Kancelaria WKB doradcą PKO BP S.A. oraz mBank S.A. w transakcji finansowania Electrum Concreo sp. z o.o. W ramach finansowania banki udzieliły Electrum Concreo bilateralnych limitów wieloproduktowych.
Doradztwo WKB obejmowało przygotowanie oraz negocjacje dokumentacji kredytowej, w tym bilateralnych umów finansowania, umowy wspólnych warunków finansowania, umowy między wierzycielami oraz dokumentacji zabezpieczeń, a także wsparcie przy weryfikacji warunków wypłaty. Bilateralne finansowania udzielone przez banki zabezpieczają, między innymi, gwarancje płynnościowe Bank Gospodarstwa Krajowego.
Electrum Concreo sp. z o.o. to lider wśród wykonawców infrastruktury dla odnawialnych źródeł energii.
Cieszymy się z udziału w kolejnej transakcji wspierającej polską transformację energetyczną.
Prawnicy WKB doradzali PIP Global Holdings oraz Oddysey Investment Partners w polskich aspektach nabycia Industrial Starter S.p.A., oraz jej spółek zależnych w całej Europie.
WKB zapewniła nabywcom kompleksowe wsparcie prawne, w tym przeprowadzenie badania due diligence lokalnej spółki zależnej oraz pomoc przy transakcji, w szczególności przy wykupie akcjonariuszy mniejszościowych.
Protective Industrial Products, Inc. („PIP”), posiadająca 35 oddziałów na całym świecie, jest spółką portfelową Odyssey Investment Partners i globalnym liderem w dziedzinie produkcji środków ochrony rąk oraz ochrony indywidualnej dla przemysłu, budownictwa, górnictwa i handlu detalicznego.
Firma Industrial Starter, z siedzibą w Vicenzy we Włoszech, jest szeroko znana w Europie jako wysokiej jakości dostawca środków ochrony indywidualnej, odzieży roboczej, obuwia i zabezpieczeń – sprzedając swoje produkty głównie pod markami ISSALINE® i Akrobat®. Obecnie firma prowadzi działalność handlową w Walencji (Hiszpania), w Altavilla Vicentina VI (Włochy), w Ostrawie (Czechy) oraz w Sosnowcu (Polska).
Izabela Szewczyk- Krzyżanowska dołącza do dynamicznie rozwijającego się zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego WKB obejmując stanowisko Doradczyni (Counsel).
Z przyjemnością informujemy, że Izabela Szewczyk-Krzyżanowska dołączyła do zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego WKB, zaliczanego przez wszystkie kluczowe międzynarodowe i polskiego rankingi do ścisłej polskiej czołówki (m.in. Chambers Europe – Band 1, GCR100 – Elite, Legal500 – Top Tier, rekomendacje „Forbes” i „Rzeczpospolitej”).
Izabela posiada wieloletnie doświadczenie związane z pracą w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów, gdzie pełniła m.in. przez wiele lat funkcję Zastępczyni Dyrektora, a następnie Dyrektorki Departamentu Ochrony Zbiorowych Interesów Konsumentów.
Posiada również szerokie doświadczenie we współpracy z instytucjami UE, w szczególności w ramach Rady UE. Odpowiadała za negocjacje na poziomie UE z ramienia Rządu RP oraz za implementację do polskiego porządku prawnego wielu przepisów prawa konsumenckiego. Na poziomie krajowym opracowywała i koordynowała procesy legislacyjne wielu fundamentalnych dla ochrony konsumentów projektów aktów prawnych.
Jest autorką wielu opinii, stanowisk oraz analiz prawnych, w szczególności w zakresie wniosków prejudycjalnych do TSUE, a także współautorką publikacji z zakresu prawa konsumenckiego.
W ostatnim rankingu Dziennika – Gazety Prawnej Iza została zaliczona do grona 50 najbardziej wpływowych prawniczek i prawników w Polsce.
Iza dołącza do 15-osobowego zespołu, w ramach którego szczególnie blisko będzie współpracować z Dorotą Karczewską, byłą Wiceprezes UOKIK odpowiedzialną za obszar konsumencki. Jej bogate doświadczenie zostanie także wykorzystane w ramach nowoutworzonego zespołu, który doradzać będzie Klientom kancelarii w projektach legislacyjnych.
Konsekwentnie wzmacniamy nasz dream team, bo tego oczekują nasi Klienci, którzy powierzają nam swoje najtrudniejsze sprawy. W takich wypadkach doświadczenie osób takich jak Iza czy Dorota, które przez wiele lat zajmowały się egzekwowaniem przepisów prawa konkurencji i prawa konsumenckiego jest szczególnie cenne – komentuje Aleksander Stawicki, partner zarządzający praktyką prawa konkurencji i prawa konsumenckiego.
Iza jest wybitną specjalistką, z którą przez wiele lat blisko współpracowałam w UOKIK. Wierzę, że dzięki wspólnym doświadczeniom jesteśmy w stanie nie tylko doradzać Klientom Kancelarii na najwyższym poziomie, ale możemy być także wiarygodnymi partnerkami dla samego Urzędu. Naszym celem jest bowiem zawsze, o ile tylko jest to możliwe, poszukiwanie konstruktywnych rozwiązań a nie prowadzenie wieloletnich sporów. W tym kontekście można powiedzieć, że nasza rola aż tak bardzo się nie zmienia, choć zmieniają się narzędzia, którymi się posługujemy – dodaje Dorota Karczewska, która w ramach zespołu nadzoruje projekty związane z ochroną interesów konsumentów.
Kancelaria WKB oraz Polska Agencja Inwestycji i Handlu zapraszają na webinar Jak efektywnie skorzystać z IP Box?
Podczas spotkania dowiedzą się Państwo na jakie zachęty (w tym IP Box) z obszaru R&D mogą liczyć firmy otwierające działalność w Polsce, jak również przedstawimy praktyczne wdrożenia IP Box w organizacjach na bazie naszych doświadczeń.
Wydarzenie skierowane jest przede wszystkim do przedstawicieli branży IP i nowych technologii, którzy w najbliższym czasie chcą otworzyć bądź przenieść swoją działalność do Polski i chcą wiedzieć, na jakie mogą liczyć zachęty.
Webinar odbywa się 5 lipca w godzinach 10:00 – 11:30.
Wydarzenie w języku polskim. Dostępne będzie tłumaczenie na żywo na język rosyjski.
Podczas webinaru będziemy odpowiadać na Państwa pytania dotyczące IP Box. Już dziś możecie je do nas przesłać na adres andrzej.ocalewicz@wkb.pl – odpowiemy na te najczęściej powtarzające się.
Od niedawna trwają w Sejmie prace nad projektem nowelizacji, który wprowadzi pracę zdalną do Kodeksu pracy. Obecnie projekt jest w trakcie I czytania. Nowelizacja przewiduje, że nowe przepisy dotyczące pracy zdalnej zastąpią telepracę (przewidzianą w Kodeksie pracy) oraz przepisy tzw. „Tarczy Antykryzysowej” dotyczące pracy wykonywanej na odległość.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze założenia projektu w zakresie wykonywania pracy zdalnej:
praca zdalna będzie oznaczać pracę wykonywaną całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika (również w miejscu zamieszkania), w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość;
pracodawca będzie mógł jednostronnie polecić wykonywanie pracy zdalnej jedynie w dwóch przypadkach:
podczas trwania okresu obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu;
podczas trwania okresu, w którym z powodu siły wyższej zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe;
poza tym, wykonywanie pracy w formie zdalnej może być uzgodnione:
przy zawieraniu umowy o pracę;
w trakcie zatrudnienia – z inicjatywy pracownika lub pracodawcy;
projekt nowelizacji wprowadza również możliwość wykonywania „okazjonalnej pracy zdalnej” – do 24 dni w roku kalendarzowym.
OBOWIĄZKI PRACODAWCY
Projekt nowelizacji nakłada na pracodawców wiele nowych obowiązków, do których będzie należało m.in.:
określenie zasad wykonywania pracy zdalnej w porozumieniu zawieranym z zakładową organizacją związkową lub regulaminie ustalanym w konsultacji z przedstawicielami pracowników (w przypadku braku zakładowych organizacji związkowych) lub porozumieniu zawieranym z pracownikiem;
określenie zasad wykonywania pracy zdalnej będzie również możliwe w poleceniu wykonywania pracy zdalnej;
określenie zasad pokrywania przez pracodawcę kosztów związanych z zapewnionymi narzędziami pracy, kosztami energii elektrycznej oraz niezbędnymi usługami telekomunikacyjnymi;
określenie (fakultatywne) innych kosztów bezpośrednio związanych z wykonywaniem przez pracownika pracy zdalnej;
określenie zasad ustalania ekwiwalentu pieniężnego za wykorzystanie przez pracownika wykonującego pracę zdalną własnych materiałów i narzędzi pracy lub ryczałtu;
określenie grup pracowników, którzy mogą być objęci pracą zdalną;
określenie zasad kontroli w zakresie:
wykonywania pracy zdalnej przez pracownika;
bezpieczeństwa i higieny pracy;
przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedury ochrony danych osobowych;
określenie zasad instalacji, inwentaryzacji, konserwacji, aktualizacji oprogramowania
i serwisu powierzonych pracownikowi narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych;
zapewnienie materiałów i narzędzi niezbędnych do wykonywania pracy w formie zdalnej (jeżeli pracownik będzie korzystał z własnego sprzętu, będzie mu z tego tytułu przysługiwać ekwiwalent lub ryczałt, jak zostało wskazane powyżej);
sporządzenie oceny i udokumentowanie ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą zdalną oraz poinformowanie pracowników o takim ryzyku;
przekazanie pracownikom informacji zawierającej zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej;
odebranie od pracownika – przed dopuszczeniem go do wykonywania pracy zdalnej – oświadczenia zawierającego potwierdzenie, że na jego stanowisku pracy zdalnej są zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
W przypadku „okazjonalnej pracy zdalnej” pracodawcy będą zwolnieni z większości wskazanych powyżej obowiązków.
WĄTPLIWOŚCI DOTYCZĄCE PROJEKTU
Projekt przewiduje bardzo krótką, gdyż 14-dniową vacatio legis. Oznacza to, że w tak krótkim czasie od ogłoszenia zmian pracodawcy, który będą chcieli stosować w dalszym ciągu pracę zdalną na podstawie polecenia, powinni spełnić szereg obowiązków.
Nowe przepisy uchylają bowiem aktualne przepisy tzw. „Tarczy Antykryzysowej” regulujące pracę zdalną, które są obecnie stosowane przez wielu pracodawców. Z ostatniej wypowiedzi wiceministra rodziny i polityki społecznej wynika jednak, że wydłużenie vacatio legis na późniejszych etapach prac nad projektem nie jest wykluczone.
Dłuższy okres przejściowy projekt przewiduje jedynie w sytuacji, gdy pracodawca stosuje obecnie telepracę na podstawie Kodeksu pracy – w takim przypadku pracodawca będzie mieć 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy na przekształcenie dotychczasowej formy wykonywania pracy jako telepracy na pracę zdalną.
Dodatkowo, nadal niejasne są zasady rozliczania kosztów pracy zdalnej ponoszonej przez pracowników, zarówno w przypadku korzystania ze sprzętu firmowego, jak i własnego. Zgodnie z projektowanymi przepisami, zwrot ponoszonych przez pracownika kosztów związanych z używaniem własnego sprzętu można będzie ustalić w formie ekwiwalentu lub ryczałtu, jednak przesłanki, które należy brać pod uwagę przy ich ustalaniu wydają się zbyt ogólne aby pomóc pracodawcom w określeniu wysokości tych świadczeń.
KONTAKT
W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z Wioletą Polak, szefową zespołu prawa pracy.
BELGIJSKA IMPLEMENTACJA DYREKTYWY PNR NIEZGODNA Z PRAWEM UE – WNIOSKI DLA SEKTORA LOTNICZEGO W KONTEKŚCIE POLSKIEGO PORZĄDKU PRAWNEGO
DYREKTYWA PNR
Dyrektywa z dnia 27 kwietnia 2016 r., w sprawie wykorzystywania danych, dotyczących przelotu pasażera (danych PNR), w celu zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i poważnej przestępczości, ich wykrywania, prowadzenia postępowań przygotowawczych w ich sprawie i ich ścigania została zaimplementowana do polskiego porządku prawnego 9 maja 2018 r., kiedy to uchwalono Ustawę o przetwarzaniu danych, dotyczących przelotu pasażera („Ustawa”). Prowadzone na jej podstawie działania Straży Granicznej spotkały się z krytyką ze strony branży lotniczej i doprowadziły do wejścia w życie 7 lutego 2022 r. nowelizacji Ustawy.
21 czerwca Trybunał Sprawiedliwości wydał wyrok, w którym stwierdził, że co prawda Dyrektywa jest zgodna z prawem UE, ale jej belgijska implementacja już nie.Jest to o tyle ważne, że polska implementacja w niektórych aspektach jest znacznie szersza niż belgijska i daje podstawę dla branży lotniczej do uzyskania korzystnych dla siebie orzeczeń sądowych (oczywiście tylko w przypadku, gdy złożone zostanie odwołanie od decyzji, a w dalszej kolejności skarga do sądu administracyjnego).
Trybunał potwierdził zgodność i ważność Dyrektywy PNR z prawem unijnym.
Przekazanie, przetwarzanie i przechowywanie danych PNR musi być jednak ograniczone do tego co jest ściśle niezbędne dla celów walki z terroryzmem i poważną przestępczością.
Dyrektywa powinna być w tym zakresie interpretowana zawężająco.
W przypadku rzeczywistego zagrożenia terrorystycznego Państwo Członkowskie może stosować Dyrektywę do wszystkich lotów wewnątrz Unii, w przypadku braku takiego zagrożenia Dyrektywa może być stosowana w ograniczeniu do wybranych tras lub schematów podróży.
Belgia implementowała Dyrektywę PNR Ustawą z dnia 25 grudnia 2016 r. w sposób, który narusza zagwarantowane w prawie belgijskim i w prawie UE prawo do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych.
Niezgodna jest regulacja zobowiązująca do przekazywania i przetwarzania danych PNR dotyczących wszystkich lotów wewnątrz Unii.
CO TO OZNACZA DLA OPERATORÓW LATAJĄCYCH DO POLSKI OD 2018 R.
Polska implementacja Dyrektywy nie odróżnia rodzajów lotów, nie wprowadza też podziałów tras i analiz ryzyka terrorystycznego. Obowiązek przekazywania danych dotyczy każdej trasy i lotu. Obowiązek ten będzie można teraz z powodzeniem kwestionować w postępowaniu administracyjnym i sądowym.
Orzeczenie nie wywoła skutków prawnych dla tych podmiotów, którzy nie kwestionowali decyzji i orzeczeń organów w Polsce w ich sprawach.
Dla tych operatorów, którzy zdecydowali się odwoływać od decyzji nakładających kary administracyjne za naruszenie Ustawy w Polsce, które były wydane przez Komendanta Głównego Straży Granicznej, orzeczenie TSUE zwiastuje sukces w postępowaniu sądowym.
Kolejne postępowania, które mają zostać wznowione wraz z początkiem lutego 2024 r. będą mogły być kwestionowane właśnie ze względu na niezgodność regulacji z unijnym porządkiem prawnym – niezbędne będzie jednak podniesienie tych okoliczności w postępowaniu.
Zapraszamy do kontaktu z autorką alertu, ekspertem z zespołu prawa lotniczego, transportu i logistyki Jadwigą Stryczyńską.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią alertu TUTAJ.
WKB doradzała funduszowi Avallon MBO Fund przy nabyciu większościowego pakietu udziałów w Globema sp. z o.o. wraz z jej spółkami zależnymi w USA, Rumunii, Serbii i Czechach.
WKB zapewniła funduszowi Avallon MBO Fund kompleksowe wsparcie prawne w trakcie całego procesu transakcyjnego, w tym doradztwo w zakresie struktury transakcji, restrukturyzacji przedtransakcyjnej, negocjacji dokumentów transakcyjnych (umowy sprzedaży udziałów oraz umowy wspólników z menedżerami Globemy, którzy pozostaną zaangażowani w działalność Globemy po zamknięciu transakcji), a także doradztwo w zakresie uzyskania niezbędnych zgód na przeprowadzenie transakcji. WKB była również odpowiedzialna za przeprowadzenie prawnego due diligence Globemy.
Fundusz Avallon MBO jest jednym z najbardziej aktywnych funduszy private equity w Polsce, który uczestniczył w ponad 100 transakcjach typu management buy-out.
Globema jest wiodącym w Polsce, i działającym na całym świecie, dostawcą i integratorem kompleksowych rozwiązań w zakresie oprogramowania geoprzestrzennego, które usprawnia szereg procesów biznesowych na różnych poziomach – w tym m.in. w branży telekomunikacyjnej, czy w obszarze użyteczności publicznej.
Anna Matsiyeuskaya – na co dzień pracująca w zespole fuzji i przejęć, a także jedna z liderek powołanego w WKB zespołu ds. Ukrainy, została zwyciężczynią 19. edycji ogólnopolskiego konkursu „Prawnik Pro Bono”, organizowanego przez Centrum Pro Bono i dziennik Rzeczpospolita. Kapituła Konkursu, której przewodniczył Wojciech Hermeliński, doceniła wieloletnie zaangażowanie Ani w pomoc uchodźcom, zwłaszcza obywatelom białoruskim, uciekającym do Polski po brutalnym stłumieniu protestów w 2020 roku.
Ania swoją działalność pro bono rozpoczęła jeszcze na studiach – odbywając swoje praktyki w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz w Klinice Prawa przy UW. W sierpniu 2020 r., po rozpoczęciu protestów na Białorusi, na 9 miesięcy zawiesiła całkowicie swoją działalność naukową i zawodową, w całości poświęcając się pracy na rzecz uchodźców z Białorusi.
Ania współpracuje z ponad 10 organizacjami pozarządowymi (m.in. Fundacja Humanosh, Fundacja Oko Na Wschód, Effectus Papilionis Foundation, Fundacja ByPol, Stowarzyszenie Białoruski Młodzieżowy Hub) , w tym działających również na Białorusi. Podejmowała się najtrudniejszych spraw uchodźczych, ze szczególnym naciskiem na prowadzenie spraw dotyczących dzieci i młodzieży. Podjęła się również roli kuratora dla 5 niepełnoletnich bez opieki i pomogła ustanowić pieczę zastępczą – unikając w ten sposób ich pobytu w domach dziecka. Szczególne miejsce w jej pracy pro bono zajmuje wspieranie Effectus Papilionis Foundation, której działania skierowane są na wspieranie dzieci z biedniejszych regionów Polski – a pomoc Ani, jako koordynatora Fundacji obejmuje, poza świadczeniem profesjonalnej opieki prawnej również angażowanie konkurencyjnych firm prawniczych, funduszy private equity, doradców transakcyjnych i konkurencyjnych firm do aktywnego wspierania Fundacji, a także wspieranie zarządu Fundacji we wdrażaniu kluczowych zmian organizacyjnych.
Równolegle do wspierania uchodźców, Ania zaangażowała się w pomoc pro bono przedsiębiorcom przenoszącym swoją działalność z Białorusi do Polski, stając się z czasem głównym doradcą prawnym ABBA (Association of Belarusian Business Abroad). Wykorzystuje także swoje doświadczenie naukowe i dydaktyczne w publikacji materiałów edukacyjnych oraz pomocniczych wyjaśniających sytuację prawną cudzoziemców w Polsce. Również na swojej macierzystej uczelni organizuje dodatkowe zajęcia, warsztaty oraz inne aktywności pro bono.
Ania jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji UW, a także Uniwersytetu Muzycznego („Śpiew solowy i aktorstwo”) Fryderyka Chopina w Warszawie. Jest także wykładowcą akademickim na Wydziale Prawa i Administracji UW i doktorantką w Katedrze Prawa Handlowego WPiA UW.
Kandydatura Ani została zgłoszona przez znaną białoruską działaczkę Janę Shostak – Laureatkę Paszportu Polityki 2022 i została poparta przez wiele fundacji i osób, na których rzecz Ania świadczy nieodpłatną pomoc od wielu lat.
Konkurs „Prawnik Pro Bono” organizowany jest od 2003 roku przez Centrum Pro Bono (program Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych) oraz dziennik Rzeczpospolita. Celem konkursu jest nagradzanie osób, których aktywność, zaangażowanie i wkład w krzewienie idei pracy prawnika Pro Publico Bono zasługuje na szczególne uznanie. Patronat nad konkursem sprawują Naczelna Rada Adwokacka i Krajowa Rada Radców Prawnych.
W najnowszej, 20. edycji Rankingu Kancelarii Prawniczych dziennika Rzeczpospolita kancelaria WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr po raz kolejny znalazła się w gronie największych kancelarii prawnych. Znaleźliśmy się na 6 miejscu w zestawieniu kancelarii według liczby adwokatów i radców prawnych, co plasuje nas w pierwszej trójce największych polskich kancelarii. Jednocześnie otrzymaliśmy rekomendacje w czterech obszarach prawa, zaś trójka naszych prawników została wyróżniona indywidualnie, w tym w kategorii pro bono.
Kancelaria tym samym potwierdziła swoją pozycję wśród największych firm prawniczych w Polsce.
Zostaliśmy rekomendowani w następujących obszarach:
prawo energetyczne,
prawo zamówień publicznych;
prawo konkurencji i antymonopolowe;
prawo konsumenckie.
Dwójka naszych prawników uzyskało rekomendacje indywidualne:Jan Roliński(w kategorii prawo zamówień publicznych), Dorota Karczewska (w kategorii sprawy konsumenckie).
Co więcej, w kategorii Prawnik Pro Bono zwyciężyła Anna Matsiyeuskaya z zespołu fuzji i przejęć. Kapituła doceniła jej działalność na rzecz białoruskich uchodźców i białoruskiej mniejszości w Polsce.
– Nasza wysoka pozycja w rankingu Rzeczpospolitej jest dla nas przede wszystkim dowodem, że nasi klienci cenią nasze usługi i dzięki ich zaufaniu możemy się ciągle rozwijać – komentuje dr Jerzy Baehr, wspólnik zarządzający kancelarii. – Cieszę się, że nasza strategia budowy silnego, multidyscyplinarnego zespołu przynosi rezultaty. Z optymizmem patrzymy w przyszłość. Szczególnie cieszę się z wyróżnienia dla naszej koleżanki Anna Matsiyeuskayi, gratuluję jej serdecznie! W WKB działalność pro bono jest w naszym DNA i wynika z wyznawanych przez nas wartości, na których opieramy naszą działalność.
Gratulujemy koleżankom i kolegom z zespołu WKB oraz pozostałym kancelariom i prawnikom wyróżnionym w rankingu Rzeczpospolitej!
WKB wspierało Neo Energy Group przy sprzedaży 100% udziałów w spółce Great Wind sp. z o.o. na rzecz PAK-Polska Czysta Energia sp. z o.o (Grupa Polsat).
Transakcja umożliwi PAK-PCE (spółka zależna ZE PAK S.A.) realizację kolejnej inwestycji na rynku OZE – budowę farmy wiatrowej składającej się z 33 turbin wiatrowych o łącznej mocy 72,6 MW w Człuchowie (woj. pomorskie). Przewidywana wartość inwestycji to ok 236 mln PLN.
Neo Energy Group to platforma inwestycyjna skupiająca się na rozwoju projektów i spółek z zakresu OZE. W swoim portfolio posiada m.in. projekty fotowoltaiczne oraz projekty wiatrowe. Spółka jako deweloper odpowiada za planowanie inwestycji, uzyskiwanie pozwoleń prawnych oraz doprowadzenie projektów instalacji OZE do stanu Ready to Build lub Ready to Operate.
Grupa ZE PAK jest największą prywatną (niekontrolowaną przez Skarb Państwa) grupą energetyczną w Polsce, działającą w obszarze wydobycia węgla brunatnego, wytwarzania energii z konwencjonalnych i odnawialnych źródeł oraz obrotu energią.
7 czerwca 2022 r. do Sejmu trafił projekt Ustawy regulujący pracę zdalną oraz kontrolę trzeźwości pracowników (druk 2335).
PRACA ZDALNA
Od maja 2021 r. trwały prace nad uregulowaniem w Kodeksie pracy zasad wykonywania pracy zdalnej. Po wielu miesiącach konsultacji z przedstawicielami pracodawców i pracowników, 24 maja br., Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, który z początkiem czerwca br. został opublikowany na stronie Sejmu. Oprócz zasad wykonywania pracy zdalnej, jego celem jest również wprowadzenie przepisów dotyczących kontroli trzeźwości pracowników.
Najważniejsze założenia projektu odnoszą się do:
definicji pracy zdalnej;
miejsca jej świadczenia;
w jaki sposób i z kim wykonywanie pracy w formie zdalnej może być uzgodnione;
polecenia wykonywania pracy zdalnej;
zasad wykonywania pracy zdalnej.
KONTROLA TRZEŹWOŚCI
Nowelizacja wprowadzi również zmiany w zakresie kontroli trzeźwości pracowników (oraz osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym osób, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą).
Najważniejsze założenia projektu dotyczą:
przesłanek kontroli trzeźwości;
zgodnie z jakimi postanowieniami powinna być prowadzona taka kontrola;
powiadomieniu pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości;
metodach przeprowadzenia kontroli.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia. Jednocześnie, z uwagi na to, że projekt znajduje się na wczesnym etapie legislacyjnym, możemy przypuszczać, że przepisy ustawy ulegną zmianie na dalszych etapach prac w Sejmie.
Obecnie projekt został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu.
W razie pytań prosimy o kontakt z Wioletą Polak, kierującą zespołem prawa pracy.
W ostatnim czasie prawo konsumenckie przeżywa dynamiczny rozwój. Prawodawca europejski chce zapewnić odpowiedni poziom ochrony konsumentów i dostosować przepisy prawne do wyzwań stawianych przez transformację cyfrową i ekologiczną. Jednocześnie pożądane jest ustalenie jednolitych „reguł gry” dla wszystkich uczestników rynku. Nieuczciwi gracze nie powinni bowiem zyskiwać przewagi kosztem tych przedsiębiorców, którzy chcą rzetelnie prowadzić swoją działalność.
Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, 30 marca br. Komisja Europejska opublikowała projekt dyrektywy zmieniającej dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych oraz dyrektywę o prawach konsumenta („Projekt”), który zapowiadaliśmy w pierwszym alercie w ramach tego cyklu. Projekt jest jedną z inicjatyw określonych w trzech istotnych programach unijnych: Nowym programie na rzecz konsumentów, Planie działania dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym i Europejskim Zielonym Ładzie. W niniejszym alercie omówimy wybrane z projektowanych zmian, które mogą istotnie wpłynąć na działalność przedsiębiorców.
CEL PROJEKTOWANYCH PRZEPISÓW
Celem projektowanych regulacji jest wzmocnienie pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej. Ma to nastąpić poprzez lepsze informowanie i pełniejszą ochronę konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi, takimi jak pseudoekologiczny marketing, postarzanie towarów czy stosowanie nieprzejrzystego oznakowania i narzędzi informacyjnych dotyczących zrównoważonego charakteru produktu.
Zdaniem prawodawcy unijnego konsumenci nie mają wystarczających narzędzi do podejmowania świadomych decyzji zakupowych np. poprzez możliwość weryfikowania twierdzeń stosowanych przez przedsiębiorców. Ze względu na asymetrię informacyjną między przedsiębiorcą a konsumentem dążenie do zrównoważonej konsumpcji jest znacznie utrudnione. w świetle obowiązujących przepisów.
DLACZEGO INFORMOWANIE O ZRÓWNOWAŻONOŚCI PRODUKTÓW STAŁO SIĘ TAK POPULARNE?
Rosnący popyt na zrównoważone produkty i dostarczanie konsumentom pożądanych przez nich informacji może ułatwić przedsiębiorcy wypracowanie przewagi konkurencyjnej na rynku. Jednocześnie Komisja Europejska dostrzega, że informacje dotyczące zrównoważoności produktu (tj. jego wpływu na środowisko i społeczeństwo, trwałości czy możliwości naprawy) mogą stać się istotnym narzędziem marketingowym. Projektowane przepisy mają zatem zagwarantować transparentność i prawdziwość takich przekazów, nakładając określone dodatkowe obowiązki na przedsiębiorców, którzy chcą reklamować swoje produkty lub usługi jako zrównoważone.
GREENWASHING – JAKIE ZMIANY SZYKUJĄ SIĘ W PRZEPISACH?
W pierwszym alercie w ramach tego cyklu wyjaśniałyśmy na czym polega pseudoekologiczny marketing (tzw. greenwashing) i jakie ryzyka dla przedsiębiorców są związane z nieprzemyślanym prezentowaniem na rynku twierdzeń dotyczących ekologiczności produktów.
Choć już obowiązujące przepisy prawne mogą stanowić podstawę do uznania pseudoekologicznego marketingu jako praktyki wprowadzającej w błąd, to brak szczegółowej regulacji i związana z tym konieczność oceny konkretnych skutków, jakie dana praktyka wywołuje po stronie konsumentów, utrudnia egzekwowanie tych przepisów dyrektywy. Z tego względu w Projekcie poszerzono listę praktyk, które w każdych okolicznościach będą uznane za nieuczciwe (tzw. czarna lista). Rozszerzona została także lista praktyk, które mogą zostać uznane za nieuczciwe (tzw. szara lista) w konkretnym przypadku. Projektowane regulacje wyznaczają przedsiębiorcom granice wskazując jakie praktyki nie będą dozwolone.
Przykładowo praktykami wprowadzającymi w błąd w każdych okolicznościach będą:
umieszczanie oznakowania dotyczącego zrównoważonego charakteru, które nie jest oparte na systemie certyfikacji ani nie zostało ustanowione przez organy publiczne,
nieinformowanie konsumenta o istnieniu cechy towaru wprowadzonej w celu ograniczenia jego trwałości,
twierdzenie, że towar ma pewną trwałość, jeżeli chodzi o czas lub intensywność użytkowania, gdy w rzeczywistości jej nie ma,
przedstawianie towarów jako możliwych do naprawy, w sytuacji gdy tak nie jest, lub nieinformowanie konsumenta, że towary nie mogą być naprawione zgodnie
z wymogami prawnymi,
nakłanianie konsumenta do zastąpienia materiałów zużywalnych towaru wcześniej, niż byłoby to konieczne z przyczyn technicznych,
nieinformowanie konsumenta, że aktualizacja oprogramowania będzie miała negatywny wpływ na korzystanie z towarów z elementami cyfrowymi lub na pewne cechy tych towarów, nawet jeżeli aktualizacja ta poprawi działanie innych cech,
formułowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności w odniesieniu do całego produktu, jeżeli w rzeczywistości dotyczą one tylko określonego aspektu produktu.
Z kolei do szarej listy praktyk ma zostać dodane działanie polegające na reklamowaniu korzyści dla konsumentów, które uznaje się za powszechną praktykę na rynku właściwym oraz formułowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności związanych z przyszłą efektywnością środowiskową bez jasnych, obiektywnych i weryfikowalnych zobowiązań ani celów oraz bez niezależnego systemu monitorowania.
W Projekcie dodano również nowe elementy kwalifikowane jako główne cechy produktu,
tj. informacje o skutkach środowiskowych i społecznych, trwałości i możliwości naprawy produktu. Niewłaściwy (mogący wprowadzać w błąd) sposób przekazania tych informacji przez przedsiębiorcę będzie mógł być zakwalifikowany jako nieuczciwa praktyka rynkowa.
NOWE OBOWIĄZKI INFORMACYJNE PRZEDSIĘBIORCÓW
Projekt wprowadza pojęcie handlowej gwarancji trwałości nakładając na przedsiębiorców obowiązek podawania informacji o jej istnieniu i okresie jej obowiązywania dla wszystkich rodzajów towarów. W przypadku braku takiej gwarancji przedsiębiorca będzie musiał poinformować o tym fakcie konsumenta wyłącznie w odniesieniu do sprzedaży towarów wykorzystujących energię (zdefiniowanych w nowych przepisach).
Co ciekawe, projektowane przepisy wprowadzają obowiązek dostarczania konsumentom informacji na temat możliwości naprawy towarów poprzez stosowanie punktowej oceny. Na ten moment nie są znane szczegóły dotyczące tego rozwiązania. Wiadomo jedynie, że metoda oceny ma być ustanowiona zgodnie z prawem Unii. Nowe obowiązki informacyjne obejmą również przedsiębiorców oferujących towary, co do których nie sposób wskazać informacji na temat możliwości ich naprawy. W takich przypadkach przedsiębiorca będzie bowiem zobowiązany wskazać na informacje udostępniane przez producenta dotyczące dostępności części zamiennych, w tym procedury ich zamawiania, oraz dostępności podręcznika użytkownika i naprawy.
Nowe obowiązki informacyjne mają także dotyczyć towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych i usług cyfrowych poprzez wskazanie konsumentom minimalnego okresu dostarczania przez producenta bezpłatnych aktualizacji oprogramowania (jeśli producent/dostawca udostępnia takie informacje).
Wejście w życie omawianych przepisów prawa ma przybliżać nas do modelu gospodarki o obiegu zamkniętym, której głównym założeniem jest utworzenie zamkniętej pętli procesów gospodarowania surowcami, a w konsekwencji zmiana podejścia z „wytwórz-wykorzystaj-wyrzuć” na „wytwórz-wykorzystaj-przetwórz/napraw”. Konsumenci mają mieć możliwość porównania okresu handlowej gwarancji trwałości towarów od różnych przedsiębiorców i wyboru towaru o najdłuższym czasie tej gwarancji. To samo tyczy się informacji o minimalnym okresie dostarczania przez producenta bezpłatnych aktualizacji oprogramowania (im dłuższy okres aktualizacji tym dłuższa możliwość korzystania w pełni z urządzenia). Celem ma być maksymalne zmniejszenie ilości odpadów produkcyjnych, a co za tym idzie poprawa kondycji środowiska naturalnego. O roli prawa konsumenckiego w realizacji postulatów gospodarki o obiegu zamkniętym pisaliśmy szerzej w alercie nr 2 niniejszego cyklu.
SKUTKI PROJEKTOWANEJ REGULACJI DLA PRZEDSIĘBIORCÓW
Projektowane zmiany będą mieć daleko idące konsekwencje dla przedsiębiorców chcących oferować na rynku zrównoważone towary i usługi. Generuje to dwojakie wyzwania.
Po pierwsze, wdrożenie projektowanych przepisów będzie wymagać dużego zaangażowania ze strony przedsiębiorców przede wszystkim ze względu na innowacyjny charakter omawianych zmian. Po drugie, oznakowanie ekologiczne będzie możliwe wyłącznie w przypadku oparcia go na systemie certyfikacji, o którym mowa w Projekcie lub na systemie ustanowionym przez władze publiczne. Po wejściu w życie przepisów w obecnym brzmieniu nie będzie zatem możliwe stosowanie autorskich oznaczeń sugerujących, że dany produkt jest „eko”. Ponadto tworzenie przekazów marketingowych i oznakowań będzie wymagać precyzyjności (np. w przypadku, gdy twierdzenie dotyczące ekologiczności będzie dotyczyć wyłącznie pewnego aspektu danego produktu, to niemożliwe będzie prezentowanie całego produktu jako „eko”). Przedsiębiorca będzie mógł stosować twierdzenia dotyczące ekologiczności tylko wtedy, gdy będą one iść w parze z jasnymi, obiektywnymi i weryfikowalnymi zobowiązaniami tego przedsiębiorcy w tym zakresie oraz niezależnym systemem monitorowania.
Wprowadzenie omawianych przepisów należy uznać za konieczne dla realizacji celów zrównoważonego rozwoju, w tym dążenia do zrównoważonej konsumpcji. Nowe regulacje nie tylko dadzą konsumentom realne narzędzia do odgrywania czynnej roli w procesie transformacji ekologicznej, ale również pozwolą na bardziej efektywne dążenie do wyeliminowania nieuczciwych praktyk przedsiębiorców w tym zakresie. Z kolei nowe wymogi w zakresie obowiązku informacyjnego są ukształtowane w taki sposób, by wyróżniać na rynku przedsiębiorców dążących w swojej działalności do realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
Omawiana regulacja stanowi więc szansę na zaistnienie na rynku produktów zrównoważonych tych przedsiębiorców, którzy rzeczywiście spełniają kryteria przewidziane w Projekcie. Wydaje się zatem, że jednolite reguły dla wszystkich uczestników rynku pozwolą na prowadzenie uczciwej konkurencji przez przedsiębiorców.
9 maja Prezes UOKiK, po rocznym postępowaniu wobec Vinted UAB („Vinted”), wydał decyzję stwierdzającą stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych polegających na wprowadzającym w błąd zaniechaniu (pominięciu istotnych informacji). Za stosowanie tych praktyk, UOKiK nałożył na Vinted karę pieniężną w łącznej wysokości przekraczającej 5 mln zł.
Decyzja jest bezprecedensowa z uwagi na poniższe aspekty:
wyrażone po raz pierwszy przez Prezesa UOKiK wyraźne stanowisko na temat wielu istotnych obszarów funkcjonowania serwisów dedykowanych konsumentom (w szczególności tego, jak komunikować się z konsumentami
w środowisku cyfrowym),
bardzo wysoką karę nałożoną na podmiot działający w branży e-commerce,
szybkość prowadzonego postępowania (od momentu wszczęcia postępowania wyjaśniającego do wydania decyzji upłynął rok).
Vinted jest dostawcą platformy C2C, która umożliwia sprzedaż odzieży i akcesoriów z drugiej ręki. Prezes UOKiK stwierdził stosowanie przez Vinted dwóch praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, które dotyczyły:
nieinformowania sprzedających na platformie Vinted w jasny i jednoznaczny sposób oraz we właściwym czasie o możliwości dodatkowej weryfikacji tożsamościw ramach procedury know your customer (KYC), przeprowadzanej przez kontrahenta platformy – dostawcy usługi e-portfela (Adyen). Na e-portfel przekazywane były sprzedającym środki z transakcji dokonanych za pośrednictwem platformy Vinted. Do czasu rozstrzygnięcia procedury KYC środki były blokowane na e-portfelu.
nieinformowania kupujących na platformie Vinted konsumentów w jasny, jednoznaczny sposób oraz we właściwym czasie o możliwości oraz sposobie dokonania zakupu przedmiotu wystawionego w serwisie Vinted.pl bez konieczności uiszczania opłaty związanej z Ochroną Kupującego. Prezes UOKiK ocenił, że możliwe były dwa modele sprzedaży przedmiotu na platformie:
(i) bezpośrednio za pośrednictwem Vinted.pl z obowiązkową opłatą albo (ii) poza Vinted.pl (w drodze bezpośrednich ustaleń pomiędzy kupującym a sprzedającym).
Poniżej przedstawiamy wybór najważniejszych wniosków płynących z decyzji Prezesa UOKiK w sprawie Vinted, przygotowany z myślą o przedsiębiorcach zawierających z konsumentami umowy online.
„ŚCIEŻKA ZAKUPOWA” MA BARDZO DUŻE ZNACZENIE…
Druga ze stwierdzonych przez Prezesa UOKiK praktyk dotyczy w istocie braku spójności pomiędzy rozwiązaniami prezentowanymi w serwisie, a postanowieniami regulaminu Vinted. Analiza decyzji wskazuje, że Prezes UOKiK penalizował szczegółowo sposób zaprojektowania architektury serwisu Vinted.pl.Badanie dotyczyło takich detali jak określone rozwiązania graficzne, stosowane hiperłącza i przyciski, które konsument widzi w serwisie. Na tej podstawie Prezes UOKiK uznał, że całokształt serwisu skonstruowany był w taki sposób, że konsument miał wrażenie, że możliwy jest zakup tylko bezpośrednio na Vinted.pl (z obowiązkową opłatą dodatkową), a nie poprzez bezpośredni kontakt ze sprzedającym (co przewidywał Regulamin).
Pozostawiając wątpliwą kwestię dotyczącą tego, czy rzeczywiście bezpośrednie ustalenia pomiędzy sprzedającym, a kupującym (poza serwisem) można uznać za metodę zawarcia umowy na platformie, uzasadnienie decyzji jest jasnym sygnałem, że środowisko serwisu internetowego będzie coraz częściej znajdować się pod lupą organu. Ocenie podlegać będzie jasność i terminowość przekazywanych konsumentom informacji bezpośrednio na ścieżce zakupowej oraz spójność przyjętych rozwiązań z regulaminem. Szczególną ostrożność należy wykazać ponadto w przypadku projektowania opcji i ustawień domyślnych. Zasadne może okazać się zatem angażowanie pracowników działów prawnych na etapie prac projektowych dotyczących interfejsu użytkownika. Omówione wnioski wpisują się w postulowane w prawie konsumenckim podejście transparency by design, czyli przejrzystego projektowania środowiska dedykowanego konsumentom[1].
… W PRZECIWIEŃSTWIE DO MATERIAŁÓW PUBLIKOWANYCH W DODATKOWYCH ZAKŁADKACH
Prezes UOKiK krytycznie ocenił działania Vinted polegające na zamieszczaniu istotnych dla konsumenta informacji dotyczących warunków świadczonych usług wyłącznie w dodatkowych zakładkach (centrum pomocy) i dokumentach (polityka prywatności). W ocenie organu, informacje tam przekazywane należy traktować jako „dodatkowe i uzupełniające”.
Wydaje się jednocześnie, że Prezes UOKiK dopuścił możliwość spełnienia obowiązków informacyjnych względem konsumentów poprzez zamieszczenie wymaganych informacji w takich dodatkowych materiałach, o ile konsument zostanie do nich przekierowany na ścieżce zakupowej (nie będzie musiał samodzielnie wyszukiwać tych materiałów na platformie). Zatem detale dotyczące sposobu zaprojektowania serwisu – takie jak zamieszczenie odpowiedniego hiperłącza – będą miały w tym względzie istotne znaczenie (por. pkt 1).
W związku z powyższym, dostawcy serwisów dedykowanych konsumentom powinni zwrócić uwagę, aby istotne informacje dotyczące świadczonych usług (w tym praw i obowiązków konsumentów) znalazły się na ścieżce zakupowej i w regulaminie, a nie tylko w dodatkowych zakładkach serwisu (np. zakładki FAQ, centra pomocy itp.).
UMOWY DODATKOWE ZAWIERANE Z PODMIOTAMI TRZECIMI
Często dostawcy serwisu powierzają podmiotom trzecim świadczenie usług komplementarnych lub dodatkowych względem głównych usług oferowanych na serwisie (np. usługi płatnicze, dostawy). Jeżeli korzystanie z serwisu wymaga zawarcia umowy z podmiotem trzecim na świadczenie takiej dodatkowej usługi, konsument powinien wyrazić na to zgodę w sposób wyraźny. Innymi słowy, nie jest dopuszczalne zawieranie umów z podmiotami trzecimi w sposób automatyczny, czy też dorozumiany przez sam fakt korzystania z usługi głównej. Z decyzji wynika, że w takim przypadku konsument powinien zaakceptować zasady świadczenia usługi dodatkowej (regulamin), przedstawione mu/jej w języku polskim.
CZAS I SPOSÓB PREZENTOWANIA OPŁAT DODATKOWYCH W SERWISACH INTERNETOWYCH
Pobieranie przez platformy i serwisy od kupujących dodatkowych, obowiązkowych opłat (serwisowych, za ochronę itp.) w związku z pośredniczeniem w dokonaniu transakcji jest zjawiskiem powszechnym. Uzasadnienie decyzji niejako na marginesie rozważań dotyczących drugiej praktyki wskazuje na stanowisko Prezesa UOKiK na temat uwidaczniania w serwisie dodatkowych opłat i cen.
Prezes UOKiK powołując się na art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o prawach konsumenta („UPK”), wskazuje, że w przypadku, gdyby Vinted dopuszczał zawieranie umów wyłącznie na swoim marketplace, dodatkowa obowiązkowa opłata (za Ochronę Kupującego) powinna być prezentowana łącznie z ceną produktu/usługi. Zatem w ocenie Prezesa UOKiK w serwisie powinny być w tym przypadku prezentowane ceny całkowite (uwzględniające dodatkową opłatę). Prezes UOKiK wyjaśnia, że taki sposób uwidaczniania opłat powinien mieć zastosowanie „zarówno na etapie i wyszukiwania i prezentacji (produktów – przyp. własny) w katalogu, jak również wyświetlania szczegółów danej oferty”[2].
W naszej ocenie zaprezentowane w uzasadnieniu decyzji wnioski, w tym powołana podstawa prawna rozważań, budzi daleko idące wątpliwości. Zgodnie z przywołanym przez Prezesa UOKiK art. 12 ust. 1 UPK informacje przedkontraktowe (w tym o łącznej cenie) należy konsumentowi przekazać „najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość”. Przepis dyrektywy implementowanej przez UPK wskazuje, że takie informacje powinny być przekazane „zanim konsument zostanie związany umową zawieraną na odległość (…) lub jakąkolwiek ofertą w tym zakresie”. Co więcej, art. 17 ust. 1 UPK, jako przepis szczególny mający zastosowanie do umów zawieranych online wprost wskazuje, że informacje o całkowitej cenie powinny być przekazane „bezpośrednio przed złożeniem zamówienia”. Trudno zatem uznać, że cena całkowita (zawierająca opłaty dodatkowe) powinna być obowiązkowo prezentowana już na stronie z wynikami wyszukiwania czy listingu ofert.
Niezależnie od tego, możliwe jest oczywiście wprowadzanie konsumenta w błąd przez stopniowe zaskakiwanie go dodatkowymi opłatami w toku składania zamówienia (wskazana w Wytycznych Komisji Europejskiej do dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych praktyka drip pricing[3]). Wówczas jednak zarzut byłby skuteczny po wykazaniu przesłanek określonych w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a nie UPK.
Co istotne, Vinted w toku postępowania zmieniło sposób prezentowania cen w serwisie w taki sposób, że na listingu ofert wyświetlano tooltip (ikonę z komunikatem) wyjaśniający użytkownikom, że do ceny produktu zostaną kupującym doliczone dodatkowe opłaty. Prezes UOKiK – bez przedstawienia szerszej argumentacji – uznał tę zmianę za niewystarczającą.
W świetle rygorystycznego stanowiska Prezesa UOKiK, dostawcy platform powinni zwrócić szczególną uwagę na sposób uwidaczniania opłat dodatkowych w serwisie. Nie jest dodatkowo jasne, jakie stanowisko Prezes UOKiK zająłby w przypadku stosowania przez przedsiębiorcę opłat, których wysokość nie mogłaby być określona już w pierwszym kroku. Zdarza się bowiem, że opłata zależy np. od całkowitej kwoty zamówienia czy też wyboru konkretnego wariantu produktu (co jest ustalane na późniejszym etapie np. w koszyku). Można oczekiwać, że wątpliwości te mogą być rozstrzygnięte (przynajmniej w pewnym zakresie) w związku z prowadzoną przez Prezesa UOKiK sprawą opłat dodatkowych, stosowanych przez UberEats[4].
ISTOTNE KWESTIE PROCEDURALNE
Uwagę zwraca również szybkość prowadzenia postępowania przez Prezesa UOKiK. Od wszczęcia postępowania wyjaśniającego do wydania decyzji minął nieco ponad rok, przy czym postępowanie dotyczyło dwóch odrębnych praktyk, a w toku postępowania przedsiębiorca złożył propozycję zobowiązania. Takie tempo działania pokazuje dużą determinację organu w egzekwowaniu prawa konsumenckiego w środowisku cyfrowym, w tym eliminowania nieprawidłowości zidentyfikowanych na platformach.
Zobowiązanie zaoferowane przez Vinted nie zostało przyjęte przez Prezesa UOKiK (niestety w części dotyczącej tej kwestii decyzja jest w większości utajniona z uwagi na prawnie chronione tajemnice). W odniesieniu do pierwszej z praktyk, uzasadniając nieprzyjęcie zobowiązania Prezes UOKiK podkreślił, że kluczowe było niepodjęcie przez Vinted działań zmierzających do usunięcia skutków praktyki (samo zaniechanie stosowania praktyki nie było wystarczające).
Pozytywnie należy odnieść się do tego, że Prezes UOKiK w toku postępowania zakomunikował Vinted decyzję odmowną i wyjaśnił przyczyny nieprzyjęcia zobowiązania. Zdarzało się bowiem, że Prezes UOKiK komunikował o tym dopiero w decyzji kończącej postępowanie, co uniemożliwiało przedsiębiorcy złożenie ewentualnie dalszych, zmodyfikowanych propozycji zobowiązania.
Dla przedsiębiorców prowadzących serwisy dostępne na wielu rynkach istotne jest również, że przy okazji kalkulacji wysokości kary Prezes UOKiK wziął pod uwagę obrót osiągnięty w związku z działalnością polskiej wersji serwisu oraz jego stosunek do globalnego obrotu Vinted UAB z siedzibą w Wilnie (działającej w wielu krajach europejskich). Takie dostosowywanie wysokości kary należy ocenić pozytywnie, gdyż umożliwia wymierzenie kary adekwatnej dla skali i skutków zarzucanej praktyki.
Jeśli macie Państwo pytania czy wątpliwości dotyczące poruszanych kwestii, prosimy o kontakt z Dorota Karczewska oraz Aleksandra Mariak.
[2] Art. 6 ust. 1 Dyrektywy PE i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r., Dz. Urz. UE L 304 z 22.11.2011, s. 64–88.
[3] Zob. pkt. 4.2.8 Wytycznych dotyczących wykładni i stosowania dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym, Dz. Urz. UE C 526 z 29.12.2021, s. 1–129
[4] Por. komunikat z 27 października 2021 r. opublikowany na stronie UOKiK, w którym wskazano, że „konsumenci w skargach dotyczących Uber Eats wskazywali, że na etapie wyboru jedzenia nie wiedzieli o dodatkowej opłacie – pojawiała się ona dopiero w momencie opłacania zamówienia”. Komunikat dostępny na: https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=17931&print=1
Prawnicy WKB doradzali INGKA Investments przy nabyciu od OX2 lądowej farmy wiatrowej o łącznej mocy 63 MW oraz farmy fotowoltaicznej o łącznej mocy 29 MW.
WKB wspierała INGKA Investments w zakresie due diligence prawnego oraz negocjacji i zawarcia umowy sprzedaży udziałów – odniesieniu do dwóch projektów OZE: Farmy Wiatrowej Wysoka oraz Farmy Fotowoltaicznej Recz. W ramach projektu Farmy Wiatrowej Wysoka, prawnicy WKB doradzali także przy negocjowaniu umów projektowych obejmujących dostawę turbin, roboty budowlane (BoP), a także serwis i obsługę farmy wiatrowej.
Całkowita wartość transakcji wyniosła 190 milionów euro i zapewni długoterminowy dostęp do energii odnawialnej dla działalności IKEA Retail i jej partnerów w Polsce.
INGKA Investments to ramię inwestycyjne Grupy INGKA, największego na świecie franczyzobiorcy IKEA, które od lat inwestuje w przedsięwzięcia o korzystnym wpływie na środowisko. W ciągu ostatniej dekady Grupa INGKA zainwestowała 2,9 miliarda euro w energię odnawialną w postaci energii wiatrowej i słonecznej, dzięki czemu firma wytwarza na całym świecie więcej energii odnawialnej niż zużywa. INGKA Investments do tej pory posiadała i obsługiwała w Polsce 6 farm wiatrowych o łącznej mocy 180 MW, produkujących 450 GWh rocznie.
OX2 jest wiodącym podmiotem europejskim zajmującym się finansowaniem, budową i zarządzaniem wielkoskalowymi projektami w sektorze OZE. Na przestrzeni ostatnich lat firma osiągnęła pozycję lidera w branży lądowej energetyki wiatrowej. OX2 obecna jest w Szwecji, Finlandii, Polsce, Francji, Norwegii, Hiszpanii, Rumunii, na Litwie i we Włoszech, a do grona jej klientów należą m.in. Allianz, Ardian i IKEA W 2020 r. osiągnęła przychody ze sprzedaży w wysokości 5.201 mln SEK.
Sąd Najwyższy w wyroku II CSKP 8/21 uchylił orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, tym samym uwzględniając skargę kasacyjną wniesioną przez członków zespołu procesowego WKB – dr Tomasza Kwiecińskiego, dr Anitę Garnuszek i dr Wiktora Iwańskiego. W pisemnym uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że
roszczenia kontraktowe mają pierwszeństwo przed roszczeniami z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. SN podzielił panujący w doktrynie pogląd, wskazujący na pomocniczy charakter i zastosowanie przepisów statuujących odpowiedzialność na podstawie art. 405 KC, w szczególności, gdy istnieje stosunek umowny. Wykluczono również zasadniczo zbieg roszczeń opartych na powyższych podstawach.
w przypadku kiedy warunki wystawienia i korzystania z gwarancji bankowej zostały uregulowane w umowie między zleceniodawcą i beneficjentem gwarancji (co jest standardem w umowach zawieranych w oparciu o warunki kontraktowe FIDIC) nienależyte skorzystanie przez zamawiającego z udzielonej przez wykonawcę gwarancji bankowej powinno być ocenione jako nienależyte wykonanie tego zobowiązania i w związku z tym sąd powinien ocenić wszystkie przesłanki warunkujące przypisanie odpowiedzialności odszkodowawczej, czyli między innymi powinien ustalić, czy wykonawca na skutek nienależytego wykonania zobowiązania przez zamawiającego poniósł szkodę. Nie jest natomiast prawidłowe kwalifikowanie takiego zdarzenia w reżimie ewentualnego bezpodstawnego wzbogacenia beneficjenta gwarancji.
Ocena, czy wykonawca poniósł szkodę powinna być dokonywana w świetle stanu faktycznego i prawnego z chwili zamknięcia rozprawy, a zatem sąd orzekający powinien wziąć pod uwagę wszelkie prawnie relewantne okoliczności, które miały miejsce już po skorzystaniu przez zamawiającego z udzielonej gwarancji.
W najnowszym artykule dr Sergiusz Urban, partner w zespole ochrony środowiska w naszej kancelarii, omawia zaproponowaną nowelizację ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (o.o.ś.). Autor przedstawia uzasadnienie podjęcia prac zmieniających przepisy dotyczące decyzji środowiskowych, a także wskazuje na przepisy ustawy o.o.ś. które sprawiają trudności w sferze wykładni oraz ich przestrzegania. Ponadto porusza on kwestie materii decyzji środowiskowej oraz omawia przesłanki nałożenia administracyjnej kary pieniężnej z tytułu niepełnej lub błędnej realizacji postanowień decyzji środowiskowej – obecnie i w świetle planowanych zmian.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który dostępny jest TUTAJ.
Prawnicy WKB doradzali akcjonariuszom BLIRT S.A. przy sprzedaży pakietu ponad 96% akcji na rzecz międzynarodowego przedsiębiorstwa biotechnologicznego QIAGEN.
BLIRT to spółka o wieloletnim doświadczeniu, specjalizującą się w produkcji na skalę przemysłową wysokiej klasy białek rekombinowanych. Firma wytwarza także zestawy do izolacji kwasów nukleinowych, odczynniki do odwrotnej transkrypcji oraz do Real-Time PCR, które znalazły szerokie zainteresowanie sektora B2B oraz są sprzedawane naukowcom przez globalną sieć dystrybutorów.
QIAGEN N.V. jest wiodącym światowym dostawcą rozwiązań „Sample to Insight” umożliwiających klientom uzyskanie cennych informacji molekularnych z próbek zawierających elementy budulcowe życia.
WKB zapewniła sprzedającym kompleksowe wsparcie prawne podczas strukturyzacji transakcji oraz negocjowania dokumentacji transakcyjnej. Pracami zespołu kierował Jakub Jędrzejak (partner), a jego kluczowymi członkami byli Tomasz Maślak (managing associate) oraz Joanna Ksepko (associate) przy wsparciu Marty Midloch (partner) oraz Anny Matsiyeuskaya (associate).
Jakub Jędrzejak, Marta Midloch, Ben Davey i Olga Tajak są współautorami rozdziału dotyczącego rynku Corporate/M&A w Polsce w najnowszej publikacji Chambers Practice Guides 2022.
Chambers Global Practice Guides to seria publikacji będących eksperckimi komentarzami prawnymi na temat głównych obszarów praktyk w kluczowych jurysdykcjach na całym świecie. Przewodniki koncentrują się na praktycznych kwestiach prawnych dotyczących biznesu i umożliwiają czytelnikowi porównywanie prawodawstwa i procedur na całym świecie . Do współtworzenia poszczególnych rozdziałów zapraszani są prawnicy, którzy są uznawani za najlepszych praktyków na rynku w poszczególnych krajach, a także są liderami w rankingach Chambers.
Corporate M&A Guide 2022 obejmuje 61 jurysdykcje i opisuje aktualną sytuację na rynku fuzji i przejęć, spraw regulacyjnych, a także najnowsze rozwiązania prawne w tym dotyczące rynku papierów wartościowych, restrukturyzacji, obowiązków władz spółek czy toczenia sporów.
Pełną wersję przewodnika Chambers Corporate M&A 2022 Poland Guide można znaleźć na stronie wydawcy.
Nie jesteśmy obojętni na los naszych kolegów i koleżanek, którzy z dnia na dzień stracili możliwość wykonywania zawodu – rozpoczęliśmy program stażowy dla prawników z Ukrainy, zapoczątkowując jeden z ważniejszych etapów w 18-letniej historii naszej kancelarii.
Do zespołu WKB dołączyły: Tetiana Vasina, prawnik; Liudmyla Deyneko, radczyni prawna oraz Yuliia Petrenko, zeszłoroczna absolwentka Uniwersytetu Kijowskiego.
Wiedza i doświadczenie naszych koleżanek z Ukrainy pomogą nam w lepszym zrozumieniu potrzeb klientów działających na rynkach wschodnich, a w przyszłości przyczynią się do kompleksowego wspierania polskich klientów w Ukrainie.
Mamy nadzieje, że wkrótce dołączą do nas kolejne prawniczki i prawnicy z Ukrainy, a program stażowy stanie się dobrym fundamentem dla stworzenia Ukrainian Desk w WKB.
20 kwietnia 2020 r. odbyło się webinarium poświęcone problematyce zatrudniania obywateli ukraińskich w Polsce, organizowane przez Klub Absolwentów SGH, a które poprowadziła Anna Matsiyeuskaya z zespołu fuzji i przejęć WKB.
Tematyka webinarium „Візьму на роботу” czyli pracodawca polski w obliczu zatrudniania obywateli Ukrainy obejmowała m.in. następujące zagadnienia:
legalizacja pobytu obywateli Ukrainy na mocy specustawy,
zatrudnienie obywateli Ukrainy,
obowiązki pracodawcy przy zatrudnianiu obywateli Ukrainy oraz praktyczne wskazówki,
przemieszczanie się obywateli Ukrainy poza Polskę,
ochrona czasowa w stosunku do osób nieobjętych zakresem specustawy,
postępowanie o udzielenie ochrony międzynarodowej i ochrona czasowa poza specustawą, a zatrudnianie cudzoziemców.
Zapraszamy do zapoznania się z prezentacją omawianą podczas tego spotkania (do pobrania TUTAJ), a w razie pytań zachęcamy do kontaktu.
W wyroku z 26 stycznia 2022 r. (sygn. akt: VIII P 475/21) Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił kary porządkowe nałożone przez pracodawcę na pracowników, którzy nie poddali się tzw. „szybkim testom” antygenowym. Wyrok nie jest jeszcze prawomocny. Poniżej omawiamy argumentację sądu i potencjalne konsekwencje orzeczenia.
SPÓR O ZARZĄDZENIE WEWNĘTRZNE PRACODAWCY
Przedmiotem sporu w analizowanej sprawie było nałożenie na pracowników kar porządkowych (nagany, zmienione w wyniku sprzeciwu na upomnienia) z uwagi na nieprzestrzeganie obowiązków, nałożonych zarządzeniem. Zgodnie z nim, warunkiem przystąpienia do pracy przez pracowników było okazanie certyfikatu szczepienia przeciw COVID-19 lub poddanie się szybkiemu testowi antygenowemu. Dwóch pracowników nie zastosowało się do zarządzenia pracodawcy, wskutek czego nałożone zostały na nich kary porządkowe, które zaskarżyli do sądu.
ZARZĄDZENIE NIEWŁAŚCIWĄ PODSTAWĄ PRAWNĄ
W ocenie sądu, powództwo pracowników miało swoje uzasadnienie oraz zasługiwało na uwzględnienie. Podstawą wymierzenia kar porządkowych wobec pracowników był art. 108 § 1 KP[i]. Zgodnie z tą regulacją, za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca może stosować wobec niego karę porządkową.
Pracownicy wnosili, że zarządzenie pracodawcy nie miało należytej podstawy prawnej. Sąd potwierdził ich argumentację, podkreślając, że pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
Zdaniem sądu, możliwość dopuszczenia do pracy uzależniona od: i) okazania certyfikatu szczepienia lub ii) poddania się testowi antygenowemu (z wynikiem negatywnym), wskazuje, że osoby, które nie zastosowały się do pkt i), zostaną uznane za osoby niezaszczepione. W świetle zaś regulacji art. 221 KP, dane dotyczące stanu zdrowia nie mieszczą się w katalogu danych, jakie pracodawca może przetwarzać.
RODO A PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH DOTYCZĄCYCH STANU ZDROWIA
W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał na regulację art. 9 ust. 1 RODO[ii] (dalej: „RODO”), zgodnie z którą zabrania się przetwarzania danych osobowych dotyczących stanu zdrowia osoby fizycznej. Sąd uznał, że wypełnienie obowiązków wskazanych w zarządzeniu prowadzi do przetwarzania danych o zdrowiu.
Co istotne, treść wyroku nie wyjaśnia, czy pracodawca gromadził certyfikaty / wyniki testów. Sąd nie analizował zatem, czy okazywanie certyfikatu / wyniku testu, bez gromadzenia, stanowi przetwarzanie danych osobowych w rozumieniu RODO. W naszej ocenie możliwa jest argumentacja, zgodnie z którą samo okazanie certyfikatu / wyniku testu nie stanowi przetwarzania danych (podobnie, jak ma to miejsce w przypadku okazywania dowodu osobistego przy zakupie napojów alkoholowych lub wyrobów tytoniowych czy okazywania dokumentu uprawniającego do ulgi przy zakupie biletów komunikacyjnych). Niestety, sąd automatycznie uznał, że przepisy RODO mają zastosowanie w sprawie i nie zbadał tej kwestii.
PRZYSZŁOŚĆ POLITYK COVIDOWYCH
Analizowany wyrok może stanowić wskazówkę, jak będą traktowane tzw. „polityki covidowe” przez sądy pracy. Podkreślenia wymaga, że przedmiotowa sprawa nie dotyczy zleceniobiorców czy klientów przedsiębiorców, a jedynie pracowników. Niemniej, do rozważenia pozostaje ewentualna modyfikacja przyjętych polityk w zakresie przewidywanych przez pracodawcę konsekwencji nieokazania certyfikatów/wyników testów przez pracowników, tak aby zminimalizować możliwość ich podważenia w sądzie.
[i] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320).
[ii] Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE
W dniu 12 kwietnia 2022 r. w Dzienniku Ustaw opublikowana została ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. wprowadzająca do Kodeksu spółek handlowych, nieznane dotąd w polskim porządku prawnym, przepisy o grupie spółek (tzw. prawo holdingowe). Ponadto, nowelizacja zawiera także przepisy istotnie rozszerzające kompetencje rad nadzorczych, mające na celu zwiększenie efektywności nadzoru korporacyjnego oraz inne zmiany dotyczące m.in. kadencji członków organów, czy zasad odpowiedzialności członków organów.
Nowe przepisy wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ich ogłoszenia, tj. 13 października 2022 r.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze założenia uchwalonej nowelizacji.
PRAWO HOLDINGOWE
Grupa spółek
Nowelizacja umożliwia istniejącym holdingom tworzenie tzw. grup spółek, przy spełnieniu określonych wymogów przewidzianych w ustawie.
Od strony formalnej konieczne będzie podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek przez zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie) spółki zależnej lub spółki powiązanej. Jednak dopiero z rejestracją wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek w KRS powstanie większość uprawnień i obowiązków z tym związanych.
Co daje uczestnictwo w grupie spółek – wiążące polecenie i odpowiedzialność
Przede wszystkim nowelizacja przesądza, że spółki uczestniczące w grupie będą mogły, obok interesu własnego, kierować się także interesem grupy, o ile nie zmierza to do pokrzywdzenia wierzycieli lub wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.
Spółka dominująca zyskuje nowe narzędzie zarządcze, tzw. wiążące polecenie, które będzie mogła wydawać spółce zależnej należącej do grupy. Adresat polecenia, zarząd spółki zależnej, będzie obowiązany wykonać polecenie. Odmowa będzie możliwa jedynie w ściśle określonych przypadkach. Zarówno wiążące polecenie, jego przyjęcie do wykonania czy odmowa muszą spełniać surowe wymogi formalne, od których zależy ich ważność.
Za szkodę poniesioną przez spółkę zależną w wyniku wykonania wiążącego polecenia odpowiadać będzie spółka dominująca. W stosunku do jednoosobowej spółki zależnej, odpowiedzialność odszkodowawcza spółki dominującej przyjmuje węższy zakres i ogranicza się do sytuacji, w której wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do niewypłacalności spółki zależnej.
W zakresie wskazanym w ustawie spółka dominująca będzie również odpowiadała wobec wierzycieli spółki zależnej lub wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej za określone skutki wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.
Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie będzie ponosił odpowiedzialności wobec spółki zależnej za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia.
Squeeze out i inne uprawnienia spółki dominującej
Spółka dominująca będzie mogła wykupić udziały (akcje) wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej (tzw. squeeze-out), nawet wówczas, gdy spółką zależną będzie spółka z o.o. (co stanowi będzie novum w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym), czy prosta spółka akcyjna.
Będzie mogła również w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty oraz żądać udzielenia informacji od spółki zależnej należącej do grupy spółek.
Rada nadzorcza spółki dominującej (lub jej zarząd – w przypadku braku rady nadzorczej) będzie co do zasady sprawowała stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółki zależne należące do grupy spółek.
Uprawnienia dla wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej
Nowelizacja uprawnia wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych do żądania przymusowego odkupu ich udziałów albo akcji posiadanych w spółce zależnej (tzw. sell-out).
Wspólnik albo akcjonariusz mniejszościowy reprezentujący samodzielnie bądź łącznie z innymi wspólnikami (akcjonariuszami) co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego, będzie mógł żądać, aby sąd rejestrowy wyznaczył firmę audytorską do zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek.
WZMOCNIENIEPOZYCJI RADY NADZORCZEJ
Kolejna istotna zmiana dotyczy kompetencji rady nadzorczych, które zostały znacznie rozszerzone. Obejmują one w szczególności uprawnienia do żądania informacji i dokumentów, w tym zwłaszcza informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych.
Co istotne, ustawa przewiduje sankcje karne w postaci kary grzywny lub ograniczenia wolności w przypadku niewypełnienia obowiązku przekazania informacji lub dokumentów w terminie, w przypadku przekazania informacji lub dokumentów niezgodnych ze stanem faktycznym lub w przypadku zatajenia danych wpływających w istotny sposób na ich treść.
Rada będzie uprawniona do wyboru doradcy zewnętrznego, który na koszt spółki dokona badania określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki lub jej stanu majątkowego.
W spółce akcyjnej Rada Nadzorca zyska jeszcze jedną dodatkową kompetencję – będzie wyrażała zgodę na transakcje ze spółkami, z którymi spółka pozostaje w stosunku zależności lub powiązania, jeśli przekroczą one 10% sumy aktywów spółki w okresie roku obrotowego (dla transakcji z ta samą spółką).
Wraz z nowymi uprawnieniami Rada Nadzorcza będzie miała także rozszerzone obowiązki sprawozdawcze.
Wzmocnienie Rady Nadzorczej wiąże się ze zwiększonymi obowiązkami informacyjnymi dla Zarządu, jednak tylko w spółce akcyjnej. Zarząd takiej spółki będzie zobowiązany do udzielania radzie nadzorczej, bez wezwania, szczegółowych informacji dotyczących szeregu spraw spółki, w tym dotyczących istotnych transakcji, uchwał podejmowanych przez zarząd, zmiany sytuacji spółki.
POZOSTAŁE ZMIANY
Wprowadzenie zasady biznesowej oceny sytuacji (tzw. business judgementrule) dla członków organów spółki z o.o. i spółki akcyjnej – zasada ta opiera się na braku odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce wskutek decyzji, które okazały się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego oraz w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje, opinie i analizy.
Kadencja członków organów spółki z o.o. i spółki akcyjnej będzie obliczana
w pełnych latach obrotowych (o ile umowa albo statut spółki nie będzie stanowić inaczej),
Kodyfikacja obowiązku lojalności członków organów spółki z o.o. i spółki akcyjnej.
WEJŚCIE W ŻYCIE
Projekt przewiduje 6 miesięczne vacatio legis, co pozwoli na ew. dostosowania treści umów (statutów) spółek do nowego stanu prawnego. Data wejścia nowych przepisów w życie to 13 października 2022 r.
Kancelaria WKB doradzała Panattoni w związku z pozyskaniem finansowania na budowę parków logistycznych w Koluszkach oraz w Stargardzie.
Dwie oddzielne transakcje finansowania polegały na udzieleniu przez Bank Gospodarstwa Krajowego S.A. oraz mBank S.A. kredytów deweloperskich oraz kredytów VAT w celu realizacji projektów magazynowych zlokalizowanych odpowiednio pod w Koluszkach oraz w Stargardzie. Doradztwo obejmowało przygotowanie oraz negocjacje dokumentacji kredytowej, a także wsparcie przy weryfikacji warunków wypłaty oraz przy bieżących kwestiach dotyczących finansowania.
Panattoni jest jednym z największych deweloperów powierzchni przemysłowej na świecie. Budując wielofunkcyjne parki logistyczne dostosowane do potrzeb klientów, Panattoni wspiera rozwój lokalnego biznesu. Park logistyczny w Stargardzie należy do jednych z największych w Polsce.
Jest nam niezwykle miło poinformować, że Anita Garnuszek z zespołu rozwiązywania sporów naszej kancelarii obroniła z wyróżnieniem swoją pracę doktorską „Państwo w międzynarodowym arbitrażu handlowym” i uzyskała tytuł doktora nauk prawnych!
Obrona odbyła się 9 marca 2022 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego i zakończyła jednogłośnie podjętą pozytywną uchwałą komisji. 11 kwietnia Rada Naukowa Dyscypliny Nauki Prawne WPiA UW także jednogłośnie głosowała za nadaniem tytułu doktora.
Promotorem rozprawy był prof. Jerzy Poczobut, promotorem pomocniczym dr Nikodem Ryćko, a recenzentami prof. Wojciech Popiołek (Uniwersytet Śląski) i prof. Andrzej Szumański (Uniwersytet Jagielloński). Obie recenzje były w pełni pozytywne.
Rozprawa dotyczy problematyki prawnej udziału państwa w międzynarodowym arbitrażu handlowym.
Cieszymy się, gratulujemy i czekamy na planowane przez Anitę opublikowanie pracy!
Z przyjemnością informujemy, że Anna Kratiuk, radczyni prawna z kilkunastoletnim doświadczeniem, dołączyła jako Partnerka do zespołu fuzji i przejęć WKB.
Anna jest uznaną specjalistką w transakcjach M&A, a także posiada wieloletnie doświadczenie w obszarze prawa korporacyjnego.
Wśród jej klientów znajdują się polskie firmy oraz międzynarodowe korporacje. Anna doradza także klientom niemieckojęzycznym jako członek zespołu German Desk.
Anna aktywnie działa w międzynarodowym stowarzyszeniu młodych prawników AIJA (International Association of Young Lawyers).
„Anna Kratiuk będzie dużym merytorycznym wzmocnieniem ponad dwudziestoosobowego zespołu M&A, który z roku na rok obsługuje coraz więcej coraz większych transakcji. Liczę przede wszystkim na wzmocnienie naszych relacji z rynkiem niemieckojęzycznym, na którym Ania działa od wielu lat. Jej solidne przygotowanie, wieloletnie doświadczenie oraz umiejętność pracy zespołowej świetnie wpisują się filozofię działania WKB.” – komentuje Jakub Jędrzejak, zarządzający praktyką fuzji i przejęć.
Utworzenie listy sankcyjnej, embargo na węgiel pochodzący z Rosji czy Białorusi, a także wprowadzenie odpowiedzialności administracyjnej i karnej za naruszenie sankcji ekonomicznej – to jedne z najważniejszych rozwiązań tzw. Ustawy sankcyjnej, która obowiązuje od 16 kwietnia 2022 r. (Ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego). Ustawa ta nakłada de facto obowiązek weryfikacji partnerów biznesowych, ustalenia beneficjentów rzeczywistych wszystkich kontrahentów, a także rzetelnego dokumentowania transakcji.
W poniższym dokumencie przeanalizowaliśmy dla Państwa kluczowe wątki, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie Państwa przedsiębiorstw.
LISTA SANKCYJNA – CZYLI KTO OBJĘTY JEST SANKCJAMI?
Osoby wpisane na listę, wobec których stosowane są środki wymienione w Rozporządzeniach Rady (UE) nr 765/2006 (dotyczącym Białorusi) i nr 269/2014 (dotyczącym Rosji).
Wpis na listę następuje w drodze decyzji Ministra właściwego do spraw wewnętrznych
i administracji. W jej przypadku nie przysługuje wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy
i jest ona wykonalna natychmiast.
Zawiadomienie stron o decyzji publikowane jest w BIP na stronie MSWiA. Tam też znajduje się lista sankcyjna: https://www.gov.pl/web/mswia/lista-osob-i-podmiotow-objetych-sankcjami
Na decyzję przysługuje skarga do WSA, bieg terminu jej wniesienia biegnie od dnia następującego po dniu, w którym decyzja została udostępniona w BIP na stronie MSWiA.
Istnieje także możliwość złożenia wniosku o wykreślenie osoby lub podmiotu wpisanego na listę.
LISTA SANKCJI STOSOWANYCH WOBEC OSÓB I PODMIOTÓW NIMI OBJĘTYCH
Sankcje są te same, co w Rozporządzeniu Rady (UE) nr 765/2006 (dotyczącym Białorusi) i Rozporządzeniu Rady (UE) nr 269/2014 (dotyczącym Rosji), dalej „Rozporządzenia”, tj.:
zamrożenie wszystkich funduszy i zasobów gospodarczych będących własnością, pozostających w posiadaniu, we faktycznym władaniu lub pod kontrolą osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów lub powiązanych z nimi osób fizycznych lub prawnych, podmiotów i organów określonych w załącznikach do Rozporządzeń;
nieudostępnianie, bezpośrednio ani pośrednio, żadnych funduszy/środków finansowych ani zasobów gospodarczych wymienionym w załącznikach do Rozporządzeń osobom fizycznym lub prawnym, podmiotom i organom ani na ich rzecz;
zakaz świadomego i umyślnego uczestnictwa w działaniach, których celem lub skutkiem jest bezpośrednie lub pośrednie obejście środków wymienionych w pkt. a. i b. powyżej;
wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu prowadzonego na podstawie ustawy PZP osób ujętych na liście MSWiA;
wpis do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium RP jest niepożądany, o którym mowa w art. 434 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach.
ZASADY STOSOWANIA SANKCJI
Ustawa przewiduje, że wyżej wymienione sankcje są stosowane na zasadach określonych w ww. Rozporządzeniu. W tym zakresie zwracamy uwagę na następujące zasady wyrażone w Rozporządzeniach (jakkolwiek nie jest jasne, czy znajdują one pełne zastosowanie do polskiej ustawy sankcyjnej):
Osoby fizyczne lub prawne, podmioty lub organy nie ponoszą za swoje działania odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju, jeżeli nie wiedziały i nie miały uzasadnionego powodu, by przypuszczać, że ich działania mogą naruszać środki określone w niniejszym rozporządzeniu.
Osoby fizyczne lub prawne, lub podmioty, lub organy, lub ich dyrektorzy bądź pracownicy, którzy dokonują zamrożenia środków finansowych i zasobów gospodarczych lub odmawiają ich udostępnienia w dobrej wierze i w oparciu o przekonanie, że działanie takie jest zgodne z ustawą, nie ponoszą z tego tytułu żadnej odpowiedzialności, chyba że zostanie dowiedzione, że środki finansowe lub zasoby gospodarcze zostały zamrożone lub zatrzymane na skutek zaniedbania.
Nie zaspokaja się żadnych roszczeń (o odszkodowanie, gwarancyjnych itp.) w związku z jakąkolwiek umową lub transakcją, których wykonanie zostało zakłócone, bezpośrednio lub pośrednio, przez sankcje, o ile to roszczenie zostało wniesione przez podmiot objęty sankcjami bądź jego pełnomocnika/pośrednika. Zgłaszając takie roszczenie, to podmiot objęty sankcjami bądź jego pełnomocnik/pośrednik są zobowiązani wykazać, że roszczenie, którego dochodzą, nie ma z nimi związku.
OBOWIĄZKI (NASZYCH KLIENTÓW) ZWIĄZANE Z OSOBAMI/PODMIOTAMI OBJĘTYMI SANKCJAMI I KARY ZA NARUSZENIE TYCH OBOWIĄZKÓW
Zamrożenie środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych oraz nieudostępnianie środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych podmiotom wpisanych na listę.
Przestrzeganie sektorowych zakazów dotyczących obrotu gospodarczego z Rosją i Białorusią, wynikających z Rozporządzenia Rady (UE) nr 765/2006 (ograniczenia w obrocie gospodarczym z Białorusią), Rozporządzenia Rady (UE) nr 833/2014 (ograniczenia w obrocie gospodarczym z Federacją Rosyjską) oraz Rozporządzenia Rady (UE) nr 2022/263 ustanawiającego ograniczenia w obrocie gospodarczym w związku z uznaniem przez Rosję separatystycznych republik donieckiej i ługańskiej.
Stosowanie się do zakazu świadomego i celowego uczestnictwa w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie stosowania środków polegających na zamrożeniu aktywów lub ich nieudostępnianiu bądź zakazów sektorowych.
Niezwłocznie przekazywanie informacji wymaganych na podstawie Rozporządzeń, i to:
Pomimo zakazu, o którym mowa w pkt. II.1.b. powyżej, instytucje finansowe
lub kredytowe w UE mogą księgować wpływy na zamrożonych rachunkach (zasilać zamrożone rachunki), jeżeli instytucje te otrzymały fundusze przekazane przez strony trzecie na rachunki osób, podmiotów lub organów objętych sankcjami, pod warunkiem, że wszelkie dodatkowe wpływy na takie rachunki również zostaną zamrożone. Instytucja finansowa lub kredytowa niezwłocznie informuje właściwe organy o takich transakcjach;
Każdy, kto posiada informacje, które ułatwiłyby przestrzeganie Rozporządzeń, takie jak informacje o zamrożonych rachunkach i kwotach (katalog otwarty), niezwłocznie dostarcza je właściwym organom, w państwie, w którym zamieszkuje lub ma siedzibę, oraz przekazuje takie informacje Komisji Europejskiej bezpośrednio bądź pośrednio. W przypadku Polski – informacje te mogą być przekazywane do Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) jako podmiotu odpowiedzialnego za kontrolę realizacji obowiązków informacyjnych. W przypadku przekazania informacji do Ministerstwa Rozwoju i Technologii, właściwego w sprawach implementacji sankcji gospodarczych do polskiego porządku prawnego (zgodnie z informacją dostępną na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych) lub do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji – informacje te zostaną przekazane do KAS.
Każdy, kto posiada takie informacje, współpracuje z właściwymi organami (w przypadku Polski – MSWiA) wskazanymi na wymienionych w Rozporządzeniach stronach internetowych w zakresie weryfikacji tych informacji;
Obowiązki opisane w pkt. b i c. należy wykonywać „bez uszczerbku dla mających zastosowanie przepisów dotyczących (zasad obowiązujących w zakresie) sprawozdawczości, poufności i tajemnicy służbowej”.
Wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu:
wykonawcy/uczestnika wpisanych na listę MSWiA lub listy prowadzone
na podstawie Rozporządzeń;
wykonawcy/uczestnika, których beneficjentem rzeczywistym (w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu) jest podmiot wpisany na listę MSWiA lub listy prowadzone na podstawie Rozporządzeń;
wykonawcy/uczestnika, których jednostką dominującą (w rozumieniu ustawy o rachunkowości) jest podmiot wpisany na listę MSWiA lub listy prowadzone na podstawie Rozporządzeń.
Zakaz wprowadzania na terytorium RP lub tranzytu przez terytorium RP węgla z Rosji lub Białorusi.
Dla przedsiębiorców prowadzących działalność obejmującą wprowadzanie lub przemieszczanie na terytorium RP węgla – obowiązek prowadzenia dokumentacji dotyczącej kraju pochodzenia węgla oraz daty jego wprowadzenia lub przemieszczaniana terytorium RP.
Dla przedsiębiorców zajmujących się obrotem węglem – obowiązek składania wobec kontrahentów, pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczeń o kraju pochodzenia węgla, dacie wprowadzenia lub przemieszczania na terytorium RP oraz regionie wydobycia węgla w przypadku jego wydobycia na Ukrainie.
KARY ADMINISTRACYJNE ZA NARUSZENIE POWYŻSZYCH OBOWIĄZKÓW
Na podmiot, który uchybił obowiązkom wskazanym w pkt. 1-4 powyżej, Szef Krajowej Administracji Skarbowej nakłada – w drodze decyzji – karę pieniężną w wysokości do 20 000 000 zł. Przy czym w odniesieniu do zakazów sektorowych kara administracyjna będzie nakładana w przypadku naruszenia tych zakazów wynikających z Rozporządzeń, które wymienione są w art. 143d pkt 2 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. Uwaga! Nie wszystkie zakazy sektorowe przewidziane w Rozporządzeniach są objęte ryzykiem nałożenia kary administracyjnej w razie ich naruszenia. W większości przypadki, które nie są objęte ryzykiem kary administracyjnej, są objęte ryzykiem odpowiedzialności karnej.
Podobnie karę 20 000 000 zł nakłada się również na osobę lub podmiot ubiegający się
o udzielenie zamówienia publicznego lub dopuszczenie do udziału w konkursie podlegający wykluczeniu w warunkach opisanych w pkt. 4. powyżej. Uwaga! Zamawiający w takim postępowaniu obowiązany jest odrzucić ofertę lub wniosek o udział w konkursie/postępowaniu, nie negocjować itd. – za naruszenie tego zakazu brak jest kary pieniężnej.
Kara 20 000 000 zł nakładana jest również za złamanie zakazu transportu węgla na lub przez terytorium RP, a pochodzącego z Rosji lub Białorusi.
W przypadku otrzymania kary pieniężnej przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do Szefa KAS.
Za naruszenie obowiązków dokumentacyjnych i dotyczących oświadczeń składanych wobec kontrahentów w ramach obrotu, przemieszczania lub wprowadzania węgla na terytorium RP grozi kara administracyjna do 10 000 000 zł, nakładana przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA
Naruszenia niektórych zakazów sektorowych będą skutkować odpowiedzialnością karną. Czynem zabronionym będzie naruszenie wynikającego z Rozporządzenia Rady (UE) nr 765/2006, Rozporządzenia Rady (UE) nr 833/2014 lub Rozporządzenia Rady (UE) nr 2022/263 zakazu sektorowego, do którego wyraźnie odwołuje przepis art. 15 Ustawy sankcyjnej (wprowadzający reżim odpowiedzialności karnej).
W większości przypadków zakazy sektorowe, których naruszenie skutkować może odpowiedzialnością administracyjną, nie są jednocześnie objęte reżimem odpowiedzialności karnej. Nie jest to jednak bezwzględna reguła, czego przykładem jest zakaz sprzedaży, wywozu, dostawy lub przekazywania towarów i technologii określonych w załączniku II do Rozporządzenia Rady (UE) nr 833/2014 (załącznik obejmuje produkty służące do wydobycia lub przemieszczania ropy naftowej lub gazu). Naruszenie tego nakazu będzie stanowiło zarówno przestępstwo, jak i delikt administracyjny zagrożony karą do 20 000 000 zł.
Ustawa wprowadza także regułę, że jeżeli w chwili orzekania o przestępstwie naruszenia zakazu sektorowego zakaz ten nie będzie już obowiązywał, osoba, która dopuściła się jego naruszenia (kiedy jeszcze obowiązywał), będzie mogła zostać ukarana za przestępstwo. Jest to odstępstwo od zasady niekarania sprawcy przestępstwa, które w chwili wydawania wyroku przestępstwem już nie jest.
Naruszenie zakazu wprowadzania i przemieszczania na terytorium RP węgla pochodzącego z Federacji Rosyjskiej i Białorusi także stanowi czyn zabroniony zagrożony karą minimum 3 lat pozbawienia wolności.
Zagrożenie karne przewidziane w ustawie stawia czyny zabronione na równi ze zbrodniami, które stanowią najcięższe przestępstwa. To zagrożenie karne stanowi samoistną przesłankę szczególną do zastosowania tymczasowego aresztowania wobec osoby podejrzanej o naruszenie zakazów sektorowych.
W przypadku złożenia fałszywego oświadczenia o kraju lub regionie pochodzenia węgla lub dacie jego wprowadzenia lub przemieszczania na terytorium RP – grozi kara pozbawienia wolności do lat 8.
DŁUGO WYCZEKIWANE PRZEPISY UZUPEŁNIAJĄCE ROZPORZĄDZENIE MDR
Przedmiotowa ustawa służy stosowaniu unijnym regulacjom – Rozporządzenia 2017/745 w sprawie wyrobów medycznych (tzw. Rozporządzenie MDR), które obowiązuje wprost w krajach członkowskich UE (w tym także w Polsce) od 26 maja 2021 r., a także Rozporządzenia 2017/746 w sprawie wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, które obowiązywać będzie od 26 maja 2022 r. Z tego też względu polska ustawa zawiera liczne odesłania do ww. rozporządzeń.
Jedną z istotnych regulacji wprowadzonych w nowej ustawie są zasady prowadzenia reklamy wyrobów medycznych, a także zasady sprawowania nad nią nadzoru.
ILE CZASU MAJĄ PRZEDSIĘBIORCY NA DOSTOSOWANIE SIĘ DO NOWYCH ZASAD REKLAMY WYROBÓW MEDYCZNYCH?
Ustawa z dnia 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych uchyla dotychczasową ustawę o wyrobach medycznych (tj. ustawę z dnia 20 maja 2010 r.). Nowa ustawa ma wejść w życie z dniem 26 maja 2022 r. Przepisy dotyczące reklamy wyrobów medycznych (tj. art. 54-61 ustawy), wejdą jednak w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.
Co istotne, reklama wyrobów, której rozpowszechnianie rozpoczęto jeszcze przed 1 stycznia 2023 r., będzie mogła być rozpowszechniana także po tej dacie, nie dłużej jednak niż do 30 czerwca 2023 r.
Tym samym wprowadzono ponad roczny okres przejściowy dla stosowania przepisów dotyczących reklamy wyrobów medycznych. Jest to zasadne – bowiem po raz pierwszy w Polsce wprowadzono dedykowane przepisy dotyczące reklamy wyrobów medycznych (rozdział 12 nowej ustawy). Skoro jest to regulacyjne novum, to przedsiębiorcy powinni mieć czas na dostosowanie się do nowych przepisów.
NAJWAŻNIEJSZE ZASADY REKLAMY WYROBÓW MEDYCZNYCH
Niezależnie od wyrażonego w ww. rozporządzeniach zakazu stosowania reklamy wyrobów, która może wprowadzić w błąd użytkownika lub pacjenta co do przewidzianego zastosowania, bezpieczeństwa i działania wyrobu, na uwagę zasługują następujące regulacje dotyczące reklamy przewidziane w nowej ustawie:
reklama wyrobu medycznego kierowana do wiadomości publicznej musi być sformułowana w sposób zrozumiały dla „laika” (przez laika rozumie się osobę fizyczną, która nie ma formalnego wykształcenia w odpowiedniej dziedzinie ochrony zdrowia lub medycyny);
reklama wyrobu kierowana do wiadomości publicznej nie może wykorzystywać wizerunku osób wykonujących zawody medyczne lub podających się za takie osoby, lub przedstawiać osób prezentujących wyrób w sposób sugerujący, że wykonują taki zawód;
reklama wyrobu medycznego kierowana do wiadomości publicznej nie może zawierać bezpośredniego wezwania dzieci do nabycia reklamowanych wyrobów lub do nakłonienia rodziców, lub innych osób dorosłych do kupienia im reklamowanych wyrobów – w przepisie nie ma jednak mowy o wykorzystywaniu wizerunku dzieci w reklamie, powstaje więc pytanie, jak organy nadzoru będą podchodzić do reklam wykorzystujących ich wizerunek;
reklama wyrobów medycznych kierowana do wiadomości publicznej nie może dotyczyć wyrobów przeznaczonych do używania przez użytkowników innych niż laicy (a co za tym idzie, za niedozwoloną uznać należy reklamę kierowaną do publicznej wiadomości odnośnie wyrobów przeznaczonych dla profesjonalistów).
Wyżej wymienione zasady kreują szereg pytań interpretacyjnych i praktycznych, z którymi będzie musiał zmierzyć się biznes.
Niezależnie od powyższych zasad, dodatkowo minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia niezbędne dane, jakie ma zawierać reklama oraz sposób prezentowania reklamy. Rozporządzenie wykonawczym będzie określało formę i treść reklamy, w tym treść ostrzeżenia i sposób jego umieszczenia.
Nowa ustawa również wprost za reklamę uznaje influencer marketing, sponsorowanie targów, wystaw, pokazów, prezentacji, konferencji, zjazdów i kongresów naukowych (pozostaje pytanie czy w rozporządzeniu wykonawczym utrzyma się obowiązek upublicznienia informacji o otrzymanych korzyściach w związku z prowadzoną reklamą) oraz przekazywanie próbek wyrobów. Ważne jest to, że za reklamę wyrobu nie uważa się katalogów handlowych lub list cenowych, zawierających wyłącznie nazwę handlową, cenę wyrobu lub specyfikację techniczną.
Dodatkowo, zgodnie z ustawą, odwiedzanie osób wykonujących zawód medyczny celem przedstawienia reklamy wyrobu medycznego wymaga wcześniejszego uzgodnienia terminu spotkania, poza godzinami pracy tych osób oraz wymaga uzyskania zgody kierownika danego podmiotu leczniczego.
Co istotne, jeśli inny podmiot niż podmiot gospodarczy (producent, upoważniony przedstawiciel, importer, dystrybutor) chciałby prowadzić reklamę wyrobu, musi on uzyskać zatwierdzenie takiej reklamy od ww. podmiotu gospodarczego w formie pisemnej, niemniej odpowiedzialność za zgodność reklamy z przepisami prawa ponosi podmiot gospodarczy.
Powyższy podmiot gospodarczy jest zobowiązany do przechowywania wzorów reklam (do publicznej wiadomości) oraz informacji o miejscach jej rozpowszechniania przez okres 2 lat od zakończenia roku kalendarzowego, w którym ta reklama była rozpowszechniana.
NOWA USTAWA WPROWADZA SUROWE KARY
Prezes URPL (Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych) co do zasady nadzoruje reklamę wyrobów medycznych i będzie mógł w drodze decyzji, niezależnie od kar finansowych, nakazać: (i) usunięcie stwierdzonych naruszeń, (ii) zaprzestanie publikowania, ukazywania się lub prowadzenia danej reklamy, (iii) publikację wydanej decyzji w miejscach lub środkach masowego przekazu, w których ukazała się dana reklama.
Przedsiębiorcy prowadzący reklamę wyrobów medycznych muszą mieć również na uwadze, że za naruszenie nowych przepisów, przewidziane zostały wysokie i liczne sankcje finansowe. Przykładowo, ustawa wprowadza sankcję za prowadzenie reklamy sprzecznej z ww. rozporządzeniami i z nowymi zasadami prowadzenia reklamy do wysokości 2 000 000 zł, w przypadku reklamy wprowadzającej w błąd do 5 000 000 złotych. Ustawa wprowadza maksymalne progi kar do wysokości 10% lub 50% ww. kwot w przypadku gdy naruszenie nie mogło powodować zagrożenia życia lub zdrowia użytkowników lub pacjentów. Organ może również odstąpić od wymierzenia kar pieniężnych, gdy naruszenie miało charakter incydentalny i podjęto działania mające na celu usunięcie naruszenia.
KONTAKT
W obliczu nadchodzących zmian oraz możliwych wątpliwości pojawiających się na tle omawianej ustawy, nasz zespół pozostaje do Państwa dyspozycji i gotowy jest wesprzeć Państwa w dostosowaniu prowadzonej działalności do nowych wymogów. Zachęcamy do kontaktu z autorką alertu, Aleksandrą Bączykowską.
W marcowym numerze „Przeglądu Ustawodawstwa Gospodarczego” ukazał się artykuł współautorstwa Aleksandry Hyli, prawniczki zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego oraz Małgorzaty Radkowskiej-Gizelskiej pt. „Modyfikacja wzorca umownego w usługach świadczonych drogą elektroniczną”.
Autorki poruszyły w nim problematykę dopuszczalności wprowadzenia jednostronnych zmian przez usługodawcę w regulaminie świadczenia usług drogą elektroniczną dla trwających umowów. W publikacji uwagę poświęcono omówieniu wymogów formalnych, jakie usługodawca musi spełnić, aby móc skutecznie wprowadzić zmiany postanowień regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną. W tym celu Autorki rozważyły kwestię konieczności zawierania klauzul modyfikacyjnej we wzorcu umownym, a także zaproponowały modelowy kształt takiego postanowienia, który został opracowany na podstawie dotychczasowego orzecznictwa Prezesa UOKiK oraz sądów powszechnych, a także stanowisk prezentowanych w doktrynie.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który dostępny jest TUTAJ.
Z przyjemnością informujemy, że ogłoszone zostały wyniki najnowszego rankingu The Legal 500 EMEA 2022 – nasza kancelaria została rekomendowana w 17 kategoriach (w tym po raz pierwszy w obszarze White Collar Crime). W czterech obszarach ponownie zostaliśmy rekomendowani jako TOP TIER FIRM, a indywidualne rekomendacje otrzymało aż 50 naszych prawników. To bardzo dobry wynik i tak po doskonałym zeszłym roku, gdzie było ich już 35.
W tym roku WKB jest ponownie rekomendowane jako TOP TIER FIRM w 4 obszarach – Competition/Antitrust, Construction, Insurance oraz Public Procurement. Dwóch naszych prawników dr Jerzy Baehr (Energetyka) oraz Aleksander Stawicki (Prawo konkurencji) znalazło się w gronie Hall of Fame. Czterech prawników WKB rekomendowanych jest ponownie jako Leading Individuals: dr hab. Jakub Pokrzywniak (Ubezpieczenia), Jan Roliński (Zamówienia publiczne), dr Bartosz Turno (Prawo konkurencji) oraz Anna Wojciechowska (Prawo spółek). Dorota Karczewska (Prawo konkurencji) oraz Anna Flaga-Martynek (Projekty infrastrukturalne) znalazły się także i w tym roku w gronie Next Generation Partners, a Krzysztof Wawrzyniak (Prawo spółek) został kolejny raz wyróżniony jako Rising Star.
The Legal 500 EMEA 2022 rekomenduje kancelarię WKB w następujących kategoriach:
7 kwietnia 2022 r. Sejm przyjął tzw. ustawę sankcyjną, która wprowadza kary administracyjne a także karne za naruszenie sankcji nakładanych w ramach UE w związku z agresją Rosji na Ukrainę. Kary pieniężne mogą sięgnąć nawet 20 mln zł. Naruszenia unijnych ograniczeń w handlu, w tym embarga na węgiel pochodzący z Rosji lub Białorusi, będą zagrożone karą pozbawienia wolności minimum lat 3.
Ustawa sankcyjna to określenie dla ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jej celem jest zapewnienie skuteczności wprowadzanych na poziomie UE ograniczeń w transakcjach handlowych z Rosją i Białorusią, a określonych w dwóch rozporządzeniach, aktualnie stale zmienianych w związku z wprowadzaniem nowych ograniczeń („Rozporządzenia sankcyjne”). Należą do nich:
Rozporządzenie Rady (WE) nr 765/2006 dotyczące środków ograniczających
w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy
Rozporządzenie Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających.
Polski ustawodawca po raz pierwszy wprowadza bezpośrednie sankcje za naruszenie embargo oraz innych ograniczeń w ramach szeroko rozumianych relacji gospodarczych, i czyni to przyjmując surową perspektywę.
W przypadku naruszeń dotyczących m.in. obowiązku zamrażania środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych, osób lub podmiotów, które będą figurować na liście, jaką na te potrzeby będzie prowadził minister ds. wewnętrznych – odpowiedzialność będzie miała charakter obiektywny. Naruszenie obowiązku zamrożenia środków będzie skutkować nałożeniem kary administracyjnej do 20 mln zł. Badaniu nie będzie polegała kwestia świadomości, a tym bardziej winy.
Natomiast w przypadku szerokiego wachlarza innych ograniczeń wskazanych w Rozporządzeniach sankcyjnych – ich naruszenie będzie stanowiło przestępstwo umyśle, zagrożone szczególnie surową karą, tj. pozbawienia wolności orzekaną w minimalnym wymiarze 3 lat. Tak surowe zagrożenie karne charakteryzuje zbrodnie.
INTELEKTUALNA KASKADA – CO WŁAŚCIWIE JEST ZAKAZANE
Odkodowanie, jakie zachowanie może stanowić przestępstwo, nie jest oczywiste. Ustawa sankcyjna nie opisuje tych zachowań, lecz odwołuje się do Rozporządzeń sankcyjnych. Taka metoda jest dopuszczalna, zwłaszcza jeżeli ustawodawca decyduje, że naruszenie prawnego obowiązku zachowania powinno podlegać ocenie prawno-karnej.
Oznacza to, że rekonstrukcja zachowania zabronionego jako przestępstwo powinna odbywać się łącznie na podstawie przepisu karnego ustawy sankcyjnej oraz przepisów Rozporządzeń sankcyjnych ustanawiających zakazy.
Konkretnie – po pierwsze – należy zweryfikować, w przepisie ustawy, jakie przepisy Rozporządzeń sankcyjnych zostały wskazane w nim wskazane. Następnie należy sięgnąć do właściwego przepisu Rozporządzenia, aby ustalić treść zakazu (ograniczenia w handlu).
Na tym jednak niekoniecznie musi kończyć się zabieg dekodowania, co stanowi przestępstwo. Wiele z przepisów Rozporządzeń sankcyjnych określa – w ramach wyjątku – w jakich sytuacjach utrzymanie lub nawiązanie relacji handlowej jest dopuszczalne. Przykładowo – Rozporządzenia wskazują na względy humanitarne, sanitarne lub cyberbezpieczeństwa osób niepowiązanych z rządem rosyjskim lub białoruskim. W zakresach wyjątków nie będzie dochodziło do popełnienia przestępstw. Należy jednak pamiętać, że Rozporządzenia sankcyjne nie zawsze ustanawiają wyjątki. Jednocześnie – załączniki do Rozporządzeń sankcyjnych, które określają listy np. produktów, którymi obrót jest zakazany.
Dopiero po połączeniu wszystkich tych elementów – możliwe jest określenie, jakie zachowanie jest zabronione jako przestępstwo, a jakie nie powinno rodzić ryzyka zarzutu karnego.
Należy także podkreślić, że działania zmierzające do ominięcia zakazów unijnych także będą stanowiły przestępstwo.
KTO BĘDZIE PONOSIŁ ODPOWIEDZIALNOŚĆ? OSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA TRANSAKCJĘ
Zgodnie z podstawowymi zasadami prawa karnego – odpowiedzialność za przestępstwo ponosi ten, kto dopuści się konkretnego zachowania stanowiącego zakaz lub ograniczenie w relacjach handlowych z Rosja lub Białorusią.
Jednakże – zgodnie z ustawą sankcyjną – jeżeli konkretna transakcja lub czynność stanowiąca naruszenie sankcji unijnej nastąpi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej – odpowiedzialność poniesie osoba, co do której zostanie ustalone, że była odpowiedzialna za zawarcie transakcji.
Ustawa nie precyzuje, w jaki sposób należy rozumieć „osobę odpowiedzialną za transakcję”. Nie można wykluczyć, że w praktyce będzie nią nie tylko osoba, której nazwisko będzie figurowało na umowie, ale także ta, która realnie podjęła decyzję o zawarciu transakcji lub dokonaniu czynności objętej zakazem.
PRZESTĘPSTWO SPROWADZANIA WĘGLA Z ROSJI LUB BIAŁORUSI
Wprowadzanie i przemieszczanie na terytorium Polski węgla pochodzącego z Rosji lub Białorusi będzie zakazane, a za jego naruszenie będą groziły kary pieniężne, a także kara pozbawienia wolności. Naruszenie zakazu będzie przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności minimum lat 3. Jak w przypadku naruszenia sankcji unijnych – odpowiedzialność karną będą mogły ponosić osoby uznane za odpowiedzialne za transakcję związaną ze sprowadzeniem lub przemieszczaniem węgla pochodzącego z Białorusi lub Rosji.
Jednocześnie – w przypadku naruszenia embarga na węgiel – kara administracyjna do 20 mln zł zostanie nałożona na podmiot lub osobę, która zostanie uznana przez administrację skarbową za naruszyciela.
NOWE OBOWIĄZKI W ZAKRESIE OBROTU WĘGLEM I KARY ZA ICH NARUSZENIE
Dla zapewnienia przestrzegania zakazów dotyczących obrotu węglem z Rosji lub Białorusi – na przedsiębiorców zajmujących się w ramach prowadzanej działalności sprowadzaniem lub transportem węgla – zostaną nałożone nowe obowiązki. Konkretnie – przedsiębiorcy będą obowiązani do należytego dokumentowania źródła pochodzenia węgla oraz dat jego sprowadzenia do Polski lub przemieszczania, i do przechowywania dokumentacji przez co najmniej 5 lat, na wypadek żądania udostępnienia do wglądu dokumentacji przez administrację skarbową.
W relacjach biznesowych – przedsiębiorca zajmujący się obrotem węglem, będzie obowiązany przekazywać kontrahentowi informację dotyczącą m.in. pochodzenia węgla, składając w tym celu oświadczenie, którego elementy składowe wyraźnie określa ustawa.
Niedopełnienie obowiązków związanych z należytym dokumentowaniem pochodzenia węgla a także ze składaniem oświadczeń będzie zagrożone administracyjną karą pieniężną do 10 mln zł.
OŚWIADCZENIE SKŁADANE POD RYGOREM ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ
Natomiast oświadczenie składane przez przedsiębiorcę wobec kontrahenta będzie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. Innymi słowy – złożenie oświadczenia, które będzie zawierać informacje nieprawdziwe będzie stanowiło przestępstwo zagrożone – jak w przypadku przestępstwa fałszywych zeznań – do 8 lat pozbawienia wonności.
WYŁĄCZENIE PRZYWILEJU STOSOWANIA USTAWY ŁAGODNIEJSZEJ
Ustawa sankcyjna wprowadza wyjątek od zasady stosowania przepisów względniejszych. Zgodnie z tą zasadą w przypadku, kiedy między momentem popełnienia przestępstwa a chwilą osądzania osoby za jej czyn ustawa karna uległa zmianie, należy rozważyć, która ustawa jest względniejsza dla sprawcy i na tej podstawie wydać wyrok. Dotyczy to także sytuacji, w której w chwili orzekania określone zachowanie nie jest już przestępstwem.
Od tej zasady możliwie są jednak wyjątki. Dotyczy to w szczególności tzw. ustaw karnych czasowych, które przyjmowane są na czas normalizacji warunków życia społecznego, ekonomicznego lub politycznego, zaburzonych w wyniku np. wojny, i które – na czas przywracania porządku – czynią z oznaczonych zachowań przestępstwa, co ma służyć skuteczniejszej realizacji zamierzonego celu.
Na gruncie ustawy sankcyjnej wyjątek ten oznacza, że jeżeli w chwili orzekania o odpowiedzialności karnej za naruszenie sankcji unijnej, rozporządzenie unijne, które wprowadziło sankcję, nie będzie już obowiązywać, to nadal będzie istniała możliwość skazania za naruszenie, które miało miejsce w czasie obowiązywania zakazu.
Uregulowanie to ma na celu uniknięcie bezkarności osób, które dopuszczą się naruszeń, lecz które będą sądzone w czasie, kiedy naruszenia nie będą już bezprawne.
Innymi słowy – należy pamiętać, że w przypadku złamania ograniczenia, nieskuteczna będzie obrona oparta na argumencie stosowania ustawy względniejszej.
NOWY OBSZAR RYZYKA (COMPLIANCE SANKCYJNE)
Ustawa sankcyjna trafiła już do Senatu i zapewne będzie dyskutowana na najbliższym posiedzeniu. W przypadku jej podpisania przez Prezydenta RP – ustawa wejdzie w życie w dniu następującym po dniu, kiedy zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw.
W perspektywie wejścia w życie ustawy sankcyjnej w dość krótkim czasie, warto dokonać analizy profilu własnej działalności celem weryfikacji, czy nie zachodzi ryzyko, że do oznaczonej działalności lub jego wycinka znajdują zastosowanie ograniczenia wynikające z regulacji unijnych, i w związku z tym – czy nie powstaje ryzyko odpowiedzialności karnej.
Weryfikacja nie powinna jednak być jednorazowa. Zagadnienie odpowiedzialności za naruszenie sankcji i embarga lub innych obowiązków z nimi związanych – mogą być bardzo dotkliwe dla przedsiębiorstwa lub przedsiębiorcy. Jest to więc nowy obszar ryzyka, którym należy właściwie zarządzić, w tym zastanowić się, jak zorganizować procesy operacyjne w ramach prowadzonej działalności, aby nie doszło do naruszenia obowiązujących ograniczeń w handlu z Rosją i Białorusią.
W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami prosimy o kontakt z Aleksandrą Stępniewską z zespołu prawa karnego w biznesie.
24 березня 2022 року набув чинності Закон України „Про організацію трудових відносин в умовах воєнного стану” № 2136-IX від 15 березня 2022 року (надалі – „Закон №2136„), який передбачив особливості врегулювання трудових відносин в період воєнного стану в Україні.
Згідно з пунктом 2 розділу „Прикінцеві положення” Закону №2136, главу XIX „Прикінцеві положення” Кодексу законів про працю України (надалі – „КЗпПУ„) було доповнено положеннями, відповідно до яких під час дії воєнного стану, введеного відповідно до Закону України „Про правовий режим воєнного стану”, діють обмеження та особливості організації трудових відносин, встановлені Законом №2136. Таким чином, на період дії воєнного стану в деяких питаннях трудових відносин застосовуються норми Закону №2136, а не норми КЗпПУ.
Форма укладення трудового договору та випробування
Відповідно до статті 2 Закону №2136, у період дії воєнного стану сторони за згодою визначають форму трудового договору. Таким чином, тимчасово не діють норми статті 24 КЗпПУ, відповідно до яких трудовий договір укладається, як правило, в письмовій формі.
Додатково Законом №2136 було змінено норми статті 26 КЗпПУ стосовно заборони випробовування при прийнятті на роботу для певної категорії працівників (зокрема, осіб, які не досягли вісімнадцяти років, вагітних жінок; одиноких матерів, які мають дитину віком до чотирнадцяти років або дитину з інвалідністю, тощо), а саме: при укладенні трудового договору в період дії воєнного стану умова про випробування працівника під час прийняття на роботу може встановлюватися для будь-якої категорії працівників.
Крім того, за Законом №2136 роботодавець може укладати з новими працівниками строкові трудові договори у період дії воєнного стану або на період заміщення тимчасово відсутнього працівника, у тому числі, у випадках фактичної відсутності працівників, які евакуювалися в іншу місцевість, перебувають у відпустці, простої, тимчасово втратили працездатність або місцезнаходження яких тимчасово невідоме.
Істотна зміна умов праці
Статтею 3 Закону №2136 передбачено, що у період дії воєнного стану роботодавець має право перевести працівника на іншу роботу, не обумовлену трудовим договором, без його згоди (крім переведення на роботу в іншу місцевість, на території якої тривають активні бойові дії). При цьому, норми 32 КЗпПу про двомісячний строк попередження працівника про зміну істотних умов праці не застосовуються.
Обов’язковими умовами для змін істотних умов праці є:
така праця повинна бути не протипоказана працівникові за станом здоров’я,
зміна умов має бути здійснена лише для відвернення або ліквідації наслідків бойових дій, а також інших обставин, які ставлять або можуть поставити під загрозу життя чи нормальні життєві умови людей; та
виконана робота за зміненими умовами праці повинна бути оплачена, але не нижче, ніж в розмірі середнього заробітку за попередньою роботою.
Робочий час та час відпочинку
Відповідно до Закону №2136, у період дії воєнного стану не застосовуються норми статті 53 (тривалість роботи напередодні святкових, неробочих і вихідних днів), частини першої статті 65 (граничні норми застосування надурочних робіт), частин третьої – п’ятої статті 67 (перенесення вихідних днів) та статей 71-73 (святкові і неробочі дні) КЗпПУ.
Слід відмітити, що у період воєнного стану нормальна тривалість робочого часу працівників не може перевищувати 60 годин на тиждень, а для працівників, яким відповідно до законодавства встановлюється скорочена тривалість робочого часу (наприклад, відповідно до статті 51 КЗпПУ – для працівників віком від 16 до 18 років, працівників, що задіяні на роботах зі шкідливими умовами праці, тощо), тривалість робочого часу не може перевищувати 50 годин на тиждень.
При цьому, час початку і закінчення щоденної роботи (зміни) визначається роботодавцем, а тривалість щотижневого безперервного відпочинку може бути скорочена до 24 годин (у порівнянні з нормами статті 70 КЗпПУ, яка встановлює, що тривалість щотижневого безперервного відпочинку повинна бути не менш як 42 години).
Відпустки
Важливими нововведеннями Закону №2136 у сфері законодавчого регулювання відпусток є:
право роботодавця відмовити працівнику у наданні будь-якого виду відпусток (крім відпустки у зв’язку вагітністю та пологами та відпустки для догляду за дитиною до досягнення нею трирічного віку), якщо такий працівник залучений до виконання робіт на об’єктах критичної інфраструктури; та
право роботодавця на прохання працівника надавати йому відпустку без збереження заробітної плати без обмеження строку, встановленого частиною першою статті 26 Закону України „Про відпустки”.
Призупинення трудового договору
Новелою в трудовому законодавстві є положення статті 13 Закону №2136 про призупинення трудового договору. Так, за Законом №2136, призупинення дії трудового договору – це тимчасове припинення роботодавцем забезпечення працівника роботою і тимчасове припинення працівником виконання роботи за укладеним трудовим договором. Дія трудового договору може бути призупинена у зв’язку з військовою агресією проти України, що виключає можливість надання та виконання роботи.
Як зазначило Міністерство економіки України в своєму коментарі до закону України від 15 березня 2022 р. № 2136-ІX „Про організацію трудових відносин в умовах воєнного стану” (коментар від 23 березня 2022 року), головною умовою призупинення трудового договору є абсолютна неможливість для роботодавця надавати, а для працівника – виконувати роботу. Тобто не може бути підставою для призупинення трудових відносин будь-яка відсутність роботи або простій. Слід відмітити, що призупинення дії трудового договору не тягне за собою припинення трудових відносин, а отже, дотримання інших умов трудового договору (зокрема, наприклад щодо конфіденційності інформації або прав інтелектуальної власності) є обов’язковим.
Законом №2136 не встановлений ані порядок оформлення призупинення трудового договору ані строки для надання відповідного повідомлення про призупинення дії трудового договору, При цьому, Законом №2136 передбачено, що роботодавець та працівник за можливості мають повідомити один одного у будь-який доступний спосіб. Таким чином, ініціатором призупинення трудового договору може бути як роботодавець, так і працівник. Враховуючи, що в багатьох випадках трудові договори були укладені до дати введення воєнного стану в Україні (тобто, в письмовій формі), на нашу думку, призупинення дії трудового договору також потребує оформлення в письмовій формі (наприклад, письмовим повідомленням відповідній стороні, додатковою угодою до трудового договору (контракту) або електронним листом).
Слід відмітити, що за Законом №2136, відшкодування заробітної плати, гарантійних та компенсаційних виплат працівникам на час призупинення дії трудового договору у повному обсязі покладається на державу, що здійснює військову агресію проти України. Але роботодавцям слід звернути увагу, що наразі відсутній порядок та механізм такого відшкодування. Крім того, у випадку не нарахування заробітної плати постає питання сплати єдиного внеску на загальнообов’язкове державне соціальне страхування (надалі – „ЄСВ„), оскільки, на думку Міністерства економіки України, якщо у випадку призупинення трудового договору роботодавець призупиняє сплату заробітної плати, немає підстав нараховувати ЄСВ. В той же час, на даний момент відсутні будь-які додаткові роз’яснення з боку податкових органів, яким чином має бути відображена підстава несплати ЄСВ у випадку призупинення трудового договору.
Розірвання трудового договору
Розірвання трудового договору за ініціативою працівника
За Законом №2136, працівник може розірвати трудовий договір за власною ініціативою без двотижневого строку попередження у зв’язку з веденням бойових дій в районах, в яких розташоване підприємство, установа, організація, а також загрозою для життя і здоров’я працівника. В такому випадку працівник може розірвати трудовий договір за власною ініціативою у строк, зазначений у його заяві.
Виняток становлять випадки примусового залучення працівника до суспільно-корисних робіт в умовах воєнного часу, а також якщо такий працівник залучений до виконання робіт на об’єктах віднесених до критичної інфраструктури. За Законом України „Про критичну інфраструктуру” № 1882-IX від 16 листопада 2021 року об’єктами критичної інфраструктури є об’єкти інфраструктури, системи, їх частини та їх сукупність, які є важливими для економіки, національної безпеки та оборони, порушення функціонування яких може завдати шкоди життєво важливим національним інтересам, зокрема, об’єкти енергозабезпечення та водопостачання, об’єкти транспортного забезпечення та інформаційних комунікацій, об’єкти хімічної промисловості та охорони здоров’я тощо.
Розірвання трудового договору за ініціативою роботодавця
У період дії воєнного стану допускається звільнення працівника з ініціативи роботодавця у період його тимчасової непрацездатності, а також у період перебування працівника у відпустці (крім відпустки у зв’язку вагітністю та пологами та відпустки для догляду за дитиною до досягнення нею трирічного віку) із зазначенням дати звільнення, яка є першим робочим днем, наступним за днем закінчення тимчасової непрацездатності, зазначеним у документі про тимчасову непрацездатність, або першим робочим днем після закінчення відпустки.
У випадку виникнення будь-яких питань, звертайтесь, будь ласка до керуючого партнера Євгенія Дейнеко або партнера Андрія Оленюка.
WKB uplasowała się w czołówce najlepszych kancelarii prawnych w Polsce, którą w tym roku po raz pierwszy przygotował miesięcznik Forbes. Dzięki rekomendacjom naszych klientów i prawników innych kancelarii znaleźliśmy się na 3 miejscu (biorąc pod uwagę polskie kancelarie) i 9 (biorąc pod uwagę kancelarie sieciowe) miejscu zestawienia wśród 101 ocenianych kancelarii. Celem publikacji jest zestawienie firm, które oferują usługi najwyższej jakości.
Lista powstała w oparciu o odpowiedzi skierowane do ponad 15 tys. ekspertów, pracujących w kancelariach oraz w działach prawnych przedsiębiorstw, w różnych dziedzinach prawa.
Nasza kancelaria otrzymała wyróżnienie w następujących obszarach:
„Dziękujemy wszystkim, którzy doceniają naszą codzienną pracę. Dokładamy najwyższych starań, aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie i budować trwałe relacje z klientami i rynkiem prawniczym. Dziękujemy też całemu zespołowi WKB, który z pełnym zaangażowaniem wspiera naszych Klientów. Wierzymy, że udało nam się zgromadzić świetnych prawników, którzy skutecznie łączą interdyscyplinarne kompetencje – pozwoliło nam to wysoko uplasować się w zestawieniu Forbesa” – podkreśla dr Jerzy Baehr, partner zarządzający WKB.
Zestawienie „Najlepsze Kancelarie Polska 2022” – „Poland’s Best Law Firms 2022” jest przygotowywane wspólnie przez miesięcznik Forbes oraz firmę badawczą Statista, która publikuje ogólnoświatowe rankingi i zestawienia firm we współpracy z renomowanymi partnerami medialnymi. Jest wiodącym dostawcą statystyk, danych istotnych dla biznesu, badań rynkowych oraz sondaży konsumenckich.
Troska o środowisko, społeczna odpowiedzialność biznesu i postępowanie zgodnie z zasadami ładu korporacyjnego są coraz częściej uznawane za ważne czynniki rynkowe, które mogą decydować o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstw. Coraz więcej konsumentów deklaruje bowiem, że w swoich wyborach zakupowych kieruje się troską o środowisko oraz zwraca uwagę na etyczną postawę producentów.
W mini cyklu „ESG a prawo konsumenckie” przedstawimy Państwu argumenty, dlaczego w prowadzeniu działalności należy troszczyć się nie tylko o środowiskowe, ale również konsumenckie aspekty prowadzenia biznesu.
Na podstawie celów zrównoważonego rozwoju przedstawionych w Agendzie 2030 wydanej przez ONZ można sformułować kierunki działania mające prowadzić do odpowiedzialnego udzielania kredytów. Ten temat podjęła również Komisja Europejska, przyjmując Plan działania: finansowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego . Plan określa pakiet działań, których wdrożenie i realizacja ma na celu ukierunkowanie przepływów kapitału celem osiągnięcia zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu.
KE chodzi tu o eliminowanie wykluczenia społecznego objawiającego się np. w dostępie do usług, infrastruktury informatycznej, godnej pracy, a także walkę z nadmiernym zadłużeniem. Zatem można spodziewać się, że w niedalekiej przyszłości instytucje udzielające kredytów konsumenckich działające na terytorium Unii Europejskiej będą musiały zmierzyć się z nowymi wyzwaniami, których celem będzie urzeczywistnianie celów zrównoważonego rozwoju. Przykładem takiego działania w odniesieniu do konsumentów są prace nad projektem nowej dyrektywy w sprawie umów o kredyt konsumencki , która niebawem powinna zostać uchwalona („Projekt nowej dyrektywy”). Poniżej przedstawiamy wybrane zagadnienia dotyczące kierunków rozwoju odpowiedzialnego kredytowania.
„POŻYCZKA W 15 MINUT BEZ ZBĘDNYCH FORMALNOŚCI” A RZETELNA OCENA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ KONSUMENTA?
Odformalizowanie i przyspieszenie procedury udzielania kredytów, a także ich całodobowa dostępność za pośrednictwem Internetu, niesie za sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki. Bez wątpienia szybkie uzyskanie pieniędzy bez wychodzenia z domu jest ogromnym ułatwieniem dla obu stron potencjalnej umowy. Pośpiech w analizie zdolności kredytowej konsumenta może jednak doprowadzić do udzielenia kredytu osobie, która w rzeczywistości nie jest w stanie spłacić zaciągniętego kredytu z odsetkami w terminach określonych w umowie. To z kolei może prowadzić do nadmiernego zadłużenia konsumentów. Wyniki badań z ostatnich lat pokazują, że wskazany problem jest poważny, a zadłużenie gospodarstw domowych w Europie wzrasta (na przestrzeni ostatnich lat – z 39% do 50% nominalnego PKB).
Co więcej, na transparentność procesu oceny zdolności kredytowej niekorzystnie wpływa obecne brzmienie art. 9 ustawy o kredycie konsumenckim , implementującego art. 8 dyrektywy w sprawie umów o kredyt konsumencki . Przepis pozostawia bowiem wiele wątpliwości praktycznych odnoszących się w głównej mierze do sposobów przeprowadzania oceny zdolności kredytowej, skutków negatywnego wyniku tej oceny oraz sankcji za niedopełnienie tego obowiązku. Na poziomie Unii Europejskiej rozpatrywany jest obecnie Projekt nowej dyrektywy, która ma stanowić odpowiedź na opisane problemy.
Przykładowo Projekt nowej dyrektywy doprecyzowuje, że ocena zdolności kredytowej ma być dokonywana z uwzględnieniem interesu konsumenta oraz na podstawie niezbędnych i proporcjonalnych informacji o dochodach konsumenta oraz wydatków i innych okoliczności finansowych i ekonomicznych. Jednocześnie ustawodawca unijny wskazuje, że żądanie informacji nie może wykraczać poza to, co jest konieczne do przeprowadzenia takiej oceny.
WIEK, NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ, POCHODZENIE ETNICZNE, CZYLI KILKA SŁÓW O DYSKRYMINACJI W UDZIELANIU KREDYTÓW KONSUMENCKICH
Odpowiedzialne kredytowanie wymaga zwalczania wszelkiego rodzaju nierówności. W Projekcie nowej dyrektywy oraz obowiązujących unijnych programach soft law wyraźnie wskazuje się na zakaz stosowania jakiejkolwiek dyskryminacji. Niedopuszczalność takich ograniczeń wynika wprost z Europejskiego kodeksu dobrego postępowania w zakresie udzielania mikrokredytów , gdzie wskazano, że kredytodawcy wykorzystujący algorytmy w procesie zawierania umów o kredyt powinni wykluczyć potencjalnie dyskryminujące zmienne takie jak rasa, pochodzenie etniczne, płeć, wiek, niepełnosprawność, przynależność polityczna, orientacja seksualna i religia z algorytmu, nawet jeżeli korelują one z prawdopodobieństwem spłaty.
Odmowa udzielenia kredytu oparta wyłącznie o w/w czynniki może prowadzić do nieuzasadnionego wykluczenia finansowego. Nierówne warunki w dostępie do usług kredytowych sprawiają z kolei, że osoby borykające się z takim problemem często podejmują nieracjonalne decyzje zawierając umowy kredytu na bardzo niekorzystnych warunkach.
Ryzyko dyskryminacji powstaje również przy automatyzacji procesu podejmowania decyzji na podstawie nieprzejrzystych algorytmów . W związku z tym w Europejskim kodeksie dobrego postępowania w zakresie udzielania mikrokredytów zobligowano kredytodawców wykorzystujących algorytmy w procesie zawierania umów o kredyt do udokumentowania i poddania ocenie powodów zastosowania tego rozwiązania.
PODSUMOWANIE
Ograniczona wiedza konsumentów na temat finansów sprawia, że ustawodawca europejski dąży do zapewnienia im ochrony poprzez nakładanie odpowiednich obowiązków na określone podmioty rynku finansowego. Przestrzeganie przez kredytodawców programów soft law oraz dostosowywanie swoich procesów do zmieniających się przepisów nie tylko znacznie zmniejsza ryzyko ewentualnych postępowań, ale daje również szansę kredytodawcom do prezentowania się na rynku jako podmiot odpowiedzialny i respektujący prawa konsumentów.
Idea zrównoważonego rozwoju zyskuje coraz większe znaczenie na arenie międzynarodowej, dlatego w dłuższej perspektywie prowadzenie działalności finansowej w duchu założeń ESG może przyczynić się do wypracowania przewagi konkurencyjnej na rynku. Podkreślamy jednak, że kierowanie twierdzeń o zrównoważoności danych produktów lub usług finansowych czy też przedsiębiorstw je oferujących musi mieć poparcie w rzeczywistości. W przeciwnym razie powstaje ryzyko postawienia przedsiębiorcy zarzutu stosowania nieuczciwej praktyki rynkowej, tzw. greenwashingu, o którym pisaliśmy w alercie nr 1.
KONTAKT
W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących odpowiedzialnego kredytowania lub tematyki ESG serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego, prawa bankowego i finansów: Augustynem Wróblem i Aleksandrą Hylą.
Керуючись нашою відданістю Україні та українському народу, ми вирішили поділитися своїми сторінками з нашими колегами з EVERLEGAL, юридичної фірми з Києва. Відтепер ми будемо публікувати підготовлені ними матеріали як на нашому сайті, так і в наших соціальних мережах. Роблячи це, ми не тільки дамо голос тим, хто зараз потребує нашої допомоги, але й дамо нашим клієнтам найповніші юридичні знання.
Юридична фiрма EVERLEGAL , заснована у 2015 році, є незалежною українською юридичною фірмою із секторальним фокусом, що входить до ТОП-10 юридичних фірм в Україні та складається з 50 юристів та адвокатів, які надають клієнтам високоякісні юридичні послуги. Експертиза та досвід EVERLEGAL підтверджується провідними позиціями в міжнародних рейтингах (Chambers Europe & Global, Legal 500 EMEA, IFLR1000, Best Lawyers) у практиках енергетики, корпоративного права та злиття і поглинання, трудового права, банківського та фінансового права, а також практики вирішення спорів. Їхня команда об’єднує зусилля і продовжує працювати, підтримувати армію, допомагати людям, які постраждали під час повномасштабної війни Росії проти України.
У першому інформаційному листi вiд EVERLEGAL ви можете знайти відповідi на актуальні питання трудового права, пiдготовленi у форматі Q&A (питання-відповідь) українською та англійською мовами.
Ми також раді вітати команду EVERLEGAL, яка підготувала інформацію:
Чи може роботодавець за своєю ініціативою звільнити працівника, якого мобілізовано під час воєнного стану?
Ні. Відповідно до частини 3 статті 119 Кодексу законів про працю України (КЗпП) за мобілізованим працівником (до закінчення особливого періоду або до дня фактичного звільнення такого працівника з військової служби) зберігаються місце роботи, посада і середній заробіток. Середній заробіток такого працівника розраховується відповідно до Порядку обчислення середньої заробітної плати, затвердженого постановою Кабінету Міністрів України № 100 від 8 лютого 1995 року.
Відповідно до статті 1 Закону України „Про оборону України”, особливий період настає з моменту оголошення рішення про мобілізацію чи з моменту введення воєнного стану в Україні та охоплює час мобілізації, воєнний час і частково відбудовний період після закінчення воєнних дій. 24 лютого 2022 Указами Президента України було введено воєнний стан та прийнято рішення про мобілізацію.
У трудовому законодавстві України є спеціальна підстава, що передбачає можливість звільнення працівника у разі його призову або вступу на військову службу (п. 3 ч. 1 ст. 36 КЗпП), однак вона не застосовується на строк особливого періоду.
2.Чи може роботодавець звільнити працівника, якого мобілізовано під час воєнного стану, у разі закінчення строку трудового договору (контракту)?
Ні. Протягом строку особливого періоду за таким працівником зберігаються місце роботи, посада і середній заробіток (частина 3 статті 119 КЗпП) навіть, якщо строк трудового договору (контракту) закінчився. Після закінчення особливого періоду роботодавець має право звільнити такого працівника.
Чи може роботодавець звільнити мобілізованого працівника у разі ліквідації підприємства?
Так. Ліквідація підприємства є підставою для звільнення, зокрема, мобілізованих працівників (пункт 1 частини 1 статті 40 КЗпП).
Законодавство не передбачає обов’язку роботодавця щодо працевлаштування таких мобілізованих працівників, проте роботодавець зобов’язаний забезпечити інші гарантії трудового законодавства, передбачені для випадків вивільнення працівників у зв’язку з ліквідацією (наприклад, попередити працівників про вивільнення за два місяці, подати до територіальних органів Державної служби зайнятості України інформацію про заплановане масове вивільнення, тощо).
Які дії повинен вчинити роботодавець у разі мобілізації керівника підприємства (директора)?
Директор повинен видати наказ (розпорядження) про передання повноважень директора його заступнику чи іншому працівнику на період відсутності директора, якщо можливість передачі повноважень передбачена статутом підприємства. Якщо такий працівник (заступник) не зазначений як „підписант” у Єдиному державному реєстрі юридичних осіб, фізичних осіб-підприємців та громадських формувань (Реєстр), варто додатково видати відповідну довіреність.
Якщо у статуті не передбачене право директора передати повноваження та у Реєстрі немає зазначення уповноваженої особи (підписанта), то для передання повноважень директора іншому працівнику необхідно буде прийняти рішення загальних зборів учасників (акціонерів) або наглядової ради (якщо їй належать такі повноваження). Якщо є така можливість, варто внести такого заступника або іншого працівника уповноваженою особою (підписантом) у Реєстр.
Передача його повноважень заступнику чи іншому працівнику не потребує внесення зміни директора або внесення змін до інформації щодо директора до Реєстру, оскільки мобілізований директор залишається на посаді.
Чи може роботодавець звільнити працівника, який уклав контракт добровольця територіальної оборони
Ні. За добровольцями територіальної оборони (за контрактом) зберігаються місце роботи, посада і середній заробіток (частина 3 статті 119 КЗпП). Якщо доброволець територіальної оборони не уклав відповідний контракт, то такі гарантії трудового законодавства на нього не поширюються.
Чи може роботодавець звільнити за „прогул” працівника, який не з’явився на робочому місці внаслідок ведення воєнних дій та пов’язаних з ними обставин?
Ні. Працівник, який не з’явився на робочому місці внаслідок ведення воєнних дій та пов’язаних з ними обставин, не підлягає звільненню за „прогул” (пункт 4 частини 1 статті 40 КЗпП).
Законодавство не передбачає прямої заборони звільнити за „прогул” працівника, який не з’явився на роботу на території, де не ведеться активних бойових дій. Проте, звільнення за „прогул” можливе лише за відсутності поважних причин. Зараз відсутнє офіційне тлумачення „поважних причин” в контексті воєнного стану, проте Державна служба України з питань праці не рекомендує звільняти працівників за „прогул” в умовах воєнного стану.
Які дії повинен вчинити роботодавець, якщо працівник не з’явився на робочому місці внаслідок ведення воєнних дій та пов’язаних з ними обставин?
Якщо працівники переїхали чи виїхали за кордон, займаються волонтерством або співпрацюють з територіальною обороною, але не підписали контракт, або у зв’язку з іншими обставинами, пов’язаними з воєнними діями, не можуть виконувати трудові обов’язки, то роботодавець має декілька варіантів щодо оформлення статусу таких працівників:
якщо роботодавцю НЕ відомі причини відсутності працівника
табелювати відсутність працівника умовним позначенням „НЗ” („відсутність з нез’ясованих причин”) або „І” („інші причини неявки”) та відповідно коригувати табель обліку використання робочого часу після встановлення того, що причини відсутності були поважними;
якщо роботодавцю відомо, що працівник відсутній внаслідок ведення воєнних дій та пов’язаних з ними обставин, але він не може виконувати трудові обов’язки
оформити оплачувані відпустки (щорічні, соціальні) або відпустки без збереження заробітної плати (за угодою сторін або ті, що надаються в обов’язковому порядку, відповідно до переліку та строків таких відпусток, передбачених законодавством);
якщо роботодавцю відомо, що працівник відсутній внаслідок ведення воєнних дій та пов’язаних з ними обставин, і він може повністю або частково виконувати трудові обов’язки
оформити дистанційну роботу працівника;
оформити переведення працівника на неповний робочий день;
встановити для працівника гнучкий робочий графік.
Які дії повинен вчинити роботодавець, якщо підприємство зупиняє роботу у зв’язку з воєнними діями
Роботодавець повинен оголосити простій (частина 1 статті 34 КЗпП). Час простою оплачується з розрахунку не нижче від двох третин тарифної ставки встановленого працівникові розряду (окладу) відповідно до частини 1 статті 113 КЗпП.
У випадку простою роботодавець може з урахуванням спеціальності і кваліфікації працівників та за їх згодою перевести їх:
на іншу роботу на тому ж підприємстві, в установі, організації на весь час простою;
на інше підприємство, в установу, організацію, але в тій самій місцевості на строк до одного місяця.
Навіть на час простою за мобілізованими працівниками та/або добровольцями територіальної оборони (за контрактом) зберігається місце роботи, посада і середній заробіток до закінчення особливого періоду.
У випадку виникнення будь-яких питань, звертайтесь, будь ласка до керуючого партнера Євгенія Дейнеко або партнера Андрія Оленюка.
Co jest transportem rzeczy w ramach pomocy humanitarnej? Czy potrzebne jest na niego zezwolenie?
To transport wykonywany pojazdami w celu udzielenia koniecznej pomocy i wsparcia ludziom w związku zaistnieniem kryzysu. Towary, które można przewieźć to wszelkie produkty mieszczące się w pojęciu koniecznej pomocy i wparcia ludziom. W przypadku wątpliwości, czy dany towar spełnia warunki dla transportu humanitarnego można wysłać stosowne zapytanie do lokalnych koordynatorów pomocy humanitarnej wyznaczonych przez Krajową Informację Skarbową.
Istnieje możliwość skorzystania z koordynacji pomocy humanitarnej oferowanej przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Ułatwia ono możliwość udzielenia i uzyskania pomocy humanitarnej i koordynuje te działania. Po przesłaniu zgłoszenia zajmuje się wszelkimi formalnościami celnymi wywozowymi lub tranzytowymi.
Dla transportu wykonywanego pojazdem drogowym o ciężarze mniejszym niż 2,5 tony nie wymagane jest żadne zezwolenie.
Co jest transportem towarów zarobkowym, a co niezarobkowym? Co to jest przewóz?
Przewóz co do zasady jest czynnością odpłatną, elementem wykonywanej działalności gospodarczej przez dany podmiot. Dla jego wykonywania w Polsce wymagane jest posiadanie odpowiednich licencji lub zezwoleń, w przypadku przewozu lotniczego również konieczność dysponowania odpowiednim certyfikatem (Certyfikat Przewoźnika Lotniczego). Dokument dotyczący przewozu drogowego wydaje starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy lub Główny Inspektor Transportu Drogowego, a lotniczego Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Przewóz co do zasady jest działalnością zarobkową. To znaczy, że musi posiadać walor finansowy, a podmiot który wykonuje przewóz musi osiągać z tego tytułu przychód.
Inna sytuacja ma miejsce, gdy mówimy o transporcie/przewozie niekomercyjnym. Zarówno transport drogowy jak i lotniczy, w zakresie w jakim nie jest to czynność komercyjna, może być wykonywany bez posiadania odpowiednich zezwoleń w tym zakresie (tzw. przewóz na potrzeby własne). Waloru komercyjnego przy tym nie nadajemy transportom, gdzie zleceniodawca pokrywa np. koszty paliwa. Taka sytuacja również będzie postrzegana jako czynność nieodpłatna, a tym samym nie wymagająca posiadania dodatkowych uprawnień..
Czy na wykonanie przewozu rzeczy na terenie Unii Europejskiej jest wymagane specjalne zezwolenie?
Tak. Dla wykonania takiego przewozu pomiędzy państwami członkowskimi wymagane jest posiadanie licencji wspólnotowej. Przewóz musi posiadać walor przewozu zarobkowego, aby licencja była konieczna. W przypadku, gdy przewóz drogowy jest wykonywany na potrzeby własne (niezarobkowo ale w ramach prowadzonej działalności) przedsiębiorca musi taką okoliczność zgłosić do organu nadzoru. Taka sama sytuacja odnosi się do niezarobkowych operacji lotniczych, wykonywanych przez przewoźnika lotniczego lub innego przedsiębiorcę. W tym drugim jednak wypadku konieczne jest również opracowanie szczególnych procedur, w tym procedur obejmujących różnice stosowane pomiędzy operacją o charakterze zarobkowym i niezarobkowym.
Obowiązek posiadania licencji nie obejmuje przewozów pojazdem silnikowym o masie poniżej 2,5 tony (do 22 maja 2022 r. poniżej 3,5 tony).
Jestem z Ukrainy, czy na wykonanie drogowego przewozu rzeczy z terenu Polski na teren Ukrainy potrzebne jest zezwolenie?
Tak. W takiej sytuacji konieczne jest posiadanie zezwolenia wydanego przez władze Polski. Takie zezwolenia są wydawane przez Główny Inspektorat Transportu Drogowego. W aktualnej sytuacji GITD stara się obsługiwać spływające wnioski całodobowo.
Czy chcąc wykonać drogowy transport humanitarny rzeczy, gdy nie posiadam działalności w Polsce, potrzebuję zezwolenia?
Co do zasady tak. Wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy przez zagraniczny podmiot niemający siedziby w Polsce wymaga posiadania zezwolenia. Powyższe obowiązuje również w sytuacji, gdy przejazd na danej trasie wykonywany jest bez towaru.
W sytuacji jednak, gdy ma być wykonany transport humanitarny, zezwolenie może nie być konieczne. W tej sprawie składa się wniosek do Głównego Inspektora Transportu Drogowego. Sam fakt wykonywania przez przewoźnika drogowego transportu drogowego, w ramach świadczenia pomocy humanitarnej czy medycznej, nie stanowi podstawy do zwolnienia z obowiązku uzyskania wymaganego zezwolenia. Zwolnienie takie następuje w drodze decyzji administracyjnej, wydawanej przez organ administracji. Do jej uzyskania potrzebne są określone dokumenty (patrz punkt 7).
Należy podkreślić, że w aktualnej sytuacji zwolnienia dla podmiotów z Ukrainy są wydawane w trybie przyśpieszonym. Kontakt z urzędem jest możliwy nawet po godzinach jego pracy.
Co w sytuacji, gdy jako podmiot z Polski planuję wykonać przewóz humanitarny do Ukrainy?
W takiej sytuacji również konieczne jest uzyskanie zwolnienia z zezwolenia na wykonanie przewozu z tym, że zwolnienie to dla podmiotów z Polski wydaje Ambasada Ukrainy.
Z aktualnych informacji wynika jednak, że w związku z wojną podmioty z Polski zostały w ogóle zwolnione z konieczności uzyskania takiego zezwolenia w przypadku transportu humanitarnego na teren Ukrainy. Kontakt z Ambasadą Ukrainy jest w tej sprawie możliwy w trybie całodobowym.
Jakie dokumenty są potrzebne dla uzyskania zwolnienia z konieczności uzyskania zezwolenia na humanitarny transport drogowy rzeczy?
Wniosek.
Oświadczenie od organizatora przewozu, wystawione nie później niż 7 dni przed datą jego rozpoczęcia.
Kopia statutu jednostki zlecającej wykonanie przewozu lub zaświadczenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego dla siedziby organizatora przewozu, w którym potwierdzono fakt organizowania takiego przewozu lub dokument potwierdzający, wystawiony przez przedstawicielstwo dyplomatyczne lub zagraniczny urząd konsularny albo przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej.
Jakie dane powinny znaleźć się w oświadczeniu organizatora przewozu humanitarnego i kto taki transport może zlecić?
Oznaczenie przedsiębiorcy, pojazdu oraz dni w jakich ten przewóz będzie wykonany, a także w przypadku, gdy będzie to przewóz międzynarodowy przejść granicznych, przez które będzie przejeżdżał. Oprócz tego konieczne jest wskazanie celu i zakresu przewozu. Jako potwierdzenie, należy dołączyć dokument, który potwierdza, że dana jednostka może taki transport organizować. Może to być:
kopia statutu jednostki zlecającej wykonanie przewozu;
zaświadczenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego dla siedziby organizatora przewozu, w którym potwierdzono fakt organizowania takiego przewozu;
dokument potwierdzający wystawiony przez przedstawicielstwo dyplomatyczne lub zagraniczny urząd konsularny albo przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej.
Organizatorem transportu, a tym samym wystawcą oświadczenia może być podmiot, który w swojej działalności może wykonywać również działalność humanitarną.
Kto może być kierowcą w drogowym transporcie humanitarnym?
Do niehandlowego przewozu pomocy humanitarnej, konieczne jest spełnienie jedynie wymogów obejmujących uprawnienia na dany typ pojazdu i kategorię, zgodnie z wymogami dotyczącymi kierujących pojazdami w ruchu drogowym.
Jeśli jednak przewóz towarów humanitarnych jest wykonywany zarobkowo, taka osoba musi dodatkowo posiadać zaświadczenie od lekarza o braku przeciwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania transportu, ukończone szkolenie i uzyskać specjalną kwalifikację do wykonywania transportu.
Troska o środowisko, społeczna odpowiedzialność biznesu i postępowanie zgodnie z zasadami ładu korporacyjnego są coraz częściej uznawane za ważne czynniki rynkowe, które mogą decydować o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstw. Coraz więcej konsumentów deklaruje bowiem, że w swoich wyborach zakupowych kieruje się troską o środowisko oraz zwraca uwagę na etyczną postawę producentów.
W mini cyklu „ESG a prawo konsumenckie” przedstawimy Państwu argumenty, dlaczego w prowadzeniu działalności należy troszczyć się nie tylko o środowiskowe, ale również konsumenckie aspekty prowadzenia biznesu.
CZY KONSUMENCI RZECZYWIŚCIE MOGĄ WPŁYWAĆ NA REALIZACJĘ CELÓW ESG?
W 2 części naszej serii wskazywaliśmy, że zainteresowanie konsumentów możliwością osobistego zaangażowania się w działania służące zapewnieniu neutralności klimatycznej, ochrony zasobów naturalnych i bioróżnorodności staje się coraz bardziej powszechne . Zatem jednym z wyzwań, jakie przed ustawodawcą postawią społeczeństwa obywatelskie, będzie zapewnienie konsumentom środków prawnych pozwalających im na odgrywanie aktywnej roli w procesie zrównoważonej transformacji. W związku z tym można zadać pytanie, w jakim stopniu już obowiązujące przepisy umożliwiają konsumentom rzeczywiste wpływanie na osiągnięcie założeń ESG, i o jakich instrumentach prawnych ewentualnie jest tutaj mowa.
Głównym obszarem, w którym konsumenci mogą wpływać na kształt i realizację norm ESG jest zrównoważona konsumpcja, czyli taka, która dąży do optymalnego korzystania z dostępnych zasobów naturalnych, dóbr i usług przez społeczeństwo. Celem zrównoważonej konsumpcji jest zaspokojenie potrzeb i podniesienie jakości życia w wymiarze lokalnym i globalnym, przy jednoczesnym uwzględnianiu interesów przyszłych pokoleń. W uproszczeniu chodzi po prostu o to, aby konsumować w sposób odpowiedzialny zamiast ulegać konsumpcjonizmowi.
Aby móc podejmować zrównoważone środowiskowo decyzje, społeczeństwo musi jednak dysponować odpowiednimi narzędziami. Dla konsumentów takim narzędziem jest przede wszystkim obowiązek informacyjny nałożony na przedsiębiorców. Dzięki niemu, o ile został prawidłowo zrealizowany, konsument powinien uzyskać wiedzę niezbędną do podjęcia optymalnej decyzji co do nabycia towaru lub usługi. Nałożenie obowiązków informacyjnych na przedsiębiorców wynika z potrzeby zapewnienia ochrony słabszym uczestnikom obrotu gospodarczego (tj. konsumentom) poprzez zrównoważenie asymetrii informacyjnej i osiągnięcie możliwie pełnej transparentności przy zawieraniu umów.
Znaczenie informacji jest coraz mocniej akcentowane przez podmioty tworzące i stosujące prawo.
Obecny zakres obowiązku informacyjnego nałożonego na przedsiębiorców na podstawie ustawy o prawach konsumenta nie obejmuje jednak informacji o zrównoważoności produktów (takich jak ich trwałość, możliwość naprawy lub ulepszenia). Niemniej rola informacji została dostrzeżona przez Komisję Europejską w dokumentach takich jak Europejski Zielony Ład , Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym czy Nowy program na rzecz konsumentów . Biorąc pod uwagę, że na krajową politykę ochrony konsumentów mają wpływ również trendy unijne, można spodziewać się, że w najbliższym czasie zostaną podjęte odpowiednie działania w tym zakresie. Z postulatów KE wynika, że planowany jest m.in. przegląd dyrektywy o prawach konsumenta polegający
na dodaniu obowiązku poinformowania konsumenta o szacowanym okresie użytkowania produktu, możliwości jego naprawy i recyklingu.
W CZYM INFORMACJA MOŻE SIĘ PRZYDAĆ KONSUMENTOM I PRZEDSIĘBIORCOM?
Obowiązek informacyjny wydaje się stosunkowo prostym sposobem stymulowania zmiany produkcji i konsumpcji na bardziej zrównoważoną. Również społeczne i środowiskowe oczekiwania konsumentów mogą być siłą sprawczą, wymuszającą na przedsiębiorcach produkcję towarów w zrównoważony sposób.
Przedsiębiorcy prowadzący swoją działalność w sposób zrównoważony, oferujący produkty trwałe, możliwe do naprawy czy zasobooszczędne powinni zatem rozważyć możliwość dostarczania konsumentom szerszego zakresu informacji niż wyłącznie ten wymagany przez obowiązujące przepisy prawne. Informacje przekazywane na etapie dokonywania wyboru przez konsumenta mogą bowiem wpłynąć na zawarcie umowy. Skoro konsumenci chcą dokonywać coraz bardziej odpowiedzialnych wyborów zakupowych, to inicjatywa przedsiębiorcy dotycząca przekazywania tego typu informacji może przynosić korzyści obu stronom umowy. Po pierwsze umożliwi konsumentowi wybór produktu zrównoważonego, zaś po drugie wpłynie na przewagę konkurencyjną przedsiębiorcy, który ten produkt oferuje.
Kluczowe jest jednak, aby przekazywane informacje były jasne, pełne i prawdziwe. Chęć maksymalizacji zysku może bowiem doprowadzić do stosowania przez przedsiębiorców nieuczciwych praktyk rynkowych takich jak greenwashing, o którym szerzej pisałyśmy w pierwszej części naszego cyklu. Wyzwanie polega zatem nie tylko na dostarczaniu konsumentom informacji na temat zrównoważonego charakteru towarów i usług, ale również na zapewnieniu wiarygodności tych danych.
W tym zakresie możliwym rozwiązaniem dla przedsiębiorców jest stosowanie określonych certyfikatów i ekoznaków zamiast autorskich oznaczeń na etykietach, których konsument nie może zweryfikować. Takie metody oznaczania danych aspektów zrównoważoności produktów mogą być istotnym elementem promocji dla przedsiębiorcy. Ponadto dają konsumentowi gwarancję, że dany produkt posiada określoną cechę, zabezpieczając w ten sposób przedsiębiorcę przed ewentualnym zarzutem stosowania greenwashingu. Przykładowo procedura dotycząca oznakowania ekologicznego UE została przewidziana w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 66/2010 , przy czym skorzystanie z niej
ma charakter dobrowolny.
Wyważając interesy przedsiębiorców i konsumentów należy również pamiętać, aby przekazywane informacje nie powodowały „przeciążenia informacyjnego”. Nadmiar informacji (np. gdy oprócz informacji istotnych dla podjęcia decyzji podawane są informacje dodatkowe, o mniejszym znaczeniu), może utrudnić ich odbiór i być tak samo niekorzystny jak ich niedobór.
ROLA CYFRYZACJI W DĄŻENIU DO ZRÓWNOWAŻONEJ KONSUMPCJI
Duży potencjał w dążeniu do zrównoważonej konsumpcji mają nowoczesne technologie umożliwiające digitalizację informacji o produkcie. Tak zwane cyfrowe paszporty mogą stanowić źródło cennych informacji dla konsumenta. Mowa tu o danych dotyczących pochodzenia produktu, jego składu, możliwości naprawy i demontażu czy postępowania z nim po zakończeniu eksploatacji.
Cyfrowe paszporty stanowią szansę na dostarczanie konsumentom całego wachlarzu informacji istotnych z perspektywy podjęcia zrównoważonej decyzji o zakupie – przedsiębiorcy nie ogranicza bowiem mała powierzchnia etykiety. Cyfryzacja może (lub wręcz powinna) zatem przyczynić się do zwiększenia przejrzystości przekazywanych informacji. Przykładowo na etykietach sprzętu AGD już pojawiły się kody QR do internetowej karty produktu w bazie EPREL (European Product Database for Energy Labelling), która zbiera dane o etykietach energetycznych produktów. Po zeskanowaniu takiego kodu konsument może zweryfikować dane techniczne urządzenia, które są dostępne w języku angielskim.
PODSUMOWANIE
Rozszerzenie obowiązku informacyjnego wobec konsumentów o informacje na temat zrównoważonego charakteru towarów i usług należy uznać za właściwy kierunek zmierzający do realizacji celów ESG. Warto mieć także na uwadze, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby przedsiębiorcy już teraz dobrowolnie podawali tego typu informacje, chociażby w celu zwiększenia popytu na oferowane przez siebie towary. Informacje te muszą być jednak prawdziwe, pełne i rzetelne. Zapewnienie konsumentom możliwości dokonywania świadomych wyborów, również pod kątem ich wpływu na środowisko, ostatecznie przynosić będzie korzyści dla całego społeczeństwa.
KONTAKT
W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących obowiązków informacyjnych lub tematyki ESG serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi prawniczkami z zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego: Dorotą Karczewską,Anną Grzybowską i Aleksandrą Hylą oraz ofertą zespołu ESG.
Istotne znaczenie dla osób i instytucji organizujących wsparcie na rzecz obywateli Ukrainy mają uwarunkowania wynikające z prawa podatkowego. Dlatego w ramach zainicjowanego cyklu publikacji w formule Q&A rozpoczynamy od wybranych, praktycznych zagadnień podatkowych.
Czy ukraińscy uchodźcy będą musieli zapłacić podatek od otrzymywanych darowizn?
Wbrew pierwotnym założeniom ustawodawcy, darowizny otrzymane przez obywateli Ukrainy nie będą objęte zwolnieniem od podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że – tak jak dotychczas – otrzymanie darowizny nie będzie się wiązało z koniecznością zapłaty podatku od spadków i darowizn wówczas, gdy wartość świadczenia (pieniężnego lub rzeczowego) nie przekroczy 4 902 zł w ciągu pięciu lat. W przypadku obdarowania czteroosobowej rodziny wartość świadczenia wolnego od podatku wyniesie zatem 19 608 zł (po 4 902 zł na każdą osobę). Wyższe limity obowiązują w przypadku ewentualnych darowizn od osób spokrewnionych, a te otrzymane od najbliższej rodziny – przy spełnieniu odpowiednich warunków – mogą w ogóle być zwolnione z opodatkowania. W pozostałych przypadkach przekazane darowizny będą co do zasady podlegać opodatkowaniu.
Czy pomoc humanitarna dla ukraińskich uchodźców będzie zwolniona z PIT?
Tak – zwolniona z PIT jest pomoc humanitarna, której uzyskanie wypełnia następujące cechy:
pomoc została otrzymana w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r., oraz
obywatel Ukrainy przybył do Polski w tym okresie z terytorium Ukrainy na skutek toczących się tam działań wojennych.
Zatem wcześniejsze przekazanie pomocy (przed 24 lutego) lub przekazanie jej po 24 lutego, ale osobie, która przybyła do Polski przed 24 lutego, takim zwolnieniem objęte nie będzie.
Czy przekazujący wsparcie na rzecz uchodźców ukraińskich może liczyć na jakieś ułatwienia/ulgi podatkowe?
Do kosztów uzyskania przychodów będzie można zaliczyć koszty wytworzenia lub cenę nabycia rzeczy lub praw, które zostały przekazane w formie darowizny, w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych w Ukrainie, na rzecz: (i) organizacji pożytku publicznego (lub równoważnych organizacji w Ukrainie), (ii) jednostkom samorządu terytorialnego, (iii) Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, (iv) podmiotom, które wykonują na terenie Polski lub Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego, o ile koszty wytworzenia lub wydatki poniesione na nabycie takich rzeczy lub praw nie zostały wcześniej zaliczone do kosztów podatkowych (również poprzez odpisy amortyzacyjne).
Należy zatem pamiętać, że do kosztów zaliczymy tylko wydatki na wytworzenie (cenę nabycia) rzeczy, które zostały przekazane na rzecz podmiotów wskazanych powyżej (to bardzo istotne, bo przekazanie innym podmiotom nie pozwoli zaliczyć darowizny do kosztów podatkowych), oczywiście przy założeniu, że nie zostały wcześniej zaliczone do kosztów podatkowych (np.: do kosztów nie zaliczymy wartości przekazanego samochodu, czy też komputera, który został już całkowicie zamortyzowany). Warto mieć przy tym na uwadze, że wartość darowizny przekazanej bezpośrednio uchodźcom ukraińskim nie będzie mogła być zaliczona do kosztów podatkowych.
Podatnicy powinni pamiętać o udokumentowaniu przekazania darowizny (pisemna umowa albo potwierdzenie przyjęcia rzeczy przez obdarowaną instytucję), tak aby w razie kontroli podatkowej być w stanie wykazać możliwość skorzystania z odliczenia.
Analogicznie do kosztów uzyskania przychodów można będzie zaliczyć wydatki z tytułu nieodpłatnych świadczeń dokonywanych przez podatników na rzecz wskazanych powyżej podmiotów, których celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych w Ukrainie. Zatem podatnik będzie mógł zaliczyć do kosztów np.: odpowiednią część wynagrodzenia swojego pracownika, który będzie pomagał fundacji w celu przeciwdziałania skutkom wojny na terytorium Ukrainy, np. przewożąc uchodźców do miejsca ich zakwaterowania. W tej sytuacji również rekomendujemy odpowiednie udokumentowanie takich działań.
Czy darowizny i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podmioty niosące pomoc uchodźcom będą stanowiły dla nich przychody do opodatkowania??
Nie. Wartość darowizn i nieodpłatnych świadczeń otrzymanych na cele związane
z przeciwdziałaniem skutkom wojny w Ukrainie przez (i) organizacje pożytku publicznego (lub równoważne organizacje w Ukrainie), (ii) jednostki samorządu terytorialnego, (iii) Rządową Agencję Rezerw Strategicznych, (iv) podmioty, które wykonują na terenie Polski lub Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. nie będzie opodatkowana.
W razie pytań prosimy o kontakt z Łukaszem Czekańskim, zarządzającym zespołem prawa podatkowego.
Kancelaria WKB po raz kolejny została wyróżniona w prestiżowym rankingu „Chambers Europe”. W tegorocznej edycji rekomendacje otrzymało 11 zespołów kancelarii, a nasi prawnicy zdobyli 16 wyróżnień indywidualnych.
Andrzej Wiercińskiznalazł się ponownie w gronie Senior Statespeople w kategorii Corporate/M&A: Mid-Market – najbardziej doświadczonych i zasłużonych dla rozwoju rynku i specjalizacji prawników.
Obecność w rankingu Chambers Europe jest dla nas zawsze wyróżnieniem , a także dodatkowym zobowiązaniem w stosunku do naszych Klientów – którzy obdarzyli nas swoim zaufaniem.
WKB otrzymała rekomendacje w następujących kategoriach:
„Aleksander Stawicki has more than excellent business orientation, is a perfect partner in complex and crucial projects while really helping to solve your problems.”
Bartosz Turno is a „reliable lawyer who perfectly combines theoretical knowledge with practice.„
The team is adept at handling all aspects of tender proceedings, assisting clients with subsequent appeals before the National Appeals Chamber, and is prominent in the energy and healthcare sectors.
Clients praise Jan Roliński for his „huge experience in public procurement law in large infrastructure projects in Poland.” Agnieszka Chwiałkowska is described as a „very dynamic lawyer”.
The team is adept at advising on highly sophisticated transactions involving issues relating to banking and finance, competition, labour, tax, IP (including the transfer of IP rights in highly regulated industries) insurance, real estate, restructuring (including distressed M&A), public procurement and energy, and they are a go-to practice for cross-border work.
Jerzy Baehris „a highly regarded regulatory expert in Poland,” a source confirms. Another client says that Maciej Szambelańczyk has huge knowledge and market recognition in renewables law,” adding that he „is flexible and listens to the client’s needs.”
As one client states, „they helped us a lot with the provisions which were new and not covered by court practice, which has a huge effect on the business aspect of the project.” Another adds „I have found the team proactive in getting things done.”
Interviewees highlight the law firm’s „client-oriented and active approach to transactions and cooperation,” adding: „The team is proactive and pragmatic.”
Sources describe Marcin as „solution and business-oriented.”
A client describes Michał as „always involved and available as well as very hard-working and dedicated,” adding: „We appreciate in particular his business-oriented thinking.”
Noted for offering support to investment groups, private equity firms and portfolio companies. Well placed to assist international law firms with no presence in Poland on cross-border deals.
„He understands the practical area of law as well as the theoretical. So he is very helpful in solving problems and always able to give some broader view and show broader aspects of the issue,”
„Agnieszka has an excellent overview of customer needs and is able to quickly focus on what is important. She has been an immense help in overall acquisition strategy and negotiations,” a client says.
Szczegółowe wyniki znajdą Państwo na stronie wydawcy.
Główne założenia zmian podatkowych, wprowadzonych od 1 stycznia 2022 r. w ramach programu Polski Ład, to wzrost kwoty wolnej od podatku, podwyższenie progu podatkowego oraz zniesienie możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku.
Zmiany te, jak zakładał ustawodawca, miały być neutralne lub korzystne podatkowo dla osób osiągających dochody na poziomie do 12.800 zł brutto miesięcznie.
Już na początku 2022 r. okazało się jednak, że zaliczki na podatek są wyższe niż te pobierane w odpowiednich miesiącach poprzedniego roku, co zaowocowało kolejnymi zmianami przepisów.
7 stycznia 2022 r. Minister Finansów wydał rozporządzenie w sprawie przedłużenia terminów poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Z kolei 10 marca 2022 r. weszła w życie ustawa zastępująca wspomniane rozporządzenie.
PRZEDŁUŻENIE TERMINÓW POBORU I PRZEKAZANIA ZALICZEK NA PIT
Skąd wzięły się zmiany?
Polski Ład przyniósł liczne zmiany w opodatkowaniu osób fizycznych, które miały istotny wpływ na wysokość wynagrodzenia pracowników oraz innych osób wykonujących pracę zarobkową.
Jedną z kluczowych zmian okazała się likwidacja prawa do odliczenia składki zdrowotnej od podatku, która w praktyce doprowadziła do faktycznego wzrostu obciążenia podatkowego w przypadku pracowników, osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, a także samych przedsiębiorców.
Zakładano, że dla większości podatników zmiany te okażą się korzystne lub co najmniej neutralne m.in. dzięki zastosowaniu takich rozwiązań jak:
podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30.000 zł,
podwyższenie progu skali podatkowej (tj. pułapu dochodu, po przekroczeniu którego stawka podatku wzrasta z 17% do 32%) do 120.000 zł, a ponadto
w przypadku osób, których przychody w skali roku mieszczą się w przedziale
od 68.412 zł do 133.692 zł – ulga dla klasy średniej.
W praktyce okazało się jednak, że osiągnięcie tego efektu będzie niejednokrotnie możliwe dopiero w ujęciu rocznym, a zaliczka na podatek dochodowy za styczeń 2022 r. jest wyższa niż ta pobrana rok wcześniej. To samo miałoby dotyczyć kolejnych miesięcy 2022 r.
Rozporządzenie Ministra Finansów z 7 stycznia 2022 r.
W związku z powyższym, na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z 7 stycznia 2022 r.
w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek
na PIT, od 8 stycznia 2022 r. przedłużono terminy poboru zaliczek na podatek dochodowy.
Rozporządzenie z 7 stycznia 2022 r. spotkało się z licznymi wątpliwościami, w szczególności z punktu widzenia zasad prawidłowej legislacji – rozporządzeniu zarzucano przede wszystkim, że zostało wydane poza zakresem delegacji ustawowej. Dodatkowo, dostosowanie się do zmian wprowadzonych rozporządzeniem wiązało się z kolejnymi trudnościami praktycznymi – podczas gdy już samo przygotowanie się do zmian wprowadzonych przez Polski Ład od 1 stycznia 2022 r. było wymagającym i pracochłonnym procesem, płatnicy zostali postawieni przed koniecznością przygotowania się na kolejne zmiany legislacyjne, wymagające m.in. przystosowania systemów księgowo-płacowych.
Niezależnie od powyższych wątpliwości i trudności praktycznych, należało jednak przyjąć, że rozporządzenie z 7 stycznia 2022 r. jest obowiązującym aktem prawnym, a jego postanowienia trzeba stosować przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy.
Ustawa nowelizująca z 24 lutego 2022 r.
W odpowiedzi na powyższe wątpliwości zdecydowano się na przeniesienie postanowień rozporządzenia z 7 stycznia 2022 r. na poziom ustawowy. Mechanizm przedłużenia terminów pobrania i wpłaty zaliczek na podatek dochodowy, który został pierwotnie wdrożony na podstawie rozporządzenia, uregulowano w art. 53a ustawy o PIT.
Dzięki takiemu zabiegowi płatnicy mają kontynuować, w oparciu o przepisy ustawowe, stosowanie mechanizmu przedłużonego terminu poboru i wpłaty zaliczek określonego w rozporządzeniu. Zasadą kontynuacji zostały objęte miesiące od lutego do grudnia 2022 r., a zatem obecnie, po wejściu w życie ustawy, rozporządzenie wciąż zachowuje swą moc jako podstawa niepobrania odpowiedniej części zaliczki w styczniu 2022 r.
Przedłużenie terminów pobrania zaliczek na zasadach, które zostały przedstawione poniżej, obowiązuje zatem jednolicie w odniesieniu do zaliczek za miesiące od stycznia do grudnia 2022 r. Różni się jedynie podstawa prawna przedłużenia terminu, a mianowicie:
w stosunku do zaliczki za styczeń 2022 r. stosuje się przepisy rozporządzenia
z 7 stycznia 2022 r.,
w stosunku do zaliczek za okres od lutego do grudnia 2022 r. stosuje się przepisy ustawy o PIT w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą z 24 lutego 2022 r.
Podatnicy i płatnicy, do których stosuje się przedłużone terminy.
Przedłużenie terminów dotyczy w szczególności przychodów z pracy na etacie, świadczeń emerytalnych i rentowych oraz umów zlecenia.
Limit stosowania przedłużonych terminów
Przedłużenie terminu poboru zaliczki stosujemy, gdy miesięczne przychody uzyskane przez podatnika za pośrednictwem płatnika nie przekroczą 12 800 zł, przy czym należy pamiętać, że limit ten stosuje się odrębnie dla każdego źródła przychodów.
Schemat postępowania przy obliczaniu zaliczek
Przedłużeniu uległ termin poboru i przekazania zaliczek w określonej części, która jest wyznaczana poprzez porównanie kwot zaliczek obliczonych:
na „nowych” zasadach, tj. po wejściu w życie Polskiego Ładu (od 1 stycznia 2022 r.),
oraz
na „starych” zasadach, obowiązujących do 31 grudnia 2021 r.,
co oznacza, że w każdym miesiącu płatnik powinien wykonać następujące działania:
KROK 1
Obliczenie kwot zaliczek: według „nowych” oraz „starych” zasad
KROK 2
Porównanie kwot zaliczek
KROK 3
Jeżeli zaliczka obliczona według „nowych” zasad jest wyższa, powstaje nadwyżka, której pobór podlega odroczeniu.
Płatnik pobiera zaliczkę niższą, czyli tę obliczoną na „starych” zasadach.
KROK 4
Nadwyżka pobrana będzie później, tj.:
1) w miesiącu, w którym powstanie ujemna różnica pomiędzy zaliczkami obliczonymi na „starych” i „nowych” zasadach – do wysokości różnicy
w danym miesiącu albo
2) jeżeli taka sytuacja nie wystąpi, podatnik sam rozliczy ewentualną nadwyżkę w zeznaniu rocznym.
Przedłużony termin pobrania zaliczki upływa zatem w momencie uzyskania przychodów,
w którym wystąpiła ujemna różnica pomiędzy:
kwotą zaliczki od tych przychodów obliczoną zgodnie z przepisami wprowadzonymi
w ramach Polskiego Ładu, a
kwotą zaliczki od tych przychodów obliczoną zgodnie z przepisami w brzmieniu obowiązującym 31 grudnia 2021 r. pomniejszoną o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, w brzmieniu obowiązującym na ten dzień,
przy czym poboru nadwyżki zaliczki obliczonej zgodnie z pkt 1 dokonuje się do wysokości tej ujemnej różnicy.
Złożenie PIT-2 możliwe także w trakcie roku podatkowego
W świetle nowych przepisów nie budzi już wątpliwości, że płatnik ma stosować zmniejszenie zaliczki o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (tj. o 425 zł) również wtedy, gdy oświadczenie PIT-2 zostanie złożone w trakcie roku podatkowego, a nie tylko przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w danym roku podatkowym. Co istotne, oświadczenia PIT-2 złożone na dotychczasowych wzorach zachowują moc, więc ich ponowne składanie nie jest konieczne.
Podstawa prawna:
ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105)
rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 28)
ustawa z dnia 24 lutego 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin (Dz.U. z 2022 r. poz. 558)
W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami prosimy o kontakt z naszymi prawnikami z zespołu prawa podatkowego: Łukaszem Czekańskim i Rafałem Mierkiewiczem.
Wojna na wschodzie Europy, ze względu na ogrom dramatów ludzkich, straty materialne oraz bezprecedensową skalę sankcji gospodarczych, jest szokiem, który długo jeszcze będzie wpływał na życie społeczne i ekonomiczne. Patrząc na tę sytuację z pespektywy Europy Środkowo – Wschodniej, utrzymanie stabilności polskiej gospodarki będzie miało coraz większe znaczenie w kontekście dalszego wsparcia mieszkańców Ukrainy i odbudowy ich kraju. Stabilność ta ma szczególne znaczenie dla kondycji rynku pracy, jak i możliwości finansowania inwestycji oraz działań pomocowych, podejmowanych zarówno przez sektor prywatny i publiczny. Celem tego artykułu jest przedstawienie czynników, które będą wpływały na polską gospodarkę w najbliższych kwartałach.
RYNEK FINANSOWY – OBECNA SYTUACJA W PORÓWNANIU Z POCZĄTKIEM PANDEMII
W okresach o wysokiej niepewności i dużej dynamice wydarzeń warto szukać informacji o prognozowanym stanie polskiej gospodarki w notowaniach na rynku finansowym. Mimo, że inwestorzy niekiedy ulegają nadmiernie emocjom, nie posiadamy lepszego mechanizmu gromadzenia i udostępniania informacji o stanie gospodarki niż ceny rynkowe. W okresie pandemii to rynek kapitałowy znacznie wcześniej niż wielu ekspertów wskazywał na koniec recesji i dynamiczne odbicie, zostawiając daleko w tyle publikowane z opóźnieniem dane makroekonomiczne.
Polskie aktywa finansowe – obligacje skarbowe, akcje oraz waluta – znacznie potaniały po napaści Rosji i Białorusi na Ukrainę. Co ciekawe, w przypadku szerokiego indeksu akcji (WIG) skala oraz dynamika spadków jest bardzo podobna do tej, jaka miała miejsce w pierwszych tygodniach pandemii COVID-19. Taniejące akcje odzwierciedlają gorsze prognozy finansowe, a więc również niższe dywidendy ze spółek. Istotnym czynnikiem może być również wzrost awersji do ryzyka ze strony inwestorów, ze względu na skalę, przebieg i trudne do przewidzenia konsekwencje wojny.
Na osi poziomej dni od początku roku, wartość dla początku roku = 100%. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych stooq.pl
W przypadku polskich obligacji skarbowych (10-letnich) w ciągu ostatnich tygodni możemy zaobserwować wyraźny wzrost rentowności, z poziomu 4,0-4,1% do około 5%. W 2020 r. również miał miejsce chwilowy wzrost rentowności, po czym obligacje zaczęły drożeć (co oznacza spadek ich rentowności) ze względu na silne obniżki stóp procentowych oraz interwencje NBP. Trzeba jednak podkreślić, że dwa lata temu sytuacja makroekonomiczna była inna – inflacja była znacznie niższa i pojawiały się pierwsze prognozy recesji. Obecnie ekonomiści nie prognozują recesji na 2022 r., a NBP prowadzi cykl podwyżek stóp procentowych, które zazwyczaj negatywnie wpływają na ceny obligacji.
Na osi poziomej dni od początku roku, wartość dla początku roku = 100%. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych stooq.pl
W sytuacjach kryzysowych dolar jest postrzegany przez inwestorów jako „bezpieczna przystań”. Ostatnie osłabienie złotego względem amerykańskiej waluty jest porównywalne do tego z początku pandemii – w obu przypadkach dolar podrożał o blisko 10% od początku roku, a następnie złoty częściowo odrobił straty.
Na osi poziomej dni od początku roku, wartość dla początku roku = 100%. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych stooq.pl
Podobnie jak w przypadku tzw. koronakryzysu, wojna w Europie Wschodniej będzie wpływać na polską gospodarkę poprzez wiele mechanizmów. Tak jak 2 lata temu nie wiemy, jak długo będzie trwał okres podwyższonej niepewności oraz negatywnych oddziaływań na gospodarkę np. w postaci wyższych cen surowców energetycznych czy osłabienia polskiego złotego.
Poniższa mapa wpływu stanowi syntetyczne podsumowanie i klasyfikację czynników wpływających na stan gospodarki, biorąc pod uwagę stronę popytową i podażową (produkcyjną), a także naturę impulsów: czynniki realne, finansowe i psychologiczne.
MAPA WPŁYWU WOJNY NA UKRAINIE NA POLSKĄ GOSPODARKĘ
Efekty popytowe
Efekty podażowe
Impulsy w realnej gospodarce np. poprzez popyt krajowy, handel międzynarodowy
Spadek przychodów z eksportu do Rosji, Ukrainy i Białorusi, ale także innych krajów
Spadek zakupów dóbr i usług o wyższej wartości (mieszkania, samochody, wyjazdy zagraniczne) – możliwy wzrost stopy oszczędności
Dodatkowy popyt konsumpcyjny w związku z przyjęciem uchodźców do Polski oraz impulsywnymi zakupami (paliwo, zapasy żywności itp.)
Ograniczenie wydatków inwestycyjnych
Wzrost wydatków publicznych w związku z potrzebą zwiększenia zdolności obronnych i dostępu do usług publicznych
Spadek dostępności i wzrost cen surowców, energii, paliw i innych materiałów na potrzeby produkcji (zakłócenia w transporcie, sankcje i retorsje)
Zmiana dostępności pracowników z Ukrainy:
– wzrost ze względu na przyjazd uchodźców
– spadek z tytułu powrotów do kraju
Impulsy i nastrój na rynku finansowym
Spadek cen obligacji rządowych ze względu na wzrost premii za ryzyko oraz oczekiwane wyższe wydatki publiczne
Spadek cen akcji i obligacji korporacyjnych ze względu na pogorszenie perspektyw generowania zysku i wzrost ryzyka
Osłabienie złotego względem najważniejszych walut w związku ze wzrostem premii za ryzyko dla polskich aktywów (obligacje, akcje)
– wstrzymanie lub zmniejszenie skali bezpośrednich inwestycji zagranicznych (greenfield, M&A)
– możliwe zaostrzenie polityki kredytowej ze strony instytucji finansowych (wyższe marże, dodatkowe warunki itp.)
Oczekiwania konsumentów i przedsiębiorców (czynniki psychologiczne)
Spadek skłonności do podejmowania ryzyka oraz wzrost skłonności do oszczędzania w związku z obawami o wyższą inflację oraz pogorszenie koniunktury, a także możliwy dalszy wzrost stóp procentowych oraz danin publicznych
Źródło: opracowanie własne
Agresja Rosji i Białorusi na Ukrainę przekłada się przede wszystkim na wzmocnienie presji inflacyjnej ze względu na wzrost cen wielu surowców (m.in. rolnych, energetycznych, metali), zakłócenia w łańcuchach dostaw i osłabienie polskiej waluty. Równocześnie pogorszy się istotnie koniunktura z powodu spadku aktywności inwestycyjnej i wzrostu ogólnej niepewności. Prawdopodobny jest wzrost wydatków publicznych ze względu na przyjmowanie uchodźców, jak chociażby wypłacanie im świadczeń społecznych, dostęp do służby zdrowia czy oświaty oraz już zapowiedziane znaczne wzmocnienie obronności i bezpieczeństwa publicznego. Dodatkowe wydatki publiczne mogą również napędzać inflację, jeśli nie będą im towarzyszyć działania równoważące tzn. ograniczenie innych wydatków bądź zwiększenie podatków.
AKTUALIZACJE PROGNOZ DLA POLSKIEJ GOSPODARKI
W IV kwartale 2021 r. wzrost PKB w Polsce wyniósł 7,3% w ujęciu rocznym, więcej niż prognozowali ekonomiści (7,1%). Według najnowszych prognoz dynamika wzrostu w przyszłym roku będzie ponad dwukrotnie niższa. Wyższa będzie również inflacja.
Wzrost PKB Polski w 2022 r.
• 3,5% (data prognozy 7 marca br., wcześniejsza prognoza 4,3%, Credit Agricole)
• 3,1% (4 marca br., wcześniejsza prognoza 4,0%, Bank Pekao)
• 3,2% (28 lutego br., wcześniejsza prognoza 4,5%, ING Bank Śląski)
Inflacja średnioroczna w 2022 r.
• 8% (7 marca br., wcześniejsza prognoza 7%, Credit Agricole)
• 8,4% (4 marca br., wcześniejsza prognoza 6,9%, Bank Pekao).
Czynnikami, które mogą łagodzić presję inflacyjną oraz działać wspierająco dla gospodarki
są podejmowane wysiłki dyplomatyczne w celu zwiększenia dostaw ropy naftowej czy gazu
z innych rynków (np. Iran, Wenezuela). Pojawiają się także pierwsze zapowiedzi pewnej rewizji polityki energetyczno-klimatycznej, m.in. w Niemczech czy na forum UE.
Uruchomienie Krajowego Planu Odbudowy (KPO) również działałoby stabilizująco na gospodarkę, zwłaszcza pozytywnie wpływając na wzrost gospodarczy oraz kurs złotego, który z kolei przekłada się na inflację. Już samo opóźnienie akceptacji KPO do pierwszej połowy 2022 r. obniży PKB Polski o ponad 7 mld zł w tym roku i niemal 13 mld zł w 2023 r. w porównaniu z hipotetycznym scenariuszem uruchomienia KPO w połowie 2021 r.
Kluczową niewiadomą pozostaje wciąż czas trwania i skutki toczącej się wojny, a także stan dalszych stosunków z krajami-agresorami. Nie wiemy także, czy i jakie kolejne sankcje zostaną wdrożone ,i jaka będzie odpowiedź ze strony Moskwy i Mińska. Z pewnością stabilizacja sytuacji gospodarczej w Polsce i krajach UE musi być teraz priorytetem, gdyż od tego będą zależeć możliwości wspierania Ukrainy i wzmacniania bezpieczeństwa narodowego.
_____________________________________________________________________
W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z autorem alertu, Damianem Olko, Starszym Ekonomistą WKB: damian.olko@wkb.pl
Obywatele Ukrainy oraz niektóre kategorie obywateli państw trzecich oraz bezpaństwowcy zostali objęci ochroną czasową na podstawie decyzji wykonawczej Rady UE 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. Na podstawie tak udzielonej ochrony czasowej, Polska, implementując decyzję wykonawczą Rady UE, wprowadziła do swojego systemu prawnego ustawę z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa („specustawa”), na podstawie której umożliwiono dłuższy okres legalnego pobytu obywateli Ukrainy w Polsce, uproszczenie procedur związanych z ich zatrudnieniem, decentralizację rejestracji obywateli Ukrainy i nadawania im numeru PESEL, opiekę medyczną oraz wiele świadczeń finansowych, w tym związanych z rodzicielstwem.
LEGALIZACJA POBYTU NA MOCY SPECUSTAWY
Przez okres 18 miesięcy (tj. do dnia 24 sierpnia 2023 roku) za legalny uznaje się pobyt każdego obywatela Ukrainy oraz jego małżonka, który wjechał na terytorium Polski od dnia 24 lutego 2022 roku bezpośrednio z Ukrainy i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Polski. Legalizacja pobytu obejmuje również dzieci urodzone w Polsce po dniu 24 lutego 2022 roku przez matki będące obywatelkami Ukrainy, które przekroczyły bezpośrednio granicę po tej dacie. Ponadto, specustawa legalizuje pobyt obywateli Ukrainy będących posiadaczami Kart Polaka wraz z najbliższymi członkami ich rodzin bez konieczności spełnienia warunku w postaci bezpośredniego wjazdu na terytorium RP.
Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium RP na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia do legalnego pobytu w Polsce na podstawie ww. specustawy.
OBOWIĄZKOWA REJESTRACJA
Osoba, której pobyt został uznany za legalny na mocy specustawy, i która wjechała na terytorium Polski na podstawie paszportu krajowego, aktu urodzenia lub innego dokumentu nie będącego paszportem biometrycznym albo nie posiadając jakichkolwiek dokumentów, podlega obowiązkowi rejestracji w dowolnym organie wykonawczym gminy celem nadania jej numeru PESEL w terminie 60 dni od dnia wjazdu. Obowiązek ten nie obowiązuje przy wjeździe na terytorium Polski na podstawie paszportu biometrycznego.
UZYSKANIE NUMERU PESEL
Posiadanie numeru PESEL znacząco ułatwia funkcjonowanie cudzoziemca oraz jego komunikację z organami państwowymi, jak również w praktyce upraszcza również realizację opieki medycznej w Polsce. Dlatego dla wszystkich osób, które zamierzają zostać w Polsce na podstawie specustawy, rekomendowane jest złożenie wniosku o uzyskanie numeru PESEL. Wniosek własnoręcznie podpisany składa się w dowolnym urzędzie gminy, osobiście, w formie pisemnej. W imieniu dziecka (tj. osoby poniżej 18 lat) wystarczy, że wniosek złoży jedno z rodziców/opiekunów, kurator, jak również osoba mająca status opiekuna tymczasowego na mocy specustawy lub osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem.
Formularz wniosku powinien być dwujęzyczny w wersji polsko-ukraińskiej. Wniosek wypełniany jest przez wnioskodawcę lub przez pracownika organu gminy, w której składany jest wniosek, na podstawie danych podanych przez wnioskodawcę. Do wniosku należy załączyć fotografię oraz przedstawić dokumenty potwierdzające tożsamość danej osoby (nie jest wymagane posiadanie tłumaczeń dokumentów na j. polski). Osoba ubiegająca się o nadanie nr PESEL składa również oświadczenie o przybyciu do RP bezpośrednio z terytorium Ukrainy i prawdziwości danych pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Urząd pobiera odciski palców oraz przechowuje kopię przedłożonych dokumentów, które potwierdzają tożsamość (takim dokumentem może być również dokument unieważniony, jeśli umożliwia on ustalenie tożsamości osoby).
Dla osób uzyskujących nr PESEL na mocy specustawy, Minister ds. cyfryzacji prowadzi specjalny rejestr. W ramach procedury uzyskania nr PESEL istnieje możliwość automatycznego uzyskania profilu zaufanego (ePUAP), który ułatwia kontakt z administracją publiczną oraz sądami (w przyszłości warto umożliwić dostęp do portali rządowych także w j. ukraińskim).
PRZEDŁUŻENIE POBYTU POPRZEZ UZYSKANIE ZEZWOLENIA CZASOWEGO
Osoby, których pobyt został uznany za legalny, w okresie nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu na terytorium Polski oraz nie później niż do 24 sierpnia 2023 roku może złożyć wniosek o uzyskanie zezwolenia czasowego, które wydłuży legalny pobyt w Polsce o dodatkowe 3 lata licząc od dnia wydania decyzji.
Zezwolenia udziela właściwy wojewoda ze skutkiem od dnia złożenia wniosku. Posiadanie zezwolenia czasowego uprawnia do wykonywania pracy w Polsce bez typowych ograniczeń dotyczących cudzoziemców (zezwolenia na pracę/oświadczenia o powierzeniu pracy, jak również obowiązku powiadomienia na mocy specustawy).
ZATRUDNIENIE
Na mocy specustawy obywatel Ukrainy może rozpocząć pracę w Polsce. Dotyczy to zarówno kategorii osób, których pobyt został uznany za legalny na mocy specustawy, jak również osób, które na innej podstawie przebywają w Polsce legalnie.
Odbywa się to poprzez powierzenie mu pracy przez danego przedsiębiorcę. Podmiot powierzający pracę obywatelowi Ukrainy musi poinformować o tym właściwy powiatowy urząd pracy w ciągu 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy. Podmiot powierzający pracę musi dokonać tego zgłoszenia elektronicznie przez system praca.gov.pl. W zgłoszeniu należy podać m.in. NIP i REGON (lub PESEL) takiego podmiotu. Oznacza to, że system nie dopuści do powierzenia pracy przedsiębiorcę zagranicznego. Jedynie polscy przedsiębiorcy oraz oddział przedsiębiorcy zagranicznego, jako posiadający NIP i REGON będą mogli powierzyć pracę obywatelowi Ukrainy w Polsce.
WYKONYWANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Osoby, których pobyt został uznany za legalny na mocy specustawy lub ustawy o cudzoziemcach (a więc z wyłączeniem legalnego pobytu na podstawie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP), mogą podejmować działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy (tj. w formie jednoosobowej działalności tzw. wpisu do CEIDG, jak również działalności nierejestrowanej, czy działalności w formie spółek osobowych i kapitałowych). W tym wypadku uzyskanie numeru PESEL jest warunkiem koniecznym wykonywania działalności gospodarczej w Polsce na zasadach określonych
w specustawie.
Jednocześnie sygnalizujemy, że już przed wejściem w życie specustawy, prowadzenie działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy było możliwe na podstawie na art. 4 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (“ustawa o zasadach uczestnictwa”). Ustawa o zasadach uczestnictwa umożliwia wykonywanie działalności gospodarczej bez posiadania nr PESEL.
W związku z powyższym powstaje wątpliwość, czy obecnie obowiązek posiadania nr PESEL powstaje wyłącznie w zakresie, w którym przepisy specustawy są bardziej korzystne w stosunku do ustawy o zasadach uczestnictwa, czy jednak specustawa wprowadziła dla wszystkich obywateli Ukrainy, których pobyt uznano za legalny na mocy specustawy lub przebywających legalnie na postawie ustawy o cudzoziemcach (np. posiadając zezwolenie na pobyt czasowy) obowiązek posiadania nr PESEL niezależnie od formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.
ŚWIADCZENIA I POMOC FINANSOWA
Specustawa przewiduje szereg świadczeń dla obywateli Ukrainy, opiekę medyczną (tj. dostęp do lekarza, szpitali itd.), jednorazowe świadczenie finansowe w wysokości 300 złotych (wniosek ten składa się w ośrodku pomocy społecznej), a także wiele świadczeń związanych z rodzicielstwem. Uzyskanie większości świadczeń jest uzależnione od posiadania nr PESEL.
PODRÓŻOWANIE PO UNII EUROPEJSKIEJ
Specustawa nie przewiduje podstawy prawnej do ubiegania się przez obywatela Ukrainy o wydanie dokumentu podróży uprawniającego do podróżowania po UE. W ten sposób jedynie obywatele Ukrainy, którzy posiadają paszport biometryczny w ramach ruchu bezwizowego lub posiadają dodatkowo wizę wydaną przez kraje UE mają prawo swobodnego przemieszczania się po terytorium UE przez 90 dni w okresie 180 dni. Brak takiej podstawy prawnej w specustawie może ograniczyć swobodne przemieszczanie się obywateli Ukrainy po UE celem wybrania docelowej destynacji.
Po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu pojawia się możliwość złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat, co się wiążę z uprawnieniem do otrzymania karty pobytu po wydaniu decyzji o udzieleniu zezwolenia na pobyt, wciąż jednak brakuje podstawy do wydania polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca, który mógłby zastąpić brak posiadania przez cudzoziemca paszportu biometrycznego jako dokumentu podróży.
Zgodnie z zapowiedziami urzędu do spraw cudzoziemców (USDC), czekamy na kompleksowe rozwiązania prawne w związku z toczącą się wojną w Ukrainie, dostosowane do masowego przybycia tamtejszych obywateli. W obecnej sytuacji, nie rekomendujemy wszczynania postępowania uchodźczego przez obywateli Ukrainy z podanych niżej przyczyn.
I.
Na podstawie obowiązujących przepisów, obywatele Ukrainy przekraczający granicę z paszportem biometrycznym mają prawo legalnego pobytu w Polsce na okres 90 dni, natomiast osoby przekraczające granicę z innymi dokumentami (np. świadectwami urodzenia) dostają zgodę komendanta Straży Granicznej na wjazd i pobyt na 15 dni. Obecnie nie posiadamy informacji o przypadkach, w których obywatele Ukrainy nie są wpuszczani na terytorium Polski ze względu na braki dotyczące dokumentów. Zatem biorąc pod uwagę fakt, że osoby z Ukrainy zaczęły masowo przybywać do Polski od dnia 24.02.2022, pobyt tych osób nadal jest legalny i nie ma na razie potrzeby składania wniosków o ochronę międzynarodową (potocznie: status uchodźcy) na granicy.
II.
Postępowania o udzielenie ochrony międzynarodowej są zindywidualizowane. Czas trwania takiego postępowania często odbiega od maksymalnych terminów ustawowych (6 miesięcy). Od 2020 r. obserwujemy, że czas trwania wydania decyzji w pierwszej instancji może trwać od 6 miesięcy do 1,5 roku. Zgodnie z naszą wiedzą, w Polsce dotychczas liczba składanych wniosków nie przekraczała 10 tys. (nawet po masowym napływie Białorusinów po 2020 r.). W związku z czym, biorąc pod uwagę liczebność przyjeżdżających do nas Ukraińców, możemy spodziewać się paraliżu USDC, zwłaszcza w sytuacji braku wprowadzenia nowych rozwiązań legislacyjnych.
III.
W chwili złożenia wniosku, i aż do wydania decyzji w sprawie, osoby ubiegające się o status uchodźcy muszą oddać paszport, a w zamian dostają tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca (TZTC). W świetle prawa dokument ten potwierdza tożsamość i legalny pobyt, ale ze względu na fakt, że taki dokument wydawany jest stosunkowo rzadko, wiele podmiotów odmawia jego honorowania, co prowadzi de facto do wykluczenia społecznego. W praktyce banki odmawiają otwarcia rachunków bankowych, występują problemy z odbieraniem pieniężnych przekazów pocztowych (w tym wypłacanych od USDC!) lub przekazów pieniężnych od rodziny, a nawet obserwujemy odmowę dokonania meldunku lub nadania numeru PESEL przez organy administracji publicznej.
Z tej przyczyny uzyskanie oświadczenia o powierzeniu pracy w celu podjęcia zatrudnienia, w trakcie postępowania o udzielenie ochrony międzynarodowej, będzie utrudnione. W ciągu pierwszych 6 miesięcy nie można uzyskać specjalnej zgody Szefa USDC o świadczeniu pracy w RP, co oczywiście nie eliminuje innych tytułów umożliwiających taki dostęp (np. karta Polaka), natomiast uzyskanie oświadczenia o powierzeniu pracy będzie utrudnione ze względu na słabą znajomość TZTC w urzędach administracji publicznej.
IV.
Na czas postępowania nie można opuszczać terytorium RP, a biorąc pod uwagę terminy rozpatrzenia sprawy, może to stanowić znaczne utrudnienie. Gdyby się okazało, że część członków rodziny znajduje się w innych krajach UE, albo osoba posiada wizę lub kartę pobytu innego kraju UE niż Polska, może dojść do przekazania członków rodziny do innego kraju UE, zgodnie z rozporządzeniem Dublin III.
V.
Za zgodą Szefa USDC można uzyskać ekwiwalent pieniężny w wysokości 12,5-20 zł dziennie, w zależności od liczby osób w rodzinie. Środki te nie są wystarczające na opłacenie zamieszkania i wyżywienia (rozporządzenie je określające nie zostało zmienione od 2016 roku). W czasie zamieszkania w ośrodku (w trakcie postępowania cudzoziemcy nie mają obowiązku zamieszkania w ośrodku dla cudzoziemców), ośrodek zapewnia wyżywienie, jednorazowe świadczenie w wysokości 140 złotych oraz świadczenie miesięczne w wysokości 50 złotych. Należy też zaznaczyć, że w trakcie postępowania uchodźczego, osoby z Ukrainy nie są uprawnione do otrzymywania jakichkolwiek świadczeń związanych z posiadaniem dzieci (np. 500+), są natomiast zapowiedzi zmian w tym względzie.
VI.
Osobom wnioskującym o status uchodźcy przysługuje opieka medyczna, która jest realizowana za pośrednictwem firmy Petra Medica. Sytuacja pośrednika powoduje utrudnienia, związane z koniecznością podjęcia dodatkowych czynności zw. z dostępem do opieki. Podkreślamy jednocześnie, że obecnie, wszyscy obywatele Ukrainy, którzy przekroczyli granicę od 24.02.2022, są objęci ubezpieczeniem NFZ, bez konieczności wszczynania postepowań uchodźczych.
____________________________________________________________________
Zapraszamy do kontaktu z autorką alertu Anną Matsiyeuskayą.
Troska o środowisko, społeczna odpowiedzialność biznesu i postępowanie zgodnie z zasadami ładu korporacyjnego są coraz częściej uznawane za ważne czynniki rynkowe, które mogą decydować o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstw. Coraz więcej konsumentów deklaruje bowiem, że w swoich wyborach zakupowych kieruje się troską o środowisko oraz zwraca uwagę na etyczną postawę producentów.
W mini cyklu „ESG a prawo konsumenckie” przedstawimy Państwu argumenty, dlaczego w prowadzeniu działalności należy troszczyć się nie tylko o środowiskowe, ale również konsumenckie aspekty prowadzenia biznesu.
W KIERUNKU GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM
Jak wynika z komunikatów Komisji Europejskiej – transformacja ekologiczna jest i będzie jednym z kluczowych obszarów jej działania. Powyższe idzie w parze z rosnącym zainteresowaniem konsumentów zrównoważonymi produktami. Niektóre badania podają, że coraz więcej konsumentów jest gotowych zapłacić więcej za produkty o większej trwałości.
Z danych powołanych przez Komisję wynika również, że coraz więcej konsumentów chciałoby mieć możliwość zapoznania się z bardziej szczegółowymi informacjami na temat trwałości produktu przy podejmowaniu decyzji o jego zakupie. Można się zatem spodziewać, że podobne deklaracje dotyczyć będą możliwości naprawy, dostępności części zamiennych czy zasobooszczędności . Realizacja wskazanych postulatów w pełni wpisuje się w model gospodarki o obiegu zamkniętym , której głównym założeniem jest utworzenie zamkniętej pętli procesów gospodarowania surowcami i w konsekwencji zmiana podejścia z „wytwórz-wykorzystaj-wyrzuć” na „wytwórz-wykorzystaj-przetwórz/napraw”. Celem ma być maksymalne zmniejszenie ilości odpadów produkcyjnych, a co za tym idzie poprawa kondycji środowiska naturalnego.
CZY ZMIANA ZASAD DOCHODZENIA ROSZCZEŃ NA PODSTAWIE RĘKOJMI MOŻE PRZYNIEŚĆ REWOLUCJĘ?
Jednym z działań, które mogłyby wspierać propagowanie trwałości produktów i model gospodarki o obiegu zamkniętym, jest promowanie naprawy uszkodzonego produktu, zamiast domagania się wymiany go na nowy.
Wydaje się, że okazją do wprowadzenia takiego modelu w życie jest implementacja dyrektywy towarowej, która już wkrótce nieco zmieni zasady rozpoznawania reklamacji zgłaszanych przez konsumentów.
Zgodnie z preambułą, dyrektywa powinna wspierać inicjatywy unijne mające na celu zapewnienie większej trwałości towarów oraz osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym.
W dyrektywie znajdują się nawet sugestie, że w niektórych przypadkach mogłoby być uzasadnione umożliwienie przedsiębiorcy kolejnej naprawy towaru, zamiast jego wymiany. Komisja wskazała, że „należy obiektywnie ustalić, czy konsument powinien zaakceptować dalsze próby doprowadzenia towarów do zgodności z umową (…)”, czyli w skrócie – dalsze próby naprawy. W szczególności może to mieć znaczenie w przypadku towarów drogich lub skomplikowanych.
Wydawać by się mogło zatem, że czekać nas będzie mała rewolucja – obecnie w przypadku drugiej i kolejnych reklamacji konsument ma prawo nawet odstąpić od umowy. Póki co jednak, z tak daleko idącym wnioskiem – iż z uwagi na cele GOZ próba kolejnej naprawy zawsze będzie miała pierwszeństwo przed innymi żądaniami konsumentów z tytułu rękojmi – należy się wstrzymać.
Dyrektywa bowiem w tym samym akapicie preambuły wskazuje, że należy wziąć także pod uwagę, czy można oczekiwać od konsumenta, aby wierzył, że towar może być doprowadzony do zgodności z umową. Próbując pogodzić cele ochrony środowiska i uzasadnione interesy ekonomiczne konsumentów, trzeba będzie zatem przeprowadzić obiektywną ocenę, czy w danym przypadku naprawa jest możliwa i uzasadniona. Może się bowiem zdarzyć, że subiektywna ocena konsumenta nie będzie wiążąca.
Również możliwość skorzystania z odstąpienia od umowy wydaje się nie być uzależniona
od tego, czy towar można jeszcze naprawić. Możliwość sprzeciwienia się żądaniu odstąpienia od umowy i zaproponowania kolejnej naprawy nie jest zatem oczywista. Wyważenie wspomnianych wartości przejawia się również w pozostawieniu innych ograniczeń możliwości odstąpienia od umowy.
A MOŻE OKRĘŻNĄ DROGĄ DO TEGO SAMEGO CELU?
Biorąc pod uwagę coraz bardziej widoczne zainteresowanie społeczne zrównoważonym stylem życia i proekologiczne wybory konsumentów, można postawić pytanie o powiązanie okresu odpowiedzialności przedsiębiorców za zgodność towaru z umową z okresem trwałości produktu.
Wydaje się jednak, że takie ścisłe powiązanie mogłoby doprowadzić do niezamierzonych rezultatów – termin musiałby pozostać albo niedookreślony, bowiem różne produkty mają różną trwałość, albo regulacja musiałaby być bardzo szczegółowa, co utrudniałoby jej zastosowanie. Dlatego też w dyrektywie przesądzono, że trwałość towarów będzie określana szczególnymi regulacjami dotyczącymi określonych grup produktów. Pierwsze przepisy w tym zakresie już obowiązują.
Podobnie wzmacnianiu modelu gospodarki o obiegu zamkniętym może służyć walka z przedwczesną utratą przydatności produktów do użytku czyli tzw. planowanym postarzaniem produktów. W Europie były już prowadzone pierwsze postępowania w tym zakresie i można się spodziewać, że inne organy ochrony konsumentów będą mieć apetyt na prowadzenie podobnych spraw. Tym bardziej, że Unia Europejska deklaruje wolę zarówno zwalczania planowego postarzania produktu jak i ograniczania innych form wpływania na procesy zakupowe konsumentów (np. poprzez konstrukcję uniemożliwiającą demontaż części lub po prostu stosowanie części niedostępnych dla konsumentów lub serwisów czy wymóg stosowania dodatkowego osprzętu np. ładowarek z wtyczką dostosowaną do produktów tylko jednego producenta).
Takiemu celowi służą m.in. dotyczące sprzętu RTV i AGD regulacje UE nazwane publicystycznie „prawem do naprawy”, w ramach których producenci takich produktów powinni informować o oczekiwanej trwałości sprzętu, projektować go w sposób umożliwiający naprawę, a także zapewniać dostęp do części zamiennych. Potrzeba zapewnienia większej trwałości produktów, ich naprawy i unikania generowania powstających masowo odpadów jest też odmieniana przez wszystkie przypadki w wielu dokumentach programowych UE, a także w niektórych dyrektywach dotyczących zwłaszcza gospodarki odpadami.
To wszystko powoduje, że organy ochrony konsumentów oraz organy nadzoru rynku z czasem mogą zyskać coraz szersze podstawy do działania w zakresie promowania zasady „wytwórz-wykorzystaj-przetwórz/napraw”. Co jakiś czas powraca także dyskusja na temat przyjęcia na szczeblu UE ogólnych regulacji generalnie zakazujących planowego postarzania produktów. Problem z przyjęciem podobnych rozwiązań wynika ze stopnia skomplikowania całego zagadnienia i trudnością w jednoznacznym określeniu, kiedy ograniczona żywotność produktu jest efektem zamierzonych działań producenta, a kiedy wynika z obiektywnych przyczyn. Na tę ostatnią okoliczność powołują się zwłaszcza producenci elektroniki, którym w świetle przepisów UE m.in. ograniczono możliwość stosowania zawierających ołów stopów lutowniczych; brak ołowiu w stopie, choć ogranicza ekspozycję ludzi i środowiska na ten pierwiastek, powoduje także obniżoną trwałość urządzeń, w których taki stop zastosowano.
PODSUMOWANIE
Choć w dyrektywie towarowej nie przesądzono o możliwości wielokrotnej naprawy towaru, to bez wątpienia cel, jakim jest dłuższe korzystanie z zakupionych produktów będzie realizowany innymi ścieżkami (w tym poprzez kolejne planowane inicjatywy legislacyjne). W jego osiągnięciu pomagać może również zmiana w podejściu samych konsumentów, którzy świadomie wybieraliby naprawę, zamiast wymiany towarów na nowe.
To właśnie aktywność legislacyjna stwarzająca odpowiednie ramy prawne, połączona ze zmianą nawyków konsumenckich, będą decydowały o powodzeniu wprowadzania gospodarki o obiegu zamkniętym. Również nowe przepisy dotyczące zasad dochodzenia roszczeń na podstawie rękojmi są ważnymi instrumentami na tej drodze.
KONTAKT
W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących rękojmi, lub innych przedstawionych kwestii serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego, zespołu ochrony środowiska: Dorotą Karczewską, Anną Grzybowską, Aleksandrą Hylą oraz Piotrem Popielarskim oraz do zapoznania się z ofertą zespołu ESG.
7 lutego 2022 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o przetwarzaniu danych, dotyczących przelotu pasażera, która ma na celu zniwelowanie negatywnych skutków dotychczasowego stanu prawnego dla branży lotniczej.
Niebawem miną 4 lata od implementowania przez Polskę Dyrektywy z dnia 27 kwietnia 2016 r., w sprawie wykorzystywania danych, dotyczących przelotu pasażera (danych PNR),
w celu zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i poważnej przestępczości, ich wykrywania, prowadzenia postępowań przygotowawczych w ich sprawie i ich ścigania. W ślad za unijną regulacją, 9 maja 2018 r. uchwalono Ustawę o przetwarzaniu danych, dotyczących przelotu pasażera. To naturalna kolej rzeczy i nikogo nie emocjonowałby ten fakt, gdyby nie późniejsza aktywność straży granicznej, która przyniosła negatywne skutki dla sektora lotniczego.
KOGO DOTYCZĄ NOWE ZASADY
Na podstawie wprowadzonej Ustawy, każdy przewoźnik ma obowiązek przesłania szczegółowych danych każdego przetransportowanego pasażera do straży granicznej. Za realizację tej regulacji w całej Europie odpowiada specjalny system informatyczny, do którego przewoźnik wprowadza wszelkie wymagane informacje. Problem w tym, że z początkiem wprowadzenia tych wymogów, system ten nie był w Polsce dostępny z wielu przyczyn. Część przewoźników przesyłała dane wedle wcześniej obowiązujących zasad, a część nieświadomie wprowadzała je do systemu nie wiedząc, że Polski organ nie ma do niego dostępu. Implementacja dyrektywy przez uczestników rynku w praktyce zajęła prawie 3 lata i aktualnie 98% przewoźników z całego świata, lądujących na polskich lotniskach, realizuje jej postanowienia.
SUROWE KARY ZA NIEDOSTARCZENIE DANYCH
Powyższe nie powinno stanowić problemu, a jednak. Wraz z implementacją Dyrektywy, Polska wprowadziła surowe kary za każde niedostarczenie danych do straży granicznej – do 40 000 złotych za jeden lot. Jakie jest rozwiązanie w sytuacji, gdy niepełne lub niewłaściwie przesłane dane z ostatnich 3 lat dotyczyło aż stu tysięcy lotów? Komendant Straży Granicznej, od początku 2020 roku, zaczął karać lawinowo przewoźników za każde przewinienie z osobna. Sektorowi groziły kary o łącznej wartości 4 miliardów złotych! Należy pamiętać, że większość tych podmiotów nie ma nawet siedziby w Polsce, a decyzje były wysyłane pocztą. Po pierwsze, w dobie pandemii, ich dostarczanie było obarczone sporymi problemami, a po drugie, większość przedsiębiorców otrzymując pismo w języku polskim nie może spodziewać się, że właśnie otrzymało karę w wysokości około 8 000 euro, która może być niebawem przedmiotem egzekucji (z zatrzymaniem statku powietrznego na Polskim lotnisku włącznie).
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Dyrektywa stwierdzała, że to Państwa Członkowskie są odpowiedzialne za zapewnienie środków, które umożliwią przewoźnikom przekazywanie danych PNR do odpowiedzialnych podmiotów. Implementacja nie została poprzedzona w Polsce żadnym tego typu procesem, nie przeprowadzono też kampanii informacyjnej. Trudno wymagać od podmiotu nieposiadającego przedstawicielstwa swojej działalności w Polsce, aby śledził Dziennik Ustaw i nowo wprowadzone regulacje, szczególnie jeśli w skali roku ląduje w Polsce kilka razy.
Pozostałe Państwa UE były znacznie łagodniejsze dla rynku, nie penalizowały naruszeń, chyba, że doszło do nich umyślnie.
PROTESTY
Ustawa była, co zrozumiałe, mocno oprotestowana przez branżę lotniczą, jako ta, która mogła skutecznie zahamować rozwój branży w Polsce, szczególnie w sytuacji gdy rynek dopiero zaczyna się odradzać po pandemii. Po wielokrotnych próbach kontaktów ze strony przedstawicieli rynku z przedstawicielami Polskiego rządu, pod koniec 2021 roku rozpoczęto procedowanie zmian do Ustawy.
NOWELIZACJA I ZMIANY
7 lutego 2022 r. weszła w życie jej nowelizacja, która umożliwia złapanie drugiego oddechu przewoźnikom. Na jej podstawie Komendant Straży Granicznej nie będzie wszczynał postępowań przeciwko przewoźnikom przez okres najbliższych 2 lat, a wszelkie dotychczas wszczęte postępowania ulegną zawieszeniu na ten sam czas. Postępowania egzekucyjne będą niemożliwe.
Zmiana Ustawy, wraz z przegłosowanymi poprawkami, to niewielki ukłon w stronę sektora lotniczego, zalanego w ostatnich miesiącach wszczętymi postępowaniami w sprawie przetwarzania danych pasażerów. Ma zapewnić czas na uzyskanie odpowiedzi Komisji UE w sprawie zmiany podejścia do prowadzonych w Polsce postępowań.
Niemniej, przewoźnicy powinni monitorować zmiany prawne tak, aby nie narazić się na kolejne ryzyka, związane z wydanymi karami administracyjnymi. Na pewno konieczna jest też dalsza praca Ustawodawcy nad osiągnięciem rozwiązania finalnego, optymalnego dla rynku.
Wraz z zawieszeniem biegu postępowań, zawieszeniu uległ również bieg przedawnienia karalności naruszeń. Powyższe zatem nie wyłącza możliwości, że Komendant Straży Granicznej za 2 lata powróci do tych spraw, tym bardziej, że dotychczasowy, 3 letni okres przedawnienia karalności, został wydłużony do lat 5.
W pozostałym zakresie, nowelizacja ustawy realizuje założenia resortowe, tj. umożliwia prowadzenie postępowań i nakładanie kar również przez oddziały straży granicznej, zakłada możliwość połączenia więcej niż jednego naruszenia do postępowania administracyjnego, a więc wysokość kary w danym postępowaniu potencjalnie ulegnie znacznemu podwyższeniu. Będzie to miało również pozytywne skutki, gdyż dotychczas sądy administracyjne niechętnie wstrzymywały wykonanie decyzji ze względu na ważny interes strony. Jeśli orzeczona kara urośnie do kilkuset lub nawet milionów złotych, taki argument będzie bezsprzeczny.
Zapraszamy do kontaktu z Jadwigą Stryczyńską, autorką alertu, ekspertem z zespołu prawa lotniczego, transportu i logistyki:
Nasza Kancelaria kolejny rok z rzędu została wyróżniona w rankingu Media Law International – najważniejszym międzynarodowym przewodniku po rynku firm prawniczych, specjalizujących się w prawie mediów.
Każdego dnia pracujemy dla niezwykle ciekawych klientów przy angażujących i kreatywnych projektach. Mamy to szczęście, że możemy wspierać największe i najbardziej rozwojowe firmy w branży mediów i rozrywki. Wyróżnienia dla całego zespołu takie jak Tier 1 rankingu Media Law International dają nam ogromną satysfakcję i motywują do dalszego rozwoju, nauki i pracy dla stałych i nowych Klientów!
W najnowszej edycji rankingu Chambers Global, jednego z najbardziej znanych i prestiżowych międzynarodowych przewodników po rynku usług prawniczych, kancelaria WKB została sklasyfikowana w pięciu kategoriach:
w Polsce:
International & Cross-border Capabilities,
Banking & Finance,
Corporate/M&A
Dispute Resolution
oraz we włoskiej edycji w kategorii Corporate/M&A – Expertise Based Abroad (Italian Desk).
Sześcioro (w zeszłym roku pięcioro) naszych prawników otrzymało wyróżnienia indywidualne:
Szczególnie cieszą nas pozytywne komentarze, którymi obdarzyli nas nasi klienci:
„WKB excel in high-value, complex, cross-border matters with regulatory issues. The advisory services included negotiating loan and collateral documentation, and coordinating cooperation with foreign advisers. The team managed the process well despite challenging issues related to public financing„.
„We have been cooperating with WKB on a number of expert content presentations for international audiences. Their in-depth data protection and tech law expertise at a Polish and European level is outstanding. WKB delivers in a timely and thorough way on its international services„.
„Always involved and available as well as very hard-working and dedicated„.
„Solution and business oriented„.
Chambers Global to jeden z najbardziej rozpoznawalnych na świecie przewodników po rynku usług prawniczych, obejmujących polską jurysdykcję. Publikowany jest co roku przez prestiżowe wydawnictwo Chambers & Partners.
Troska o środowisko, społeczna odpowiedzialność biznesu i postępowanie zgodnie z zasadami ładu korporacyjnego są coraz częściej uznawane za ważne czynniki rynkowe, które mogą decydować o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstw. Coraz więcej konsumentów deklaruje bowiem, że w swoich wyborach zakupowych kieruje się troską o środowisko oraz zwraca uwagę na etyczną postawę producentów.
W mini cyklu „ESG a prawo konsumenckie” przedstawimy Państwu argumenty, dlaczego w prowadzeniu działalności należy troszczyć się nie tylko o środowiskowe, ale również konsumenckie aspekty prowadzenia biznesu.
GREENWASHING – CZYLI CO?
Greenwashing (w tłumaczeniu na język polski – „pseudoekologiczny marketing”) to termin, z którym możemy się spotkać nie tylko w obiegu medialnym. Od pewnego czasu tym zjawiskiem interesuje się również Komisja Europejska m.in. w „Europejskim Zielonym Ładzie”. Wbrew pozorom organy ochrony konsumentów były nim zainteresowane dużo wcześniej. Dzięki temu już teraz można sformułować pierwsze wnioski dotyczące reklamowania produktów i usług w tym zakresie, a także, zanim wejdą w życie przepisy ukierunkowane na tę kwestię, zadać ważne dla przedsiębiorców pytania.
Najprościej mówiąc – greenwashing polega na wywoływaniu u konsumentów wrażenia, że dany produkt lub przedsiębiorstwo go wytwarzające działają zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju. Jeżeli taka informacja w rzeczywistości jest nieprawdziwa lub niemożliwa do zweryfikowania, konsument tym samym staje się ofiarą nieuczciwej praktyki rynkowej, czyli wspomnianego greenwashingu.
Z pozoru prosta definicja prowadzi jednak do powstania wielu istotnych z praktycznego punktu widzenia wątpliwości. Jedna z nich dotyczy tego, kiedy tak naprawdę dochodzi do publikowania twierdzeń dotyczących wpływu produktu lub usługi na środowisko i jak oceniać tzw. sytuacje graniczne. Przykładowo, przedsiębiorcy mogą nie posiadać wiedzy, czy będziemy mieć do czynienia z greenwashingiem, gdy dokonamy rebrandingu zmieniając logo na zielone lub połączone z symbolami powszechnie kojarzonymi z produktami „eco” (np. zielony liść itp.)?
Z kolei w kontekście niemożności potwierdzenia prawdziwości konkretnych twierdzeń dotyczących właściwości produktu/usługi/modelu funkcjonowania firmy pojawia się wątpliwość czy brak możliwości weryfikacji:
musi być absolutny (tj. nie istnieje żaden instrument pozwalający zweryfikować daną tezę
czy wystarczy, że jest względny (tzn. gdy konsument na podstawie ogólnodostępnych źródeł nie będzie co prawda w stanie zweryfikować danej informacji, jednak przedsiębiorca posiada dane potwierdzające prawdziwość swojego stwierdzenia)?
Tak naprawdę każdy przedsiębiorca, który będzie chciał się reklamować na rynku jako „eco-friendly”, będzie musiał sobie odpowiedzieć na powyższe pytania. Najwięcej wątpliwości pojawi się w branżach szczególnie zależnych od konsumentów – spożywczej, odzieżowej czy chemicznej, gdzie pojęcia takie jak „biodegradiowalny”, „przyjazny środowisku”, „zawiera naturalne składniki” odmieniane są przez wszystkie przypadki. Ponadto coraz częściej w dyskursie publicznym (i prawnym) podnoszone są kwestie zielonych finansów, transportu ograniczającego emisję CO2 (w tym o pobieranie opłat na rzecz kompensacji wyprodukowanego dwutlenku węgla) czy energooszczędnego budownictwa, które mogą dotyczyć także konsumentów.
JAKIE REGULACJE NAS CZEKAJĄ?
Już dziś wiadomo, że kwestie greenwashingu i ekologiczności produktów oraz usług będą uregulowane na poziomie europejskim. W Nowym programie na rzecz konsumentów Komisja Europejska wskazała, że transformacja ekologiczna będzie jednym z kluczowych obszarów jej działania. Dotyczyć to będzie nie tylko greenwashingu, ale również wspierania zrównoważonej konsumpcji i produkcji. Aktualnie trwają prace nad wdrożeniem przepisów, które będą regulować te kwestie, dlatego możemy się spodziewać, że inicjatywa wkrótce ujrzy światło dzienne (jej przyjęcie planowane jest na pierwszy kwartał 2022 r.).
CO W TZW. MIĘDZYCZASIE?
Jak sygnalizowaliśmy na początku, kwestie prawidłowego informowania o ekologiczności produktów nie są zagadnieniem nowym. Już obecnie obowiązujące przepisy stanowią podstawę dla organów administracji publicznej do podejmowania działań mających na celu zwalczanie nieuczciwych praktyk z tego zakresu.
Jedną z naczelnych zasad prawa konsumenckiego jest bowiem zapewnienie konsumentom możliwości dokonania wyboru na podstawie informacji, które są rzetelne, prawdziwe i pełne. Wszelkie działania zniekształcające zachowanie konsumenta są zwyczajnie niedozwolone. Warto także podkreślić, że Prezes UOKiK wykazuje coraz większą aktywność w kwestiach konsumenckich, kwestionując zachowania przedsiębiorców, które już na pierwszy rzut oka wydają się rażąco niesprawiedliwe wobec konsumentów, a dla biznesu są naturalne i uzasadnione.
Coraz większe zainteresowanie konsumentów kwestiami szeroko pojętej ekologiczności (np. wybieraniem kosmetyków zawierających naturalne składniki, samochodów elektrycznych lub hybrydowych, żywności wegetariańskiej lub wegańskiej, energooszczędnych urządzeń) może rodzić ryzyka zarówno dla sprzedawców, jak i kupujących. Co więcej, organy ochrony konsumentów niektórych państw członkowskich takie postępowania już przeprowadziły, co sugeruje, że zagadnienie nie jest hipotetyczne, a dotychczasowe rozstrzygnięcia mogą służyć określeniu obszarów ryzyka.
JAKIE SANKCJE ZA GREENWASHING?
Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów można zatem uznać, że przedsiębiorcy, których twierdzenia i oznaczenia zostaną zakwestionowane przez Prezesa UOKiK, muszą liczyć się z możliwością wszczęcia postepowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Mniej prawdopodobne, choć nadal możliwe, są także postępowania cywilnoprawne wszczynane przez konsumentów, ich organizacje czy nawet konkurentów. Przy ocenie ryzyk należy także uwzględnić także te PR-owe i marketingowe, związane zarówno z opublikowaniem informacji o wszczęciu ewentualnego postępowania wobec przedsiębiorcy, jak i koniecznością rezygnacji z niektórych oznaczeń, reklam lub twierdzeń.
W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących greenwashingu lub tematyki ESG serdecznie zapraszamy do kontaktu z prawniczkami z zespołu prawa konkurencji i konsumenckiego: Dorotą Karczewską, Anną Grzybowską i Aleksandrą Hylą oraz do zapoznania się z ofertą zespołu ESG.
1 grudnia 2021 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych („Ustawa”). Postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne zostały poddane elektronizacji. Co to oznacza w praktyce?
Cel uruchomienia KRZ
Decyzja ustawodawcy o uruchomieniu Krajowego Rejestru Zadłużonych („KRZ”) stanowi formę dostosowania polskiego systemu prawnego do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego (wersja przekształcona), które zobowiązuje państwa członkowskie Unii Europejskiej do utworzenia i prowadzenia rejestru z danymi dotyczącymi postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Regulacje te pozostawiają jednocześnie swobodę poszczególnym państwom członkowskim w określeniu, jakie dodatkowe informacje, ponad minimalny zakres określony w powyższym rozporządzeniu, mają podlegać ujawnieniu w rejestrze. Polski ustawodawca zdecydował, że tworzony przez niego rejestr będzie służył pełnej obsłudze teleinformatycznej postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych w bardzo szerokim zakresie.
Zakres zmian
Zakres stosowania KRZ jest bardzo szeroki. W odniesieniu do wszystkich postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych wszczynanych na podstawie wniosków, które wpływają do właściwych sądów od dnia 1 grudnia 2021 r.:
orzeczenia wydawane w toku postępowania upadłościowego oraz restrukturyzacyjnego w chwili ich wydania są, wraz z uzasadnieniem, utrwalane wyłącznie w KRZ, z wykorzystaniem wzorców udostępnionych w tym systemie i opatrywane kwalifikowanym podpisem elektronicznym;
dostęp uczestników postępowania upadłościowego oraz restrukturyzacyjnego do akt tych postępowań jest możliwy za pośrednictwem KRZ;
w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym wszelkie pisma procesowe (w tym wnioski o ogłoszenie upadłości i wnioski o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego) oraz dokumenty wnosi się wyłącznie za pośrednictwem KRZ, z wykorzystaniem udostępnianych w tym systemie formularzy (np. wierzyciel, który chce zgłosić wierzytelność w postępowaniu upadłościowym swojego kontrahenta, musi dokonać tego zgłoszenia wyłączenie za pośrednictwem KRZ);
pisma oraz dokumenty wniesione w inny sposób nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma do sądu lub organu postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego.
Warto jednak pamiętać, że KRZ nie znajduje zastosowania w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych wszczynanych na podstawie wniosków, które wpłynęły do właściwych sądów przed 1 grudnia 2021 r. W tych postępowaniach pisma procesowe i dokumenty wnosi się w formie papierowej, a wszelkie obwieszczenia w dalszym ciągu podlegają publikacji w MSiG. Należy zatem na bieżąco weryfikować informacje publikowane w MSiG, mimo uruchomienia KRZ.
Wyjątki od zasady wnoszenia pism i dokumentów za pośrednictwem KRZ
Obowiązek wnoszenia pism procesowych oraz dokumentów za pośrednictwem KRZ nie dotyczy:
pism procesowych i dokumentów zawierających informacje niejawne w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2010 r. o ochronie informacji niejawnych;
ofert składanych w toku przetargu lub aukcji;
pism wnoszonych przez wierzycieli, którym przysługują należności ze stosunku pracy, należności alimentacyjne oraz niektóre renty; a także
pism procesowych oraz dokumentów składanych przez dłużnika/upadłego, który nie prowadzi działalności gospodarczej i wobec którego można ogłosić tzw. upadłość konsumencką.
W przypadkach, o których mowa w pkt. c) i d) powyżej, istnieje jednak możliwość złożenia pisma lub dokumentu za pośrednictwem KRZ.
Jawność KRZ jako udogodnienie dla wszystkich przedsiębiorców
KRZ stanowi narzędzie dedykowane nie tylko bieżącej obsłudze informatycznej postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych, lecz stanowi ono instrument możliwy do codziennego wykorzystania przez każdego przedsiębiorcę. KRZ podzielony jest na cztery moduły, a jeden z tych modułów, tj. Portal Publiczny, nie wymaga zalogowania ani posiadania konta systemie. Za pośrednictwem Portalu Publicznego każdy może bezpłatnie przeglądać wszelkie obwieszczenia publikowane w toku postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych, pozyskiwać informacje o przebiegu każdego postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego, a także pozyskiwać informacje o majątku wchodzącym w skład masy upadłości dowolnego podmiotu. Warto zatem na bieżąco weryfikować informacje publikowane w Portalu Publicznym, ponieważ w ten sposób można m.in.:
zbadać, czy nasz potencjalny kontrahent nie jest bankrutem bądź nie jest zagrożony bankructwem (obwieszczenie zarządzenia o wpisaniu do repertorium wniosku o ogłoszenie upadłości naszego potencjalnego kontrahenta powinno być sygnałem ostrzegawczym przed zawarciem jakiejkolwiek umowy z takim podmiotem; podobnie, powinniśmy zachować ostrożność, jeżeli w KRZ ukaże się obwieszczenie zarządzenia o wpisaniu do repertorium wniosku restrukturyzacyjnego złożonego przez podmiot, z którym negocjujemy umowę);
zweryfikować aktualny status wypłacalności naszego dłużnika (ukazanie się obwieszczenia zarządzenia o wpisaniu do repertorium wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli dotyczy naszego dłużnika, może bowiem oznaczać, że w niedługim czasie zostanie on postawiony w stan upadłości, a my najprawdopodobniej – biorąc pod uwagę niską efektywność postępowań upadłościowych – nie odzyskamy już naszych należności w całości z majątku dłużnika);
ustalić, czy istnieje szansa nabycia przedsiębiorstwa upadłego lub interesujących nas innych składników majątku upadłego (w KRZ publikowane są dane dot. składników masy upadłości – na podstawie KRZ możemy zatem sprawdzić, co wchodzi w skład danej masy upadłości i co w związku z tym prędzej czy później zostanie wystawione przez syndyka na sprzedaż; warto podkreślić, że dane udostępniane za pośrednictwem wyszukiwarki składników masy upadłości dostępne są bez względu na to, czy posiadamy status wierzyciela wobec upadłego, którego majątek zamierzamy nabyć – dostęp do tych danych jest bowiem swobodny z uwagi na udostępnienie ich w Portalu Publicznym).
KRZ daje również możliwość dostępu do danych niezbędnych do podjęcia dalszych działań windykacyjnych przeciwko osobom, które ponoszą wobec wierzycieli odpowiedzialność solidarną lub subsydiarną z dłużnikiem za jego zobowiązania. Obwieszczeniu w KRZ podlegają bowiem m.in.:
prawomocne postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika z uwagi na to, że jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów (postanowienie oddalające wniosek o ogłoszenie upadłości na tej podstawie stanowi dowód bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce handlowej);
pełne dane dłużnej spółki, w stosunku do której oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości na wskazanej powyżej podstawie. Co więcej, w przypadku dłużników będących spółkami osobowymi, zakresem obwieszczenia dokonywanego w KRZ objęte są dodatkowo dane wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki osobowej bez ograniczenia całym swoim majątkiem – wierzyciel może zatem, na podstawie samego tylko KRZ, uzyskać komplet danych niezbędnych do podjęcia działań ukierunkowanych na odzyskanie swoich należności bezpośrednio od tych wspólników spółek osobowych, którzy za zobowiązania spółki odpowiadają z nią subsydiarnie swoimi majątkami osobistymi.
Warto też nadmienić, że KRZ ułatwi wierzycielom występowanie z powództwem wobec członków zarządu spółek z o.o. oraz prostych spółek akcyjnych o zapłatę z tytułu odpowiedzialności członków zarządu za długi tych spółek (odpowiedzialność tych osób aktualizuje się w wyniku bezskuteczności egzekucji skierowanej do spółek). Co prawda zakresem obwieszczenia dokonywanego w KRZ nie są objęte dane członków zarządu, niemniej każdy wierzyciel, który dostatecznieusprawiedliwi potrzebę przejrzenia akt sądowych postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem z pkt. a) powyżej, może uzyskać dostęp do tych akt za pośrednictwem KRZ.
Wierzyciel ma więc możliwość zapoznania się z dokumentami znajdującymi się w tych aktach i odszukania w nich m.in. informacji o miejscu zamieszkania reprezentantów dłużnej spółki (osób, których będzie dotyczyło planowane przez niego powództwo) oraz spisu wierzycieli tej spółki – dwóch podstawowych dokumentów, stanowiących załączniki do wniosku o ogłoszenie upadłości, które pozwalają nie tylko na skuteczne procesowo wytoczenie powództwa (dane adresowe reprezentantów spółki), lecz także na merytoryczną ocenę szans tego powództwa (spis wierzycieli spółki, pozwalający m.in. ocenić, w jakim stopniu wniosek o ogłoszenie upadłości spółki był spóźniony, a w konsekwencji – jakie są szanse pozwanych na obronę przed powództwem wierzyciela spółki o zapłatę nieuregulowanych przez tę spółkę długów).
Ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (t.j.: Dz.U. z 2021 r., poz. 1909).
Z radością informujemy, że nasza kancelaria została nagrodzona prestiżowym Diamentem Forbesa 2022. Otrzymaliśmy to wyróżnienie w kategorii przedsiębiorstw z przychodami sprzedaży pomiędzy 50 a 250 mln zł.
Już po raz czternasty we współpracy z redakcją „Forbes” Dun & Bradstreet Poland opracowała zestawienie najbardziej dynamicznie rozwijających się firm w Polsce. W rankingu znalazły się firmy, które w trzech ostatnich latach najszybciej zwiększały swoją wartość.
Uzyskane przez nas wyróżnienie, to dla nas duża nobilitacja i sygnał, że nasza filozofia budowania firmy, oparta na dostarczaniu wysokiej jakości usług, stawianiu na długofalowe i partnerskie relacje z klientami i wreszcie budowaniu silnych zespołów, przynosi dobre owoce. Chcemy konsekwentnie realizować przyjętą przez nas strategię i dostosowywać się do potrzeb rynkowych i zmieniającego się dynamicznie otoczenia biznesowego – powiedział dr Jerzy Baehr, partner zarządzający WKB.
Lista Diamentów Forbesa opracowywana jest na podstawie szwajcarskiej metody wyceny wartości firm, uwzględniającej zarówno wyniki finansowe jak i wartość ich majątku. Metoda ta umożliwia zmierzenie potencjału przedsiębiorstw, przy uwzględnieniu wielkości realizowanych inwestycji oraz zdolności do powiększania sprzedaży i zysków.
Prawnicy WKB doradzali funduszowi Avia Capital przy nabyciu większości udziałów w spółce Pro-Project (po jej przekształceniu w Pro-Project Group sp. z o.o. – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z działalności prowadzonej dotychczas w formie jednoosobowej działalności gospodarczej).
WKB zapewniła Avia Capital kompleksowe wsparcie prawne podczas całego procesu inwestycyjnego i transakcyjnego, doradzając w zakresie struktury transakcji, asystując podczas badania due diligence, jak również w negocjacjach warunków i dokumentacji transakcji (w tym negocjacjach dokumentów finansowania) oraz doradzając w kwestiach związanych z zamknięciem transakcji i czynnościami po zamknięciu.
Pro-Project Group to polska firma rodzinna z Chełma, specjalizująca się w tworzeniu rozwiązań do kontroli jakości urządzeń diagnostycznych, takich jak aparaty do radiografii, rezonansu magnetycznego, tomografii, mammografii, czy USG. Spółka produkuje także fantomy medyczne i oferuje autorskie oprogramowanie typu SaaS – Diagnomatic. Główne rynki dystrybucji produktów Grupy to UE, USA oraz kraje Bliskiego Wschodu.
AVIA Capital jest najważniejszym w Polsce funduszem wzrostu, który wspiera ekspansję międzynarodową polskich przedsiębiorców. Fundusz inwestuje w małe i średnie firmy, które mają międzynarodowe ambicje rozwoju.
Z wielką przyjemnością informujemy, że Damian Olko, ekonomista z wieloletnim doświadczeniem w doradztwie dla biznesu, dołączył do praktyki prawa konkurencji i konsumenckiego kancelarii WKB, gdzie objął funkcję Starszego Ekonomisty (Senior Economist).
Damian jest doświadczonym doradcą i analitykiem ekonomicznym. W ostatnich latach pracował jako menedżer i starszy konsultant w zespole ds. analiz ekonomicznych Deloitte, gdzie odpowiadał m.in. za analizy wpływu kluczowych trendów gospodarczych, regulacji oraz polityk publicznych, współpracując m.in. z zespołami doradztwa prawnego i finansowego. Razem z innymi ekspertami zrealizował kilkadziesiąt projektów dla podmiotów z sektora prywatnego, publicznego oraz organizacji międzynarodowych. Przed dołączeniem do Deloitte pracował jako analityk rynkowy w PKP S.A. i ekspert ekonomiczny w organizacji Pracodawcy RP. Specjalizuje się w ekonomii stosowanej, czyli praktycznym wykorzystaniu teorii i metod ilościowych, które pozwalają ocenić koszty i korzyści decyzji bądź zjawisk oddziałujących na rynek, sektor lub całą gospodarkę.
Od ponad 5 lat jest członkiem Towarzystwa Ekonomistów Polskich.
– „Ekonomizacja” prawa konkurencji to zjawisko, z którym mamy do czynienia od lat, także w Polsce. W realizowanych projektach, z których wiele ma bardzo złożony charakter, coraz częściej dostrzegaliśmy w związku z tym olbrzymią wartość, jaka płynie z możliwości połączenia spojrzenia prawników i ekonomistów. Także nasi Klienci coraz częściej poszukiwali interdyscyplinarnego doradztwa – mówi Aleksander Stawicki, partner kierujący praktyką prawa konkurencji i konsumenckiego kancelarii WKB. – W tym kontekście decyzja o nawiązaniu współpracy z osobą tak doświadczoną, jak Damian, jest naturalnym kolejnym etapem w rozwoju zespołu. Jestem przekonany, że dzięki temu ruchowi – o ile mi wiadomo pionierskiemu na polskim rynku – będziemy w stanie jeszcze lepiej i efektywniej wspierać naszych Klientów – dodaje.
Prawnicy WKB doradzali Innova/6 SCA SICAV-RAIF przy transakcjach nabycia spółek działających na rynku usług stomatologicznych. Fundusz Innova/6 SCA SICAV-RAIF należy do grupy Innova Capital, która jest jednym z najbardziej aktywnych funduszy private equity w Europie Środkowo-Wschodniej.
W ramach trzech transakcji WKB doradzało przy nabyciu większościowego pakietu udziałów w DPC – największej sieci klinik stomatologicznych na Litwie oraz przy przejęciu dwóch znanych spółek stomatologicznych w Polsce: Pomorskiej Inicjatywy Medycznej sp. z o.o. (działającej pod marką Dentaurus) oraz Medicadent Stomatologia sp. z o.o.
Wsparcie WKB polegało przede wszystkim na uzgodnieniu struktury transakcji, w tym jej aspektu transgranicznego, przeprowadzeniu i skoordynowaniu procesu due diligence, przygotowaniu dokumentacji transakcyjnej i wsparciu w negocjacjach. Zespół life science WKB doradzał w niektórych aspektach regulacyjnych działalności podmiotów leczniczych. Prawnicy WKB działali jako tzw. lead-counsel dla kancelarii zagranicznych działających na Litwie oraz Luksemburgu.
W dniu 17 stycznia 2022 r. minął miesiąc od terminu implementacji do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Przepisy wdrażające Dyrektywę dotychczas nie zostały przyjęte, a projekt ustawy nie wpłynął jeszcze do Sejmu. Pojawia się zatem pytanie, czy w okresie przejściowym do dnia wejścia w życie polskiej ustawy wdrażającej możliwe jest, a jeśli tak w jakim zakresie, bezpośrednie stosowanie przepisów Dyrektywy?
PRAWO UE W POLSCE
Sposób, w jaki przepisy Unii Europejskiej oddziałują na prawo krajowe państw członkowskich zależy od rodzaju aktu prawnego, w którym zostały zamieszczone. Sytuację podmiotów działających w państwach członkowskich (przedsiębiorców, pracodawców, urzędów czy pracowników) regulują unijne rozporządzenia i dyrektywy. Zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, uchwalenie rozporządzenia oznacza, że po jego wejściu w życie stosuje się ono bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich i przyznaje ono prawa i obowiązki bez konieczności podejmowania dodatkowych czynności przez państwa członkowskie.
Odmiennie została uregulowana skuteczność dyrektywy. Wejście w życie dyrektywy nie oznacza, że znajduje ona zastosowanie w państwach członkowskich. W tym celu konieczna jest jej transpozycja (implementacja) do porządku krajowego. Dyrektywy wiążą przy tym każde państwo członkowskie w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty oraz terminu transpozycji, pozostawiając jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.
BRAK IMPLEMENTACJI DYREKTYWY W TERMINIE
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii do polskiego porządku prawnego (dalej „Dyrektywa o sygnalistach”) weszła w życie 16 grudnia 2019 r., a państwa członkowskie zostały zobowiązane do jej implementacji w terminie do 17 grudnia 2021 r. Jak wynika z informacji dostępnych na oficjalnej stronie UE poświęconej prawu europejskiemu, dotychczas 7 państw przekazało Komisji Europejskiej informacje o krajowych środkach transpozycji Dyrektywy (Bułgaria, Francja, Litwa, Malta, Austria, Portugalia i Szwecja).
Nieprzekazanie takiej informacji może skutkować wszczęciem przez Komisję Europejską postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (tzw. infrigment procedure). Z perspektywy uczestników obrotu bardziej kluczowe jest jednak to czy dyrektywa, która nie została implementowana, może być dla nich źródłem praw i obowiązków.
SKUTEK BEZPOŚREDNI DYREKTYWY O SYGNALISTACH
Zasada bezpośredniego działania aktów prawa wtórnego Unii Europejskiej co do zasady nie dotyczy dyrektyw, gdyż są one adresowane do państw członkowskich, a nie do jednostek. Nie nakładają one zatem wprost praw i obowiązków na przedsiębiorców czy pracowników.
W celu ochrony praw jednostek przed opieszałością państw członkowskich w transpozycji dyrektyw do porządku prawnego, TSUE w niektórych przypadkach dopuścił zastosowanie zasady bezpośredniego skutku w odniesieniu do dyrektyw wskazując, że brak możliwości powołania się bezpośrednio na przepis dyrektywy ograniczałby jego skuteczność (effect utile). W orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wypracowane zostały następujące warunki, które muszą zostać łącznie spełnione, aby zasada skutku bezpośredniego mogła być zastosowana do dyrektywy:
dyrektywa nie została implementowana (w całości albo w części) albo została implementowana niewłaściwie;
upłynął już termin implementacji;
przepis dyrektywy jest jasny, precyzyjny i bezwarunkowy oraz
przepis dyrektywy przyznaje uprawnienia jednostkom, których zakres można ustalić na podstawie przepisów dyrektywy.
Jeśli powyższe warunki zostaną spełnione, jednostka będzie uprawniona do otrzymania odszkodowania w razie poniesienia szkody, która pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z naruszeniem przez państwo obowiązku implementacji dyrektywy.
Nie ulega wątpliwości, że w odniesieniu do Dyrektywy o sygnalistach spełnione są dwie pierwsze przesłanki, gdyż dotychczas Dyrektywa nie została implementowana, a termin na implementację upłynął 17 grudnia 2021 r. Dyrektywa przyznaje jednostkom – sygnalistom określone uprawnienia, w tym jako podstawowe uprawnienie należy uznać umożliwienie dokonywania zgłoszeń oraz ochronę przed działaniami odwetowymi zdefiniowanymi w Dyrektywie (co najmniej w wymiarze określonym przez przepisy Dyrektywy).
Przepisy Dyrektywy należy w tym względzie uznać za wystarczająco dokładne i jednoznaczne. Nie wprowadzają one także żadnych warunków, które muszą zostać spełnione aby sygnalista mógł korzystać ze swoich uprawnień. Tym samym, należy przyjąć, że spełnione są także pozostałe dwie przesłanki, co oznacza, że przepisy Dyrektywy o sygnalistach mogą znaleźć bezpośrednie stosowanie w tych państwach, w których nie zostały przyjęte ustawy wdrażające.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ
Bezpośrednie stosowanie dyrektywy oznacza, że jednostka jest uprawniona do otrzymania odszkodowania w razie poniesienia szkody, która pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z naruszeniem przez państwo obowiązku implementacji dyrektywy. W odniesieniu do przepisów prawa UE, wyróżnia się skutek bezpośredni wertykalny, w którym jednostka może powołać się za przepisy prawa UE w sporze z państwem oraz skutek bezpośredni horyzontalny, który uprawnia do powoływania się na przepisy prawa UE w sporze z inną jednostką (np. w sporze między pracownikiem a pracodawcą). W związku z tym, że to państwo, a nie podmiot indywidualny (np. pracodawca), uchybiło obowiązkowi terminowej implementacji dyrektywy, w przypadku przepisów dyrektywy dopuszcza się wyłącznie skutek bezpośredni wertykalny.
W świetle powyższego możliwość powołania się na przepisy Dyrektywy o sygnalistach do momentu jej implementowania będzie oznaczała, że sygnalista – pracownik zatrudniony w sektorze prywatnym będzie mógł żądać odszkodowania nie od swojego pracodawcy, ale od państwa, jeśli poniósł szkodę w związku z brakiem terminowej implementacji dyrektywy. Odmiennie będzie kształtować się sytuacja osób zatrudnionych w sektorze publicznym – w tym przypadku, państwo może w sporze występować również jako pracodawca.
PODSUMOWANIE
Projekt polskiej ustawy został opublikowany na stronach rządowych 18 października 2021 r., a następnie przesłany do konsultacji. W procesie opiniowana zgłoszono kilkadziesiąt stanowisk, które jeszcze nie zostały uwzględnione w ramach prac legislacyjnych. Przyjęcie polskiej ustawy wdrażającej Dyrektywę może być zatem kwestią nie dni, ale tygodni, a może nawet miesięcy. W związku z tym wydaje się, że podmioty, do których Dyrektywa o sygnalistach ma bezpośrednie zastosowanie powinny jak najszybciej wdrożyć systemy zgłaszania nieprawidłowości i realizować wynikające z Dyrektyw obowiązki (przyjmować zgłoszenia, prowadzić działania następcze, itd.). Wejście w życie polskiej ustawy wdrażającej Dyrektywę być może spowoduje konieczność wprowadzenia drobnych zmian do obowiązujących procedur, ale pozwoli uniknąć ryzyk związanych z brakiem odpowiednich regulacji wewnątrzzakładowych.
W razie pytań zachęcamy do kontaktu z autorką alertu, dr Agatą Miętek.
W ostatnich miesiącach 2021 r. ustawodawca dokonał nowelizacji szeregu ustaw, w tym przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Poniżej przedstawiamy krótki opis zmian najistotniejszych z punktu widzenia praktyki procesowej.
WNIOSKI O MEDIACJĘ LUB ZAWEZWANIE DO PRÓBY UGODOWEJ NIE PRZERWĄ JUŻ BIEGU TERMINU PRZEDAWNIENIA
W dniu 29 grudnia 2021 roku opublikowano w Dzienniku Ustaw (poz. 2459) ustawę z dnia 2 grudnia 2021 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.
Z perspektywy dochodzenia przed sądem roszczeń majątkowych oraz kształtowania taktyki procesowej w tym zakresie najważniejsze są następujące zmiany:
od dnia 30 czerwca 2022 roku wszczęcie mediacji oraz postępowania pojednawczego nie będzie już skutkować przerwaniem biegu terminu przedawnienia roszczeń, a tym samym rozpoczęciem jego biegu na nowo;
od dnia 30 czerwca 2022 roku wszczęcie mediacji oraz postępowania pojednawczego będzie skutkować jedynie zawieszeniem bieg terminu przedawnienia – przez czas trwania mediacji lub postępowania pojednawczego.
W konsekwencji wskutek złożenia tych wniosków okres przedawnienia będzie mógł zostać „wydłużony” jedynie o kilka miesięcy, nie zaś o termin przedawnienia przewidziany dla roszczeń danego rodzaju.
Powyższe zmiany będą dotyczyć postępowań wszczętych po tej dacie – do wszczętych wcześniej i niezakończonych mediacji lub postępowań pojednawczych zastosowanie będą mieć przepisy dotychczasowe.
W związku z powyższym rekomendujemy bieżące podejmowanie decyzji o dochodzeniu roszczeń przed sądem w drodze powództwa, tak by nie narażać się na ryzyko upływu terminu przedawnienia. Dotyczy to przy tym zarówno kilkuletniego okresu oczekiwania po powstaniu roszczeń, jak i oczekiwania na koniec roku kalendarzowego.
WYSŁANIE PISMA PROCESOWEGO W PACZCE POCZTOWEJ NIE ZAPEWNI JUŻ ZACHOWANIA TERMINU DO JEGO WNIESIENIA
W dniu 9 września 2021 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw (poz. 1655) ustawę z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Wprowadzone zmiany są szczególnie istotne w przypadku wnoszenia obszernych pism procesowych.
Od dnia 24 września 2021 roku skutek w postaci dochowania terminu do wniesienia pisma procesowego do sądu korespondencyjnie odnosi jedynie wysłanie pisma w formie przesyłki poleconej (listu poleconego), z wyłączeniem paczek pocztowych.
W konsekwencji, w przypadku składania za pośrednictwem operatora pocztowego obszernych pism procesowych (w tym pozwów) wraz z załącznikami i odpisami dla stron
o łącznej wadze powyżej 2 kg (maksymalna waga listu poleconego), rekomendujemy stosowanie następujących rozwiązań:
w miarę możliwości – złożenie pisma procesowego bezpośrednio na biurze podawczym Sądu; względnie
wysłanie pisma procesowego listem poleconym, z załączonym pendrive lub płytą CD, na której wgrane będą wszystkie (lub najobszerniejsze) załączniki – tak, by całość pisma wraz z załącznikami nie przekroczyła wagi 2 kg (por. art. 77[3] k.c. i zawartą tam definicję dokumentu); ewentualnie
wysłanie pisma procesowego listem poleconym, z zaznaczeniem w treści pisma, że załączniki do niego nadano w odrębnej paczce pocztowej.
Zaznaczamy przy tym, że na chwilę obecną trudno w pełni ocenić, jak ukształtuje się praktyka sądów co do skuteczności rozwiązania wskazanego w pkt. c) powyżej.
______________________________________________________________________
1 stycznia 2022 r. weszły w życie znowelizowane przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (,,Ustawa’’), dotyczące zasad podpisywania sprawozdań finansowych.
Od 1 stycznia 2022 r. sprawozdania finansowe podmiotów, w których do sporządzania sprawozdań finansowych zobowiązany jest organ wieloosobowy, mogą zostać podpisane przez co najmniej jedną osobę wchodzącą w skład tego organu oraz osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych.
W praktyce oznacza to brak konieczności posiadania kwalifikowanych podpisów elektronicznych lub zaufanych profili ePUAP przez wszystkich członków zarządu.
Cel nowelizacji
Nowe przepisy mają na celu wprowadzenie ułatwień dla członków organów wieloosobowych, którzy ze względów technicznych mają trudności z realizacją swoich ustawowych obowiązków w zakresie podpisywania sprawozdań finansowych. W praktyce problem ten najczęściej dotyczył spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych, w których funkcje członków zarządu pełnią osoby z zagranicy.
Ustawodawca pozostawił również możliwość składania podpisów pod sprawozdaniami finansowymi według starych zasad, tj. przez wszystkich członków zarządu oraz osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych.
Kogo dotyczą nowe zasady
Literalne brzmienie nowych przepisów wskazuje, że ułatwienia dotyczą jedynie tych podmiotów, w których obowiązek sporządzania sprawozdań finansowych spoczywa na organie wieloosobowym (np. spółki kapitałowe posiadające wieloosobowe zarządy). Dosłowne brzmienie Ustawy prowadzi zatem do wniosku, że ułatwieniami nie są objęte podmioty nieposiadające organów, np. zdecydowana większość spółek osobowych. Przyczyny takiego sformułowania przepisów nie są jasne, ustawodawca nie wyjaśnił tej kwestii w treści uzasadnienia do ustawy nowelizującej. Trudno na tym etapie przesądzić czy i w jaki sposób powyższe regulacje będą stosowane przez podmioty nieposiadające organów.
Oświadczenia członków organu wieloosobowego
Wprowadzone ułatwienie dopuszcza możliwość podpisania sprawozdania finansowego przez osobę prowadzącą księgi rachunkowe oraz przez co najmniej jednego członka zarządu, po spełnieniu przesłanek wymienionych w Ustawie.
Warunkiem złożenia podpisu przez co najmniej jednego członka zarządu jest uprzednie uzyskanie od pozostałych członków tego organu:
a). oświadczeń, z których będzie wynikać, iż sprawozdanie spełnia wymagania przewidziane w Ustawie, lub
b). oświadczeń o odmowie złożenia oświadczeń wskazanych w punkcie a).
Złożenie oświadczenia wskazanego w punkcie b) jest równoznaczne z odmową podpisania sprawozdania finansowego oraz wiąże się z koniecznością sporządzenia pisemnego uzasadnienia. Dokumenty wskazane w punktach a) oraz b) powyżej powinny precyzyjnie wskazywać sprawozdanie finansowe, którego dotyczą, w szczególności przez podanie daty
i godziny podpisania sprawozdania finansowego przez osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, oraz powinny stanowić załączniki do sprawozdania finansowego.
Ustawodawca przewidział następujące metody podpisywania ww. oświadczeń:
dokumenty mogą zostać sporządzone w formie elektronicznej oraz opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym,
dokumenty mogą zostać sporządzone w wersji papierowej oraz opatrzone własnoręcznym podpisem, przy czym wybór tej formy rodzi konieczność sporządzenia elektronicznych kopii tych dokumentów.
Obowiązek złożenia dokumentów do rejestru przedsiębiorców
Jak dotąd system teleinformatyczny KRS nie został dostosowany do nowych zasad sporządzania sprawozdań finansowych. Zgodnie z odpowiednimi przepisami przejściowymi, dostosowanie systemu nastąpi w terminie do 1 czerwca 2022 r., a sprawozdania finansowe podpisane na nowych zasadach oraz zatwierdzone przed 1 czerwca 2022 r. powinny zostać złożone w rejestrze przedsiębiorców w terminie od 1 czerwca 2022 r. do 15 czerwca 2022 r.
Pozostałe dokumenty
Opisane wyżej zmiany stosuje się odpowiednio do sprawozdań z działalności, skonsolidowanych sprawozdań finansowych, sprawozdań z płatności oraz skonsolidowanych sprawozdań z płatności.
Ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021, poz. 2106).
Kancelaria WKB doradzała PKO Bankowi Polskiemu S.A. przy zawarciu z Polskim Holdingiem Nieruchomości S.A. wieloletniej umowy najmu obejmującej całą powierzchnię nowoczesnego kompleksu SKYSAWA, wznoszonego obecnie przy zbiegu ul. Świętokrzyskiej oraz Al. Jana Pawła II w Warszawie.
Umowa ta jest największą tego typu transakcją na rynku nieruchomości komercyjnych w Warszawie w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy.
Przedmiotem najmu na mocy ww. umowy jest cały kompleks biurowo-usługowy, na który złożą się dwa budynki o łącznej powierzchni ok. 35.000 m2. Poza standardowymi postanowieniami związanymi z najmem umowa obejmuje wielowątkowe ustalenia związane z przystosowaniem przedmiotu najmu do użytku w sposób zgodny z wymaganiami oraz zamierzeniami najemcy, jak również zgodnie z wymogami ciążącymi na najemcy w związku z prowadzeniem działalności bankowej. PKO BP w ramach najmu zapewnił sobie również prawo pierwokupu kompleksu SKYSAWA.
Kompleks biurowy będzie nową siedzibą PKO Banku Polskiego – największej instytucji finansowej w Polsce, a także jednej z największych grup finansowych Europy Środkowo-Wschodniej, który od ponad 100 lat wspiera rozwój swoich klientów i Polski.
W obsługę prawną projektu zaangażowani byli Anna Wyrzykowska (partner, szef zespołu nieruchomości) oraz Marcin Kembłowski (senior associate, członek zespołu nieruchomości).
Wychodząc naprzeciw potrzebom pracodawców, WKB powołała multidycyplinarny zespół ds. sygnalistów i wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Zespół będzie kompleksowo doradzał przedsiębiorcom, jednostkom samorządu terytorialnego i organizacjom zarówno na etapie projektowania i wdrażania systemów umożliwienia zgłoszenia, jak i też prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających.
Jak pokazuje praktyka, w organizacjach posiadających procedury zgłaszania i wyjaśniania nieprawidłowości straty spowodowane nadużyciami są kilkukrotnie mniejsze niż w organizacjach bez odpowiednich mechanizmów. System zgłaszania nieprawidłowości niejednokrotnie pozwala także organizacji zidentyfikować słabe ogniwa w procesach operacyjnych, które mogą generować różnego rodzaju ryzyka, w tym zagrażać jakości świadczonych usług.
Prawidłowe wdrożenie przepisów dotyczących ochrony sygnalistów, z jednej strony oznacza szansę dla firm, z drugiej – rodzi obowiązki prawne. Działający w ramach WKB zespół, wskaże organizacjom zarówno możliwości, jak i sposoby zarządzania ryzykiem. Jeśli zajdzie taka potrzeba, przeprowadzi także całościowe postępowanie wyjaśniające, uwzględniając specyfikę danej organizacji. Wreszcie, bazując na doświadczeniach i wiedzy naszych ekspertów przygotuje zarówno strategie prawne, jak i rekomendacje dotyczące komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej.
„Systemy zgłaszania nieprawidłowości i ich wyjaśniania to nie jedynie obowiązek prawno-regulacyjny. To jeden z podstawowych elementów systemów zarządzania zgodnością (Compliance Management Systems). Narzędzie prewencji jak i należytej reakcji na nieprawidłowość, jaka może zaistnieć lub zaistniała w organizacji w związku z prowadzoną działalnością. Postępująca regulacja biznesu rodzi dalsze ryzyka odpowiedzialności w przypadku naruszenia prawa (nieprawidłowości). Dlatego tworzymy interdyscyplinarny zespół, którego ambicją jest wsparcie naszych klientów w budowaniu systemów zgłaszania i wyjaśniania nieprawidłowości, które pozwolą mitygować ryzyka nieprawidłowości i ich skutków.” – powiedziała Aleksandra Stępniewska, Counsel w kancelarii.
Koordynatorami praktyki są Jan Roliński (partner) i Aleksandra Stępniewska (counsel) z praktyki prawa karnego w biznesie.
W skład zespołu wchodzą członkowie następujących praktyk:
Ochrony danych osobowych: Karolina Miksa (managing associate)
Marketingu i Komunikacji: Tamara Surman (dyrektor).
Od 3 lipca 2021 r. zasadą jest, że doręczanie pism sądowych w sprawach cywilnych pełnomocnikom profesjonalnym odbywa się poprzez umieszczanie ich treści w Portalu Informacyjnym Sądów Powszechnych. Wprowadzenie tej regulacji nastąpiło bez równoczesnego dostosowania tego systemu do nowej funkcji oraz wydania aktu prawnego jasno określającego zasady dokonywania doręczeń. Dopiero od 29 listopada 2021 r. uruchomiono w systemie dodatkowe funkcjonalności.
W rzeczywistości działanie instytucji doręczeń elektronicznych w dalszym ciągu pozostawiono wyłącznie zmiennej i niejednorodnej praktyce. Skutkuje to często koniecznością intuicyjnego postępowania pełnomocników, mnożeniem czynności dokonywanych z ostrożności procesowej i brakiem zapewnienia podstawowych gwarancji procesowych.
WĄTPLIWOŚCI
Doręczanie pism sądowych z wykorzystaniem Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych od początku budzi wiele wątpliwości. Wśród najważniejszych można wymienić:
Jakie rodzaje pism podlegają doręczeniom w tym trybie, a jakie mogą być umieszczane jedynie w celach informacyjnych? Czy skutki procesowe właściwe dla doręczenia pisma sądowego wywołuje zapoznanie się wyłącznie z pismami niewymagającymi podpisu, określonymi w zarządzeniu Ministra Sprawiedliwości, czy także z innymi, w tym zwłaszcza z wyrokami i postanowieniami
Jakie dokumenty powinny zostać połączone w jednym pliku, by mógł wystąpić skutek doręczenia?
W którym dniu rozpoczyna swój bieg termin na dokonanie czynności procesowej, jeśli pismo zostało umieszczone zarówno w systemie, jak i nadane listem poleconym, a w systemie brak jest zarządzenia o odstąpieniu od doręczeń przez portal informacyjny?
Czy w przypadku nieposiadania przez pełnomocnika konta w portalu informacyjnym lub dostępu do danej sprawy sąd może doręczać mu pisma z wykorzystaniem tego systemu i stosować fikcję doręczenia?
To tylko niektóre z pytań, na które – w związku z brakiem przepisów – odpowiedź stara się znaleźć praktyka. Wiele z przyjmowanych rozwiązań jest jednak odmiennych – nie tylko w różnych apelacjach, sądach czy wydziałach, ale nawet wśród sędziów tego samego sądu. Dodatkowo występują problemy z przyznawaniem i posiadaniem przez użytkowników ciągłego dostępu do poszczególnych spraw (niektóre „znikają” z listy spraw pełnomocników) czy korzystaniem z portalu w różnych przeglądarkach internetowych lub na różnych urządzeniach.
W portalu umieszcza się przy tym także nieistotne dokumenty, co utrudnia identyfikację pism udostępnianych ze skutkiem doręczenia. Rozstrzygnięcie tych wątpliwości jest szczególnie istotne w kontekście ustalenia początku biegu terminu na wniesienie środka zaskarżenia, a tym samym zapewnienia realizacji gwarancji procesowych.
„MOJE DORĘCZENIA”
Rozwiązaniem miało być dodanie do portalu informacyjnego zakładki „Moje doręczenia”, dedykowanej do umieszczania w niej pism sądowych doręczanych elektronicznie, oraz elektronicznych potwierdzeń odbioru tych pism. Nastąpiło to dopiero pod koniec listopada, a więc po ponad pięciu miesiącach od ogłoszenia ustawy wprowadzającej doręczenia elektroniczne przez portal informacyjny. W praktyce jednak, ponad miesiąc po wprowadzeniu postulowanych zmian, nie tylko wciąż występują dotychczasowe trudności i wątpliwości, lecz wręcz pojawiają się kolejne.
Niektórzy profesjonalni pełnomocnicy podnoszą bowiem, że, mimo posiadania przez nich nowej zakładki „Moje doręczenia”, pisma sądowe umieszczane są jak dotychczas jedynie w zakładce „Dokumenty” – niekiedy z adnotacją, że pismo podlega doręczeniu przez portal informacyjny ze wszystkimi tego skutkami – a zakładka „Moje doręczenia” jest pusta. Czasem też pisma sądowe umieszczane są najpierw w zakładce „Dokumenty”, a następnie w zakładce „Moje doręczenia” lub w zakładce „Moje doręczenia” umieszczane są jedynie zarządzenia o doręczeniu pism, a same pisma – w zakładce „Dokumenty”. Jednocześnie od wprowadzenia nowych funkcjonalności informacja o dacie odbioru pisma pojawia się jedynie w zakładce „Moje doręczenia”, nie zaś także w zakładce „Dokumenty”. Bywa też tak, że pismo znajduje się jedynie w zakładce „Dokumenty”, nie jest doręczane tradycyjnie, ani też nie pojawia się w zakładce „Moje doręczenia”, a w portalu pełnomocnik nie ma możliwości weryfikacji kiedy pismo zostało uznane za doręczone (zniknął przycisk „szczegóły” to umożliwiający).
BRAK PODSTAWY PRAWNEJ
Pomimo, że art. 15zzs9 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. 2021 poz. 2095 ze zm., dalej jako: „Ustawa Covidowa”) wprowadzający instytucję doręczeń przez portal informacyjny został ogłoszony w czerwcu 2021 r., do dnia dzisiejszego nie został wydany żaden akt prawny (ustawa lub rozporządzenie wykonawcze), który określałby szczegółowe zasady ich wykonywania lub nakładałby obowiązki z nimi związane.
Nie istnieje bowiem podstawa prawna obowiązku posiadania przez profesjonalnego pełnomocnika konta w portalu informacyjnym czy dostępu do każdej prowadzonej przez niego sprawy. Wymóg taki, choć może wynikać jedynie z przepisu prawa powszechnie obowiązującego, przewidziano faktycznie. Sądy umieszczają bowiem w portalu pisma sądowe nawet bez wiedzy ich adresatów lub wraz z pierwszym pismem przesyłają informację, że każde kolejne będzie doręczane elektronicznie.
Ponadto art. 15zzs9 ust. 2 Ustawy Covidowej wskazuje jedynie ogólnie, że doręczenia będą dokonywane poprzez umieszczanie pism sądowych w portalu informacyjnym, nie precyzując dedykowanej temu zakładki lub sposobu. Instrukcja przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości, choć przydatna w praktyce, nie jest natomiast źródłem prawa powszechnie obowiązującego, a tym samym nie zapewnia odpowiedniej ochrony praw procesowych uczestników postępowania cywilnego. Nie ma zatem żadnej prawnej gwarancji, że skutek w postaci przyjęcia, iż dokonano doręczenia nie zostanie przyjęty wraz z momentem zapoznania się przez profesjonalnego pełnomocnika z pismem umieszczonym w zakładce „Dokumenty” lub upływem czternastu dni od dnia jego umieszczenia tamże, nawet mimo wprowadzenia zakładki „Moje doręczenia”. Ryzyko jest tym większe w związku z opisanymi powyżej problemami.
CO POWINIEN ZROBIĆ USTAWODAWCA?
Ustawodawca, zamiast uprzednio wprowadzić kompletne i precyzyjne regulacje prawne związane z doręczeniami elektronicznymi, ukształtowanie odpowiednich rozwiązań pozostawił zmiennej i niejednorodnej praktyce, uznaniu sędziów oraz własnym domysłom uczestników postępowania. Ryzyko w tym zakresie jest więc bezpodstawnie przerzucane na pełnomocników profesjonalnych, a w konsekwencji także na ich klientów. Nie można wymagać od nich czasochłonnego i kosztownego podejmowania czynności z ostrożności procesowej, weryfikacji danych w portalu i uzyskiwanych w sądzie. Nawet przy zachowaniu najwyższej staranności w prowadzeniu spraw, wady działania portalu stwarzają realne zagrożenie pozbawienia uczestników postępowań sądowych możności obrony swych praw, a co za tym idzie – nieważności postępowań sądowych.
W konsekwencji należy postulować, by niezwłocznie w akcie prawa powszechnie obowiązującego zostały określone szczegółowe zasady dokonywania doręczeń elektronicznych. Jedynie wówczas będą one mogły poprawnie spełniać swój cel i zarazem nie narażać zarówno sądów, jak i uczestników postępowania, na daleko idące, negatywne skutki braku właściwych i niezbędnych rozwiązań prawnych.
_____________________________________________________________________
20 stycznia br. Sąd Najwyższy wydał uchwałę w przedmiocie dopuszczalności pozytywnego ustalenia przez sąd, na podstawie art. 189 k.p.c., że uchwała zgromadzenia została podjęta, mimo że w protokole odnotowano, że nie uzyskała wymaganej większości głosów.
Pytanie prawne, które rozważał Sąd Najwyższy zostało zadane przez Sąd Apelacyjny w Krakowie na skutek podnoszonej przez prawników kancelarii WKB argumentacji, zgodnie z którą de lege lata należy wykluczyć w prawie polskim dopuszczalność skierowania przez akcjonariusza powództwa o ustalenie istnienia („faktu podjęcia”) uchwały walnego zgromadzenia spółki akcyjnej na podstawie art. 189 k.p.c., gdy w protokole zgromadzenia stwierdzono, że uchwała nie została podjęta.
Sąd Najwyższy podzielił stanowisko WKB. Uchwała oznacza, że sądy mogą wyłącznie eliminować z obrotu wadliwe uchwały. Nie mogą natomiast ingerować w stosunki wewnętrzne spółek handlowych poprzez ustalanie w sposób pozytywny w trybie art. 189 k.p.c. „faktu podjęcia uchwały” oraz jej treści.
Zagadnienie to jest aktualne w sporach, w których kwestionowana jest ważność lub możliwość oddania głosów przez poszczególnych akcjonariuszy, np. na skutek objęcia ich sankcją utraty prawa głosu.
Rozstrzygnięcie ma więc fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania spółek handlowych w Polsce, wyznaczając standard, w ramach którego należy oceniać dopuszczalność powództwa o ustalenie.
To już kolejne w ostatnich miesiącach korzystne rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego wydane w sprawach prowadzonych przez prawników kancelarii WKB i kolejny ważny sukces zespołu procesowego. W poprzednich sprawach reprezentowaliśmy m.in. wiodącego polskiego ubezpieczyciela, Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Sp. z o.o. w Szczecinie i Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy.
Wraz z nastaniem Nowego Roku, składamy Państwu życzenia wszelkiej pomyślności a także – ostrożności i uważności.
Polski ustawodawca albo już przyjął albo jest w trakcie pracy nad przepisami o charakterze karnym, które poszerzą zakres ryzyka odpowiedzialności karnej, jaką mogą ponosić osoby na kierowniczych stanowiskach , a nawet w niektórych przypadkach organizacje. Poniżej krótki przegląd nowych horyzontów – od:
nowego rejestru umów zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych, przez
odpowiedzialność za nieprzekazanie informacji członkom rady nadzorczej,
po nowe sankcje na gruncie przestępstw przeciwko środowisku.
GDY NOWY ROK NASTAJE, NOWY REJESTR POWSTAJE
W dniu 1 stycznia 2022 r. weszła w życie tzw. ustawa antykorupcyjna, która przewiduje szereg zmian, m.in. w ustawie o finansach publicznych, kodeksie karnym i prawie zamówień publicznych (ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw Dz.U.2021.2054).
Ustawa m.in. tworzy scentralizowany rejestr umów zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych. Rejestr będzie prowadzony przez Ministra Finansów. Jednakże to kierownicy jednostek będą obowiązani wprowadzać do rejestru dane wymagane przez ustawę, m.in. dotyczące stron umowy, jej przedmiotu i wartości, wysokości i źródeł współfinansowania. Do rejestru nie będzie natomiast wprowadzana treść ogółu postanowień umowy.
Obowiązek wprowadzania danych będzie dotyczył umów o wartości powyżej 500 zł. W rejestrze nie będą zamieszczane natomiast informacje o umowach zawartych w wyniku rozstrzygnięcia konkursów lub zamówień, którym nadano klauzulę tajne i ściśle tajne, oraz zamówień dotyczących produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, których ujawnienie byłoby sprzeczne z podstawowymi interesami bezpieczeństwa państwa (art. 12 ustawy Prawo zamówień publicznych).
Obowiązek wprowadzania wymaganych danych do rejestru będzie dotyczył umów zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych od 1 lipca 2022 roku, a więc od dnia wejścia w życie ustawy w zakresie prowadzenia rejestru (art. 15 w zw. z art. 13 ustawy antykorupcyjnej).
Uchybienie obowiązkom związanym z prowadzeniem rejestru oraz z wprowadzaniem danych do rejestru, ich udostępnianiem lub uaktualnianiem a także podawanie w rejestrze danych nieprawdziwych będzie przestępstwem zagrożonym karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2, zgodnie z art. 34b ustawy o finansach publicznych.
SUROWSZE SANKCJE ZA PRZESTĘPSTWA KORUPCYJNE
Ustawa antykorupcyjna wprowadziła także do kodeksu karnego nowy zakaz, który będzie orzekany lub będzie mógł zostać orzeczony w przypadku skazania za przestępstwo zmowy przetargowej, przestępstwo korupcyjne lub fałszerstwo dokumentu w celu uzyskania korzyści majątkowej.
Zakaz będzie polegał na wyłączeniu możliwości:
zajmowania określonych stanowisk,
wykonywania wszelkich lub określonych zawodów,
wykonywania wszelkiej lub określonej pracy
w organach i instytucjach państwowych, samorządowych, a także w spółkach, w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego posiada pośrednio lub bezpośrednio co najmniej 10% akcji lub udziałów.
Zakaz ten będzie orzekany obligatoryjnie w przypadku skazania osoby pełniącej funkcje publiczne na okres do lat 15. W przypadku ponownego skazania zakaz będzie orzekany dożywotnio.
W przypadku skazania za powyżej wskazane przestępstwa osoby innej, niż pełniąca funkcję publiczną, orzeczenie zakazu będzie fakultatywne.
Ustawa poszerzyła także katalog przestępstw, za których skazanie będzie skutkowało wykluczeniem z postępowania o udzielnie zamówienia publicznego – o przestępstwa korupcyjne w sektorze farmaceutycznym i żywieniowym.
NADCIĄGA WIDMO DALSZYCH KAR DLA ZARZĄDÓW I PRACOWNIKÓW SPÓŁEK
W 2022 roku może wejść w życie długo zapowiadana nowelizacja kodeksu spółek handlowych (tzw. prawo holdingowe), a wraz z nią nowe przepisy o odpowiedzialności karnej Proponowane przez rząd przepisy karne są niejako w cieniu regulacji dotyczących grup kapitałowych, ale ich skutki mogą być dotkliwe.
Zamierzeniem ustawodawcy jest ustanowienie w art. 5871 oraz 5872 k.s.h. nowych czynów zabronionych (przestępstw) polegających na:
nieprzekazaniu radzie nadzorczej informacji, dokumentów, wyjaśnień lub oświadczeń dotyczących spółki, jej działalności lub stanu majątkowego niezwłocznie, nie później niż w terminie 2 tygodni lub innym wyznaczonym przez radę nadzorczą;
zatajeniu danych istotnych dla sporządzenia informacji, dokumentów, wyjaśnień lub oświadczeń dotyczących spółki, jej działalności lub stanu majątkowego;
podaniu informacji, dokumentów, wyjaśnień lub oświadczeń dotyczących spółki, jej działalności lub stanu majątkowego niezgodnych ze stanem faktycznym.
Odpowiedzialności karnej będą mogli podlegać członkowie zarządu spółki, prokurent, likwidator, osoba zatrudniona w spółce na umowie o pracę lub wykonująca na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze.
Zgodnie z projektowanymi zmianami wymienione przestępstwa będą mogły być popełnione także nieumyślnie, a więc w sytuacji braku zachowania należytej ostrożności.
W przypadku umyślności – sąd będzie mógł orzec karę grzywny od 20 000 zł do 50 000 zł albo karę ograniczenia wolności. W przypadku nieumyślności – sprawcy będzie groziła kara od 6000 zł do 20 000 złotych.
Należy pamiętać, że skazanie będzie wiązało się z:
wpisem do Krajowego Rejestru Karnego,
automatycznym zakazem pełnienia funkcji członka zarządu spółki kapitałowej, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora oraz prokurenta – o jakim stanowi art. 18 § 2 k.s.h.
Ustawodawca postanowił bowiem poszerzyć katalog przestępstw, za które skazanie będzie skutkowało niezdolnością sprawcy do pełnienia funkcji korporacyjnych. Zakaz będzie znajdował zastosowanie w przypadku skazania za czyny z art. 5871 oraz 5872 k.s.h, a także za czyny korupcji publicznej.
Krajowy Rejestr Karny będzie przekazywał informacje o zakazie wynikającym ze skazania za przestępstwa korupcyjne lub dotyczące nieprzekazania informacji – Krajowemu Rejestrowi Sądowemu, który będzie z urzędu dokonywał wykreślenia osób wskazanych przez KRK, a dotychczas pełniących funkcje korporacyjne.
Trudno jest ocenić, jak przepisy o uprawnieniach informacyjnych rady nadzorczej oraz obowiązkach z nimi związanych po stronie osób obowiązanych do udzielania informacji będą funkcjonowały w praktyce. Czy nie będzie dochodziło w tym zakresie do nadużyć, które mogłyby wpływać na prawidłowość procesów zarządczych, i czy argument ryzyka odpowiedzialności karnej nie będzie zbyt pochopnie wykorzystywany celem uzyskania realizacji nowych obowiązków? W tym zakresie jednak – jak wskazuje ustawodawca – istotnym argumentem obrony może być niska społeczna szkodliwość czynu, która powinna prowadzić do umorzenia postępowania karnego w przypadku żądań błahych lub stanowiących nadużycie. Takie rozwiązanie ma przemawiać zresztą za przyjęciem modelu odpowiedzialności karnej, nie zaś cywilnej, za naruszenie obowiązków informacyjnych. Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek będzie badany indywidulanie przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy.
Projekt powyższych zmian jest na etapie prac w komisji sejmowej. Przebieg procesu legislacyjnego można śledzić TUTAJ.
CZY 2022 BĘDZIE ROKIEM WALKI Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ ŚRODOWISKOWĄ?
2022 może przynieść zmiany w odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za przestępstwa środowiskowe, jak również w kwestii kar za ten rodzaj czynów zabronionych. Wszystko za sprawą projektu Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej, który jest obecnie po konsultacjach społecznych.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska proponuje, żeby odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za przestępstwa środowiskowe była niezależna od odpowiedzialności osoby fizycznej występującej w jej imieniu. W praktyce oznacza to, że spółka będzie mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej, w sytuacji, gdy np. jej prezes nie został skazany prawomocnym wyrokiem. Będzie to stanowiło istotny wyłom od dotychczasowych zasad tzw. korporacyjnej odpowiedzialności karnej; stanie się ona w zakresie przestępczości środowiskowej odpowiedzialnością samoistną.
Podmioty zbiorowe będą mogły odpowiadać także za odrębnie penalizowane następstwa przestępczości środowiskowej, np. zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym, istotne obniżenie jakości wody, lub powietrza, ciężki uszczerbek na zdrowiu lub śmierć człowieka.
Gdy nowelizacja wejdzie w życie w proponowanym przez resort brzmieniu, w przypadku skazania podmiotu zbiorowego za przestępstwo przeciwko środowisku, sąd będzie orzekał wobec niego karę grzywny w wysokości od 10 tys. do 5 mln zł.
W odniesieniu do osób fizycznych – projekt ustawy zakłada, że, w przypadku skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku sąd będzie orzekał obligatoryjną nawiązkę na rzecz Funduszu Ochrony Środowiska w wysokości od 10 tys. do 10 mln zł. W przypadku gdy przestępstwo zostało popełnione nieumyślnie nawiązka będzie fakultatywna.
Ustawa przewiduje także zaostrzenie kar za wspominany rodzaj przestępstw.
Między innymi, za nielegalne składowanie odpadów będzie groziła kara od roku do 10 lat pozbawienia wolności. Niszczenie albo uszkadzanie roślin, zwierząt na terenie objętym ochroną będzie zagrożone karą od roku do 5 lat pozbawienia wolności. Natomiast przywożenie z zagranicy lub wywożenie za granicę bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia, albo wbrew jego warunkom odpadów niebezpiecznych, będzie zagrożone karą od 2 do 12 lat pozbawienia wolności.
Aby zapewnić jak najlepsze wrażenia, korzystamy z technologii, takich jak pliki cookie, do przechowywania i/lub uzyskiwania dostępu do informacji o urządzeniu. Zgoda na te technologie pozwoli nam przetwarzać dane, takie jak zachowanie podczas przeglądania lub unikalne identyfikatory na tej stronie. Brak wyrażenia zgody lub wycofanie zgody może niekorzystnie wpłynąć na niektóre cechy i funkcje.
Techniczne
Zawsze aktywne
Przechowywanie lub dostęp do danych technicznych jest ściśle konieczny do uzasadnionego celu umożliwienia korzystania z konkretnej usługi wyraźnie żądanej przez subskrybenta lub użytkownika, lub wyłącznie w celu przeprowadzenia transmisji komunikatu przez sieć łączności elektronicznej.
Preferencje
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest niezbędny do uzasadnionego celu przechowywania preferencji, o które nie prosi subskrybent lub użytkownik.
Statystyka
Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do celów statystycznych.Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do anonimowych celów statystycznych. Bez wezwania do sądu, dobrowolnego podporządkowania się dostawcy usług internetowych lub dodatkowych zapisów od strony trzeciej, informacje przechowywane lub pobierane wyłącznie w tym celu zwykle nie mogą być wykorzystywane do identyfikacji użytkownika.
Marketing
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest wymagany do tworzenia profili użytkowników w celu wysyłania reklam lub śledzenia użytkownika na stronie internetowej lub na kilku stronach internetowych w podobnych celach marketingowych.
