samym uniknięcia ryzyka zwrotu subwencji, zespół pomocy publicznej i funduszy unijnych WKB oferuje Państwu kompleksowe wsparcie, obejmujące w zależności od Państwa potrzeb:

Sprawdzenie oświadczeń złożonych we wniosku o udzielnie subwencji;
Przygotowanie procedur zapewniających wykorzystanie subwencji zgodnie z umową o dofinansowanie oraz regulacjami prawnymi (w tym w szczególności weryfikację wydatków sfinansowanych z otrzymanych środków oraz sposób ich udokumentowania) lub weryfikację takich procedur przygotowanych przez Państwa;
Przygotowanie do ewentualnej kontroli wykorzystania środków z subwencji.

Jeśli mają Państwo jakiekolwiek wątpliwości dot. wskazanych zagadnień, zapraszamy do kontaktu z Łukaszem Czekańskim, zarządzającym zespołem prawa podatkowego i współzarządzającym zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych.

Alert można pobrać TUTAJ

Nowelizacja Prawa budowlanego uchwalona przez Sejm ustawą z dnia 13 lutego 2020 r. została podpisana przez Prezydenta RP 3 marca 2020 r. i weszła w życie 19 września 2020 r., po 6-miesięcznym okresie vacatio legis. Poniżej prezentujemy najistotniejsze zmiany, wprowadzone ustawą nowelizującą.

KOLEJNE OBIKETY BEZ POZWOLENIA NA BUDOWĘ LUB ZGŁOSZENIA

Na mocy nowelizacji uporządkowany i poszerzony został katalog obiektów, które mogą zostać posadowione bez konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę lub zgłoszenia budowy.

Katalog obiektów, które nie wymagają uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a jedynie zgłoszenia na podstawie art. 30 Prawa budowlanego, obejmuje obecnie m.in.: wolno stojące budynki mieszkalne jednorodzinne, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, wszelkiego rodzaju sieci przesyłowe, w tym cieplne, wodociągowe czy kanalizacyjne, ale także wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, garaże, wiaty czy przydomowe ganki i oranżerie o powierzchni zabudowy do 35 m2, boiska, korty, bieżnie służące do rekreacji czy ogrodzenia o wysokości powyżej 2,2 m, pomosty o długości nieprzekraczającej 25 m i wysokości do 2,5 m, czy oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę.
Z kolei do katalogu obiektów, których posadowienie nie wymaga ani pozwolenia na budowę ani dokonywania zgłoszenia zaliczono m.in. altany działkowe, wiaty przystankowe i peronowe, przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m2, ogrodzenia do wysokości 2,2 m oraz bankomaty, biletomaty, wpłatomaty, automaty sprzedające czy przechowujące przesyłki lub automaty służące do wykonywania innego rodzaju usług o wysokości do 3 m włącznie, naziemne zbiorniki będące obiektami budowlanymi, służące do przechowywania paliw płynnych klasy III, na potrzeby własne użytkownika, o pojemności do 5 m3.
W nowym brzmieniu ustawy Prawo budowlane wyodrębniono także katalog obejmujący roboty budowlane wymagające dokonania zgłoszenia (np. przebudowa zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany) oraz takie, które nie wymagają uzyskania ani pozwolenia na budowę, ani zgłoszenia (np. przebudowa oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę).
Wprowadzonym do ustawy novum jest zwolnienie z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę budynków i budowli zlokalizowanych na terenach zamkniętych wyznaczonych w decyzji Ministra Obrony Narodowej, o ile obiekty te nie zostały wpisane do rejestru zabytków i objęte ochroną konserwatorską.

Wskazane powyżej katalogi obiektów i robót budowlanych zawierają art. 29 ust. 1-4 oraz art. 31 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego.

LEGALIZACJA SAMOWOLI BUDOWLANYCH

Ustawa nowelizująca wprowadza nowy rozdział 5a dotyczący postępowania w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem przepisów ustawy (tzw. samowoli budowlanej).
Przewiduje on m.in. łatwiejszą legalizację samowoli budowlanych w ramach tzw. uproszczonego postępowania legalizacyjnego. Postępowanie takie będzie mogło być wszczęte, jeżeli od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat. W przypadku pozostałych samowoli budowlanych, których realizacja została zakończona przed wejściem w życie przepisów obecnie obowiązującego Prawa budowlanego, postępowanie uproszczone to będzie mogło być wszczęte wyłącznie na żądanie właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego.

W toku uproszczonego postępowania legalizacyjnego organ zbada nie tylko treść dokumentów legalizacyjnych, ale także oceni stan techniczny obiektu budowlanego, czy umożliwia on bezpieczne korzystanie z obiektu bez zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi. W tym celu konieczne będzie przedstawienie ekspertyzy technicznej dotyczącej stanu obiektu podlegającego legalizacji. Postępowanie to może zakończyć się wydaniem przez organ decyzji o legalizacji obiektu, bądź o nakazie rozbiórki, jeżeli w toku postępowania strona nie przedłożyła kompletu wymaganych dokumentów lub gdy z ekspertyzy technicznej wynika, że stan obiektu nie jest wystarczający do bezpiecznego użytkowania zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem bądź gdy stwarza on zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.

ZMIENIONA FORMA DOKUMENTACJI PROJEKTOWEJ

Zmianie uległa forma projektu budowlanego, załączanego do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę. Obecnie projekt budowlany powinien składać się z trzech części:

projektu zagospodarowania działki lub terenu (usytuowanie, układ komunikacyjny, informacja o obszarze oddziaływania obiektu);
projektu architektoniczno–budowlanego (układ przestrzenny, projektowane rozwiązania techniczne i materiałowe); oraz
projektu technicznego (opis konstrukcji, instalacji, charakterystyka energetyczna).

Zgodnie z nowymi przepisami, inwestorzy będą mieli obowiązek załączać do wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę trzy egzemplarze projektu zagospodarowania działki lub terenu i projektu architektoniczno-budowlanego. Inwestor nie będzie przedkładał projektu technicznego. Obowiązek jego przedstawienia w aktualnej wersji powstanie dopiero po zakończeniu inwestycji, jako załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na użytkowanie albo ze zgłoszeniem zakończenia robót.

Oznacza to, że projekt techniczny nie będzie podlegał ocenie organu przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę i nadal będzie mógł być aktualizowany w trakcie procesu budowlanego, przy czym kierownik budowy zobowiązany będzie udostępniać projekt na każde żądanie organu nadzoru budowlanego. Warto przy tym zaznaczyć, że wprowadzenie w projekcie technicznym zmian w zakresie, który podlegał uzgodnieniom z odpowiednim organem, będzie wymagało uzyskania ponownych uzgodnień.

ODSTĄPIENIE OD TREŚCI ZATWIERDZONEGO PROJEKTU

Nowe przepisy zmieniają również zasady istotnego odstąpienia od projektu budowlanego. Ustawodawca postanowił dopuścić wprowadzenie istotnych zmian do projektu budowlanego nie tylko po uzyskaniu pozwolenia na budowę, lecz również na podstawie ponownego zgłoszenia. Dokonanie ponownego zgłoszenia będzie możliwe w zakresie zmiany wynikającej z odstąpienia, zgodnie z ogólnymi zasadami dokonywania zgłoszeń budowy lub robót budowlanych.

Ustawa doprecyzowuje obecnie zakres istotnego odstąpienia od projektu budowlanego, za które będzie uznana zmiana m.in. w przypadku: (i) zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której dany obiekt został zaprojektowany, lub (ii) zmiany parametrów obiektu dotyczących: powierzchni zabudowy (powyżej 5%), wysokości, długości lub szerokości (powyżej 2%) czy liczby kondygnacji, (iii) zmiany źródła ciepła ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej na źródło opalane paliwem stałym.

Tak jak dotychczas, o tym, czy zmiana stanowi istotne czy nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu, decydował będzie projektant. Nadal będzie on zobowiązany umieszczać odpowiednie zmiany w treści projektu zagospodarowania terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego.

WYŁĄCZENIA W ZAKRESIE STWIERDZANIA NIEWAŻNOŚCI POZWOLEŃ

Po upływie 5 lat od dnia ogłoszenia lub doręczenia pozwolenia na budowę lub pozwolenia na użytkowanie nie można będzie stwierdzić ich nieważności. W toku postępowania w takich sprawach organ administracji będzie mógł jedynie stwierdzić, że decyzja została wydana z naruszeniem przepisów prawa, natomiast nie zostanie ona wyeliminowana z obrotu.

ZMIANA DEFINICJI OBSZARU ODDZIAŁYWANIA OBIEKTU

Zawężenie definicji obszaru oddziaływania obiektu budowlanego. Odtąd przy ustalaniu jego zasięgu znaczenie będą miały przepisy szczególne, które wprowadzają ograniczenia jedynie w zabudowie, nie zaś jak dotychczas – te dotyczące szerszego pojęcia zagospodarowania terenu wokół obiektu budowlanego, w tym zabudowy.

Zmiana ta będzie miała duże znaczenie przede wszystkim dla określenia stron postępowania administracyjnego o wydanie pozwolenia na budowę dla konkretnej nieruchomości, którymi są inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.

Sposób określenia obszaru oddziaływania obiektu może mieć znaczenie dla samego przygotowania projektu budowlanego. Projektant, opracowując projekt, ma obowiązek uwzględnić występujące w obszarze oddziaływania obiektu uzasadnione interesy osób trzecich. Informacja o obszarze oddziaływania obiektu, tak jak do tej pory, będzie zawierana w projekcie budowlanym.

EKSPERTYZA PRZECIWPOŻAROWA PRZY ZMIANIE SPOSOBU UŻYTKOWANIA OBIEKTU

Inwestorzy zobowiązani będą do przedłożenia odpowiedniej ekspertyzy rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych w sytuacji zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, polegającej na podjęciu lub zaniechaniu w obiekcie budowlanym działalności zmieniającej warunki bezpieczeństwa pożarowego.

PRZENIESIENIE POZWOLENIA NA BUDOWĘ

Po wejściu w życie przepisów ustawy nowelizującej, przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę będzie możliwe, jeżeli inwestor, na którego ma zostać przeniesiona decyzja złoży oświadczenie o przejęciu jej warunków oraz o przysługującym mu prawie do dysponowanie nieruchomością na cele budowlane. Będzie on również zobowiązany przedstawić zgodę na przeniesienie decyzji wydaną przez dotychczasowego jej adresata.

Powyższa zgoda dotychczasowego adresata decyzji na przeniesienie pozwolenia na budowę nie będzie wymagana gdy własność lub prawo użytkowania wieczystego nieruchomości, objętej taką decyzją o pozwoleniu na budowę, przeszły po jej wydaniu z dotychczasowego adresata pozwolenia na budowę na nowego inwestora. Czas pokaże czy powyższa zmiana będzie miała wpływ na zwiększenie asset deal w miejsce share deal w transakcjach nieruchomościowych związanych z realizacją konkretnych inwestycji budowlanych.

KARY ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYTKOWANIE OBIEKTU

Zmianie ulegną również niektóre zasady wymierzania z tytułu niezgodnego z prawem użytkowania obiektu. W przypadku, gdy organ stwierdzi nieprawidłowe użytkowanie obiektu, w pierwszej kolejności zobowiązany będzie pouczyć inwestora lub właściciela o konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie lub dokonania skutecznego zgłoszenia zakończenia robót budowlanych.

Jeżeli pomimo pouczenia, po upływie 60 dni obiekt nadal będzie użytkowany w sposób niezgodny z prawem, organ wymierzy inwestorowi lub właścicielowi karę, wyliczoną w sposób analogiczny do opłaty legalizacyjnej (art. 59f Prawa budowlanego), przy czym stawka opłaty wynosić będzie 5.000 zł. Nowe przepisy umożliwiają wielokrotne nałożenie przez organ kary w przypadku braku ustania naruszenia, przy czym kolejna kara może zostać wymierzona nie wcześniej niż po upływie 30 do od dnia doręczenia poprzedniego postanowienia w tej sprawie.

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE

Szczególne zasady stosowania przepisów w nowym brzmieniu regulują głównie przepisy przejściowe art. 25-39 ustawy nowelizującej. W odniesieniu do przepisów Prawa budowlanego ustawodawca przyjął, zgodnie z art. 25 ustawy, zasadę, że wobec spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowych przepisów, stosuje się przepisy tej ustawy w brzmieniu dotychczasowym.

Ponadto, z analizy przepisów nowelizacji oraz treści uzasadnienia do rządowego projektu ustawy wynika, że intencją ustawodawcy było takie skonstruowanie przepisów, aby zapewnić okres przejściowy dla spraw, w których prace projektowe są już w toku. W związku z tym, na mocy przepisu art. 26 nowelizacji wprowadzono możliwość załączenia projektu budowlanego powstałego na zasadach dotychczasowych do wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego, albo zgłoszenia budowy, jeśli postępowanie zostanie wszczęte w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie przepisów nowelizacji (tj. od dnia 19 września 2020 r.).

Ponadto treść art. 27 nowelizacji wskazuje, że w przypadku realizacji zamierzeń budowlanych na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę czy też skutecznego zgłoszenia, wydanych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, obowiązują przepisy dotychczasowe. Podobnie do całych zamierzeń budowlanych prowadzonych w oparciu o projekt budowlany sporządzony na podstawie przepisów dotychczasowych w przypadkach, o których mowa w ww. art. 25 i art. 26 nowelizacji – stosuje się przepisy dotychczasowe.

Powyższe oznacza, że w praktyce wejście w życie niektórych nowych przepisów Prawa budowlanego może być istotnie odsunięte w czasie, w szczególności, jeśli inwestorzy zdecydują się korzystać z 12-miesięcznego okresu przejściowego.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wyrzykowska – partner zarządzający praktyką nieruchomości i procesu inwestycyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ.

W dniu 5 sierpnia 2020 roku Rządowe Centrum Legislacji opublikowało zapowiadany od dawna projekt Ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych („KSH”) oraz niektórych innych ustaw.

Podstawowym celem proponowanych zmian ma być wprowadzenie do polskiego prawa regulacji prawa holdingowego (prawa grupy spółek), które reguluje relacje pomiędzy spółką dominująca i jej spółkami zależnymi w sposób uwzględniający interesy wszystkich zainteresowanych podmiotów.

Ponadto w opublikowanym projekcie przewidziano szereg zmian, których celem ma być wzmocnienie rad nadzorczych, poprzez wyposażenie ich w narzędzia umożliwiające im prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego oraz usankcjonowano obowiązek lojalności członków organów spółki.

REGULACJE PRAWA HOLDINGOWEGO

Grupa spółek

Wprowadzenie definicji grupy spółek, którą stanowić będzie spółka dominująca i spółka lub spółki od niej zależne, kierujące się – zgodnie z umową albo statutem każdej spółki zależnej – wspólną strategią gospodarczą (interes grupy spółek), umożliwiającą spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi.
Powyższa definicja wprowadzi do polskiego porządku prawnego instytucję holdingu faktycznego – opartego na stosunku dominacji i zależności spółek.
Wykreślenie art. 7 KSH który regulował kwestię umowy o zarządzanie spółką zależną – holding umowny, wobec czego prawo holdingowe będzie po wprowadzeniu zmian oparte w całości o instytucję holdingu faktycznego.
Spółka zależna i spółka dominująca będą miały obowiązek ujawnienia w KRS uczestnictwo w grupie spółek.
Pisma i informacje internetowe spółki należącej do grupy spółek będą musiały zawierać oznaczenie grupy spółek.
Przewidziano możliwość istnienia grupy spółek, w której podmiotem dominującym będzie inny niż spółka, ponieważ przepisy o grupach spółek dotyczące spółki dominującej mają znaleźć zastosowanie odpowiednio do spółdzielni, fundacji, bądź stowarzyszenia prowadzących działalność gospodarczą, do funduszu inwestycyjnego oraz do przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców albo do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Interes grupy spółek

Spółka dominująca oraz spółka zależna, uczestnicząca w grupie spółek, obok interesu spółki będą się kierować interesem grupy spółek.
Kierowanie się w działaniu interesem grupy spółek nie będzie mogło jednak naruszać interesu wierzycieli i mniejszościowych wspólników albo akcjonariuszy spółki zależnej.

Realizacja wspólnej strategii grupy spółek

Spółka dominująca będzie mogła wydać spółce zależnej należącej do grupy spółek wiążące polecenie (w postaci pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej) dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli będzie to uzasadnione określonym interesem grupy spółek.
Wykonanie wydanego przez spółkę dominującą polecenia będzie wymagało uprzedniej uchwały organu prowadzącego sprawy spółki. Podjęcie takiej uchwały będzie mogło mieć miejsce w sytuacji, jeżeli wykonanie polecenia spółki dominującej nie naruszy interesu spółki zależnej, lub jeżeli można będzie rozsądnie założyć, że szkoda poniesiona przez spółkę zależną w wyniku wykonania polecenia spółki dominującej zostanie naprawiona we właściwym czasie (nie dłuższym niż 2 lata od dnia powstania szkody) przez spółkę dominującą lub inną spółkę należącą do danej grupy spółek.
Jednoosobowa spółka zależna należąca do grupy spółek nie będzie mogła odmówić wykonania polecenia spółki dominującej.
Spółka zależna należąca do grupy spółek, w której spółka dominująca bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje co najmniej 75% kapitału zakładowego będzie mogła odmówić wykonania polecenia, tylko wtedy, gdy wykonanie polecenia doprowadzi do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością danej spółki.
Projekt przewiduje mechanizm ochronny dla spółki dominującej, umożliwiający jej sprawne zarządzanie grupą spółek w postaci przymusowego wykupu udziałów (akcji) należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej przez spółkę dominującą tzw. squeeze-out, przez co instytucja ta zostanie po raz pierwszy w polskim porządku prawnym wprowadzona do regulacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Spółka dominująca będzie mogła w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty oraz żądać udzielenia informacji od spółki zależnej należącej do grupy spółek.
Rada nadzorcza (a w razie jej braku organ prowadzący sprawy spółki) spółki dominującej co do zasady będzie sprawowała stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę lub spółki zależne należące do grupy spółek.

Odpowiedzialność członków organów spółek grupy

Członek organu spółki zależnej należącej do grupy spółek będzie mógł powoływać się na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek, pod warunkiem, że spółka ujawniła swoje uczestnictwo w grupie w KRS.
Za wykonanie poleceń spółki dominującej członek organu spółki zależnej co do zasady nie będzie ponosił odpowiedzialności cywilnej i karnej.

Odpowiedzialność spółki dominującej za wydane polecenia

Wprowadzona zostanie odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia, wykonanego następnie przez spółkę zależną należącą do grupy spółek. Będzie to odpowiedzialność odszkodowawcza na zasadzie winy.
Odpowiedzialność spółki dominującej w będzie zależna od rodzaju dominacji and spółką zależną (i) w spółkach zależnych jednoosobowych lub takich w których spółka dominująca posiada co najmniej 75% kapitału zakładowego odpowiedzialność spółki dominującej powstanie jeśli wykonanie polecenia doprowadziło do niewypłacalności spółki zależnej; (ii) w pozostałych spółkach zależnych spółka dominująca będzie odpowiadać w przypadku gdy wykonanie polecenia przez spółkę zależną naruszyło interes grupy spółek.
Projekt wprowadza tzw. Business Judgement Rule (działania w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego), zgodnie z którym spółka dominująca, nie poniesie winy za wykonanie przez spółkę zależną wydanego jej polecenia, jeżeli działała w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii.
Spółka dominująca będzie również odpowiadała w pewnym zakresie za skutki wykonanie przez spółkę zależną polecenia wobec, wierzycieli spółki zależnej oraz wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.

Ochrona wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej w grupie spółek

Spółka zależna będzie zobowiązana do sporządzenia sprawozdania o jej powiązaniach ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, które to sprawozdanie obejmuje w swej treści wskazanie wiążących poleceń wydawanych tej spółce przez spółkę dominującą.
Projekt przewiduje możliwość żądania przymusowego odkupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej, tzw. sell-out.

WZMOCNIENIE POZYCJI RADY NADZORCZEJ

Dodatkowe kompetencje rady nadzorczej

W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza będzie mogła żądać od zarządu, prokurentów, oraz wszystkich osób zatrudnionych w spółce (również na podstawie umów cywilnoprawnych), wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień potrzebnych do nadzoru nad spółką, w szczególności dotyczących działalności spółki lub stanu majątkowego spółki, w tym także spółki zależnej.
Rada nadzorcza będzie mogła podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki lub jej stanu majątkowego, przez wybranego doradcę, którym może być tylko podmiot posiadający niezbędną wiedzę fachową i kwalifikację do zbadania określonej sprawy.
Wprowadzony zostanie obowiązek uzyskania zgody rady nadzorczej spółki akcyjnej na zawarcie przez spółkę ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką z nią powiązaną transakcji, której wartość przekracza 10% sumy aktywów spółki, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki.
Przewidziano możliwość tworzenia w ramach rady nadzorczej doraźny lub stałych komitetów do pełnienia określonych czynności nadzorczych (komitety rady nadzorczej).

Dodatkowe obowiązki zarządu

Zarząd będzie zobowiązany do udzielenia, bez wezwania, radzie nadzorczej dodatkowych informacji, w przedmiocie szeregu wyszczególnionych spraw takich jak np. istotnych transakcjach, uchwałach podejmowanych przez zarząd, zmianie sytuacji spółki.
Projekt przewiduje sankcje karne w postaci grzywny nakładanej na członków zarządu w przypadku braku wypełnienia obowiązku przekazywania wymaganych dokumentów lub informacji radzie nadzorczej oraz rozszerza zakaz pełnienia funkcji członka organów w spółkach kapitałowych na osobę skazaną za takie przestępstwo.

Sprawozdanie rady nadzorczej

Tak jak dotychczas do obowiązków rady nadzorczej będzie należało sporządzanie oraz składanie zgromadzeniu wspólników (walnemu zgromadzeniu) corocznego pisemnego sprawozdania za ubiegły rok obrotowy (sprawozdanie rady nadzorczej).
Sprawozdanie rady nadzorczej oprócz oceny sytuacji spółki będzie zawierało także ocenę stosowanych w spółce procedur kontroli i zarządzania ryzykiem oraz ocenę przekazywania radzie nadzorczej przez zarząd dokumentów i informacji.

POZOSTAŁE ZMIANY

Kadencja członków organów będzie obliczana w pełnych latach obrotowych (o ile umowa spółki, bądź statut nie będzie stanowił inaczej), co rozwiąże pojawiające się dotychczas w praktyce wątpliwości dotyczące okresu pełnienia funkcji przez członków organów związane z pojęciami kadencji i mandatu.
Usankcjonowanie miernika staranności przy wykonywaniu obowiązków przez członków organów spółek – konieczność zachowania staranności wynikająca z zawodowego charakteru działalności członka organu oraz obowiązku zachowania lojalności wobec spółki.
Zakaz ujawnienia tajemnicy spółki obowiązywać będzie także po wygaśnięciu mandatu członka organu.
Wprowadzono możliwość skorzystania z usług profesjonalnego doradcy przy przeprowadzeniu postępowań kwalifikacyjnych na członków zarządów.
Do przesądzenia o odpowiedzialności członków organów za szkodę wyrządzoną spółce wprowadzona ma zostać zasada biznesowej oceny sytuacji (tzw. Business Judgement Rule), która pozwoli definitywnie przesądzić o wyłączeniu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce wskutek decyzji organów, które okażą się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.
Wprowadzano obowiązek złożenia przez członków organów, likwidatorów oraz prokurentów oświadczeń o spełnieniu przez nich warunków pełnienia funkcji określonych w przepisach Kodeksu spółek handlowych.

Planowane wejście w życie

Obecnie projekt podlega konsultacjom, które potrwają do 19 września 2020 roku.
Projekt przewiduje 3 miesięczne vacatio legis, z uwagi na konieczność dokonania zmian treści umów (statutów) spółek.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowiedzą prawnicy z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego: Anna Wojciechowska, Krzysztof Wawrzyniak, Karina Chrostowska-Kozioł.

Alert można pobrać TUTAJ.

Im Rahmen des sog. „Anti-Krisen-Schutzschildes 4.0” sind am 24. Juli 2020 neue Regelungen über die Kontrolle direkter ausländischer Investitionen in Kraft getreten. Mit den neuen Rechtsvorschriften wird die staatliche Kontrolle über M&A Transaktionen in manchen strategischen Wirtschaftssektoren erweitert.

Es kann davon ausgegangen werden, dass die neuen Rechtsvorschriften auch auf laufende (bis zum 24. Juli 2020 nicht beendete) Transaktionen zur Anwendung kommen.
Am 21. Juli 2020 veröffentlichte der Präsident des Amtes für Wettbewerbs- und Verbraucherschutz (UOKiK) Richtlinien zu den neuen Rechtsvorschriften. Obwohl die Richtlinien keine verbindliche Rechtsquelle darstellen, zeigen sie doch, wie die neuen Regeln interpretiert und umgesetzt werden.

Auswirkungen auf M&A Transaktionen

Mit den neuen Regelungen soll die polnische Industrie vor „feindlichen Übernahmen” seitens Investoren von außerhalb (1) der Europäischen Union, (2) des Europäischen Wirtschaftsraums (EWR) oder (3) der Organisation für wirtschaftliche Zusammenarbeit und Entwicklung (OECD) geschützt werden. Die Freistellung der OECD-Investoren wurde in der Schlussphase der Gesetzgebungsarbeit hinzugefügt und mildert die Auswirkungen der neuen Regeln erheblich, da nicht nur Investoren aus der EU, sondern auch die aus den USA, Kanada, Australien, Israel sowie Japan und Südkorea davon profitieren können.

Das neue Gesetz wirkt sich erheblich auf M&A Transaktionen aus, und zwar aus folgenden Gründen:

Es gilt für Unternehmer, die in zahlreichen Wirtschaftssektoren tätig sind.
Es wurde eine niedrige Wesentlichkeitsschwelle festgesetzt (Transaktionen, die Unternehmer mit einem in Polen erzielten Jahresumsatz von mehr als 10.000.000 EUR betreffen, sind anzeigepflichtig).
Die zuständige Behörde, also UOKiK, wird mit weitreichenden Kompetenzen ausgestattet (eine Zustimmung kann auch dann verweigert werden, wenn zumindest potenzielle Gefahr für die öffentliche Ordnung oder die öffentliche Sicherheit der Republik Polen oder die öffentliche Gesundheit in der Republik Polen vorliegt).
Bei Verstößen sieht das Gesetz rigide Geldstrafen sowie Gefängnisstrafen für natürliche Personen vor.

Geschützte Wirtschaftssektoren

Als sog. geschützte Rechtsträger sind relativ viele Unternehmen aufgelistet. Hier zählen u.a.:

börsennotierte Gesellschaften,
Unternehmen, die im Besitz von Vermögensgegenständen sind, die als „kritische Infrastrukturen” gelten, sowie
Unternehmen, die in ausgewählten Wirtschaftssektoren tätig sind: IT (Hersteller von Software für bestimmte Sektoren), Stromerzeuger und -verteiler (sowohl konventionelle als auch erneuerbare Energien), Unternehmen, die Treibstoffe transportieren und lagern, Telekommunikationsunternehmen sowie medizinische Industrie und Pharmaindustrie (Herstellung von medizinischen Geräten, Instrumenten und Apparaten sowie von Arzneimitteln und anderen pharmazeutischen Produkten usw.), Erzeugung, Übertragung und Verteilung von Wärme sowie Verarbeitung von Fleisch, Milch, Getreide, Obst und Gemüse.

Kontrollpflichtige Geschäfte

Kontrollpflichtig sind ausschließlich Geschäfte, die durch Unternehmen von außerhalb der EU, des EWR und der OECD abgewickelt werden (dies gilt auch dann, wenn die Muttergesellschaft der Kapitalgruppe des Erwerbers außerhalb der EU, des EWR und der OECD ist).

Das Gesetz betrifft Maßnahmen, die zum Erwerb oder zur Erlangung eines Beherrschungsverhältnisses oder einer „bedeutenden Beteiligung” (d.h. Halten, Erreichen oder Überschreiten der Beteiligungsschwelle von 20% oder 40% der Anteile) führen können. Die Bestimmungen gelten nicht nur für den direkten Erwerb von Anteilen, sondern auch für Transaktionen des indirekten Erwerbs über eine Tochtergesellschaft, Transaktionen mit Vermögenswerten und alle Arten indirekter Möglichkeiten der Kontrollübernahme oder der Einflussnahme auf ein anderes Unternehmen (z.B. Fusionen, Spaltungen, Satzungsänderungen, Einziehung von Anteilen sowie alle anderen Transaktionen oder Aktivitäten, die zum indirekten Erwerb oder zur Erlangung einer bedeutenden Beteiligung oder eines Beherrschungsverhältnisses führen, auch auf der Grundlage von ausländischen Transaktionen, die ausländischem Recht unterliegen).

Das neue Gesetz gilt nur für den Fall, dass der übernommene Unternehmer in mindestens einem der letzten beiden Geschäftsjahre einen Umsatz von mehr als 10 Millionen Euro in der Republik Polen erzielt hat.

Kompetenzen des UOKiK-Präsidenten

Ausländische Investitionen sollen durch UOKiK kontrolliert werden.

Es sei darauf hingewiesen, dass diese Behörde auch die Konzentrationskontrolle nach den Bestimmungen des Gesetzes über den Wettbewerbs- und Verbraucherschutz ausübt.

Wir sind also mit einer Situation konfrontiert, in der bei bestimmten Transaktionen praktisch zwei Genehmigungen von derselben Staatsbehörde erforderlich sind, die auf unterschiedlichen Rechtsgrundlagen erteilt werden.

Kriterien für die Bewertung angezeigter Transaktionen

UOKiK kann einer Transaktion widersprechen, wenn „zumindest potenzielle Gefahr für die öffentliche Ordnung oder die öffentliche Sicherheit der Republik Polen oder die öffentliche Gesundheit in der Republik Polen“ vorliegt.

Die Zustimmung kann ferner verweigert werden, wenn der Antragsteller nicht alle erforderlichen Informationen übermittelt hat und wenn nicht feststellbar ist, ob das in der EU ansässige Unternehmen, das die Kontrolle oder die maßgebliche Beteiligung übernimmt, diese Ansässigkeitsvoraussetzung zumindest in den letzten zwei Jahren erfüllt hat.

Die Bewertung wird daher auf sehr allgemeinen Überlegungen beruhen. Dadurch werden UOKiK weitgehende Zuständigkeiten eingeräumt.

Meldetermin

Eine Transaktion ist grundsätzlich vor deren Abwicklung anzuzeigen.

Bedauerlicherweise ist das Gesetz auch in diesem Punkt unpräzise, weil es an einer anderen Stelle vorschreibt, dass die Anzeige vor dem Abschluss „eines jeden Vertrages, der eine Erwerbsverpflichtung begründet”, und im Falle börsennotierter Gesellschaften vor dem öffentlichen Erwerbsangebot zu erfolgen hat (was darauf hinweisen kann, dass das öffentliche Erwerbsangebot vorbehaltlich einer Zustimmung nicht zulässig ist – dies kann gewisse Probleme in der Praxis bereiten, z.B. Informationsleck zum geplanten öffentlichen Erwerbsangebot noch vor der Veröffentlichung). In den Richtlinien wird diese Frage nicht im Detail erörtert oder eine Lösung angegeben.

Eine Transaktion sollte nicht beendet werden, bevor die einschlägige Zustimmung vorliegt bzw. die gesetzliche Frist für die Erteilung eines Zustimmungsbescheids abgelaufen ist.

Verfahrensdauer

Die Freigabe einer Transaktion, die keine Zweifel erweckt, oder die Bestätigung, dass eine Transaktion nicht kontrollpflichtig ist, erfolgt binnen 30 Werktagen.

In Fällen, in denen ein Kontrollverfahren wegen der öffentlichen Sicherheit oder der öffentlichen Ordnung einzuleiten ist, werden binnen 120 Kalendertagen beendet (die Wartezeit für die Beantwortung zusätzlicher Fragen des UOKIK wird nicht mitgerechnet).

Sanktionen bei Verletzung der Anzeigepflicht

Jede Transaktion, die ohne vorgeschriebene Anzeige erfolgt, ist nichtig. Lt. Gesetz sind ferner für Verstöße gegen die neuen Regelungen sehr rigide Strafen vorgesehen, und zwar sowohl finanzielle (Geldstrafen bis 50.000.000 PLN) als auch strafrechtliche Sanktionen (bis 5 Jahre Freiheitsstrafe) (die Strafen können sowohl dem Unternehmen, das Beteiligungen ohne Anzeige erwirbt, als auch natürlichen Personen, die in seinem Namen handeln, auferlegt werden).

Für alle Fragen bezüglich der angesprochenen Punkte stehen Ihnen Rechtsanwälte aus unserem German Desk und unserem Beratungsteam für Wettbewerb und M&A zur Verfügung:
Anna Wojciechowska (Rechtsanwältin, Partner), Aleksander Stawicki (Rechtsanwalt, Partner), Jakub Jędrzejak (Rechtsanwalt, Partner) und Anna Fennig (Rechtsanwältin).

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowiedzą Aleksander Stawicki – prowadzący praktykę prawa konkurencji oraz Jakub Jędrzejak, współprowadzący praktykę fuzji i przejęć.

Alert można pobrać TUTAJ.

UNIA EUROPEJSKA

Aktualizacja wytycznych dotyczących zgody na przetwarzanie danych

Europejska Rada Ochrony Danych zaktualizowała wytyczne w sprawie zgód m.in. w zakresie tzw. cookie walls. W ocenie EROD, nie można uznać, że zgoda jest dobrowolna, jeśli w przypadku jej nieudzielenia blokowany jest dostęp do treści znajdujących się na stronie internetowej.

Źródła: https://edpb.europa.eu/sites/edpb/files/files/file1/edpb_guidelines_202005_consent_en.pdf

Orzeczenie niemieckiego Federalnego Trybunału Sprawiedliwości potwierdza wzajemne oddziaływanie między gromadzeniem danych osobowych a prawem konkurencji

23 czerwca 2020 r. niemiecki Federalny Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie potwierdzające wykonalność, w postępowaniu przygotowawczym, postanowienia niemieckiego Federalnego Biura Kartelowego (Bundeskartellamt) przeciwko praktykom związanym z danymi osobowymi na Facebooku.

W 2019 r. Bundeskartellamt wydał względem Facebooka zakaz łączenia danych użytkowników z różnych źródeł. Urząd uznał, że postanowienia regulaminu, które umożliwiały Facebookowi gromadzenie danych użytkowników z różnych źródeł (w tym usług należących do Facebooka, takich jak WhatsApp, Instagram i strony internetowe osób trzecich) i przypisywanie tych danych do konta użytkownika na Facebooku stanowią nadużycie pozycji dominującej na rynku mediów społecznościowych. W ocenie Urzędu, taka kombinacja danych powinna być uzależniona od wyrażenia dobrowolnej zgody przez użytkownika.

Źródło: https://www.bundesgerichtshof.de/SharedDocs/Pressemitteilungen/DE/2020/2020080.html

Belgijski urząd ochrony danych osobowych nałożył grzywnę na kandydata
w wyborach lokalnych za korzystanie z rejestru pracowników gminy w celu wysyłki pism o charakterze wyborczym

Izba procesowa organu ustaliła m.in.:

Naruszona została zasada ograniczenia celu – rejestr pracowników gminy nie jest przeznaczony do innych celów niż wewnętrzne zarządzanie gminą;
Izba nie znalazła żadnej podstawy prawnej dla przetwarzania rejestru pracowników gminy przez ukaranego kandydata.

Grzywna wyniosła 5000 euro.

Źródła: https://edpb.europa.eu/news/national-news/2020/belgian-data-protection-authority-imposed-fine-5000-eur-local-election_pl, https://www.autoriteprotectiondonnees.be/sites/privacycommission/files/documents/Decision_CC_30-2020_FR.pdf – Decyzja w języku francuskim

Europejska Rada Ochrony Danych wypowiedziała się na temat aplikacji służących do ustalania kontaktów zakaźnych oraz przetwarzania w kontekście ponownego otwarcia granic Schengen

Oświadczenie przedstawia pogłębioną analizę dotyczącą tworzenia interoperacyjnej sieci aplikacji służących do ustalania kontaktów. EROD wskazuje kluczowe aspekty, które muszą być wzięte pod uwagę przy projektowaniu rozwiązań m.in. dot. przejrzystości przetwarzania, podstawy prawnej, administrowania, praw osób, których dane dotyczą, zatrzymywania i minimalizacji danych, bezpieczeństwa informacji oraz prawidłowości danych.

Źródła: https://uodo.gov.pl/pl/138/1570, https://edpb.europa.eu/news/news/2020/thirty-second-plenary-session-statement-interoperability-contact-tracing-applications_en

Wspólne oświadczenie w sprawie cyfrowego śledzenia kontaktów przewodniczącej Komitetu Konsultacyjnego Konwencji 108 oraz komisarza ds. ochrony danych Rady Europy w sprawie cyfrowego śledzenia kontaktów

W swoim oświadczeniu przedstawiciele tych organów wskazują, że w walce z COVID-19 wykorzystuje się dane i technologie mobilne, które obejmują: wykorzystanie danych o lokalizacji mobilnej do oceny przemieszczania się ludności lub egzekwowania środków ograniczających, wykorzystanie urządzeń jako cyfrowego dowodu odporności, wykrywanie objawów, samokontrola lub wreszcie cyfrowe śledzenie kontaktów osoby zarażonej. Z tych względów autorzy podkreślili, że zanim państwa przystąpią do systemowego wdrażania technologii, powinny zastanowić się, czy są one jedynym możliwym rozwiązaniem. Warto odpowiedzieć na pytania:

Czy przewidywany efekt jest warty ryzyka społecznego i prawnego, biorąc pod uwagę brak dowodów na skuteczność zastosowanych rozwiązań?
Jakie prawne i techniczne zabezpieczenia należy wprowadzić, aby zmniejszyć ryzyko w przypadku, gdy rządy decydują się na cyfrowe śledzenie kontaktów w zarządzaniu pandemią COVID-19?

Źródło: https://rm.coe.int/covid19-joint-statement-28-april/16809e3fd7

Czerwcowe posiedzenie Europejskiej Rady Ochrony Danych: TikTok i rozpoznawanie twarzy

Podczas 31. posiedzenia plenarnego, Europejska Rada Ochrony Danych powołała grupę zadaniową w celu koordynowania potencjalnych działań i uzyskania bardziej kompleksowego przeglądu przetwarzania danych i praktyk stosowanych przez aplikację TikTok w całej UE. Niderlandzki Urząd Ochrony Danych również prowadzi postępowanie dla skontrolowania, czy aplikacja ma „przyjazną dla prywatności konstrukcję”, w szczególności z uwagi na masowe wykorzystywanie jej przez dzieci.

Podczas posiedzenia EROD przyjęto także pismo w sprawie wykorzystania sztucznej inteligencji Clearview AI przez organy ścigania. EROD wyraziła obawy co do nowych możliwości technologii rozpoznawania twarzy. EROD przypomina, że zgodnie z dyrektywą policyjną (UE) 2016/680, organy ścigania mogą przetwarzać dane biometryczne w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej wyłącznie zgodnie ze ścisłymi warunkami określonymi a art. 8 i 10 Dyrektywy.

Źródła: https://uodo.gov.pl/pl/138/1564, https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/en/news/dutch-data-protection-authority-investigate-tiktok

POLSKA

Trwają konsultacje projektu kodeksu postępowania dla oświaty

Wszystkie podmioty zainteresowane stosowaniem ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) w jednostkach oświatowych mogą wziąć udział w konsultacjach projektu kodeksu postępowania w tym sektorze. Projekt kodeksu został skierowany do konsultacji, a te trwają od 1 czerwca do 30 września 2020 r.

Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/138/1554

Powiat nie powinien zawierać umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych z PUP i PCPR

W swoim najnowszym newsletterze z czerwca UODO tłumaczy, dlaczego powiaty nie powinny zawierać umów powierzenia z Powiatowymi Urzędami Pracy oraz Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie. Choć to powiaty mają realizować zadania określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, to jednak robią to za pośrednictwem swoich jednostek organizacyjnych mających status administratora. Niezasadne byłoby zatem zawieranie z nimi umów powierzenia przetwarzania danych osobowych.

Źródło: https://uodo.gov.pl/p/archiwum-newslettera-dla-iod

UODO odpowiada na pytanie „Czy z laboratorium należy zawrzeć umowę powierzenia”?

Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Zdrowotnych (SPZZOZ) zawarł umowę na wykonywanie badań przez laboratorium. Badania obejmują próbki pobrane i dostarczone przez szpital i przychodnie SPZZOZ od osób przebywających na oddziałach szpitalnych oraz od osób kierowanych na badanie przez poradnie/przychodnie wchodzące w skład SPZZOZ (objęte ww. umową). UODO doszło do wniosku, że w takim przypadku nie zachodzi relacja administrator – podmiot przetwarzający, a tym samym nie ma podstaw do zawarcie umowy powierzenia.

Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/225/1552?fbclid=IwAR09YjrkCI-RCfNla1BtytY7XYQqQHAbmC7pBJTJQUKQaUdBYTa1FM_YFCc

E-recepta w służbie sieci aptek. Korporacje poznają najwrażliwsze informacje

Jedna z największych sieci aptecznych zaczęła masowo profilować pacjentów. Sieć Gemini, mająca prawie 200 placówek w całej Polsce, stworzyła aplikację przetwarzającą dane medyczne uzyskane z e-recept. Aplikacja umożliwia spółce uzyskanie wrażliwych danych na temat klientów np. czy ktoś leczy się na depresję, ma demencję, problemy z potencją, niedawno poronił albo jest śmiertelnie chory. Na podstawie danych z wielu recept tworzy zaś wirtualną kopię profilu pacjenta, która na rynku jest bezcenna dla firm ubezpieczeniowych czy banków. Zdaniem Ministerstwa Zdrowia w związku z powyższym procederem mogło dojść do popełnienia przestępstwa. Sprawą zajmie się prokuratura oraz specjalna jednostka ds. walki z cyberprzestępczością w Komendzie Głównej Policji. Niezależni eksperci uważają, że mamy właśnie do czynienia z największym skandalem na polskim rynku farmaceutycznym od lat.

Źródła: https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1484157,profilowanie-pacjentow-gemini-e-recepta-dane-osobowe.html?fbclid=IwAR2LPQE4CrjCsRDTeRPhJIsd5mDcQLT8a_mgqyGpD_WCQ81H5uFeTkipzVw, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1484775,apteki-gemini-e-recepty-dane-osobowe.html

___

W przypadku dodatkowych pytań prosimy o kontakt z Karoliną Miksą i Andrzejem Babczyńskim, członkami zespołu prawa własności intelektualnej i TMT.

Newsletter można pobrać TUTAJ

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Marcin Smolarek – partner zarządzający praktyką bankowości i finansów.

Alert można pobrać TUTAJ.

Nasi eksperci na bieżąco monitorują i analizują nowe projekty legislacyjne, które mają wpływ na funkcjonowanie Państwa przedsiębiorstw w czasie pandemii.

W związku z uchwaleniem kolejnej nowelizacji Tarczy Antykryzysowej, tzw. Tarczy 4.0 (24.06.2020) przedstawiamy materiał, który zawiera zbiór analiz, dotyczący stanu prawnego na dzień 1 lipca 2020 r.

Zmiany wprowadzone przez Tarczę 4.0 dotyczą w szczególności:

funkcjonowania spółek handlowych,
prawa pracy,
podatków,
postępowań restrukturyzacyjnych,
inwestycji zagranicznych,
kredytów komercyjnych i konsumenckich,
nieruchomości,
rozszerzenia uprawnień Prezesa UOKiK, i
działalności stowarzyszeń i fundacji.

Zapraszamy do lektury.

____

Funkcjonowanie spółek handlowych

Nowe zasady zdalnego udziału i podejmowania uchwał na zgromadzeniach wspólników/walnych zgromadzeniach oraz posiedzeniach pozostałych organów spółek;
Wydłużenie terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych dla jednostek zobowiązanych do ich sporządzenia;
Wydłużenie terminu na pierwszą rejestrację beneficjenta rzeczywistego w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) dla spółek zarejestrowanych przed dniem 13.10.2019;
Wydłużenie terminów wykonania obowiązków związanych z implementacją rejestru akcjonariuszy
i przymusową dematerializacją akcji w niepublicznych spółkach akcyjnych i komandytowo-akcyjnych;
Nowe zasady podejmowania przez rady nadzorcze uchwał w sprawach, dla których umowa spółki lub statut przewiduje głosowanie tajne;
Zmiana w sposobie dokonywania zapisów na akcje w spółkach akcyjnych;
Modyfikacja zasad odpowiedzialności członków organów spółek.

Czytaj więcej

Prawo pracy

Doprecyzowanie przepisów dotyczących pracy zdalnej;
Udzielenie pracownikowi zaległego urlopu;
Wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji;
Rozszerzenie kręgu pracodawców uprawnionych do wprowadzenia przestoju lub obniżenia wymiaru czasu pracy;
Dofinansowanie wynagrodzeń niezależnie od wprowadzenia przestoju lub obniżonego wymiaru czasu pracy;
Zmiany w zakresie działalności socjalnej pracodawców;
Ograniczenie wysokości świadczeń wypłacanych przez pracodawcę w związku z rozwiązaniem umowy.

Czytaj więcej

Podatki

Przedłużenie terminów do złożenia informacji o cenach transferowych (sporządzenie lokalnej dokumentacji) oraz oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych do dnia 31 grudnia 2020 r.
Możliwość zaliczania do kosztów podatkowych zapłaconych kar umownych i odszkodowań, jeżeli wada dostarczonych towarów (wykonanych robót i usług) oraz zwłoka w dostarczeniu towarów wolnych od wad (zwłoka w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług) powstała w związku z COVID-19;
Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych nie będą uznawane za przychód podatkowy dla przedsiębiorców.

Czytaj więcej

Uproszczone postępowania restrukturyzacyjne

Tarcza 4.0 wprowadza możliwość skorzystania przez dłużników z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego do 30 czerwca 2021 r.
Otwarcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego następuje poprzez dokonanie obwieszczenie w MSiG po zawarciu umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, który będzie pełnił funkcję nadzorcy układu oraz po przygotowaniu przez dłużnika spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych i propozycji układowych;
Zatwierdzenie układu musi nastąpić w terminie 4 miesięcy od dnia obwieszczenia w MSiG;
Dłużnikowi przyznano szeroką ochronę w postaci m.in. zawieszenia postępowań egzekucyjnych oraz zakazu wypowiadania kluczowych umów (m.in. dzierżawy, kredytu i najmu).

Czytaj więcej

Kredyty komercyjne

Możliwość dokonywania zmian warunków lub terminów spłaty kredytów (pożyczek) udzielonych przed 8.03;
Możliwość przedłużania lub modyfikowania przez banki już udzielonych finansowań pomimo utraty zdolności kredytowej (np. art. 70 Pr. Bank) przy zachowaniu możliwości wypowiadania umów kredytu (pożyczki);
Zalecenie KNF aby odnowienie finansowania na warunkach z 31.12.2019 nie było dokonywane na okres dłuższy niż 1 rok;
Przyzwolenie KNF aby banki uwzględniały uproszczone pozytywne projekcje płynności kredytobiorcy przy zwiększaniu kwoty finansowania obecnych klientów powyżej poziomu z 31.12.2019 r.
Możliwość udzielenia dopłat do oprocentowania kredytów przedsiębiorcy w trudnej sytuacji finansowej w wyniku COVID-19, w celu zapewnienia płynności finansowej;
Dopłaty stanowią całość lub część odsetek należnych bankowi w maksymalnej wysokości 2 punktów procentowych (w zależności od wielkości przedsiębiorstwa);
Pomoc w postaci dopłat stosuje się do umów kredytu zawartych od 24.06.2020 oraz zawartych wcześniej i dostosowanych do warunków ustawowych;
Dopłaty są wypłacane za okres nie dłuższy niż 12 miesięcy od zawarcia umowy kredytu z dopłatą;
Kredyty z dopłatą są udzielane do końca 2020 r.

Kredyty konsumenckie

Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego ograniczona na okres 365 dnidotyczy tylko nowych umów zawieranych w okresie obowiązywania tarczy;
Kredyty o okresie spłaty krótszym niż 30 dni – pozaodsetkowe koszty maksymalnie do 5% całkowitej kwoty kredytu-wzór wyliczenia w tarczy); dłuższe kredyty – maksymalnie do 45% całkowitej kwoty kredytu;
Wpływ przepisów tarczy na nowe kredyty od tego samego podmiotu, udzielonego w ciągu 120 dni od wypłaty poprzedniego;
Możliwość traktowania naruszeń tarczy jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów;
Możliwość zawieszenia na okres do 3 miesięcy spłaty kredytu (w części kapitałowej oraz odsetkowej), bez naliczania odsetek i innych opłat (z wyłączeniem opłat z tytułu ubezpieczeń) (Wakacje kredytowe).

„Ustawowe” wakacje kredytowe

Tarcza 4.0. wprowadza tzw. wakacje kredytowe czyli możliwość zawieszenia do trzech miesięcy spłaty kredytu bez naliczania odsetek i innych opłat tym osobom, które straciły pracę lub inne główne źródło dochodu po 13 marca 2020 roku.
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał dotychczasowe praktyki sektora bankowe
w zakresie pomocy klientom we spłacie kredytu w obliczu stopniowego zamrożenia gospodarki za budzące ryzyko naruszenia praw kredytobiorców jako konsumentów. Dlatego z jego inicjatywy wakacje kredytowe znalazły się w Tarczy 4.0. i tym samym zyskały status tzw. „ustawowych”.
Tarcza 4.0. przewiduje możliwość zawieszenia na okres do 3 miesięcy spłaty kredytu, bez naliczania odsetek i innych opłat (oprócz opłat z tytułu ubezpieczeń powiązanych z umowami). Rozwiązanie wskazane w ustawie będzie dotyczyło umów kredytowych zawartych przed 13 marca 2020 r., jeśli termin zakończenia okresu kredytowania określony w tych umowach przypada po upływie 6 miesięcy od dnia 13 marca 2020 r.
Wakacje kredytowe oznaczają zawieszenie obowiązku spłacania kredytów konsumenckich, hipotecznych i kredytów w rozumieniu art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (jeżeli kredytobiorcą jest konsument), zarówno części kapitałowej, jak i odsetkowej.
Okres kredytowania, jak i wszystkie terminy przewidziane w umowie kredytu, ulegną stosownemu przedłużeniu o okres zawieszenia. W przypadku, w którym kredytobiorca ma kilka kredytów tego samego rodzaju u danego kredytodawcy, będzie mógł skorzystać z wakacji kredytowych tylko wobec jednego z nich.

Czytaj więcej

Nowe uprawnienia Prezesa UOKiK – dostęp do informacji o podatnikach

Tarcza Antykryzysowa 4.0 rozszerza uprawnienia Prezesa UOKiK w zakresie dostępu do danych posiadanych przez urzędy skarbowe i urzędy celno-skarbowe;
Prezes UOKiK zyskał dostęp m.in. do rachunków bankowych, oszczędnościowych i pieniężnych, rachunków papierów wartościowych, umów kredytowych i pożyczkowych, umów depozytowych, a także akcji i obligacji Skarbu Państwa;
Pozyskane informacje zostaną wykorzystane nie tylko w postępowaniach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, ale również w postępowaniach dotyczących zatorów płatniczych, przewagi kontraktowej, oraz w ramach kontroli niektórych inwestycji.

Czytaj więcej

Kontrole inwestycji zagranicznych

Ustawa znacząco rozszerza kontrolę państwa nad transakcjami fuzji i przejęć w niektórych strategicznych sektorach gospodarki, realizowanymi przez podmioty spoza Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD);
Kontrolę nad inwestycjami zagranicznymi sprawować będzie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji, który zyskał bardzo szerokie kompetencje. Transakcje podlegają uprzedniemu zgłoszeniu, a każda transakcja dokonana bez wymaganego zawiadomienia będzie nieważna.
Ustawa zakłada surową odpowiedzialność finansową oraz karną za niestosowanie się do nowych przepisów;
Przepisy wejdą w życie w dniu 24 lipca 2020 r i będą miały zastosowanie także do transakcji będących już w toku, ale nie zakończonych do tego dnia.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Wydłużenie terminu zapłaty opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości za rok 2020 do 31 stycznia 2021 r.;
Możliwość obniżenia opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego dotyczących nieruchomości wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19;
Zwolnienie właścicieli i użytkowników z wieczystych nieruchomości z opłaty skarbowej za wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dotyczących należących do nich nieruchomości
Podwyższenie opłaty skarbowej za wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu ze 107 zł do 598 zł.
Wprowadzenie do art. 15ze Ustawy o Tarczy definicji pojęcia „powierzchni handlowej” na potrzeby regulacji dotyczącej obniżenia czynszu najmu powierzchni w dużych obiektach handlowych. Możliwość zwolnienia przez Radę Gminy od podatku od nieruchomości za część roku 2020.

Czytaj więcej

Działalność spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych podmiotów

Nowe zasady zdalnego uczestnictwa w posiedzeniach i podejmowania uchwał przez organy spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji w czasie pandemii;
Umożliwienie zdalnego podejmowania uchwał przez kolegialne organy samorządów zawodowych
w czasie pandemii;
Nowe zasady zdalnego uczestnictwa w zgromadzeniach członków lub delegatów polskiego związku sportowego oraz możliwość uzupełnienia składu walnych zgromadzeń członków (delegatów)
w czasie pandemii;
Wydłużenie terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych za 2019 rok spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych osób prawnych;
Planowane rozszerzenie obowiązków związanych z rejestracją w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) o fundacje, stowarzyszenia zarejestrowane w KRS i spółdzielnie – w trakcie prac legislacyjnych.

Czytaj więcej

____

Eksperci WKB wraz z zespołem pomocy prawnej ds. koronawirusa pozostają do Państwa dyspozycji.

Skontaktuj się z naszymi ekspertami

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Wioleta Polak – partner zarządzający zespołem prawa pracy.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z powyższymi zagadnieniami odpowiedzą eksperci z zespołu prawa konkurencji i konsumenckiego – Dorota Karczewska i Tomasz Feliszewski.

Alert jest dostępny do pobrania TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Jakub Jędrzejak – partner zarządzający praktyką restrukturyzacji i prawa upadłościowego.

Alert możecie Państwo pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska – kierująca praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wyrzykowska – partner zarządzająca praktyką nieruchomości i prawa inwestycyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Aleksander Stawicki – zarządzający praktyką prawa konkurencji i konsumenckiego.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska – kierująca praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Łukasz Czekański – zarządzający praktyką prawa podatkowego oraz współzarządzający zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych.

Alert można pobrać TUTAJ.

Am 1. Januar 2020 sind Gesetzesänderungen zur Einführung von Aktionärregister für nicht börsennotierte Aktiengesellschaften und Kommanditgesellschaften auf Aktien teilweise in Kraft getreten. Das Aktionärregister ist ein der polnischen Rechtsordnung bisher unbekanntes Rechtsinstitut, mit dem Aktien der vorgenannten Gesellschaften verpflichtend entmaterialisiert werden. Das Ziel ist, den Handel mit Aktien nicht börsennotierter Gesellschaften sicherer zu machen und die Identifizierung aller Aktionäre zu ermöglichen.
Durch die Ausbreitung von SARS-CoV-2-Virus wurde jedoch die Funktionsfähigkeit der Gesellschaftsorgane einschließlich der Erfüllung ihrer Pflichten im Zusammenhang mit der Einführung des Aktionärregisters erheblich beeinträchtigt. Um Unternehmern die Erfüllung dieser Pflicht zu erleichtern, wurden die gesetzlichen Fristen für die Einführung des Aktionärregisters verlängert, und zwar aufgrund des Gesetzes vom 14. Mai 2000 (Dz. U. vom 15. Mai 2020 Pos. 875) über die Änderung mancher Gesetze wegen Ausbreitung von SARS-CoV-2-Virus („Schutzschild 3.0“), das am 16. Mai 2020 in Kraft getreten ist.
Was sollten Sie wissen?

Das Aktionärregister wird die bisher von den Gesellschaften geführten Aktienbücher ersetzen.
Das Aktionärregister wird von einem externen Fachunternehmen nur elektronisch und einzeln für die jeweilige Gesellschaft geführt.

Entmaterialisierung der Aktien nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten als Alternative für das Aktionärregister.
Als Alternative für das Aktionärregister gilt die Entmaterialisierung der Aktien nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten. Die Aktien einer und derselben Gesellschaft dürfen jedoch nicht gleichzeitig im Aktionärregister und im Wertpapierdepot geführt werden. Zugleich sind alle Aktien börsennotierter Gesellschaften nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten verpflichtend zu entmaterialisieren.

Das Aktionärregister wird für Namens- und Inhaberaktien sowie für Optionsscheine, Gewinnanteilsscheine, Gründungsscheine und sonstige Wertpapiere geführt, die einen Anteil an Erträgen oder an dem aufzuteilenden Vermögen einer Gesellschaft verbriefen.
Durch Einführung des Aktionärregisters wird der Handel mit Aktien nicht börsennotierter Gesellschaften revolutioniert.
Der Aktienerwerb bzw. die Bestellung eines beschränkten dinglichen Rechts daran wird grundsätzlich erst mit der Eintragung ins Aktionärregister erfolgen.

Das Verfahren zur Einführung des Aktionärregisters ist formalisiert:

Pflicht zur fünffachen Aufforderung der Aktionäre zur Vorlage der Aktienurkunden,
die erste Aufforderung muss bis zum 30. September 2020 erfolgen,
Pflicht zum Abschluss eines Vertrages über die Führung des Aktionärregisters.

Das Verfahren zur Einführung des Aktionärregisters ist äußerst formalisiert und sollte zeitlich gut geplant werden. Der Gesetzgeber hat vorgeschrieben, dass Aktionäre fünfmal zur Vorlage der Aktienurkunden aufzufordern sind. Dabei sind Informationen über die Aufforderung auf der Webseite der Gesellschaft zu veröffentlichen. Die Aufforderungen haben auf die bei der Einberufung einer Hauptversammlung geltende Art und Weise in zeitlichen Abständen von max. einem Monat und min. zwei Wochen zu erfolgen.
Nach den Regelungen des Schutzschildes 3.0 wurde der Termin für die erste Aufforderung um drei Monate aufgeschoben. Nun hat die Aufforderung bis zum 30. September 2020 zu erfolgen. Vorher hat die Hauptversammlung einen entsprechenden Rechtsträger (Brokerhaus oder befugte Bank) zu wählen und einen Vertrag über die Führung des Aktionärregisters zu schließen.

Obligatorischer Besitz eigener Webseiten.
Am frühesten, d.h. am 1. Januar 2020 ist die Regelung in Kraft getreten, nach der Gesellschaften ihre eigenen Webseiten für die Veröffentlichung aller gesetzlich oder satzungsmäßig vorgeschriebenen Bekanntmachungen besitzen müssen. Die Gesellschaften haben die Adresse ihrer Webseite im Unternehmerregister des Nationalen Gerichtsregisters offen zu legen.

Geldstrafen für unterlassene oder nicht ordnungsgemäße Aufforderungen.
Sollten Aktionäre zur Vorlage der Aktienurkunden nicht bzw. nicht ordnungsgemäß aufgefordert werden oder sollte kein Vertrag über die Führung des Aktionärregisters innerhalb der vorgeschrieben Fristen geschlossen werden, können Personen, die zur Führung der Geschäfte und zur Vertretung der Gesellschaft berechtigt sind, Geldstrafen auferlegt werden.

Änderungen bei der Ausschüttung von Dividenden und bei der Einberufung von Hauptversammlungen.
Mit der Novelle zur Einführung des Aktionärregisters wurden auch die Regelungen über die Ausschüttung von Dividenden geändert und die Grundsätze für die Einberufung von Hauptversammlungen vereinheitlicht. Dividenden sollen nun über den das Aktionärregister führenden Rechtsträger ausgeschüttet werden, es sei denn, die Satzung enthält abweichende Regelungen. Hauptversammlungen sind unabhängig von der Art der ausgegebenen Aktien per Einschreiben oder Kurierdienst, ggf. per E-Mail einzuberufen.

Einführung des Aktionärregisters bis Ende Februar 2021.
Mit den Regelungen des Schutzschildes 3.0 wurde der bisherige Termin, zu dem alle ausgegebenen Aktienurkunden außer Kraft treten, vom 1. Januar 2021 auf den 1. März 2021 aufgeschoben. Bisherige Aktienbücher werden auch an diesem Tag durch Aktionärregister ersetzt. Vom 1. Januar 2026 auf den 1. März 2026 wurde auch der Tag aufgeschoben, bis zu dem Aktienurkunden Beweiskraft haben. Dies gilt allerdings nur für Anteilsrechte der Aktionäre.

Für alle Fragen bezüglich der angesprochenen Punkte stehen Ihnen Rechtsanwälte aus unserem Beratungsteam für Gesellschaftsrecht und Corporate Governance zur Verfügung.
Anna Wojciechowska Rechtsanwältin, Partner (anna.wojciechowska@wkb.pl)
Anna Fennig Rechtsanwältin (anna.fennig@wkb.pl)

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska, partner zarządzający praktyką prawa spółek.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Wioleta Polak – partner zarządzający zespołem prawa pracy.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wyrzykowska – partner zarządzający praktyką nieruchomości i prawa inwestycyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ.

Nasi eksperci na bieżąco analizują nowe propozycje legislacyjne, które mają wpływ na Państwa biznes.

W związku z uchwaleniem nowelizacji Tarczy Antykryzysowej przekazujemy Państwu zbiór analiz w kilkunastu obszarach tematycznych, zgodnie ze stanem prawnym na dzień 21 maja.

Poniżej znajduje się krótkie podsumowanie najważniejszych zmian w wybranych obszarach wraz z linkami do obszerniejszych eksperckich opracowań. Zwracamy również uwagę na aspekty, które często wbrew postulatom przedsiębiorców nie zostały uwzględnione w przepisach Tarczy, a jednocześnie mogą kreować ryzyka dla działalności biznesowej.

Mamy nadzieję, że poniższa forma pozwoli na szybką selekcję tematów i wybranie tych analiz, którymi są Państwo najbardziej zainteresowani.

FUNKCJONOWANIE SPÓŁEK HANDLOWYCH

Nowe zasady zdalnego udziału i podejmowania uchwał na zgromadzeniach wspólników/walnych zgromadzeniach oraz posiedzeniach pozostałych organów spółek;
Wydłużenie terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych dla jednostek zobowiązanych do ich sporządzenia;
Wydłużenie terminu na pierwszą rejestrację beneficjenta rzeczywistego w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) dla spółek zarejestrowanych przed dniem 13.10.2019;
Wydłużenie terminów wykonania obowiązków związanych z implementacją rejestru akcjonariuszy i przymusową dematerializacją akcji w niepublicznych spółkach akcyjnych i komandytowo-akcyjnych [Tarcza 3.0 – nowość];
Nowe zasady podejmowania przez rady nadzorcze uchwał w sprawach, dla których umowa spółki lub statut przewiduje głosowanie tajne;
Zmiana w sposobie dokonywania zapisów na akcje w spółkach akcyjnych;
Modyfikacja zasad odpowiedzialności członków organów spółek.

Czytaj więcej

PRAWO PRACY

Możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy i wypłaty niższego wynagrodzenia dla pracowników objętych przestojem;
Dofinansowanie mikro, małych i średnich przedsiębiorców przez starostę;
Odroczenie płatności składek na ZUS/rozłożenie płatności składek na raty – zwolnienie z opłaty prolongacyjnej;
Częściowe zwolnienie ze składek ZUS dla przedsiębiorców zatrudniających do 49 osób i zwolnienie ze składek jednoosobowych przedsiębiorców [Tarcza 3.0 – zmiana];
Zmiany warunków obniżenia wymiaru czasu pracy pracowników;
Zmiany w zakresie możliwości dotyczących zmian w organizacji czasu pracy przez pracodawców należących do branż strategicznych.

Czytaj więcej

PODATKI

Przedłużenie terminów do sporządzenia i zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego o 3 miesiące (gdy rok obrotowy jest rokiem kalendarzowym, sprawozdanie powinno być przygotowane do końca czerwca 2020 r. i zatwierdzone do końca września 2020 r.);
Przesunięcie terminu obowiązku wpłaty zaliczek od wynagrodzeń pobranych w marcu i kwietniu do dnia 1 czerwca 2020;
Odwieszenie i rozpoczęcie biegu terminów podatkowych (procesowych) od dnia 23 maja 2020 r. [Tarcza 3.0 – nowość];
Podatnicy, którzy z powodu COVID-19 poniosą stratę podatkową w 2020 r. i w 2020 r. uzyskali łączne przychody o co najmniej 50% niższe niż w 2019 r., będą mieli możliwość jednorazowego obniżenia dochodu uzyskanego w 2019 r. o wysokość tej straty, nie więcej jednak niż o kwotę 5 000 000 zł;
Inne zmiany dotyczące podatków: w tym VAT, PIT i CIT, kontrole podatkowe, rachunkowość.

Czytaj więcej

POSTĘPOWANIA SĄDOWE

Od 31 marca 2020 r. bieg terminów procesowych i sądowych w postępowaniach sądowych, sądowoadministracyjnych, egzekucyjnych, karnych, karnych skarbowych, w sprawach o wykroczenia, administracyjnych, podatkowych, kontrolach celno-skarbowych i innych postępowaniach prowadzonych na podstawie odrębnych ustaw, a także prawa administracyjnego materialnego, nie rozpoczął się lub był zawieszony [Tarcza 3.0 – zmiana];
Od dnia 23 maja 2020 r. terminy procesowe i sądowe, a także prawa administracyjnego materialnego, których bieg się nie rozpoczął, rozpoczną bieg, a terminy, które uległy zawieszeniu, zaczną biec dalej [Tarcza 3.0 – nowość];
Nowe terminy procesowe i sądowe, a także prawa administracyjnego materialnego, które rozpoczynają swój bieg po wejściu w życie ustawy zmieniającej ustawę COVID-19, tj. po dniu 18 maja 2020 roku biegną według zasad ogólnych, z pominięciem przepisów ustawy COVID-19 i ustaw ją zmieniających [Tarcza 3.0 – nowość];
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, rozprawy oraz posiedzenia jawne w sprawach cywilnych oraz sądowoadministracyjnych będą przeprowadzane przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających ich przeprowadzenie na odległość z jednoczesnym przekazem obrazu i dźwięku [Tarcza 3.0 – nowość];
Przyznanie przewodniczącemu prawa do zarządzenia przeprowadzenia posiedzenia niejawnego w ramach postępowania cywilnego i sądowoadministracyjnego, jeśli zostaną spełnione określone warunki [Tarcza 3.0 – nowość];
Jeżeli postępowanie dowodowe w sprawie zostało przeprowadzone w całości, sąd może, po odebraniu od stron lub uczestników postępowania pisemnych stanowisk, zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym [Tarcza 3.0 – nowość];
Możliwość rozpoznania apelacji wniesionej przed dniem 7 listopada 2019 r. na posiedzeniu niejawnym, jeśli zostaną spełnione określone warunki [Tarcza 3.0 – nowość];
Rozpoznawanie wniosku o udzielenie lub zmianę zabezpieczenia w składzie jednego sędziego na posiedzeniu niejawnym – bez przeprowadzania rozpraw;
Niestosowanie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w ciągu 14 dni od ich odwołania fikcji doręczeń przesyłek. Regulacja ta nie dotyczy jednak przesyłek nadawanych przez sądy i Trybunały, organy ścigania, komorników sądowych i niektórych postępowań podatkowych;
Wydłużenie możliwości odbioru przesyłki poleconej w trakcie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii nawet po upływie 14 dni jej dwukrotnej awizacji, a także w terminie 14 dni od zniesienia stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego. Regulacja ta nie dotyczy jednak przesyłek nadawanych przez sądy i Trybunały, organy ścigania i komorników sądowych;
Możliwość mailowego doręczenia podmiotom posiadającym profil zaufany przesyłek pocztowych w formie skanów, po uprzednim wyrażeniu zgody adresata na taką formę doręczenia.

Czytaj więcej: postępowania sądowe

RESTRUKTURYZACJE I UPADŁOŚCI

Przerwanie terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości na czas trwania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego;
Zmiany w zakresie terminu na złożenie wniosku upadłościowego dotyczą wyłącznie dłużników, których niewypłacalność wynika z COVID-19;
Zaliczenie rozpoznawania przez sądy wniosków o otwarcie postępowań restrukturyzacyjnych, spraw po otwarciu restrukturyzacji, spraw o ogłoszenie upadłości oraz spraw po ogłoszeniu upadłości do katalogu spraw pilnych w czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii.

Czytaj więcej

ZASADY POMOCY UDZIELANEJ PRZEZ BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO

Możliwość udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego, w ramach pomocy publicznej, poręczeń i gwarancji dla średnich i dużych przedsiębiorców w maksymalnej wysokości 80% kwoty kredytu;
Instrument będzie wykorzystywany raczej do poprawiania płynności istniejących kredytobiorców banku przy uruchamianiu dodatkowych kredytów obrotowych niż do udzielania kredytów nowym klientom;
Dopuszczalne traktowanie gwarancji lub poręczenia udzielonego przez BGK jako „szczególnego sposobu zabezpieczenia” w rozumieniu art. 70 ust. 2 pkt. 1 Prawa Bankowego.

Czytaj więcej

ZASADY POMOCY UDZIELANEJ PRZEZ AGENCJĘ ROZWOJU PRZEMYSŁU

Dotyczy wszystkich przedsiębiorców w trudnej sytuacji finansowej, która jest wynikiem COVID-19;
Nie dotyczy firm wobec których ogłoszono upadłość lub otwarte zostało postępowanie restrukturyzacyjne, lub co do której złożono wnioski o otwarcie takich postępowań (szczegóły w obszarze restrukturyzacji i upadłości);
Wszelkie formy wsparcia zwrotnego – m.in. pożyczki, gwarancje, poręczenia;
Cel – zapewnienie płynności finansowej przez okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii; przez okres 12 miesięcy następujący po odwołaniu tego stanu; do czasu ustania negatywnych skutków ekonomicznych;
Wysokość oraz rodzaj wsparcia – uzależniony od faktycznych skutków finansowych, jakie przedsiębiorca poniósł w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, jak również skali prowadzonej działalności;
Brak możliwości wykorzystania wsparcia na spłatę zobowiązań m.in. wobec podmiotów dominujących i zależnych;
Wniosek rozpatrywany niezwłocznie – do 14 dni.

ZASADY UDZIELANIA WSPARCIA PRZEZ POLSKI FUNDUSZ ROZWOJU

Możliwość ubiegania się o wsparcie PFR dostępne dla każdego przedsiębiorcy (mikro, małe i średnie oraz duże), z pewnymi wyjątkami (m.in. przedsiębiorcy, wobec których zostało otwarte postępowanie upadłościowe, likwidacyjne albo restrukturyzacyjne);
W przypadku mikro oraz małych i średnich przedsiębiorców wsparcie w formie subwencji zwrotnej w terminie 24 miesięcy (po spełnieniu określonych warunków do 75% subwencji może zostać umorzone);
Wsparcie może być przeznaczone na pokrycie kosztów prowadzenia działalności (w tym na spłatę kredytów), za wyjątkiem akwizycji innych przedsiębiorstw oraz rozliczeń z podmiotami powiązanymi;
W przypadku dużych przedsiębiorstw dostępne są następujące formy finansowania: płynnościowe (pożyczki i obligacje), preferencyjne (pożyczki preferencyjne częściowo bezzwrotne) oraz inwestycyjne (obejmowanie udziałów lub akcji);
Pomoc dla sektora mikro oraz małych i średnich przedsiębiorców udzielana jest od końca kwietnia 2020 r. (pomoc dla dużych przedsiębiorców będzie udzielana po uzyskaniu zgody Komisji Europejskiej) [Tarcza 3.0 – zmiana].

Czytaj więcej

POMOC PUBLICZNA – INSTRUMENTY FINANSOWE

Możliwość udzielenia pomocy każdemu przedsiębiorcy, na cele obrotowe lub inwestycyjne, w formie pożyczki, poręczenia lub gwarancji;
Pomoc maksymalnie na 6 lat, przy czym wysokość oprocentowania i opłaty prowizyjnej są niższe niż rynkowe;
Pożyczka nie może przekraczać dwukrotności kosztów wynagrodzeń wypłaconych przez przedsiębiorcę za 2019 r. albo 25% łącznego obrotu przedsiębiorcy w 2019 r.;
Wsparcie jest udzielane do końca 2020 r.

Czytaj więcej

FUNDUSZE UNIJNE

Ograniczenie odpowiedzialności beneficjentów za nieprawidłowości powstałe w wyniku wystąpienia COVID-19;
Możliwość dokonywania zmian w umowach o dofinansowanie, nawet gdy zmiany wpływają na spełnienie kryteriów wyboru projektu;
Wydłużenie terminów realizacji projektów i zmiany w sposobie kontroli i odzyskiwania środków wydatkowanych nieprawidłowo.

Czytaj więcej

KREDYTY KOMERCYJNE

Możliwość dokonywania zmian warunków lub terminów spłaty kredytów (pożyczek) udzielonych przed 8.03 dotyczy wyłącznie małych i średnich przedsiębiorców;
Możliwość przedłużania lub modyfikowania przez banki już udzielonych finansowań pomimo utraty zdolności kredytowej (np. art. 70 Pr. Bank) przy zachowaniu możliwości wypowiadania umów kredytu (pożyczki);
Zalecenie KNF aby odnowienie finansowania na warunkach z 31.12.2019 nie było dokonywane na okres dłuższy niż 1 rok;
Przyzwolenie KNF aby banki uwzględniały uproszczone pozytywne projekcje płynności kredytobiorcy przy zwiększaniu kwoty finansowania obecnych klientów powyżej poziomu z 31.12.2019 r.

Czytaj więcej

KREDYTY KONSUMENCKIE

Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego ograniczona na okres 365 dni dotyczy tylko nowych umów zawieranych w okresie obowiązywania tarczy;
Kredyty o okresie spłaty krótszym niż 30 dni – pozaodsetkowe koszty maksymalnie do 5% całkowitej kwoty kredytu – wzór wyliczenia w tarczy); dłuższe kredyty – maksymalnie do 45% całkowitej kwoty kredytu;
Wpływ przepisów tarczy na nowe kredyty od tego samego podmiotu, udzielonego w ciągu 120 dni od wypłaty poprzedniego;
Możliwość traktowania naruszeń tarczy jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.

Czytaj więcej

FUNKCJONOWANIE WYBRANYCH ORGANÓW W PODMIOTACH RYNKU KAPITAŁOWEGO ORAZ ORGANU NADZORU

Wprowadzenie możliwości zdalnego udziału i podejmowania uchwał na zgromadzeniach i radach odbywanych przez uczestników funduszy inwestycyjnych;
Umożliwienie udziału i podejmowania uchwał na zgromadzeniach obligatariuszy w trybie zdalnym (wyłączenie możliwości zdalnego udziału musi być wprost wskazane w warunkach emisji obligacji);
Zezwolenie na załączanie do propozycji nabycia obligacji sprawozdania finansowego emitenta „starszego” niż 15 miesięcy – w przypadku wydania odpowiedniego rozporządzenia przez Ministra Finansów;
Wprowadzenie możliwości wydawania decyzji administracyjnych i postanowień Komisji Nadzoru Finansowego podejmowanych w drodze uchwał, także w formie dokumentu elektronicznego;
Skrócenie, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, terminu, w którym spółka prowadząca rynek regulowany powinna poinformować uczestników o zmianie regulaminu rynku regulowanego lub innych regulacjach obowiązujących na prowadzonym przez tę spółkę rynku.

Czytaj więcej

ZASADY I KATALOG KAR

Surowe kary pieniężne za naruszenie nakazów i zakazów wydawanych w okresie epidemii nadal mogą być nakładane;
Zmiana w ograniczeniach dotyczących działalności gospodarczej zmienia jedynie parametry ryzyka nałożenia kar;
Natychmiastowa wykonalność kar.

Czytaj więcej

PRAWO KONKURENCJI

Wsparcie i ulgi w formie pomocy publicznej, mającej na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce oraz w formie pomocy de minimis, udzielanej z budżetów krajowych – w tym między innymi poręczenia i gwarancje, spłaty kredytów oraz zwolnienia podatkowe;
Szerokie możliwości ingerencji Państwa w politykę cenową przedsiębiorstw. Możliwość wydania rozporządzenia przez Ministra Właściwego ds. Gospodarki ustalającego maksymalne ceny lub maksymalne marże hurtowe i detaliczne dla szerokiej gamy towarów. Stosowanie cen lub marż wyższych niż ustalone może wiązać się z nałożeniem wysokiej kary pieniężnej;
Uchylenie regulacji dotyczących zawieszenia biegu terminów przewidzianych w przepisach prawa administracyjnego na czas epidemii – powrót do prowadzenia spraw administracyjnych na zasadach ogólnych [Tarcza 3.0 – zmiana];
Opóźnienie wejścia w życie przepisów przyznających ochronę quasi-konsumencką przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą.

Czytaj więcej – prawo konkurencji

Czytaj więcej – ceny maksymalne

NOWE OBOWIĄZKI DLA OPERATORÓW TELEKOMUNIKACYJNYCH I DOSTAWCÓW USŁUG INTERNETOWYCH

Obowiązki operatorów telekomunikacyjnych:
> przekazywanie danych o lokalizacji osób objętych kwarantanną – do ministra cyfryzacji na żądanie organu nadzoru;
> udostępnienia zanonimizowanych danych o lokalizacji wszystkich osób – na żądnie organu nadzoru;
Wydłużenie czasu na spełnienie obowiązku informacyjnego i sprawozdawczego do UKE;
Nieodebrane pisma uznane jako niedoręczone w czasie stanu zagrożenia lub epidemii.

Czytaj więcej

NIERUCHOMOŚCI I PROCES BUDOWLANY

Rozpoczęcie biegu terminów procesowych i sądowych i administracyjnych zarówno tych wstrzymanych jak i nierozpoczętych (w tym dotyczących decyzji w procesie budowlanym) [Tarcza 3.0 – zmiana];
Możliwość zwolnienia przez Radę Gminy od podatku od nieruchomości za część roku 2020;
Opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego – do 30 czerwca 2020 r;
Czasowe wygaśnięcie zobowiązań stron umów najmu w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2;
Przedłużenie okresów najmu do 30 czerwca 2020 i ograniczenie możliwości wypowiedzenia umowy najmu lub wysokości czynszu;
Wyłączenie zasady wstrzymania biegu terminów do procedur planistycznych dotyczących zagospodarowania przestrzennego i wydania decyzji o warunkach zabudowy;
Zawieszenie obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii;
Rozszerzenie możliwości sporządzania przez organ pism w formie elektronicznej w postępowaniu administracyjnym;
Wydłużenie terminu na wniesienie opłaty przekształceniowej i rocznej z tytułu użytkowania wieczystego oraz rozszerzenie katalogu podmiotów, dla których stosuje się zwolnienie bądź odroczenie podatku od nieruchomości.

Czytaj więcej – najmy

Czytaj więcej – nieruchomości i proces budowlany

ENERGETYKA

Wydłużenie terminów na wejście do systemu aukcyjnego do 12 miesięcy od dnia upływu terminu zobowiązania;
Zakaz wstrzymywania dostaw energii.

Czytaj więcej

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Brak zastosowania przepisów PZP do zakupów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 (jeżeli zachodzi ryzyko szybkiego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego);
Możliwość dokonywania zmian umowy o zamówienia publiczne – ze względu na okoliczności związane z wystąpieniem wirusa, niezależnie od spełnienia przesłanek zawartych w ustawie PZP; możliwość odstąpienia od naliczenia kar umownych;
KIO wznawia orzekanie po 2 miesiącach.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Wydłużenie terminów na złożenie sprawozdań rocznych (do tej pory był to dzień 30 czerwca 2020 r.):
- do dnia 11 września 2020 r. – dla podmiotów obowiązanych do sporządzenia za rok 2019 sprawozdań o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi
  oraz organizacje odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
- do dnia 31 października 2020 r. – dla podmiotów obowiązanych do sporządzenia za rok 2019 sprawozdań o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami (z kilkoma wyjątkami).
Usunięcie obowiązku wprowadzenia informacji do Bazy Danych o Odpadach.
Przedłużenie ważności decyzji z zakresu gospodarki odpadami do czasu rozpoznania sprawy – jeśli termin ważności decyzji upływa w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i złożono wniosek o zmianę posiadanej decyzji albo wniosek o wydanie kolejnej decyzji.
Odroczenie obowiązku audytu za rok 2019 organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, organizacji odzysku opakowań oraz prowadzących zakłady przetwarzania – do 30 września 2020 r. (standardowo do 30 kwietnia). Kopia raportu do przekazania właściwym organom (WIOŚ + Urząd Marszałkowski) do 15 listopada 2020 r. (standardowo do 30 maja) [Tarcza 3.0 – nowość].
Prawo wodne – wydłużenie okresu na przeprowadzenie analizy ryzyka i złożenie wniosku o ustanowienie stref ochronnych obejmujących teren ochrony bezpośredniej oraz teren ochrony pośredniej z 3 do 5 lat [Tarcza 3.0 – nowość].

DZIAŁALNOŚĆ SPÓŁDZIELNI, STOWARZYSZEŃ, FUNDACJI I INNYCH PODMIOTÓW

Nowe zasady zdalnego uczestnictwa w posiedzeniach i podejmowania uchwał przez organy spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji w czasie pandemii;
Umożliwienie zdalnego podejmowania uchwał przez kolegialne organy samorządów zawodowych w czasie pandemii;
Nowe zasady zdalnego uczestnictwa w zgromadzeniach członków lub delegatów polskiego związku sportowego oraz możliwość uzupełnienia składu walnych zgromadzeń członków (delegatów) w czasie pandemii;
Wydłużenie terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych za 2019 rok spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych osób prawnych;
Planowane rozszerzenie obowiązków związanych z rejestracją w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) o fundacje, stowarzyszenia zarejestrowane w KRS i spółdzielnie – w trakcie prac legislacyjnych.

Czytaj więcej

Eksperci WKB wraz z zespołem pomocy prawnej ds. koronawirusa pozostają do Państwa dyspozycji.

Skontaktuj się z naszymi ekspertami

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Jordan Zafirow – adwokat specjalizujący się w prowadzeniu sporów sądowych i arbitrażowych dotyczących realizacji umów.

Alert można pobrać TUTAJ.

Zgodnie z informacją opublikowaną na stronie Rządowego Centrum Legislacji, Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku („Ustawa”). Planowane zmiany mają przede wszystkim na celu implementację przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. (tzw. V Dyrektywa AML).

Zakres proponowanych zmian do Ustawy obejmuje m.in.:

rozszerzenie i doprecyzowanie listy instytucji obowiązanych – poprzez dodanie do niej przedsiębiorców prowadzących działalność związaną z dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, w zakresie transakcji o wartości co najmniej 10 000 euro. Warto dodać, że domy aukcyjne i antykwariaty były już wcześniej instytucjami obowiązanymi na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 16 listopada 2000 r. Dodatkowo, instytucją obowiązaną staną się również przedsiębiorcy świadczący porady w sprawach podatkowych, ale nie będący doradcami podatkowymi;
doprecyzowanie niektórych definicji, m. in. beneficjenta rzeczywistego – zgodnie z proponowaną zmianą, za beneficjenta rzeczywistego uznaje się „każdą osobę fizyczną”, spełniającą kryteria wskazane w art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy co oznacza, że w procesie ustalania beneficjenta rzeczywistego należy zawsze uwzględnić wszystkie potencjalne osoby mogące spełniać którąkolwiek z przesłanek wskazanych w Ustawie;
uszczegółowienie zasad dotyczących stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego – w ramach istniejących stosunków gospodarczych, na instytucję obowiązaną nałożony został obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa również w przypadku, gdy doszło do zmiany danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego. Dodatkowo, podczas nawiązywania nowych stosunków gospodarczych, instytucja obowiązana będzie zobligowana uzyskać potwierdzenie rejestracji potencjalnego klienta we właściwym rejestrze beneficjentów rzeczywistych lub odpis z takiego rejestru.

Zniesiony zostanie obowiązek każdorazowego ustalania przez instytucje obowiązane danych dotyczących serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość, chyba że instytucja obowiązana będzie w posiadaniu takich danych.

Co istotne, instytucje obowiązane, stosując wobec swojego klienta środki bezpieczeństwa finansowego, nie będą mogły bazować wyłącznie na informacjach zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych lub odpowiednim rejestrze prowadzonym w innym państwie członkowskim. Tym samym treść takiego wpisu będzie miała charakter jedynie pomocniczy, a instytucje obowiązane będą wciąż zobowiązane do aktywnego działania w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego.

częściowe zdefiniowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego – obowiązująca Ustawa zawiera jedynie przykładowe wyliczenie okoliczności mogących świadczyć o wyższym ryzyku prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, których stwierdzenie nakłada na dany podmiot obowiązek zastosowania tzw. wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego. Instytucje obowiązane posiadają dowolność w doborze takich środków, albowiem Ustawa nie zawiera nawet przykładowego katalogu wzmożonych środków bezpieczeństwa. Zgodnie z projektem nowelizacji, środki te zostały częściowo zdefiniowane poprzez wprowadzenie minimalnego katalogu działań, jakie instytucje obowiązane będą musiały podjąć.
podwyższenie progu pozwalającego na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego – Ustawa w obecnym kształcie pozwala na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego, o ile kwota przechowywana elektronicznie nie przekracza równowartości 50 euro. W projekcie przewidziano podwyższenie tego progu do kwoty 150 euro, co jest zmianą od dawna postulowaną przez podmioty świadczące usługi płatnicze.
doprecyzowanie zasad przechowywania przez instytucje obowiązane dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego – żądanie Generalnego Inspektora dalszego przechowywania informacji przez instytucję obowiązaną możliwe będzie tylko wtedy, gdy takie dalsze przechowywanie będzie niezbędne dla zapewnienia prawidłowości postępowań w sprawach dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu lub postępowań karnych;
obowiązek publikacji i aktualizacji przez państwa członkowskie UE wykazu stanowisk i funkcji publicznych, które zgodnie z prawem krajowym kwalifikują się jako eksponowane stanowiska polityczne – zgodnie z V Dyrektywą AML każde państwo członkowskie powinno opracować i opublikować listy tzw. „krajowych PEP-ów.”
W przypadku Polski wykaz stanowisk i funkcji publicznych, które są eksponowanymi stanowiskami politycznym, zostanie określony w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. finansów publicznych;
zmiany w zakresie funkcjonowania oraz weryfikacji danych zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) – projekt zmian rozszerza katalog podmiotów, które są zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych o:
- trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące równoważne stanowiska w imieniu lub na rzecz trustu nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- spółki partnerskie,
- europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,
- spółki europejskie,
- spółdzielnie,
- spółdzielnie europejskie,
- stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, fundacje.

Co istotne, projekt zmian do Ustawy nakłada na instytucje obowiązane obowiązek odnotowywania wszelkich rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym dotyczącym klienta, ustalonym przez tę instytucję obowiązaną, a danymi dostępnymi w CRBR. Jednocześnie, instytucja obowiązana będzie musiała podjąć odpowiednie czynności w celu wyjaśnienia ustalonych rozbieżności, a w przypadku ich potwierdzenia, przekazać tą informację ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wraz z uzasadnieniem. Ustalenie sposobu odnotowywania rozbieżności powinno również zostać uwzględnione w procedurze wewnętrznej instytucji obowiązanej.

Ponadto, nowelizacja przewiduje możliwość nałożenia kary pieniężnej na beneficjenta rzeczywistego, który nie dopełnił obowiązku dostarczenia stosownych informacji podmiotowi obowiązanemu do dokonania wpisu do CRBR.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów został określony na II kwartał 2020 r.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami, prosimy o kontakt z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz zespołu rynków kapitałowych – Anną Wojciechowską, Agatą Szczepańczyk-Piwek, Kariną Chrostowską-Kozioł i Moniką Obiegło.

Podstawa prawna:

Projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku opracowany przez Ministerstwo Finansów

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku (tj. z dnia 16 maja 2019 r. Dz.U. z 2019 r. poz. 1115)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r.

Materiał do pobrania dostępny jest TUTAJ.

#tarcza #podatki

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Łukasz Czekański, counsel zarządzający praktyką prawa podatkowego.

Alert można pobrać TUTAJ.

#tarcza #prawokonkurencji #prawokonsumenckie

aktualizacja Tarcza 3.0, stan na dzień 20.05

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Aleksander Stawicki, partner zarządzający praktyką prawa konkurencji i konsumenckiego.

Alert można pobrać TUTAJ.

#tarcza #energetyka

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Maciej Szambelańczyk – partner współzarządzający praktyką prawa energetycznego.

Materiał można pobrać TUTAJ.

#tarcza #restrukturyzacjeiprawoupadłościowe

W związku z wejściem w życie aktualizacji Tarczy Antykryzysowej, zapraszamy do zapoznania się z najważniejszymi zmianami w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Jakub Jędrzejak – partner zarządzający praktyką restrukturyzacji i prawa upadłościowego.

Alert możecie Państwo pobrać tutaj

#tarcza #PFR

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Łukasz Czekański – zarządzający praktyką prawa podatkowego oraz współzarządzający zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych.

Alert można pobrać TUTAJ.

#tarcza #kary

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowiedzą eksperci z praktyki prawa karnego w biznesie – Jan Roliński i Aleksandra Stępniewska.

Alert można pobrać TUTAJ.

Zapraszamy do zapoznania się z praktycznymi wskazówkami dotyczącymi bieżącego funkcjonowania spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych podmiotów, uwzględniającymi rozwiązania wprowadzone przez kolejne Tarcze Antykryzysowe.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska – zarządzający praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ

#tarcza #telekomunikacja

W związku z opublikowaniem aktualizacji Tarczy Antykryzysowej zachęcamy do zapoznania się z analizą dotyczącą najważniejszych konsekwencji proponowanych zmian dla operatorów telekomunikacyjnych, usługodawców świadczących usługi drogą elektroniczną oraz doręczeń.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Agnieszka Wiercińska-Krużewska, partner zarządzająca praktyką nowych technologii, mediów i telekomunikacji.

Alert można pobrać TUTAJ

1 stycznia 2020 r. weszła w życie część zmian związanych z wprowadzeniem rejestru akcjonariuszy dla niepublicznych spółek akcyjnych i spółek komandytowo-akcyjnych. Rejestr akcjonariuszy to instytucja nowa dla polskiego porządku prawnego, która wprowadza przymusową dematerializację akcji ww. spółek. Celem zmian jest zwiększenie bezpieczeństwa obrotu akcjami spółek niepublicznych i umożliwienia identyfikacji wszystkich akcjonariuszy.

Jednakże w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, funkcjonowanie organów spółek, w tym również wypełnienie spoczywających na nich obowiązków związanych z wprowadzeniem rejestru akcjonariuszy, zostało znacząco utrudnione.
W celu ułatwienia przedsiębiorcom realizacji tego obowiązku, na podstawie ustawy z dnia 14 maja 2020 r. (Dz. U. z dnia 15 maja 2020 r. poz. 875) o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 („Tarcza 3.0”), która weszła w życie dnia 16 maja 2020 r., uległy przesunięciu terminy przewidziane w ustawie dla rejestru akcjonariuszy.

Co trzeba wiedzieć?

Rejestr zastąpi dotychczasowe księgi akcyjne prowadzone przez spółki. Rejestr będzie prowadzony wyłącznie w formie elektronicznej przez zewnętrzny kwalifikowany podmiot, indywidualnie dla danej spółki.

Dematerializacja akcji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi alternatywą dla Rejestru. Alternatywą do wprowadzenia Rejestru będzie przeprowadzenie dematerializacji akcji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Akcje tej samej spółki nie mogą być jednak zarejestrowane równocześnie w Rejestrze i w depozycie papierów wartościowych. Jednocześnie w przypadku spółek publicznych wszystkie ich akcje będą podlegały obowiązkowej dematerializacji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Rejestr prowadzony będzie dla akcji imiennych i na okaziciela, a także dla warrantów subskrypcyjnych, świadectw użytkowych, świadectw założycielskich i innych tytułów uczestnictwa w dochodach lub podziale majątku spółki.

Wprowadzenie Rejestru zrewolucjonizuje obrót akcjami spółek niepublicznych. Nabycie akcji albo ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego następować będzie zasadniczo dopiero z chwilą dokonania w wpisu Rejestrze.

Procedura wdrożenia Rejestru jest sformalizowana:

obowiązek pięciokrotnego wezwania akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji,
pierwsze wezwanie musi nastąpić do 30 września 2020
obowiązek zawarcia umowy o prowadzenie Rejestru.

Procedura wdrożenia Rejestru jest bardzo sformalizowana i należy ją dobrze rozplanować w czasie. Ustawodawca wprowadził obowiązek aż pięciokrotnego wezwania akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji, w tym udostępnienia informacji o wezwaniu na stronie internetowej spółki. Wezwania następują w sposób właściwy dla zwoływania walnego zgromadzenia i nie mogą być dokonywane w odstępie dłuższym niż miesiąc ani krótszym niż dwa tygodnie.

Na podstawie przepisów Tarczy 3.0 przesunięciu o 3 miesiące uległ termin pierwszego wezwania, którego obecnie należy dokonać do dnia 30 września 2020 r. Musi być ono poprzedzone wyborem przez walne zgromadzenie i zawarciem przez spółkę umowy o prowadzenie Rejestru z właściwym podmiotem (domem maklerskim lub uprawnionym bankiem).

Obowiązek posiadania własnych stron internetowych. Najwcześniej, bo już z dniem 1 stycznia 2020 r. wszedł w życie obowiązek posiadania przez spółki własnych stron internetowych do celów publikacji wszelkich ogłoszeń wymaganych przez prawo lub statuty. Spółki powinny ujawnić adres swojej strony internetowej w rejestrze przedsiębiorców KRS.

Kary grzywny z tytułu niedokonania lub niewłaściwego dokonania wezwań. Za niedokonanie lub niewłaściwe dokonanie wezwań akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji, jak również nie zawarcie umowy o prowadzenie Rejestru w wymaganych terminach osobom uprawnionymi do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki grozi kara grzywny.

Zmiany w sposobie wypłacania dywidendy i zasad zwoływania Walnych Zgromadzeń. Nowelizacją wprowadzającą przepisy dotyczące rejestru akcjonariuszy dokonano zmiany w zakresie sposobu wypłaty dywidendy oraz ujednolicono zasady zwoływania walnych zgromadzeń. Dywidenda ma być wypłacana za pośrednictwem podmiotu prowadzącego Rejestr, chyba że statut będzie przewidywał regulacje odmienne. Walne zgromadzenia będą zwoływane poprzez wysłanie zawiadomienia poleconym lub przesyłką kurierską, ewentualnie za pomocą poczty elektronicznej, niezależnie od typu akcji wyemitowanych w spółce.

Czas na wdrożenie Rejestru to koniec lutego 2021 r. Przepisami Tarczy 3.0 przesunięto dotychczasowy termin utraty ważności wszystkich wydanych dokumentów akcji z 1 stycznia 2021 r. na 1 marca 2021 r. Również z tą datą rejestr zastąpi dotychczasowe księgi akcyjne Wydłużeniu z 1 stycznia 2026 r. do 1 marca 2026 r. uległ także termin, do którego dokumenty akcji zachowają moc dowodową, jednak wyłącznie w zakresie praw udziałowych akcjonariuszy.

Na pytania związane z przedstawionymi zagadnieniami odpowiedzą prawnicy z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego: Anna Wojciechowska, Krzysztof Wawrzyniak i Karina Chrostowska-Kozioł.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 20 września 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych
oraz niektórych innych ustaw.
Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. (Dz. U. z dnia 15 maja 2020 r. poz. 875) o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenieniem się wirusa SARS-CoV-2

Materiał do pobrania dostępny jest TUTAJ.