Prowadzenie biznesu w czasach kryzysu sanitarnego, w tym zmiana trybu pracy na zdalny, poszerzyły możliwości do popełniania przestępstw przez cyberprzestępców. Coraz umiejętniej wykorzystują oni nowe technologie i inżynierię społeczną, wiedząc, że powodzenie ich działań zależy od błędu ludzkiego. Cyberatak może prowadzić do dotkliwych strat dla przedsiębiorstwa, np. gdy dochodzi do wyłudzenia pieniędzy. Dlatego warto przyjrzeć się zasadom cyber-bezpieczeństwa obowiązującym w organizacji, aby zmniejszyć ryzyko strat.

Cyberbezpieczeństwo w dobie pandemii

Od początku pandemii odnotowano istotny wzrost cyberprzestępstw, wśród których należy wymienić:

W odniesieniu do ostatniej kategorii incydentów – dochodzi do nich w związku z wykorzystaniem cyberprzestrzeni i narzędzi informatycznych, w szczególności tych służących ingerencji w komunikację elektroniczną (business e-mail compromise), w połączeniu z inżynierią społeczną. Efektem jest podszycie się np. pod kontrahenta czy dyrektora z wewnątrz organizacji.

W dobie pandemii – kiedy uwaga przedsiębiorców jest skupiona na utrzymaniu rentowności prowadzonej działalności,, odrabianiu strat, czy utrzymywaniu dobrych relacji z klientami – ostrożność często nie jest priorytetem, a przestępcy potrafią to umiejętnie wykorzystać. Newralgicznym momentem, który sprzyja cyberatakom, może być także wychodzenie z pandemii i towarzyszący temu entuzjazm. W tych właśnie okolicznościach, przedsiębiorca powinien zwrócić szczególną uwagę na kwestie cyber-bezpieczeństwa swojej organizacji.

Odstąpienie od dotychczasowych zasad (procedur) lub ich brak, może doprowadzić do niepożądanych skutków – zarówno finansowych, prawnych (np. w przypadku wycieku danych personalnych) jak i reputacyjnych. Konsekwencje mogą także ponosić poszczególne osoby z organizacji. Dlatego warto przyjrzeć się, czy i jak w przedsiębiorstwie (w organizacji) stosowane są zasady cyber-compliance, które powinny wyeliminować ryzyka dokonania płatności na rzecz oszustów, co wielokrotnie przebiega według niżej przedstawionego scenariusza.

(Trywialne?) studium przypadku

Dwóch kontrahentów (na potrzeby studium przyjmujemy, że są to kontrahenci zagraniczni) pozostaje w stałych relacjach biznesowych, w ramach których Kontrahent 1 nabywa dobra (towary) niezbędne do jego działalności produkcyjnej od Kontrahenta 2. Płatności za dostawę towarów następują na podstawie faktury, przysyłanej w formie elektronicznej, przelewem bankowym na wskazywany na fakturze rachunek bankowy. Jest to rachunek bankowy, który od lat pozostaje niezmieniony. Korespondencja dotycząca płatności odbywa się mailowo, a osoby, które po obu stronach odpowiedzialne są za kwestie finansowe, pozostają w stałym kontakcie, niekiedy wręcz koleżeńskim.

W związku ze znaczącym zamówieniem na dostawę towarów, zostaje wystawiona faktura na wysoką kwotę. Zbliża się termin płatności faktury i Kontrahent 1 otrzymuje wiadomość, z adresu – wydawałoby się – Kontrahenta 2 z zapytaniem, kiedy zostanie dokonana płatność, i jednocześnie z prośbą o to, aby przelew należności z tytułu faktury został dokonany na inny rachunek bankowy. Jako powód zmiany, wskazywany jest audyt, jakiemu akurat zostało poddane konto bankowe służące do rozliczeń między kontrahentami.

Rachunek bankowy, jaki zostaje wskazany, jest prowadzony (ponownie na potrzeby studium) przez bank z siedzibą w Polsce, państwie, które nie wykazuje żadnego związku z relacjami gospodarczymi między kontrahentami. Styl i poprawność językowa wiadomości informującej o zmianie rachunku bankowego nie budzą wątpliwości, bowiem w stosunku do poprzedniej korespondencji nie zachodzą żadne zmiany. Adres mailowy, z jakiego przychodzą wiadomości, także na pierwszy rzut oka, nie wzbudza wątpliwości.
Po przekazaniu nowego rachunku bankowego do Kontrahenta 1 przychodzi ciąg wiadomości z pytaniem, kiedy przelew zostanie wykonany, i prośbą o przesłanie jego potwierdzenia. Realizacja przelewu zostaje zlecona bankowi obsługującemu Kontrahenta 1 i środki pieniężne zostają wysłane.

To, czy dojdzie do poniesienia szkody, zależy od tego, jak szybko Kontrahent 1 zorientuje się, że doszło do oszustwa, oraz reakcji banku prowadzącego rachunek, na który wpłynęły pieniądze.

Powyżej opisany scenariusz może mieć wiele wariantów. To, jak daleko posunięta jest narracja uwiarygadniająca oszustwo, może wynikać między innymi z tego, jak daleko była posunięta ingerencja w system informatyczny przedsiębiorstwa i jak długo trwała.

Diagnoza: jak do tego doszło?

Wydawałoby się – scenariusz trywialny. Nic bardziej mylnego. Jego realizacja jest wynikiem zastosowania przez cyberprzestępców szeregu mechanizmów, które prowadzą do decyzji negatywnej w skutkach dla przedsiębiorstwa.

Przede wszystkim – cyberprzestępcy dokonują przełamania zabezpieczeń systemu informatycznego. Umożliwia to obserwację działalności organizacji od wewnątrz i pozyskanie wiedzy o sposobie jej funkcjonowania, istotnych transakcjach; także o tym, że organizacja może znajdować się w newralgicznym momencie jej działalności operacyjnej lub korporacyjnej, jak np. wizyta CEO regionu lub zamknięcie ksiąg rachunkowych, co może wywoływać poczucie presji, skutkującej z kolei obniżeniem czujności w odniesieniu do innych sfer działalności przedsiębiorstwa. Przełamanie zabezpieczeń systemu informatycznego pozwala, także sprawcom, przyjrzeć się komunikacji pomiędzy przedsiębiorstwem a kontrahentem w zakresie rozliczeń z tytułu transakcji.

Pozyskanie wiedzy o przedsiębiorstwie pozwala cyber-oszustom wkroczyć w korespondencję mailową, dotyczącą płatności w odpowiednim momencie. Dochodzi do przejęcia kontroli nad komunikacją, w tym do podstawiania wiadomości e-mail i ingerowania w ich treść.

Manipulacja korespondencją mailową odbywa się często przy wykorzystaniu, tworzonych na potrzeby oszustwa, adresów mailowych, łudząco podobnych do adresów, wykorzystywanych przez rzeczywistych kontrahentów. Różnice w adresach mailowych potrafią być trudno dostrzegalne. Przykładowo – „i” pisane majuskułą zastępowane jest literą „L” pisaną minuskułą, usunięcie myślnika między dwoma członami rozwinięcia adresu mailowego, dodanie jednej litery na końcu ostatniego członu w rozwinięciu adresu e-mail, zastąpienie skrótu „.com” innym skrótem zgodnym z kontekstem, np. „.eu”, lub „.pl”.

Są to zmiany trudno dostrzegalne, zwłaszcza, przy towarzyszącym relacjom biznesowym tempie. Niejednokrotnie zdarza się też tak, że wskutek ingerencji w system informatyczny, cyberprzestępcy przejmują kontrolę nad adresem mailowym, wykorzystywanym rzeczywiście przez kontrahenta.

Cyberprzestępcy są w stanie także obejść wymagania, jakie mogą wynikać choćby z wewnętrznych procedur księgowych, np. wystawienia faktury zawierającej nowy rachunek bankowy lub potwierdzenia przez kadrę zarządczą kontrahenta, że rachunek bankowy został zmieniony. Praktyka pokazuje, że dokumenty takie są podrabiane, co w dobie digitalizacji nie sprawia niestety większego problemu, zwłaszcza jeżeli obserwacja działalności przedsiębiorstwa przez przestępców była pogłębiona.

Obok nowych technologii, cyber-oszuści umiejętnie wykorzystują inżynierię społeczną, zdając sobie sprawę z tego, że powodzenie ich działań zależy od błędu ludzkiego. Wiedza na temat organizacji pozwala wykorzystywać elementy presji, jaka może spoczywać na osobie, będącej decydentem w zakresie rozliczeń, lub koleżeński kontekst relacji między osobami, które odpowiedzialne są za rozliczenia po stronie kontrahentów. Pandemia sama przez się, tworzy podatny grunt do manipulacji rzeczywistością.

Znaczenie mają więc cechy charakterystyczne komunikacji – styl, język. W jednej ze spraw ,sprawca podszywający się pod dyrektora finansowego kontrahenta, zadzwonił do dyrektora finansowego spółki, która była obowiązana do dokonania płatności, celem „potwierdzenia” zmiany rachunku bankowego. Według dyrektora wprowadzonego w błąd – głos tej osoby był właściwie taki sam, jak prawdziwego dyrektora finansowego kontrahenta.

Te wszystkie zabiegi prowadzą do uwiarygodnienia narracji o zmianie rachunku bankowego na rachunek prowadzony, nawet przez bank w państwie najbardziej egzotycznym w stosunku do realiów relacji gospodarczych, zwłaszcza tych utrwalonych. Niejednokrotnie dochodzi także do złamania wewnętrznych procedur w zakresie realizacji płatności (która np. mimo wymogu faktur w formie papierowej dokonywana jest na podstawie faktury przesłanej elektronicznie).

Środki zaradcze

Należy pamiętać, że szereg przedsiębiorstw, które zostały zaatakowane, jeszcze długo po ataku o tym nie wiedzą, a im więcej czasu upłynie od momentu nieuprawnionej ingerencji, tym większą szkodę może to wyrządzić przedsiębiorstwu.

W dzisiejszym świecie pytanie – czy stanę się przedmiotem cyberataku, jest pytaniem retorycznym.. Pytaniem istotnym jest natomiast: kiedy i w jaki sposób zostanę zaatakowany. Dla zminimalizowania skutków cyberataków, istotne jest wprowadzenie i utrwalanie kilku podstawowych zasad:

W przypadku, kiedy przelew zostanie zrealizowany, a pieniądze zostaną zablokowane przez bank i związku z tym – powiadomione organy ściągania, organy mogą podjąć decyzję o rozpoczęciu postępowania karnego. Wówczas zasadne będzie zgłoszenie się do postępowania w charakterze strony. Takie zgłoszenie i nawiązanie dialogu z organem ścigania może przyczynić się do szybszego zwolnienia środków pieniężnych z zatrzymania i ich zwrotu na rzecz przedsiębiorstwa. Należy jednak mieć na względzie, że zwrot środków pieniężnych na rzecz pokrzywdzonego, może nastąpić po upływie kilku lub nawet kilkunastu miesięcy.

Dlatego – w ramach cyber-compliance i w granicach rozsądku – warto pamiętać i stosować zasadę, że jeżeli coś się wydaje podejrzane, to zapewne podejrzane jest, i w związku z tym należy to sprawdzić.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Aleksandrą Stępniewską.

Alert można pobrać TUTAJ.

Prezes UOKiK prowadzi w tej chwil około 100 postępowań w sprawie zatorów płatniczych, a pod lupą kontrolerów znaleźli się przedsiębiorcy reprezentujący różne branże gospodarki. Weryfikacji podlega olbrzymia liczba transakcji, a naruszenie przepisów zagrożone jest wysokimi karami pieniężnymi, podobnie jak brak współpracy lub wprowadzenie Prezesa UOKiK w błąd.

Z naszych doświadczeń wynika, że współpraca z Prezesem UOKiK w toku postępowania oraz spełnienie wszystkich wymogów kontrolerów w określonym czasie, przysparza przedsiębiorcom wielu trudności. Dlatego też eksperci kancelarii WKB, reprezentujący klientów w licznych postępowaniach zatorowych, zebrali swoje doświadczenia w formie praktycznego przewodnika. W materiale znajduje się szczegółowe omówienie przebiegu postępowania zatorowego, narzędzi komunikacji z Prezesem UOKiK, sankcji za brak współdziałania oraz możliwości odwołania od decyzji UOKiK. Przewodnik może być pomocnym narzędziem nie tylko dla prawników przedsiębiorstw, ale również dla nadzorujących obszar finansowy.

Przewodnik opracowali prawnicy z zespołu prawa konkurencji i konsumenckiego kancelarii WKB, doświadczeni w sprawach z zakresu zatorów płatniczych: Aleksander Stawicki (partner zarządzający praktyką), Dorota Karczewska (partner), Aleksandra Dziurkowska (managing associate) oraz Jadwiga Stryczyńska (senior associate).

Zachęcamy do lektury materiału, a w przypadku pytań do kontaktu z jego autorami.

POBIERZ PRZEWODNIK

Podrabiane akcesoria w sprzedaży internetowej

Pod koniec 2019 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie wydał orzeczenie[1], w sporze pomiędzy producentem samochodów a operatorem platformy handlu elektronicznego, dotyczącym odpowiedzialności za naruszenie praw do unijnych znaków towarowych. W skrócie -zdaniem powoda, naruszenie polegało na oferowaniu i wprowadzaniu do obrotu przez użytkowników platformy akcesoriów samochodowych, opatrzonych znakami towarowymi, do których prawa ochronne przysługiwały powodowi. Powód nigdy takich towarów nie produkował.

Powód domagał się, w omawianej sprawie, nałożenia na operatora platformy handlu elektronicznego, ogólnego obowiązku filtrowania treści. Sądy obu instancji uznały wówczas, że roszczenia nie zasługują na uwzględnienie.

W świetle unijnych przepisów, zwłaszcza dyrektywy 2000/31/WE z 8.6.2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego, działania wymagane od podmiotu świadczącego usługę online, których celem jest zapobieżenie przyszłym naruszeniom praw własności intelektualnej, popełnianym za pośrednictwem jego serwisu – nie mogą polegać na aktywnym nadzorowaniu wszelkich danych umieszczanych przez każdego z użytkowników. Taka interpretacja przepisów jest zgodna ze stanowiskiem TSUE wyrażonym m.in. w wyroku z 12.7.2011 r. w sprawie L’Oreal SA i inni przeciwko eBay International AG i inni.

Konsekwentnie – także w polskich przepisach, nie znajdziemy takich, które umożliwiają nałożenie na operatora platformy handlu elektronicznego, jako  pośrednika, obowiązków służących eliminowaniu aktualnych bądź przyszłych naruszeń. Zgodnie, ze stanowiącymi implementację wyżej wspomnianej dyrektywy przepisami ŚwiadUsłElektU, odpowiedzialność dostawcy za przechowywane dane jest ograniczona do przypadków nieuzasadnionej odmowy uniemożliwienia dostępu do danych, pomimo otrzymania wiarygodnej informacji o ich bezprawnym charakterze. W świetle zaś art. 15 ŚwiadUsłElektU, podmiot świadczący usługi sieciowe, nie jest obowiązany z góry do weryfikowania przekazywanych, przechowywanych lub udostępnianych przez użytkowników danych.

Wychodząc naprzeciw potrzebie ochrony, w 2019 r.  rozszerzono odpowiedzialność podmiotów, ułatwiających wprowadzanie do obrotu podrobionych produktów. Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu art. 296 ust. 3 PrWłPrzem, możliwe jest dochodzenie roszczeń także wobec osoby, z usług której korzystano przy naruszeniu prawa ochronnego na znak towarowy. Należy jednak pamiętać, że odpowiedzialność taka będzie jednak nadal wyłączona, jeśli zastosowanie znajdą przepisy art. 12–15 ŚwiadUsłElektU.

Chcąc efektywnie pozywać pośredników, należy wykazać zarówno istnienie przesłanek wynikających z przepisu art. 296 ust. 1 PrWłPrzem, jak i wyłączenie ochrony, ustanowionej dla usługodawców sieciowych w przepisach ŚwiadUsłElektU. Warto także w sposób możliwie praktyczny i precyzyjny, określić żądania wobec takiego operatora, by potem móc je wyegzekwować.

Klauzula napraw – warunkowe ograniczenie monopolu

Od 2007 r. istnieje w polskim prawie regulacja, ustanawiająca ograniczenie możliwości powoływania się na monopol wynikający z prawa z rejestracji wzoru przemysłowego do wytworu, który stanowi część składową złożonego (produktu, który składa się z wielu części, które mogą być zastąpione w sposób pozwalający na demontaż i ponowny montaż). Co do zasady więc, za wytwór złożony możemy uznać wszystkie pojazdy mechaniczne.

Głównym celem, jaki przyświecał ustawodawcy przy tworzeniu tej regulacji, było zapobieganie monopolizacji wytwarzania i sprzedawania części składowych, co w efekcie miało doprowadzić do większej konkurencji. Pierwotnie, prawo wynikające z rejestracji wzoru przemysłowego, mogło prowadzić do eliminacji konkurencji na rynku poprzez blokowanie tzw. nieautoryzowanych dostawców części zamiennych. Inną, ważną korzyścią dla użytkowników samochodów, płynącą z omawianego przepisu jest rozwiązanie problemu braku części, wycofanych z produkcji przez koncerny samochodowe.

Korzystanie z wyłomu w tzw. monopolu pierwotnego producenta, nie jest jednak bezwzględne. Klauza napraw ma zastosowanie jedynie wtedy, kiedy dana część wytworu złożonego jest wykorzystywana w celu naprawy oraz po to, aby przywrócić jego wygląd do stanu początkowego. Jest to o tyle ważne, że w związku z tym wymogiem, klauzula napraw nie obejmuje sytuacji, w których użycie części składowej służy naprawie, ale nie prowadzi do przywrócenia wyglądu początkowego wytworu złożonego Czyli np.: w sytuacji, kiedy części składowe pochodzą z innego modelu samochodu danego producenta.

Powyższa klauzula nakłada, na producentów części zamiennych określone obowiązki. Przede wszystkim, w sposób jasny i widoczny należy poinformować użytkownika o tym, że części inkorporują wzór, którego właścicielem nie jest producent. Taka informacja powinna znaleźć się na produkcie, na opakowaniu, w katalogach czy dokumentacji technicznej.

Na podstawie klauzuli napraw niedopuszczalne jest natomiast: wytwarzanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu, import, eksport lub używanie wytworu, który zawiera chroniony wzór, do innych celów niż np. montowanie nowych wytworów lub prowadzenie szkoleń, dotyczących naprawy danego wytworu. Tego typu działania mogą stanowić przypadki naruszenia praw wyłącznych właściciela zarejestrowanego wzoru.

W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu z Pauliną Maślak-Stępnikowską – radcą prawnym w zespole prawa własności intelektualnej.

Tekst alertu można pobrać TUTAJ.

[1] wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 2019 r., sygn. akt VII AGa 658/18, niepubl.

Kancelaria WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr doradzała E&W spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ZOL spółka komandytowa, należącej do duńskiej Eurowind Energy A/S oraz Windbud Sp. z o.o, w procesie negocjowania oraz zawarcia umów z dostawcą i wykonawcami na budowę farmy wiatrowej Żółkiewka (11 turbin wiatrowych V100). Jest to kolejny projekt wiatrowy E&W spośród dziesięciu, przy których w ostatnim czasie doradza kancelaria WKB.

Zakres usług kancelarii obejmował opracowanie i doradztwo w procesie negocjacji: umowy dostawy transformatora (umowa zawarta ze ZREW Transformatory S.A.), umowy Balance of Plant (umowa zawarta z ONDE S.A.) oraz umowy na budowę GPO wraz z linią kablową 110 kV(umowa zawarta z Elektrotim S.A.).

Zakończenie budowy farmy wiatrowej Żółkiewka planowane jest  na koniec września 2022 r.

Zespołem WKB kierowała Marta Midloch (partner) przy wsparciu Magdaleny Czenko (associate), Agaty Kukawki (senior associate) oraz Rafała Woźniaka (managing associate) – w aspektach infrastrukturalnych – oraz Marka Prętkiego (managing associate)Aleksandry Przybysz (senior associate) – w zagadnieniach ubezpieczeniowych.

W serii WKB Zielone Finanse pokazujemy szanse, ale też wyzwania dla sektora finansowego w związku z ogólnoświatowym trendem wdrażania szeroko rozumianych norm ESG (ang. environmental, social, governance). Kolejna część z serii artykułów ma na celu przybliżenie dokumentów finansowania w związku z ESG.

Jesteśmy świadkami ciągłej transformacji oraz intensyfikacji prac nad regulacjami, wzorcami umów i innej towarzyszącej dokumentacji finansowania nie tylko przez organy regulacyjne, ale też przez najbardziej znane stowarzyszenia rynku kredytowego. W miarę jak organy regulacyjne, kredytodawcy, inwestorzy i przedsiębiorcy w coraz większym stopniu zwracają uwagę na kwestie ESG, weszły one do agendy zarządów dużych firm i instytucji finansowych, a obecnie znajdują się w centrum uwagi przy transakcjach finansowania.

W sytuacji, gdy wiele spółek regularnie składa formalne raporty dotyczące zrównoważonego rozwoju, wiele firm i kredytodawców poszukuje sposobów na poprawę swojej pozycji finansowej i reputacji wśród inwestorów oraz klientów poprzez wykorzystanie obecnego nacisku na ESG. Nawet w sytuacji, gdy gospodarki na całym świecie odczuwają skutki kryzysu Covid-19, ESG pozostaje w centrum uwagi. Wśród polityków, ekonomistów i przedstawicieli biznesu panuje powszechne przekonanie, że pandemia stanowi akcelerator zmian i uwypukla potrzebę całościowego przemyślenia wartości i szerszych celów gospodarczych i finansowych.

Jak widzimy na powyższym wykresie, finansowania ESG są coraz częściej spotykane na rynku dłużnym. Europejski rynek kredytów korporacyjnych był pierwszym, na którym wprowadzono ESG i zrównoważone finansowanie. W ostatnim czasie koncepcje te rozprzestrzeniły się także na inne produkty kredytowe, w tym finansowanie lewarowane, REF i finansowanie funduszy, a także pojawiły się na wszystkich głównych rynkach finansowych na całym świecie.

Wsparcie zarówno dla zielonych kredytów, jak i kredytów powiązanych ze zrównoważonym rozwojem zapewniają Green Loan Principles („GLP”) oraz Sustainability Linked Loan Principles („SLLP”), które są globalnymi zasadami opublikowanymi wspólnie przez Loan Market Association („LMA”), Asia Pacific Loan Market Association („APLMA”) oraz Loan Syndication and Trading Association („LSTA”).

 

Podstawowe elementy dokumentacji zrównoważonego finansowania

Obecnie nie istnieją standardowe warunki rynkowe (ani standardowe wzorce LMA) dla kredytów ESG/zrównoważonych lub zielonych. Istnieją jednak pewne wspólne cechy, nazywane czynnikami ESG, które są włączane do dokumentów finansowania. Dokumenty opublikowane przez LMA, APLMA i LSTA stanowią wytyczne dla uczestników rynku i istnieją pewne postanowienia, które są regularnie wykorzystywane w dokumentacji zawieranej podczas transakcji zrównoważonego finansowania:

Wytyczne GLP i Wytyczne SLLP pozostawiają woli stron określenie, co będzie stanowiło „zielone” lub „zrównoważone” naruszenie i czy takie naruszenie spowoduje przypadek niewykonania zobowiązania zgodnie z dokumentacją kredytową. Wytyczne GLP potwierdzają, że zrównoważony kredyt nie powinien być uznawany za ekologiczny od daty jakiegokolwiek naruszenia postanowień dotyczących wykorzystania środków, z zastrzeżeniem umownych postanowień naprawczych.

 

Wskaźniki efektywności wdrażania reguł ESG

Zrównoważony mechanizm ustalania marży opiera się na ustaleniu celów dotyczących poprawy wyników w zakresie ESG. W praktyce wyniki ESG mierzy się albo poprzez odniesienie do ogólnego wyniku ESG, albo poprzez bardziej szczegółowe kluczowe wskaźniki wydajności („KPI”).

Ogólny wynik ESG: jest przypisywany kredytobiorcy przez zewnętrzną agencję ratingową, przy czym ogólny wynik ESG grupy w dniu zawarcia umowy kredytu lub w dniu pierwszego wykorzystania jest wykorzystywany jako „punkt odniesienia”. Wynik ESG grupy jest oceniany corocznie, a jeśli poprawi się on powyżej progu określonego w odniesieniu do linii bazowej, cel zostaje osiągnięty, a zatem marża może się zmieniać.
Kluczowe wskaźniki efektywności (KPI): Wyniki oceniane są w oparciu o wybrane KPI, których liczba i rodzaj różnią się w zależności od charakteru działalności podstawowej kredytobiorcy. SLLP zawierają orientacyjną listę kryteriów, które można wykorzystać do opracowania KPI, i wyraźnie wskazują, że KPI powinny być odpowiednie w kontekście działalności kredytobiorców. Przykłady konkretnych KPI w ostatnich obiektach obejmują KPI odnoszące się do emisji dwutlenku węgla i energii wiatrowej.

Podejście przyjęte w odniesieniu do kredytów powiązanych ze zrównoważonym rozwojem jest zróżnicowane. Istnieją przykłady transakcji, które mierzą wyniki ESG w oparciu o ogólny wynik ESG, jak również takie, które opierają się na konkretnych KPI.

Przykłady celów w zakresie wyników dotyczących zrównoważonego rozwoju:

Kategoria Przykład
Wydajność energetyczna Poprawa wskaźnika efektywności energetycznej budynków i/lub maszyn będących własnością kredytobiorcy lub przez niego dzierżawionych.
Emisja gazów cieplarnianych Ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do produktów wytwarzanych lub sprzedawanych przez kredytobiorcę lub w odniesieniu do cyklu produkcyjnego lub wytwórczego.
Energia odnawialna Zwiększenie ilości energii odnawialnej wytwarzanej lub wykorzystywanej przez kredytobiorcę.
Zużycie wody Oszczędności wody poczynione przez kredytobiorcę.
Przystępne cenowo mieszkania Wzrost liczby przystępnych cenowo jednostek mieszkaniowych wybudowanych przez kredytobiorcę.
Zrónoważone pozyskiwanie surowców Zwiększenie wykorzystania zweryfikowanych, zrównoważonych surowców/dostaw.
Gospodarka cyrkulacyjna Zwiększenie wskaźników recyklingu lub wykorzystania surowców/dostaw pochodzących z recyklingu.
Zrównoważone rolnictwo i żywność Ulepszenia w zakresie pozyskiwania/produkcji zrównoważonych produktów i/lub produktów wysokiej jakości (z wykorzystaniem odpowiednich etykiet lub certyfikatów).
Róźnorodność biologiczna Poprawa w zakresie zachowania i ochrony różnorodności biologicznej.
Globalna ocena ESG Poprawa ratingu ESG kredytobiorcy i/lub uzyskanie przez niego uznanego certyfikatu ESG.

Prace nad wspólnymi wzorcami LMA i ELFA

LMA i ELFA współpracują obecnie przy opracowywaniu wytycznych dotyczących najlepszych wzorców, aby zapewnić uczestnikom rynku kredytowego w Europie skuteczne i odpowiednie wdrożenie norm/wytycznych ESG. Organizacje te ściśle współpracują z uczestnikami rynku kredytów, wykorzystując jako podstawę GLP. Wynikiem tych prac będą wytyczne określające czynniki, które kredytobiorcy powinni rozważyć przy włączaniu aspektów ESG do umów kredytowych.

Odpowiedzią na powyższe są umowy kredytowe związane ze zrównoważonym rozwojem (ESG-linked loans). Są one przygotowywane w taki sposób, aby nagradzać kredytobiorców w przypadku osiągnięcia wcześniej określonych celów związanych z ESG poprzez obniżanie marż bądź pociągać ich do odpowiedzialności w przypadku nieosiągnięcia zrównoważonych celów poprzez podwyższanie marż.
We wstępnych pracach zwrócono uwagę na kilka obszarów, które zostaną uwzględnione w wytycznych:

Więcej o greenwashing możecie przeczytać Państwo w części 2 naszej serii alertów WKB Zielone Finanse.

 

Przewodnik „Guide for Company Advisers to ESG Disclosure in Leveraged Finance Transactions”

Wobec braku spójnego podejścia do ujawniania informacji ESG, inwestorzy polegają na własnych kwestionariuszach, aby uzyskać informacje, które uważają za istotne dla swoich decyzji inwestycyjnych. Wraz ze wzrostem objętości tych kwestionariuszy, kredytobiorcy i ich doradcy chcą uzyskać od inwestorów więcej wskazówek na temat tego, jakie informacje ESG powinny być uwzględniane w raportach spółki.

European Leveraged Finance Association (ELFA) i Loan Market Association opublikowały w ostatnim czasie wspólny przewodnik: Guide for Company Advisers to ESG Disclosure in Leveraged Finance Transactions („Przewodnik”). Przewodnik jest efektem uruchomienia przez ELFA w czerwcu 2019 r. inicjatywy ESG Disclosure Initiative, która ma na celu standaryzację prezentacji wyników/norm ESG przez kredytobiorców i zmniejszenie zależności inwestorów od indywidualnych sprawozdań ESG. Przewodnik odzwierciedla pomysły, doświadczenia i wkład kancelarii prawnych, banków i inwestorów private equity na europejskim rynku finansowania dłużnego. Ma on na celu pomóc doradcom firm w kwestiach związanych z włączeniem ryzyka ESG do analizy due diligence i ujawniania informacji o kredytobiorcy w zakresie ESG.

Przewodnik analizuje główne czynniki stojące za zapotrzebowaniem inwestorów do ujawniania informacji ESG oraz ewolucję ram regulacyjnych, które wymagają od kredytobiorców pokazania sposobu zarządzania ryzykiem związanym ze zrównoważonym rozwojem.

Jako alternatywę dla kredytobiorców odpowiadających na wiele raportów inwestorskich, Przewodnik zaleca ujawnianie informacji ESG poprzez materiały ofertowe spółki, jak również stały wymóg raportowania okresowego. Zdaniem ELFA takie podejście zwiększy zaufanie inwestorów do tego, że informacje ESG zostały poddane odpowiedniej analizie due diligence i zapewni inwestorom dostęp do aktualnych informacji, kiedy tylko będą ich potrzebować. Przewodnik ma również na celu wypracowanie konsensusu w zakresie podstawowego zestawu tematów i powiązanych wskaźników ujawniania informacji ESG (na podstawie arkuszy informacyjnych ESG) oraz ułatwienie standaryzacji w branży. Pierwszy zestaw arkuszy informacyjnych ESG został opublikowany przez ELFA w styczniu 2021 r. Stanowi on zwieńczenie pierwszego etapu Inicjatywy Ujawniania Informacji ESG. Zasoby te mają na celu stworzenie mechanizmu spójnego ujawniania informacji na poziomie sektorowym. Pierwsze trzy sektory objęte serią to podmioty odkupujące długi, branża papiernicza i opakowaniowa oraz telekomunikacja.

Przewodnik zawiera również kluczowe punkty, które doradcy powinni rozważyć podczas przeprowadzania due diligence związanego z ESG. Są to m.in. ramy prawne i regulacyjne dla badania ESG oraz ocena „istotności” czynników ESG i procesów stosowanych w celu zapewnienia właściwego ujęcia informacji ESG. Aby pomóc w tej pracy, Przewodnik przedstawia mapę dotyczącą sposobu włączania informacji związanych z ESG do materiałów ofertowych.

Przewodnik analizuje, w jaki sposób ESG może być odzwierciedlone w umowach kredytowych poprzez oświadczenia, zobowiązania informacyjne lub kowenanty. Ujawnienia umowne i klauzule, które są zgodne z metrykami ESG, wzmocnią ogólny przekaz ESG. Postanowienia umowne muszą być jednak możliwe do zrealizowania, łatwo akceptowalne przez rynek i nie mogą w sposób niezamierzony prowadzić do niewykonania zobowiązań. Przewodnik zwraca uwagę na znalezienie równowagi pomiędzy postanowieniami, które są istotne dla inwestorów, ale jednocześnie nie tworzą niepotrzebnie uciążliwych zobowiązań dla kredytobiorcy.

 

Czy zrównoważone finansowania to „przyszłość”?

W naszej ocenie rozwój zrównoważonych finansów będzie zdecydowanie przyspieszał. Presja regulacyjna, czyniąc przyjęcie zasad zrównoważonego rozwoju obowiązkowym a nie opcjonalnym jak jest to obecnie, oraz presja opinii publicznej będą kluczowymi czynnikami dalszego wzrostu, a firmy, które nie planują implementowania do swoich polityk zasad ESG, mogą mieć problemy z utrzymaniem się na rynku.

Szereg długoterminowych zobowiązań kredytodawców do zapewnienia zrównoważonego finansowania przyczyni się do utrwalenia tego wzrostu. Na przykład HSBC zobowiązał się do przeznaczenia na zrównoważone finansowanie 750 mld USD – 1 bln USD w ciągu najbliższych 10 lat. Goldman Sachs w lutym tego roku ogłosił, że zrównoważone finansowanie ma stać się centralną częścią jego strategii biznesowej oraz bank planuje także regularnie emitować coraz więcej obligacji środowiskowych i społecznych dla realizacji swoich planów wykorzystania do 2030 r. 750 mld USD na zrównoważone finansowanie, inwestycje i doradztwo.

Również w Polsce kredyty ESG zajmują swoje miejsce na rynku. Za przykład może tu służyć kredyt konsorcjum 5 banków, w kwocie 2 mld zł przyznany grupie Energa SA.

Staje się powszechnie akceptowane, że zobowiązania informacyjne ESG są podejmowane nie tylko z ideologicznego punktu widzenia, ale dlatego, że mają sens z perspektywy biznesowej. Publiczne wezwania do działania, inicjatywy rządowe i apetyt inwestorów sprawiają, że firmy będą musiały zacząć udowadniać, że „dokładają swoją cegiełkę” w zrównoważonej transformacji – lub ryzykować utratę przychylności klientów.

Jako zespół WKB będziemy wspierać Państwa w korzystaniu ze zrównoważonych form finansowania. Zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy przybliżać kolejne prawne aspekty ESG.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Augustynem Wróblem bądź Marcinem Lorencem.

Alert można pobrać TUTAJ.

Z radością informujemy, że 22 prawników WKB otrzymało promocję na stanowisko managing associate. Jest ono przeznaczone dla osób, które wyróżniają się nie tylko wiedzą merytoryczną, ale także umiejętnościami menadżerskimi, skutecznie zarządzając złożonymi projektami realizowanymi przez Kancelarię.

Wśród osób promowanych na stanowisko managing associate znaleźli się:
Aleksandra Bączykowska, Marta Czarnecka, Aleksandra Dziurkowska, Piotr Gajek, Wiktor Iwański, Natalia Kabacińska, Jarosław Kola, Katarzyna Kozak, Wojciech Kulczyk, Bartosz Łaski, Paulina Maślak-Stępnikowska, Tomasz Maślak, Michał Mielnik, Karolina Miksa, Marek Prętki, Krzysztof Sikorski, Monika Walasek, Emanuel Wanat, Piotr Wojdak, Augustyn Wróbel, Rafał Woźniak oraz Magdalena Zielińska-Kuć.

Dzięki naszej wspólnej pracy WKB systematycznie się rozwija i rośnie w siłę. Zwiększa się liczebność naszego zespołu, a osoby w nim pracujące zyskują nowe kompetencje i umiejętności, także te menedżerskie. Coraz więcej osób zarządza złożonymi, często interdyscyplinarnymi projektami realizowanymi przez Kancelarię. Dostrzegamy to i chcemy je wyróżnić. Gratuluję wszystkim, którzy uzyskali tytuł managing associate i życzę im dalszych sukcesów – powiedział mec. Jerzy Baehr, partner zarządzający WKB.

W życie wchodzi nowelizacja ustawy z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, implementująca do polskiego porządku prawnego przepisy tzw. V Dyrektywy AML (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 roku).

Osiem najważniejszych zmian w ustawie z dnia 1 marca 2018 o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu („Ustawa”) obejmuje:

1.Rozszerzenie i doprecyzowanie listy instytucji obowiązanych

Do katalogu instytucji obowiązanych dodano przedsiębiorców prowadzących działalność związaną z dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, w zakresie transakcji o wartości co najmniej 10 000 euro. Dodatkowo, instytucją obowiązaną staną się również przedsiębiorcy świadczący porady w sprawach podatkowych, ale nie będący doradcami podatkowymi.

2. Doprecyzowanie niektórych definicji m.in. beneficjenta rzeczywistego

Według nowego brzmienia Ustawy za beneficjenta rzeczywistego uznaje się „każdą osobę fizyczną”, spełniającą kryteria wskazane w art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy co oznacza, że w procesie ustalania beneficjenta rzeczywistego należy zawsze uwzględnić wszystkie potencjalne osoby mogące spełniać którąkolwiek z przesłanek wskazanych w Ustawie.

3. Uszczegółowienie zasad dotyczących stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego

W ramach istniejących stosunków gospodarczych, na instytucję obowiązaną nałożony został obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa również w przypadku, gdy doszło do zmiany danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego lub instytucja  obowiązana  była w ciągu  danego  roku  kalendarzowego zobowiązana  na  podstawie  przepisów  prawa do  skontaktowania  się  z klientem  w  celu  weryfikacji  informacji  dotyczących  beneficjentów rzeczywistych. Dodatkowo, podczas nawiązywania nowych stosunków gospodarczych, instytucja obowiązana będzie zobligowana uzyskać potwierdzenie rejestracji potencjalnego klienta we właściwym rejestrze beneficjentów rzeczywistych lub odpis z takiego rejestru.

Dodatkowo, w przypadku identyfikacji jako beneficjenta rzeczywistego osoby zajmującej wyższe stanowisko kierownicze, na instytucje obowiązane nałożony został obowiązek udokumentowania czynności podjętych w celu weryfikacji tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym w szczególności udokumentowania trudności napotkanych w związku z podjętymi czynnościami weryfikacyjnymi.

Co istotne, instytucje obowiązane, stosując wobec swojego klienta środki bezpieczeństwa finansowego, nie będą mogły bazować wyłącznie na informacjach zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych lub odpowiednim rejestrze prowadzonym w innym państwie członkowskim UE. Tym samym treść takiego wpisu będzie miała charakter jedynie pomocniczy, a instytucje obowiązane będą wciąż zobowiązane do aktywnego działania w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego.

4. Częściowe zdefiniowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego

Dotychczas Ustawa zawierała jedynie przykładowe wyliczenie okoliczności mogących świadczyć o wyższym ryzyku prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, których stwierdzenie nakłada na dany podmiot obowiązek zastosowania tzw. wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego. Instytucje obowiązane posiadały jednak dowolność w doborze takich środków, albowiem Ustawa nie zawierała nawet przykładowego katalogu wzmożonych środków bezpieczeństwa. Według nowego brzmienia Ustawy, środki te zostały częściowo zdefiniowane poprzez wprowadzenie minimalnego katalogu działań, jakie instytucje obowiązane muszą podjąć w ramach wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego.

5. Podwyższenie progu pozwalającego na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego

Ustawa w dotychczasowym kształcie pozwalała na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego, o ile kwota przechowywana elektronicznie nie przekraczała równowartości 50 euro. Nowy próg określony w znowelizowanych przepisach Ustawy wynosi 150 euro, co jest zmianą od dawna postulowaną przez podmioty świadczące usługi płatnicze.

6. Zmiana okresu przechowywania przez instytucje obowiązane dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego

Według nowych przepisów, pięcioletni okres przechowywania dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego biegnie od dnia zakończenia stosunków gospodarczych z klientem lub od dnia przeprowadzenia transakcji okazjonalnej (a nie jak dotychczas od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym zakończono stosunki gospodarcze z klientem lub w którym przeprowadzono transakcje okazjonalne).

7. Obowiązek publikacji i aktualizacji przez państwa członkowskie UE wykazu stanowisk i funkcji publicznych, które zgodnie z prawem krajowym kwalifikują się jako eksponowane stanowiska polityczne

Zgodnie z V Dyrektywą AML każde państwo członkowskie powinno opracować i opublikować listy tzw. „krajowych PEP-ów.” W przypadku Polski wykaz stanowisk i funkcji publicznych, które są eksponowanymi stanowiskami politycznym, zostanie określony w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. finansów publicznych.

8. Zmiany w zakresie funkcjonowania oraz weryfikacji danych zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR)

Nowelizacja rozszerza katalog podmiotów, które są zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych o:

Co istotne, nowelizacja nakłada na instytucje obowiązane obowiązek odnotowywania wszelkich rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym dotyczącym klienta, ustalonym przez tę instytucję obowiązaną, a danymi dostępnymi w CRBR. Jednocześnie, instytucja obowiązana będzie musiała podjąć odpowiednie czynności w celu wyjaśnienia ustalonych rozbieżności, a w przypadku ich potwierdzenia, przekazać tę informację ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wraz z uzasadnieniem i dokumentacją dotyczącą odnotowanych rozbieżności. Ustalenie sposobu odnotowywania rozbieżności powinno również zostać uwzględnione w procedurze wewnętrznej instytucji obowiązanej.

Ponadto, nowelizacja przewiduje możliwość nałożenia kary pieniężnej na beneficjenta rzeczywistego, który nie dopełnił obowiązku dostarczenia stosownych informacji podmiotowi zobowiązanemu do dokonania wpisu do CRBR (do wysokości 50 000 zł), a także możliwość nałożenia kary pieniężnej na podmioty ujawnione w CRBR, w przypadku gdy podały one do CRBR dane niezgodne ze stanem faktycznym (do wysokości 1 000 000 zł).

Zmiana opisana w punkcie 1 powyżej wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy nowelizacyjnej, tj. w dniu 31 lipca 2021.

Zmiana opisana w punkcie 2 powyżej wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy nowelizacyjnej, tj. w dniu 15 maja 2021.

Zmiany opisane w punktach od 3 do 8 powyżej wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy nowelizacyjnej, tj. w dniu 31 października 2021.

Nowelizacja Ustawy pociąga za sobą konieczność aktualizacji wewnętrznych procedur instytucji obowiązanych (co do zasady w terminie do dnia 31 października 2021).

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz zespołu rynków kapitałowych: Anną Wojciechowską Agatą Szczepańczyk-Piwek, Anną Fennig oraz Moniką Obiegło.

Alert można pobrać TUTAJ

Dostępna jest już najnowsza edycja prestiżowego wydawnictwa „The Corporate Governance Review”, współautorstwa naszych prawników.

Publikacja ta jest corocznym zbiorem zwięzłych analiz dotyczących zasad ładu korporacyjnego obowiązujących w poszczególnych porządkach prawnych oraz praktycznych skutków tych regulacji.  Ze względu na swój praktyczny i porównawczy charakter (tegoroczne wydanie omawia rozwiązania przyjęte w 26 jurysdykcjach) oraz regularne aktualizacje, służy jako wsparcie zarówno dla prawników, jak i przedsiębiorców.

Prawnicy WKB – Andrzej Wierciński, Anna Wojciechowska oraz Anna Wyrzykowska także i w tym roku współtworzyli rozdział poświęcony zasadom ładu korporacyjnego przyjętym w Polsce, z którym można zapoznać się online.

Publikacja dostępna jest na stronie internetowej wydawnictwa. Rozdział dotyczący regulacji polskich dostępny jest do pobrania TUTAJ.

Anna Wyrzykowska, Jakub Jędrzejak, Marcin SmolarekŁukasz Czekański są współautorami rozdziału omawiającego polskie regulacje dotyczące transakcji fuzji i przejęć, który ukazał się w prestiżowym opracowaniu Real Estate M&A 2021 wydawanym przez Lexology.

Publikacja jest zbiorem zwięzłych analiz dotyczących prawa i przepisów regulujących transakcje na rynku nieruchomości, obowiązujących w poszczególnych porządkach prawnych oraz praktycznych skutków tych regulacji, umożliwiając wygodne i szybkie porównania. Opracowanie zawiera omówienie przepisów obowiązujących w 9 jurysdykcjach z całego świata. Do współpracy przy jej redagowaniu wydawnictwo zaprosiło wyselekcjonowane grono specjalistów.

Autorami rozdziału poświęconego Polsce są: Anna Wyrzykowska (partner, zarządzająca praktyką prawa nieruchomości), Jakub Jędrzejak (partner, zarządzający praktyką fuzji i przejęć), Marcin Smolarek (partner, zarządzający praktyką bankowości i finansów) oraz Łukasz Czekański (partner, zarządzający praktyką prawa podatkowego).

Publikacja dostępna jest w całości na stronie wydawnictwa. Zachęcamy w szczególności do lektury rozdziału dotyczącego regulacji polskich – dostępny jest do pobrania tutaj.

Z radością informujemy, że w najnowszym rankingu The Legal 500 EMEA, nasza kancelaria została rekomendowana w 16 kategoriach, w tym w czterech jako TOP TIER FIRM, a indywidualne rekomendacje otrzymało aż 35 naszych prawników. Biorąc pod uwagę fakt, że w ub. roku byliśmy rekomendowani w dwóch obszarach jako Top Tier, a indywidualne rekomendacje otrzymało 20 prawników – oznacza to znaczący skok i duży sukces kancelarii.

W tym roku WKB jest rekomendowane jako Top Tier Firm w 4 obszarach – Competition/Antitrust, Construction, Insurance oraz Public Procurement.

 Dr Jerzy Baehr (Energetyka), Aleksander Stawicki (Prawo konkurencji) znaleźli się w zaszczytnym gronie Hall of Fame. Czterech prawników WKB rekomendowanych jest jako Leading Individuals: Jakub Pokrzywniak (Ubezpieczenia), Jan Roliński (Zamówienia publiczne), Bartosz Turno (Prawo konkurencji) oraz Anna Wojciechowska (Prawo spółek). DorotaKarczewska (Prawo konkurencji) oraz Anna Flaga-Martynek (Projekty infrastrukturalne) znalazły się w gronie Next Generation Partners, a Krzysztof Wawrzyniak (Prawo spółek), został wyróżniony jako Rising Star.

The Legal 500 EMEA 2021 rekomenduje kancelarię WKB w następujących kategoriach:

Competition/antitrust: Top Tier Firm

Insurance: Top Tier Firm

Construction: Top Tier Firm

Public procurement: Top Tier Firm

Dispute resolution: Tier 2

Energy and natural resources: Tier 2

Intellectual property: Tier 2

Restructuring and insolvency: Tier 2

Banking and finance: Tier 3  

Commercial, corporate and M&A: Tier 3

Data privacy and data protection: Tier 3

Private equity: Tier 3

TMT: Tier 3

Capital markets: Tier 4  

Employment: Tier 4

Real Estate: Tier 4

 

Zapraszamy na przegląd najważniejszych obecnie procedowanych propozycji legislacyjnych z zakresu prawa pracy. W najnowszym newsletterze WKB będą mogli Państwo przeczytać o: szczepieniu w miejscu pracy, pracy zdalnej oraz dyrektywach unijnych dotyczących m.in. płacy minimalnej, prawa do „wyłączenia się”, czy równości płacy kobiet i mężczyzn.

SZCZEPIENIA W MIEJSCU PRACY

W marcu br. rząd zapowiedział rozpoczęcie szczepień w dużych zakładach pracy. Według informacji rządowych, akcja szczepień w firmach powinna ruszyć już od połowy maja. Szczepienia mają być dostępne nie tylko dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale również dla zleceniobiorców, czy współpracowników. Dodatkowo zaszczepić będą mogli się pracownicy-cudzoziemcy mający zalegalizowany pobyt w Polsce. Wiek osób chętnych do szczepień nie będzie decydujący. Możliwym rozwiązaniem są również szczepienia rodziny pracowników. Ponadto, przedstawiciele pracodawców apelowali o umożliwienie wyboru rodzaju szczepionki oraz faktyczne zapewnienie dostępu do wszystkich rodzajów szczepionek.

Aby zakład pracy stał się punktem szczepień, grupa osób chętnych do przyjęcia szczepionki musi wynosić co najmniej 500 osób. Projekt procedur dotyczących szczepień oraz zasad ich wykonywania ma zostać przedstawiony do końca tego tygodnia. We wcześniejszych komunikatach zaznaczano także, że odpowiedzialność za organizację szczepień w zakładzie pracy będzie w całości spoczywała na pracodawcy. Ponadto, zgodnie z informacjami przekazanymi przez Ministerstwo Finansów, wydatki poniesione na szczepienia (np. transport osób do miejsca szczepień), zakłady pracy będą mogły zaliczyć do kosztów podatkowych.

PRACA ZDALNA

Od marca 2020 r. pracodawca może wydawać pracownikom polecenie pracy zdalnej, która z każdym miesiącem zyskiwała na popularności. Wobec tymczasowości wprowadzonych przepisów tzw. Tarcz Antykryzysowych, powstała potrzeba uregulowania możliwości pracy zdalnej na stałe. Rozmowy i konsultacje nad projektem ustawy nadal trwają, jednak oficjalny projekt nie został jeszcze opublikowany. Założenia tego projektu pojawiły się w odpowiedzi na interpelację udzieloną przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii.

Zgodne z pismem Ministerstwa, projekt nowelizacji przewiduje m.in.:

Ponadto, uzgodnienie dotyczące wykonywania pracy zdalnej będzie dopuszczalne przy zawieraniu umowy o pracę oraz w trakcie zatrudnienia. Każda ze stron będzie miała również możliwość wycofania się z wykonywania pracy w taki sposób.

Są to na razie najważniejsze postulaty dotyczące pracy zdalnej. Należy zauważyć, że przypominają one w dużym stopniu przepisy dotyczące telepracy, które nie cieszą się wśród pracodawców dużą popularnością ze względu na swoje sformalizowanie i małą elastyczność. Wobec tego, z niecierpliwością czekamy na oficjalny projekt nowelizacji.

DYREKTYWY UNIJNE

W związku z kryzysem wywołanym epidemią COVID-19, Unia Europejska postanowiła zwrócić uwagę na poprawę warunków pracy. W tym celu opracowane zostały nowe projekty dyrektyw, dotyczące m.in. płacy minimalnej, prawa do „wyłączenia się”, czy równości płacy kobiet i mężczyzn.

Do tej pory największe kontrowersje budzi ostatnia z wymienionych dyrektyw, która przewiduje m.in. jawność wynagrodzeń. Zgodnie z projektem dyrektywy, osoba ubiegająca się o pracę będzie znała wysokość wynagrodzenia obowiązującego na danym stanowisku przed rozpoczęciem rozmowy kwalifikacyjnej. Taką informację pracodawca będzie obowiązany zamieścić w ogłoszeniu o pracę. Zgodnie z brzmieniem dyrektywy, każdy pracownik będzie mógł również zwrócić się do pracodawcy o udzielenie informacji dotyczącej indywidualnego poziomu wynagrodzenia oraz średniego poziomu wynagrodzenia, w podziale na płeć, w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości.

Natomiast dyrektywa dotycząca prawa do „wyłączenia się” jest związana ze wzrostem popularności pracy zdalnej i zatarcia się granic pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym. Dyrektywa ma dawać prawo do wyłączenia służbowego komputera i telefonu oraz nieodpowiadania na maile, połączenia i wiadomości dotyczące spraw zawodowych w czasie wolnym (również podczas urlopu i świąt).

W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z Wioletą Polak, szefową praktyki prawa pracy.

Alert można pobrać tutaj.

JAK BYŁO?

Crowdfunding czyli tzw. finansowanie społecznościowe jest coraz częściej stosowaną formą alternatywnego finansowania, z której korzystają zarówno młode startupy jak i większe firmy o ugruntowanej pozycji na rynku. Na coraz większe zainteresowanie crowdfundingiem może wpływać w szczególności utrudniony dostęp do tradycyjnych form finansowania takich jak kredyt, na co jasno wskazuje np. niedawny raport NBP na temat sytuacji na rynku kredytowym.

Brak jednolitych regulacji w całej Unii Europejskiej stanowił dotychczas istotne ograniczenie w rozwoju tego rynku. W Polsce ten rodzaj usług finansowych również nie był objęty odrębną regulacją prawną i nie podlegał bezpośrednio nadzorowi. Jednakże, z uwagi na rosnące zainteresowanie crowdfundingiem, KNF zaczął coraz częściej podejmować tą tematykę, w tym między innymi w stanowisku z 9 kwietnia 2020 roku dotyczącym funkcjonowania platform organizujących crowdfunding inwestycyjny. Dotychczas podejmowane działania instytucji nadzorczych miały jednak fragmentaryczny charakter i nie odpowiadały na istotne wątpliwości środowiska dotyczące np. możliwości zastosowania wobec nich sankcji przewidzianych w art. 171 ust. 1 Prawa bankowego za prowadzenie działalności polegającej na gromadzeniu środków pieniężnych i obciążania ich ryzykiem bez posiadania odpowiedniego zezwolenia.

ROZPORZĄDZENIE ECSP

Wychodząc naprzeciw potrzebom rynku, podmiotów prowadzących platformy crowdfundingowe oraz w celu uniknięcia arbitrażu regulacyjnego, w Unii Europejskiej zdecydowano się na stworzenie jednolitych ram prawnych. Po ponad dwóch latach prac, w dniu 5 października 2020 roku przyjęto tekst Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (tzw. rozporządzenie ECSP). Rozporządzenie będzie miało zastosowanie już od 10 listopada 2021 roku.

Powyższe rozporządzenie obejmuje dwa rodzaje crowdfundingu: crowdfunding pożyczkowy, polegający na pozyskiwaniu od wielu inwestorów kapitału pod tytułem zwrotnym (przy czym nie dotyczy pożyczek udzielanych konsumentom) oraz crowdfunding udziałowy, który opiera się na pozyskiwaniu kapitału w zamian za zbywalne papiery wartościowe.

NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY

W ramach istniejących stosunków gospodarczych, na instytucję obowiązaną nałożony został obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa również w przypadku, gdy doszło do zmiany danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego lub instytucja obowiązana była w ciągu danego roku kalendarzowego zobowiązana na podstawie przepisów prawa do skontaktowania się z klientem w celu weryfikacji informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych. Dodatkowo, podczas nawiązywania nowych stosunków gospodarczych, instytucja obowiązana będzie zobligowana uzyskać potwierdzenie rejestracji potencjalnego klienta we właściwym rejestrze beneficjentów rzeczywistych lub odpis z takiego rejestru.

Do najistotniejszych kwestii wprowadzonych rozporządzeniem ECSP należy zaliczyć przede wszystkim:

 

 

Ponadto rozporządzenie ECSP nakłada na potencjalnych dostawców crowdfundingu liczne wymogi ostrożnościowe, które mają zapewnić odpowiednio wysoki poziom ochrony, w tym obowiązek wdrożenia procedur i polityk zapewniających ciągłość działania, zapobieganie konfliktom interesów, dysponowanie skutecznymi procedurami rozpatrywania skarg.

Rozporządzenie zakłada także, że ESMA opracuje i opublikuje 12 standardów technicznych doprecyzowujących poszczególne wymogi ostrożnościowe, jak również treść i zasady składania wniosku o uzyskanie licencji na świadczenie usług crowdfundingowych. W dniu 26 lutego 2021 roku ESMA rozpoczęła konsultacje w celu zebrania opinii na temat opracowanych przez siebie projektów standardów technicznych , dotyczących m.in rozpatrywania skarg, konfliktów interesów, planu ciągłości działania, wniosku o udzielenie zezwolenia, informacji dla klienta na temat wskaźnika niewykonania zobowiązań, czy wreszcie sprawozdawczości dostawców usług crowdfundingowych wobec krajowych organów nadzoru. Konsultacje potrwają do 28 maja 2021 roku. Większość standardów technicznych musi zostać przedłożona Komisji przez ESMA do 10 listopada 2021 roku, pozostała część do10 maja 2022 roku.

POLSKA REGULACJA

Również polski ustawodawca nie zasypia gruszek w popiele – zgodnie z wykazem prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, przyjęcie projektu ustawy o nadzorze nad dostawcami usług finansowania społecznościowego, zapewniającego stosowanie rozporządzenia ECSP, przewidziano na trzeci kwartał 2021 roku. Do najważniejszych rozwiązań, które mają znaleźć się w projekcie, należy wskazanie KNF jako organu właściwego do nadzoru nad dostawcami usług crowdfundingowych oraz wprowadzenie odpowiednich sankcji administracyjnych i karnych za nieprzestrzeganie przepisów rozporządzenia lub ustawy. Zgodnie z projektem ustawy maksymalny próg finansowania „bezprospektowego”, o którym pisaliśmy powyżej, wyniesie do 2,5 mln euro do 10 listopada 2023 r., zaś po tej dacie wzrośnie do 5 mln euro.

Niewątpliwie powyższe regulacje, choć mogą stanowić pewne wyzwanie dla podmiotów świadczących usługi crowdfundingowe, zmierzają we właściwym kierunku profesjonalizacji rynku usług finansowania społecznościowego, jak również demokratyzacji rynku kapitałowego. Najbliższy czas pokaże, w jaki sposób wyewoluuje i ukształtuje się rynek crowdfundingu w UE, który dzięki tym jednolitym ramom prawnym ma szansę stać się znaczącym graczem na świecie.

W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu z Agatą Szczepańczyk – Piwek oraz Moniką Obiegło z  praktyki rynków finansowych.

Alert można pobrać TUTAJ.

30 marca 2021 r. Sejm przyjął nowelizację ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa OOŚ). Zmiany dotyczą zwłaszcza możliwości zaskarżania decyzji wydawanych w procesie inwestycyjnym; w Ocenie Skutków Regulacji wskazano, że mogą się przyczyniać do wydłużenia procesów inwestycyjnych.

 

Powody inicjatywy ustawodawczej – niezgodność spec-ustaw z prawem Unii Europejskiej

Nowelizacja jest efektem konieczności dostosowania prawa polskiego do wymogów unijnej dyrektywy 2011/92/UE dotyczącej ocen oddziaływania na środowisko i odwrócenia skutków wieloletniej praktyki polskiego ustawodawcy. Legislator, pomimo zgłaszanych wątpliwości co do poprawności takich rozwiązań, przyjmował kolejne tzw. „spec-ustawy”, zawierające rozwiązania sprzeczne ze wzorcem oceny oddziaływania na środowisko wynikającym z prawa europejskiego, m.in. nadając automatycznie rygor natychmiastowej wykonalności decyzjom środowiskowym oraz kolejnym chronologicznie w procesie inwestycyjnym decyzjom, takim jak pozwolenia na budowę i ich odpowiedniki. W połączeniu z regulacjami utrudniającymi, a nawet zakazującymi sądom administracyjnym uchylania takich decyzji (gdy realizacja inwestycji została już rozpoczęta), przepisy te skutkowały brakiem realnej możliwości sądowej kontroli procesu inwestycyjnego.

Kres temu podejściu położyła dopiero interwencja Komisji Europejskiej zobowiązująca Polskę do korekty dotychczasowych rozwiązań i dostosowania ich do prawa UE. Komisja Europejska postulowała dokonanie zmiany odnośnych przepisów, w szczególności w celu zapewnienia realnej i pełnej możliwości zaskarżania przez zainteresowaną społeczność „zezwoleń na inwestycję” (ang. development consent), także na późniejszych niż decyzja środowiskowa etapach realizacji przedsięwzięć, bez ograniczeń wynikających z automatycznie nadawanego rygoru natychmiastowej wykonalności i zakazu uchylania decyzji wykonawczych.

 

Najważniejsze zmiany w ustawie OOŚ

Najważniejsze zmiany zawarte w nowelizowanych przepisach ustawy OOŚ można przyporządkować  do dwóch głównych grup:

  1. Rozwiązania dostosowujące mechanizmy „spec-ustaw” do wymogów prawa UE.
  2. Przepisy regulujące ogólne zasady procesu inwestycyjnego, dotyczące wszystkich przedsięwzięć.

Najważniejsze rozwiązania z tej drugiej grupy przedstawiono skrótowo poniżej.

Rozwiązania dotyczące decyzji środowiskowych

Nowelizacja wprowadza dodatkową przesłankę do wstrzymania natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowej na etapie odwołania – może to nastąpić nie tylko z urzędu, ale także na wniosek strony „w uzasadnionych przypadkach” (nowy art. 86e ustawy OOŚ), a na postanowienie w tym przedmiocie służy zażalenie.

Nowy art. 86f ustawy OOŚ przewiduje szczególne zasady wstrzymywania wykonalności ostatecznej (a zatem już wykonalnej z mocy prawa) decyzji środowiskowej po jej zaskarżeniu do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ustęp 6 tego artykułu stanowi, że w przypadku wstrzymania wykonania decyzji środowiskowej, organy prowadzące postępowanie w sprawie „decyzji następczej” wydawanej w oparciu o tę decyzję środowiskową (np. pozwolenia na budowę) mają obowiązek zawiesić postępowanie w całości lub w części.

Rozwiązania dotyczące „decyzji następczych”

Nowy art. 86g ustawy OOŚ zapewnia organizacjom ekologicznym oraz stronom postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowych prawo do wnoszenia odwołań (oraz skarg do sądów administracyjnych) od „decyzji następczych” (np. pozwoleń na budowę) poprzedzonych decyzją środowiskową wydaną w postępowaniu z udziałem społeczeństwa. Prawo zaskarżania takich decyzji jest jednak ograniczone – obejmuje ono jedynie zakres, w jakim organ wydający „decyzję następczą” jest związany decyzją środowiskową. Omawiana zmiana ma niewątpliwie charakter istotny. Dotąd jedynie strony postępowania administracyjnego w sprawie wydania „decyzji następczej” miały prawo jej zaskarżania.

Jeżeli organizacje ekologiczne i strony postępowania w sprawie decyzji środowiskowej mają mieć prawo zaskarżania także „decyzji następczych”, muszą otrzymać informację o ich wydaniu. Dlatego do istniejącego art. 72 ustawy OOŚ dodaje się ust. 6 i 6a regulujące zasady podawania informacji o wydaniu takich decyzji do publicznej wiadomości.

Zgodnie z nowym art. 72 ust. 6 ustawy OOŚ, po wydaniu „decyzji następczej” organ podaje do publicznej wiadomości informację o tym fakcie, ponadto przez okres 14 dni zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej treść tej decyzji.

 

W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu z dr. Sergiuszem Urbanem – zarządzającym praktyką ochrony środowiska i zasobów naturalnych.

Alert można pobrać TUTAJ.

31 marca 2021 r. spółki Gaz-System S.A. i Polskie LNG S.A. dokonały połączenia na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych (w wyniku połączenia Gaz – System przejął Polskie LNG). Jak podaje w informacji Gaz-System, głównym celem przeprowadzonego procesu integracji podmiotów było zwiększenie efektywności zarządzania procesami inwestycyjnymi, które do czasu połączenia spółki realizowały odrębnie.

Gaz-System odpowiada za przesył gazu ziemnego oraz zarządza najważniejszymi gazociągami w Polsce. Spółka Polskie LNG obsługuje jedyny w Polsce terminal LNG (którego właścicielem jest Gaz-System) umożliwiający odbieranie skroplonego gazu ziemnego drogą morską.

Kancelaria WKB wspierała obydwie spółki w procesie połączenia, który rozpoczął się jeszcze w październiku 2019 r. Projekt był wielowątkowy i obejmował nie tylko zagadnienia z obszaru prawa spółek i energetycznego, ale również ochrony środowiska, pomocy publicznej, prawa pracy, nieruchomości, czy infrastruktury. Wymagało to ścisłej współpracy specjalistów z różnych praktyk kancelarii WKB.

Pracami zespołu kierowała Anna Wojciechowska – partner zarządzająca praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego wpierana przez Macieja Szambelańczyka – partnera współkierującego praktyką prawa energetycznego, a kluczowymi członkami zespołu byli: Krzysztof Wawrzyniak (counsel, prawo spółek i ładu korporacyjnego) oraz Krzysztof Sikorski (senior associate, prawo energetyczne).

Więcej: http://rynekprawniczy.pl/2021/05/11/wkb-w-fuzji-spolki-gazociagowej-z-jej-wlasna-spolka-gazoportowa/

WKB doradzało Aviva plc („Aviva”) w zakresie polskich aspektów prawnych wyjścia z Polski poprzez sprzedaż całości udziałów za kwotę 2,5 mld euro we wszystkich polskich spółkach zależnych, w tym przede wszystkim w spółkach prowadzących działalność ubezpieczeniową, a także w funduszu emerytalnym, zarządzanym funduszu inwestycyjnym i spółkach joint-venture prowadzonymi z Bankiem Santander  To historycznie największa transakcja na polskim rynku ubezpieczeniowym. WKB działało jako lokalny doradca wspierający tym samym działania Slaughter and May –  głównego doradcę Avivy w tej transakcji.

Prawnicy WKB doradzali Aviva i zapewniali kompleksową obsługę prawną podczas całej transakcji, w szczególności poprzez bieżące doradztwo w zakresie ustalenia struktury i innych aspektów regulacyjnych transakcji, w której uczestniczyło wiele podmiotów podlegających kontroli Komisji Nadzoru Finansowego, a także pomagali w przygotowaniu dokumentacji transakcyjnej i wspierali Aviva w przygotowaniu procesu due diligence.

Transakcja wymagała ścisłej współpracy zespołów fuzji i przejęć, ubezpieczeń, rynków kapitałowych oraz bankowości i finansów działających w ramach WKB. Pracami zespołu kierowali partnerzy Jakub JędrzejakJakub Pokrzywniak. Kluczowymi członkami zespołu byli: Ben Davey (partner), Tomasz Maślak (senior associate) oraz Katarzyna Stefaniak (associate) z zespołu fuzji i przejęć; Aleksandra Przybysz (senior associate) z zespołu ubezpieczeń; Agata Szczepańczyk-Piwek (counsel) oraz Monika Obiegło (senior associate) z zespołu rynków kapitałowych; Marcin Smolarek (partner), Konrad Kropiwnicki (associate) oraz Sebastian Łyś (associate) z zespołu bankowości i finansów; Krzysztof Wawrzyniak (counsel) z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego; a także Aleksander Stawicki (partner) oraz Wojciech Kulczyk (senior associate) z zespołu prawa konkurencji.

Transakcja obejmowała udziały Avivy w spółkach oferujących usługi ubezpieczeń na życie w Polsce i na Litwie oraz spółki prowadzące działalność w zakresie ubezpieczeń ogólnych, a także zarządzania funduszem inwestycyjnym oraz fundusz emerytalny, w tym w szczególności: Aviva Towarzystwo Ubezpieczeń Na Życie S.A., Aviva Towarzystwo Ubezpieczeń Ogólnych S.A., Aviva Investors Poland Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Działalność Aviva Polska obejmowała również 51% udziałów Avivy w spółkach joint venture prowadzonych z Bankiem Santander, oferujących ubezpieczenia na życie i ubezpieczenia ogólne (odpowiednio Santander-Aviva Towarzystwo Ubezpieczeń Na Życie S.A. i Santander-Aviva Towarzystwo Ubezpieczeń S.A.).

Transakcja została zawarta i ogłoszona, a jej sfinalizowanie zależy od uzyskania zgody Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Komisji Nadzoru Finansowego.

 

Czytaj: http://rynekprawniczy.pl/2021/03/29/wkb-wiercinski-kwiecinski-baehr-i-greenberg-traurig-w-megatransakcji-ubezpieczeniowej/

30 marca 2021 r. Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną firmy ochroniarskiej przeciwko jednemu z wiodących na rynku ubezpieczycieli. Wyrok kończy 5-letnie postępowanie w sprawie, w której pozwanego reprezentowali prawnicy z kancelarii WKB.  

Postępowanie dotyczyło zdarzenia z 2015 roku, kiedy to firma ochroniarska w wyniku kradzieży z obsługiwanego przez nich bankowozu straciła ponad 7 mln złotych, a ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania. Sąd Okręgowy, a następnie Sąd Apelacyjny uznały, że firma ochroniarska źle zorganizowała transport gotówki, niezgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 września 2010 roku, co spowodowało wyłączenie odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej za powstałą w wyniku kradzieży szkodę. Wyrok Sądu Apelacyjnego podtrzymał 30 marca 2021 r. również Sąd Najwyższy.

Kancelaria WKB reprezentowała ubezpieczyciela w trakcie całego postępowania sądowego, we wszystkich instancjach. Sprawę prowadzili dr hab. Jakub Pokrzywniak (partner) oraz dr Tomasz Kwieciński (senior partner) – współzarządzający praktyką prawa ubezpieczeniowego w WKB, przy wsparciu prawników z zespołu: Aleksandry Przybysz (senior associate) i Marka Prętkiego (senior associate).

Podobnie jak w roku ubiegłym, z uwagi na trwającą pandemię COVID-19 oraz w odpowiedzi na postulaty formułowane przez organizacje pozarządowe i jednostki prowadzące działalność gospodarczą, przedłużone zostały terminy na sporządzenie sprawozdań finansowych za rok 2020.

 

Przesunięcie o 3 miesiące terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych

Kogo dotyczy?

Zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy o rachunkowości, ww. podmioty, sporządzają sprawozdania finansowe za rok obrotowy w ciągu 3 miesięcy od jego zakończenia. Jeżeli rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, sprawozdania sporządza się do dnia 31 marca (w formie elektronicznej w strukturze logicznej i układzie zgodnym z obowiązującymi wymogami), zatwierdza najpóźniej w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia roku obrotowego, tj. do dnia 30 czerwca, a następnie – w przypadku podmiotów wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego – składa w ciągu 15 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego, a zatem najpóźniej do dnia 15 lipca do Repozytorium Dokumentów Finansowych, a w przypadku podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej i niewpisanych do ww. rejestru – w ciągu 10 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego, a zatem najpóźniej do dnia 10 lipca przekazuje się je do szefa Krajowej Administracji Skarbowej, za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Jak kształtują się terminy?

Przesunięcie terminów o 3 miesiące oznacza, że w przypadku ww. podmiotów, których dzień bilansowy przypadał na 31 grudnia 2020 r., terminy na sporządzenie sprawozdań finansowych za rok 2020 kształtują się następująco:

 

Przesunięcie o 1 miesiąc terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych

Kogo dotyczy?

Jak kształtują się terminy?

W związku z przesunięciem terminów sprawozdawczych o 1 miesiąc, terminy sprawozdawcze z ustawy o rachunkowości kształtują się następująco:

Powyższe zmiany mają zastosowanie do obowiązków dotyczących roku obrotowego kończącego się po dniu 29 września 2020 r., jednak nie później niż w dniu 30 kwietnia 2021 r., których termin wykonania nie upłynął przed dniem 31 marca 2021 r.

 

Przedłużenie terminów zatwierdzania sprawozdań finansowych dla spółdzielni mieszkaniowych i niektórych innych jednostek

W  rozporządzeniu znalazł się odrębny przepis dotyczący przedłużenia terminów na zatwierdzanie sprawozdań finansowych dla:

nie jest możliwe wykonanie tej czynności w terminie określonym w ustawie o rachunkowości – do 6 tygodni od dnia ustania którejkolwiek z ww. przesłanek.

Co jednak istotne, powyższa zmiana będzie miała zastosowanie do zatwierdzania sprawozdań finansowych za lata obrotowe kończące się po dniu 29 września 2020 r., a zatem przepis ten nie jest ograniczony do roku obrotowego 2020 i będzie dotyczył również następnych lat obrotowych, o ile nadal będzie trwał stan zagrożenia epidemicznego albo stan epidemii i związane z nim ograniczenia.

 

Przedłużenie terminów na złożenie zeznania CIT-8 i zapłatę podatku

Zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie przedłużenia terminu do złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) i wpłaty należnego podatku przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych, wydłużeniu do dnia 30 czerwca 2021 r. uległ termin do złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) w roku podatkowym, który zakończył się w okresie od dnia 1 grudnia 2020 r. do dnia 28 lutego 2021 r. oraz terminu wpłaty podatku należnego wykazanego w tym zeznaniu przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Powyższy termin dotyczy także podatników, którzy wybrali opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych, których pierwszy rok opodatkowania rozpoczyna się w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 1 marca 2021 r.

 

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego: Anną Wojciechowską, Krzysztofem Wawrzyniakiem oraz Katarzyną Wójcikowską.

Tekst alertu można pobrać TUTAJ.

WKB doradzało Grupie Orkla przy nabyciu, za pośrednictwem polskiej spółki zależnej, przedsiębiorstwa cukierniczo-spożywczego wraz z własnymi i dzierżawionymi magazynami oraz flotą samochodów ciężarowych spółki Ambasador 92 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k., która zakończyła się 1 marca 2021 r. Przedwstępna umowa sprzedaży przedsiębiorstwa została podpisana 10 lipca 2020 r., a warunkiem zamknięcia było m.in. uzyskanie zgody Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na transakcje.

Grupa Orkla, na czele której stoi Orkla ASA, norweska spółka notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Oslo, jest wiodącym dostawcą markowych towarów konsumpcyjnych i rozwiązań koncepcyjnych dla sektora spożywczego, wyspecjalizowanych sprzedawców detalicznych, sektorów poza domem i przemysłu piekarniczego.

Ambasador 92 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. to polska firma, która od 20 lat zajmuje się importem i dystrybucją, produkcją oraz transportem i logistyką artykułów spożywczych dla piekarni, cukierni, lodziarni, gastronomii i innych firm spożywczych na terenie całej Polski.

WKB zapewniło Grupie Orkla kompleksowe wsparcie prawne podczas całego procesu transakcyjnego, w tym doradztwo w zakresie struktury transakcji, pomoc w trakcie badania due diligence oraz w negocjowaniu warunków i dokumentacji transakcyjnej.

Pracami zespołu kierował Jakub Jędrzejak, a kluczowymi członkami zespołu byli: Tomasz Maślak, Kinga MogilnickaKatarzyna Stefaniak z zespołu fuzji i przejęć , przy wsparciu Marty Czarneckiej z zespołu nieruchomości, Katarzyny Wójcikowskiej z zespołu prawa spółek, Marcina Lorenca z zespołu bankowości i finansów, dr. Sergiusza Urbana z zespołu ochrony środowiska, Moniki Walasek z zespołu prawa pracy, Aleksandry Bączykowskiej  i Agaty Mielczarek z zespołu prawa własności intelektualnej oraz Anny Bryńskiej z zespołu prawa konkurencji.

 

Zobacz także:

https://ceelegalmatters.com/poland/16415-wkb-and-accreo-advise-on-orkla-group-s-acquisition-of-ambasador-92, 

http://rynekprawniczy.pl/2021/06/09/wkb-wiercinski-kwiecinski-baehr-i-accreo-legal-w-spozywczym-dealu/

24 marca 2021 r  o godz. 9:00 Anna WojciechowskaAnna Fennig poprowadzą szkolenie poświęcone zmianom związanym  z wejściem w życie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, które odbędzie się w ramach warsztatów „Wpływ zmian prawnych na funkcjonowanie Grup Kapitałowych – minimalizacja ryzyka odpowiedzialności” organizowanych przez MMC Polska.

Wśród poruszanych zagadnień znajdą się:

Szczegóły dotyczące rejestracji na stronie organizatora.

Z dumą informujemy, że po raz kolejny  dzięki opiniom naszych Klientów, Kancelaria WKB  została wyróżniona w prestiżowym rankingu „Chambers Europe”.  W tegorocznej edycji rekomendacje otrzymało 11 zespołów kancelarii, a nasi prawnicy zdobyli 15 wyróżnień indywidualnych.

Andrzej Wierciński znalazł się ponownie w gronie Senior Statespeople w kategorii Corporate/M&A – najbardziej doświadczonych i zasłużonych dla rozwoju rynku i specjalizacji prawników.

4 partnerów –  Jerzy Baehr, Jakub Pokrzywniak, Jan Roliński  i Aleksander Stawickiznalazło się w gronie najlepszych specjalistów na rynku w swoich specjalizacjach (Band 1).

Cieszymy się również z wyróżnień dla kolejnych naszych prawników:  Bartosza Turno (Band 2), Sergiusza Urbana (Band 2), Bartłomieja Jankowskiego (Band 3), Andrzeja Wiercińskiego  (Band 3), Agnieszki Chwiałkowskiej (Band 4)Jakuba Jędrzejaka (Band 4), Marcina Smolarka (Band 4), Macieja Szambelańczyka (Band 4), Agnieszki Wiercińskiej-Krużewskiej (Band 4) oraz Michała Kalickiego (Up and Coming).

Dwa nasze zespoły – Competition/Antitrust  oraz Public Procurement – zostały zaliczone do najlepszych w Polsce (Band 1). Ponadto, w tegorocznej edycji rankingu cieszymy się z dwóch awansów: Marcina Smolarka (Band 4) oraz praktyki Employment  (Band 4).

Obecność w rankingu  Chambers Europe jest dla nas zawsze wyróżnieniem , a także dodatkowym zobowiązaniem w stosunku do naszych Klientów – którzy obdarzyli nas swoim zaufaniem.

WKB otrzymała rekomendacje w następujących kategoriach:

„They are always very responsive and nice to work with.”

„They are very proactive.”

Indywidualne rekomendacje dla Aleksandra Stawickiego (Band 1) i Bartosza Turno (Band 2).

One client praises Aleksander’s „ability to come up with both creative and pragmatic solutions” as a result of his experience, while another adds: „He is extremely strategic.” 

Clients admire the firm for its commercial acumen, one reporting its „practical attitude, a good understanding of the business reality, and quick yet deep analysis of the facts and legal situation.

Indywidualna rekomendacja dla Jana Rolińskiego (Band 1) i Agnieszki Chwiałkowskiej (Band 4).

Clients praise Jan Roliński for his „huge experience in public procurement law in large infrastructure projects in Poland.” Agnieszka Chwiałkowska is described as a „very dynamic lawyer”.

Clients describe them as „very engaged,” and „great experts.”

Indywidualne rekomendacja dla Jerzego Baehra (Band 1) i Macieja Szambelańczyka (Band 4).Jerzy Baehr is „a highly regarded regulatory expert in Poland,” a source confirms.  Another client  says that  Maciej Szambelańczyk is responsive and hard-working.”
Provides expert advice on matters ranging from waste management and gas emissions to soil quality and environmental liability.

Indywidualna rekomendacja dla Sergiusza Urbana (Band 2).Sergiusz Urban „advises clients on matters of environmental liability, permit applications and due diligence procedures. He is also knowledgeable of related EU law issues.”

The team is praised by clients for its delivery: „They meet all the deadlines and it was easy to cooperate with them.”

Indywidualna rekomendacja dla Bartłomieja Jankowskiego (Band 3).

Clients highlight the „easy communication” with him, and further appreciate his empathy towards the client.

As one client states, „they helped us a lot with the provisions which were new and not covered by court practice, which has a huge effect on the business aspect of the project.” Another adds „I have found the team proactive in getting things done.”

Indywidualna rekomendacja dla Andrzeja Wiercińskiego (Band 3).

Andrzej Wierciński is „composed, looking for solutions and discharging stressful situations.”

Clients highlight the team’s thoroughness, one describing it as „deeply involved in every matter and every issue.”

Clients praise the team for its client-focus, with one praising its „rational approach” adding that the team „searched for a compromise between the sides of the agreement and solutions acceptable to both sides.”

Indywidualna rekomendacja Marcina Smolarka (Band 4) i Michała Kalickiego (Up and Coming).Sources praise Marcin`s responsiveness as well as his „very rational and practical approach.” Michał Kalicki  is described by a source as „extremely supportive, active and thoughtful.”

The team attracts attention for its „very flexible and practical approach.”

Indywidualne rekomendacje dla Andrzeja Wiercińskiego (Senior Statesperson) i Jakuba Jędrzejaka (Band 4).

A client praises Jakub and notes that „His opinions have a good analysis and practical conclusions”

Noted for offering support to investment groups, private equity firms and portfolio companies. Well placed to assist international law firms with no presence in Poland on cross-border deals.

„WKB provides advice in a clear and consistent manner, making it easy to make recommendations and take decisions, assessing all associated risks.”

Ponadto, indywidualne rekomendacje otrzymali także:

Sources note his wide-ranging experience in the sector as well as his academic credentials.

Interviewees cite her commercial awareness, one referring to her „on-point business advice.”

Szczegółowe wyniki znajdą Państwo na stronie wydawcy.

Planowane na 1 marca 2021 r. wejście przepisów nowelizujących kodeks spółek handlowych w zakresie wprowadzenia nowego typu spółki kapitałowej – prostej spółki akcyjnej (PSA) oraz elektronizacji postępowań rejestrowych w Krajowym Rejestrze Sądowym (eKRS) zostało przesunięte na 1 lipca 2021 r.

Opóźnienie wejścia w życie nowych regulacji

Jak wskazuje Ministerstwo Sprawiedliwości obostrzenia wprowadzone w związku z pandemią spowodowaną wirusem SARS-CoV-2 miały negatywny wpływ na prace nad elektronicznym postępowaniem rejestrowym. W konsekwencji termin wejścia w życie przepisów wprowadzających eKRS uległ przesunięciu z dnia 1 marca 2021 r. na dzień 1 lipca 2021 r.

Z uwagi na przedłużające się prace nad nową platformą eKRS, Ministerstwo Sprawiedliwości przedłużyło również o cztery miesiące datę wejścia w życie nowelizacji kodeksu spółek handlowych dotyczących nowej spółki, PSA. W konsekwencji rejestracja PSA może się rozpocząć nie wcześniej niż 1 lipca 2021 r.

Wprowadzenie PSA do polskiego porządku prawnego projektowano z założeniem, że postępowania rejestrowe dotyczące spółek działających w tej formie prawnej będą prowadzone wyłącznie za pośrednictwem systemu eKRS. Modyfikacja terminów ukończenia prac nad systemem eKRS wymusiła zatem jednoczesną modyfikację i dostosowanie terminu wejścia w życie przepisów o PSA.

Zakres planowanych zmian

Przypomnijmy, że PSA – nowy typ spółki kapitałowej w polskim porządku prawnym łączy w sobie elementy spółki akcyjnej i spółki z o.o., takie jak brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki, z elementami typowymi dla spółek osobowych, do których zaliczamy znaczną swobodę kształtowania wewnętrznych stosunków w spółce oraz możliwość wnoszenia do spółki pracy i usług. Zgodnie z założeniami PSA ma być niepubliczną spółką kapitałową wykorzystywaną przede wszystkim dla przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym, realizowanych przez start-upy.

Elektronizacja postępowań rejestrowych w Krajowym Rejestrze Sądowym (eKRS) będzie z kolei stanowiła rewolucję w prowadzeniu postępowań rejestrowych dla podmiotów zarejestrowanych w KRS. W obecnym stanie prawnym, droga elektroniczna jako wyłączny sposób składania dokumentów w KRS, dotyczy jedynie sprawozdań finansowych. Po wprowadzeniu eKRS, wnioski o wpis lub zmianę danych w rejestrach KRS będzie można złożyć jedynie elektronicznie, a wnioskodawcy utracą możliwość składania ich drogą tradycyjną. Będzie to radykalna zmiana w dotychczasowym sposobie komunikacji wnioskodawców z sądami rejestrowymi. Ministerstwo Sprawiedliwości jak dotąd nie opublikowało wersji testowej nowego systemu eKRS, dlatego szczegóły funkcjonalności nowego systemu nadal pozostają nieznane.

Planowane wejście w życie

Zgodnie z obecnym stanem prawnym nowe regulacje wprowadzające PSA i eKRS mają wejść w życie w dniu 1 lipca 2021 r. Z uwagi na trwającą pandemię nie mamy pewności, czy nowa data wejścia w życie ww. regulacji będzie datą ostateczną. Nie jest wykluczone, że ustawodawca będzie zmuszony do kolejnego przesunięcia ich wejścia w życie.

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego: Anną Wojciechowską, Krzysztofem Wawrzyniakiem oraz  Mateuszem Bąkiem.

Tekst alertu można pobrać TUTAJ.

W serii WKB Zielone Finanse pokazujemy szanse, ale też wyzwania dla sektora finansowego w związku z ogólnoświatowym trendem wdrażania szeroko rozumianych norm ESG (ang. environmental, social, governance).  Kolejna część z serii artykułów ma na celu przybliżenie integracji działań w Unii Europejskiej w zakresie zielonego finansowania.

Zrównoważone finansowania i normy ESG zyskują na znaczeniu jako kryteria selekcji produktów finansowych. Inwestorzy instytucjonalni domagają się obecnie czegoś więcej niż tylko wyłączenia produktów przemysłu zbrojeniowego czy tytoniowego z portfeli etycznych przedsiębiorstw. Inwestorzy chcą teraz wiedzieć, w jakim stopniu spółka uwzględnia ESG, klimat i inne czynniki etyczne, takie jak SDG (ang. Sustainable Development Goals) w podejmowanych przez nią decyzjach. Instytucje finansowe chcą również uzyskać jakościowe i ilościowe dowody na wpływ działań związanych z udostępnianymi środkami np. na redukcję emisji gazów cieplarnianych i śladu węglowego dla przedsiębiorstw energochłonnych, oraz w szerszym ujęciu, uwzględnienie wpływu przedsiębiorstwa na środowisko.

Takie działania mogą być finansowane zielonymi kredytami i obligacjami, o których więcej możecie przeczytać Państwo w części 2 naszej serii alertów WKB Zielone Finanse.

 

KOMISJA EUROPEJSKA

Komisja Europejska 8 marca 2018 roku poinformowała o przyjęciu Planu działania: finansowanie zrównoważonego rozwoju gospodarczego, który określa szeroki pakiet działań ściśle dotyczących zrównoważonego finansowania. Wśród nich można wskazać:

Zaprezentowany w grudniu 2019 r. pakiet środków „Zielony Ład”  ma na celu kształtowanie polityk Unii Europejskiej, aby w zrównoważony sposób połączyć rozwój gospodarczy z dobrobytem społeczeństwa. Jest to mapa drogowa na rzecz zbudowania zrównoważonej gospodarki o obiegu zamkniętym, na którą w ostatnich miesiącach położony został dodatkowy nacisk w związku z pandemią COVID-19. Celem Zielonego Ładu jest zmiana myślenia o sposobie finansowania przedsięwzięć gospodarczych.
.

Pierwsze propozycje legislacyjne na poziomie unijnym:

EBA (ang. European Banking Authority) – EUROPEJSKI URZĄD NADZORU BANKOWEGO

Również EBA w swoich wytycznych dotyczących udzielania i monitorowania kredytów zwraca uwagę na „Udzielanie kredytów zrównoważonych środowiskowo ”, w szczególności wskazując na takie zasady jak:

 

EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

Europejski Bank Inwestycyjny ma odegrać bardzo ważną rolę w transformacji klimatycznej Unii Europejskiej. Już teraz określany jest „bankiem klimatycznym Unii Europejskiej”. Uczestniczy on w Zielonym Ładzie m.in. na dwa sposoby:

 

DLACZEGO ZIELONE FINANSOWANIA

Aktywność instytucji EU w zakresie „zielonej legislacji” zbiegła się w czasie z koniecznymi działaniami w zakresie zmniejszania negatywnego wpływu człowieka na środowisko na całym świecie. Z perspektywy regulacyjnej w UE widać wyraźnie, że „zielone” kwestie będą kluczowe dla prowadzenia polityk gospodarczych przez poszczególne państwa, a każda instytucja UE będzie upoważniona do uwzględniania zmian klimatu w swoich działaniach i środkach legislacyjnych.

Środki przewidziane w planie działania UE, w szczególności te przeznaczone dla banków, mają na celu zmianę sposobu, w jaki instytucje finansowe podchodzą do strategicznego kierunku swojej działalności, opracowują produkty i oceniają ryzyko w ramach działalności kredytowej. Można tutaj przedstawić następujące przesłanki:

Z perspektywy regulacyjnej ocena wpływu na portfele instytucji będzie dokonywana mając na uwadze:

Podobnie jak w przypadku wszystkiego, co dotyczy finansów, również zielone finansowania sprowadzają się do liczb i reputacji instytucji. Oczekiwania inwestorów i wymogi regulacyjne będą sprzyjać dostosowywaniu się instytucji finansowych i prezentowaniu przez nie ich ekologicznych referencji. Ujawnianie będzie mogło stanowić punkt odniesienia dla poszczególnych instytucji finansowych, produktów, wyników branży, a ostatecznie także przejrzystości rynku finansowego. Jak widać w powyższych regulacjach oraz propozycjach instytucji unijnych, zielona transformacja jest nieunikniona i trzeba być na nią odpowiednio przygotowanym.

Konkludując celem instytucji unijnych zajmujących się kwestami finansowania, jest stworzenie takich warunków dla gospodarki, w których zmiany będą korzystne dla podmiotów publicznych, jak i prywatnych przedsiębiorstw, przy jednoczesnym dążeniu do neutralności klimatycznej. W pierwszej fazie instytucje unijne będą dążyły do przygotowania gospodarki w formie zachęt, aby w kolejnej fazie już wymagać korzystania z zielonych form finansowania. Unijne instytucje finansowe jako podmioty odpowiedzialne w wielu aspektach za gospodarkę, będą wpływać,a w perspektywie kilku – kilkunastu lat wymuszać, korzystanie z szeroko rozumianego zielonego finansowania.

 

CO DALEJ?

Bez wątpienia wchodzimy w fazę zielonej transformacji zarówno w kontekście prowadzenia polityki gospodarczej, jak i też zmiany obecnych form finansowań. Brak korzystania z zielonych form finansowania będzie mógł w przyszłości, w niektórych sektorach gospodarki, wiązać się z pewnymi ryzykami np. reputacyjnymi. Komisja Europejska już teraz podkreśla ogromne znaczenie transformacji gospodarki dla środowiska oraz społeczeństwa oraz istotnego wpływu podmiotów z sektora finansowego. Komisja Nadzoru Finansowego również potwierdza, że „rolą podmiotów sektora finansowego jest dostosowanie działalności do nowych wymogów oraz zidentyfikowanie i zarządzanie ryzykiem powiązanym z ESG wynikającym ze zmian zachodzących w otoczeniu biznesowym oraz regulacyjnym”.
Jako zespół WKB będziemy wspierać Państwa w korzystaniu z zielonych form finansowania oraz zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy przybliżać kolejne prawne aspekty zrównoważonej transformacji.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Augustynem Wróblem bądź Marcinem Lorencem.

Alert można pobrać TUTAJ

W lutym 2021 roku nakładem wydawnictwa PWN ukazała się monografia pt. „Elektromobilność jako megatrend nowoczesnej gospodarki” („Electromobility as a megatrend of contemporary economy”), pod redakcją prof. Wojciecha Drożdża. Publikacja zawiera analizę kluczowych wyzwań ekonomicznych i prawnych, jakie stoją przed wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w proces rozwoju elektromobilności.

Jednym z autorów jest dr Jarosław Kola, który we współpracy z prof. Katarzyną Kokocińską, opracował rozdział na temat konieczności zapewniania spójności działań podejmowanych na rzecz prowadzenia polityki rozwoju w obszarze elektromobilności (tytuł: Cohesion of actions in the pursuit of development policy on the example of public investment in the area of electromobility).

Publikacja została wydana w języku angielskim.

Prawnicy z zespołu prawa konkurencji WKB reprezentowali francuski koncern lotniczy Safran Aircraft Engines SAS oraz niemiecką firmę MTU Aero Engines AG w postępowaniu przed Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, dotyczącym uzyskania zgody na utworzenie wspólnego przedsiębiorcy (JV). Firmy zdecydowały się wspólnie kierować rozwojem, produkcją i obsługą posprzedażową silnika, który będzie napędzał samolot bojowy nowej generacji powstający w ramach programu Future Combat Air System (FCAS).

8 lutego 2021 roku Prezes UOKiK udzielił bezwarunkowej zgody na wspólne przedsięwzięcie.

W postępowaniu przed UOKiK obu firmom doradzali prawnicy z zespołu prawa konkurencji: Aleksander Stawicki, Wojciech KulczykAnna Bryńska.

Informacje prasowe:

W najnowszej edycji rankingu Chambers Global, jednego z najbardziej znanych i prestiżowych międzynarodowych przewodników po rynku usług prawniczych, kancelaria WKB została ponownie sklasyfikowana w pięciu kategoriach:

w Polsce:

oraz we włoskiej edycji w kategorii Corporate/M&A – Expertise Based Abroad (Italian Desk).

Pięciu naszych prawników otrzymało wyróżnienia indywidualne:

Wynikom towarzyszą komentarze ze strony klientów:

“The cooperation is always very effective both with respect to works performed and the outcome itself.”

„There were about 14 different jurisdictions involved and the Polish aspects related to multiple cross-border aspects; they were very responsive when needed, they took instruction well and had the right level of initiative.”

WKB z roku na rok umacnia swoją pozycję na międzynarodowym rynku i znajduje się w gronie kancelarii, które Chambers określa jako the best and most user-friendly to work with when matters involve international aspects.

Pełne wyniki rankingu dostępne są na stronie Chambers Global.

 

WKB doradzała P. Van de Velde Group przy przejęciu przedsiębiorstwa Drukarnia Impresta – polskiego producenta papieru i opakowań kartonowych z siedzibą w Poznaniu.

Prawnicy WKB zapewnili  Van de Velde Group kompleksowe wsparcie prawne podczas całego procesu transakcji, w tym doradztwo w zakresie struktury transakcji, w procesie due dilligence oraz w negocjacjach warunków i dokumentacji transakcji, a także doradzała Klientowi w niektórych aspektach związanych z uzyskaniem niezbędnych zezwoleń regulacyjnych dla spółki celowej , która była nabywcą  przedsiębiorstwa. WKB działała również jako doradca P. Van de Velde Group w odniesieniu do kwestii związanych z zabezpieczeniem finansowania zakupu u prywatnego pożyczkodawcy.

Van De Velde Group to międzynarodowa grupa biznesowa, która koncentruje się na produkcji wysokiej jakości produktów i usług w przemyśle papierniczym. Grupa Van de Velde aktywnie działa na rynku fuzji i przejęć nie tylko w Polsce, ale także w Niemczech, Holandii i Francji.

W skład zespołu transakcyjnego kierowanego przez Jakuba Jędrzejaka (partner) weszli: Dominik Kulpa (associate) i Marta Sadowska (associate) z zespołu fuzji i przejęć, wspierał ich Piotr Popielarski (senior associate) z zespołu praktyki regulacyjnej, Paulina Maślak-Stępnikowska (senior associate) z zespołu ochrony własności intelektualnej oraz Monika Walasek (senior associate) z zespołu prawa pracy. W zakresie zabezpieczenia finansowania akwizycji, Klienta wspierał Marcin Smolarek (partner) i Aleksandra Nalewajko (associate) z zespołu bankowości i finansów.

Więcej: https://ceelegalmatters.com/deals-and-cases/16034-wkb-and-bcgl-advise-on-p-van-de-velde-group-s-acquisition-of-drukarnia-impresta

Nasza Kancelaria została po raz kolejny wyróżniona w rankingu Media Law International – najważniejszym międzynarodowym przewodniku po rynku firm prawniczych specjalizujących się w prawie mediów.

W tegorocznym zestawieniu znaleźliśmy się ponownie w Tier 1, zajmując miejsce w gronie trzech  najlepszych firm prawniczych w tej dziedzinie w Polsce.

Rankingowi towarzyszy również seria artykułów poświęconych niedawnym zmianom lub wybranym aspektom polskiego prawa i branży mediów – zapraszamy do lektury jednego z nich: Media in Poland. Key Developments in 2020: New Rules Under Considerationautorstwa Agnieszki Wiercińskiej-KrużewskiejPauliny Maślak-Stępnikowskej.

Pełen jego tekst można znaleźć TUTAJ.

Jest nam niezmiernie miło poinformować, że Anna Wyrzykowska została powołana na stanowisko Young Lawyers Liaison Officer Sekcji Nieruchomości organizacji prawniczej IBA (International Bar Association), skupiającej praktyków rynku nieruchomości z całego świata.

International Bar Association (IBA), założona w 1947 r., zrzesza prawników, izby adwokackie i stowarzyszenia prawnicze. Obecnie IBA zrzesza ponad 80 000 prawników  oraz 190 stowarzyszeń adwokackich i prawniczych. Ponadto Anna piastuje, jako pierwsza Polka, stanowisko wiceprezesa AIJA, kolejnej wiodącej międzynarodowej organizacji prawniczej.

Jesteśmy niezwykle dumni ze wszystkich osiągnięć Anny i życzymy jej powodzenia na nowym stanowisku!

Prawnicy z zespołu procesowego kancelarii WKB doprowadzili do zadania przez Sąd Apelacyjny w Krakowie pytania prawnego do Sądu Najwyższego, którego przedmiotem jest zagadnienie możliwości ustalenia w trybie art. 189 k.p.c. przez sąd powszechny, że dana uchwała zgromadzenia akcjonariuszy została podjęta, mimo że w protokole stwierdzono, że nie uzyskała ona wymaganej większości głosów. Zagadnienie to jest aktualne we wszelkich sporach, w których dochodzi do kwestionowania ważności lub możliwości oddania głosów przez poszczególnych akcjonariuszy.

Skierowane przez Sąd Apelacyjny pytanie prawne ma fundamentalne znaczenie dla praktyki obrotu i funkcjonowania spółek handlowych w Polsce. Sprowadza się do tego, czy sądy mogą „ustalać istnienie uchwały”, nawet po wielu latach po odbyciu zgromadzenia, na którym uchwały te poddano pod głosowanie i na którym stwierdzono, że nie zostały one podjęte; w szerszej perspektywie odpowiedź na to pytanie przyczyni się też do ustalenia, jakie są –  de lege lata – granice ingerencji sądu w stosunki wewnętrzne spółki oraz granice zastosowania art. 189 k.p.c. do stosunków prawnych nawiązanych na gruncie k.s.h. Nietrudno sobie wyobrazić, jak daleko idące komplikacje mogłyby wyniknąć dla spółki, gdyby uznać, że sądy mają możliwość ustalenia w drodze wyroku deklaratywnego, że przykładowo przed laty uległ zmianie statut spółki.

Sprawa, w której doszło do skierowania pytania prawnego do Sądu Najwyższego powadzona jest przez adw. Bartłomieja Jankowskiego – szefa praktyki procesowej WKB oraz adw. Anitę Garnuszek i adw. Wiktora Iwańskiego.

W lutowym numerze Miesięcznika Ubezpieczeniowego, w sekcji „Temat miesiąca: Samorządy” ukazał się artykuł autorstwa dr. hab. Jakuba Pokrzywniaka oraz dr. Jarosława Koli pt. „Zmiany w PZP”.

Autorzy skupili się na zagadnieniu analizy potrzeb i wymagań, wprowadzonym jako obowiązek zamawiającego poprzedzający procedurę zakupową, zgodnie z obowiązującym od stycznia 2021 r. nowym PZP. Wprowadzenie tego rozwiązania ma duże znaczenie praktyczne nie tylko dla podmiotów publicznych zobowiązanych do stosowania nowego PZP, ale również dla ubezpieczycieli i brokerów ubezpieczeniowych występujących jako strony w postępowaniach zamówieniowych lub wspierających ten proces.

Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który dostępny jest TUTAJ.

Polska jest jednym z najbardziej perspektywicznych rynków w obszarze inwestycji na rynku zielonej energii w Europie. Oprócz zaangażowania inwestorów, wsparcia instytucji finansowych potrzebna jest także jasna i przewidywalna polityka państwa – to główne wnioski z międzynarodowej konferencji „Transactions in the renewable energy sector”, która odbyła się 3 lutego. Organizatorem konferencji było stowarzyszenie AEEC (Associated European Energy Consultants) oraz kancelaria WKB Wierciński Kwieciński Baehr. W dyskusji wzięli udział przedstawiciele instytucji finansowych, firm doradczych oraz inwestorzy działający w sektorze energetyki odnawialnej. Panele prowadzone były przez ekspertów – prawników kancelarii WKB.

Odbyły się dwie debaty – pierwsza z nich („Financing the renewable energy sector”) poświęcona została problematyce finansowania sektora energetyki odnawialnej. W dyskusji udział wzięli: Wojciech Hann (Prezes BOŚ); Artur Tomaszewski (Prezes Zarządu DNB); Maryla Posyniak (Dyrektor Departamentu Funduszy Strukturalnych BGK); Paweł Lewandowski (EIB, CFA, Project and Structured Finance North, Central and South East Europe); Grzegorz Zieliński (Dyrektor Regionalny EBRD) oraz Kavita Patel (Kancelaria Sheakespeare Martineau, szef zespołu Funduszów Inwestycyjnych). Podczas debaty paneliści podzielili się doświadczeniami i podkreślili, że dla finansowania tego typu wieloletnich projektów konieczne jest zapewnienie stabilności prawnej dla inwestorów, a także strategicznej wizji państwa. Dyskutanci wskazali na najczęstsze finansowe, regulacyjne i polityczne ryzyka przy finansowaniu inwestycji w OZE (w tym wysokość stóp procentowych, koszty technologiczne, prognozy co do cen energii, opodatkowanie). Zwrócili również uwagę na ryzyka związane z różnymi reżimami prawnymi, walutowymi, czy związane z zapewnieniem odpowiedniego łańcucha dostaw. Uczestnicy panelu podkreślili również fakt, że ogromnym wyzwaniem dla Polski jest proces transformacji z energetyki opartej w 70 % na węglu. Wydobycie węgla jest czynnikiem społecznym z uwagi na cały czas duże zatrudnienie w tym sektorze i historyczne znaczenie górników jako grupy zawodowej.

Dyskusję moderował Maciej Szambelańczyk, partner w zespole zajmującym się sektorem energetycznym WKB oraz Marcin Smolarek – partner w zespole bankowości i finansów WKB.

Podczas drugiej debaty „Transactions in the renewable energy sector” poświęconej specyfice transakcji w sektorze energii odnawialnej wystąpili: prof. Christian Held, (partner w Kancelarii BBH z Niemiec); Joaquim Barbosa (Dyrektor Regionalny EDPR); Artur Violante (Dyrektor na Polskę Energix); Søren Hornbæk Svendsen (partner w Kancelarii Horten, szef zespołu Energetyki i Infrastruktury z Danii) oraz Jarosław Dybowski (Dyrektor Wykonawczy ds. Energetyki w PKN Orlen).

Wszyscy rozmówcy podkreślali, że na transakcje w sektorze energii odnawialnej duży wpływ wywiera środowisko regulacyjne, a zwłaszcza częstotliwość zmian w prawie. Przedstawiciele EDPR i Energix zwrócili uwagę, że ograniczenia wprowadzone dla inwestycji wiatrowych powodują, że na rynku jest bardzo mało możliwych do rozwoju projektów. Szczególnym ograniczeniem jest nadal obowiązujący zakaz budowy elektrowni wiatrowych w odległości od zabudowań mniejszej od dziesięciokrotności całkowitej wysokości turbiny. Paneliści z Danii i Niemiec zwrócili uwagę, że także na ich rynkach zmieniane jest prawo, jednakże inwestorzy są informowani z wyprzedzeniem. Uczestnicy zwrócili uwagę na najczęstsze problemy pojawiające się w procesie due diligence, w tym np.: nieprecyzyjne pomiary wietrzności, ograniczenia turbin w decyzjach administracyjnych, trudny do zidentyfikowania łańcuch własnościowy projektów. Dodatkowo rozmówcy zgodzili się, że transakcja w branży OZE jest nie tylko wyzwaniem prawnym, ale i społecznym i wymaga zbudowania dobrych relacji z władzami lokalnymi i mieszkańcami. Także i w tym panelu podkreślono znaczenie stabilnych regulacji prawnych, prowadzenia dialogu z inwestorami oraz jasnej strategii państwa wobec transformacji energetycznej.

Panel moderowali partnerzy WKB: Agnieszka Wiercińska-Krużewska oraz Jakub Jędrzejak, na co dzień doradzający klientom w transakcjach w sektorze OZE.

AEEC (Associated European Energy Consultants) jest założoną w 2000 roku międzynarodową siecią firm prawniczych, które specjalizują się w prawie energetycznym. Jej członkowie są wiodącymi ekspertami w swoich krajach i zajmują się wszelkimi kwestiami prawnymi związanymi z branżą energetyczną i infrastrukturalną. AEEC oferuje swoim członkom platformę wymiany wiedzy o krajowych rynkach energetycznych i związanych z tym doświadczeń, a także możliwość współpracy we wspólnych projektach międzynarodowych. W 2013 i 2014 r. AEEC została uznana przez Chambers Global Guide 2013 i 2014 za europejską sieć prawną nr 1.

W lutym 2021 roku Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości opublikowała „Nowe prawo zamówień publicznych – podręcznik dla małych i średnich przedsiębiorców”.

Materiał zawiera najistotniejsze, praktyczne informacje o nowym PZP, a tym samym odpowiada na potrzebę małych i średnich przedsiębiorców poszukujących często syntetycznych informacji o podstawowych warunkach ubiegania się o zamówienia. Autorami publikacji są prawnicy z zespołu zamówień publicznych WKB: Agnieszka Chwiałkowska, dr Jarosław Kola (redaktor), Michał Mielnik, Jan RolińskiPiotr Wojdak.

Publikacja dostępna jest na stronie PARP link do publikacji.

Priorytetowym warunkiem dla rozwoju rynku elektromobilności są rozwiązania prawne, które podążają za zmianami na rynku i obejmują system zachęt i ulg, a  odpowiedzią na tę potrzebę jest w szczególności nowe prawo zamówień publicznych, które dostarcza wielu nowych narzędzi optymalizujących procesy inwestycyjne w obszarze elektromobilności – to najważniejsze wnioski, które padły podczas webinarium „Elektromobilność w Polsce – największe szanse i wyzwania dla rozwoju rynku”, które odbyło się 27 stycznia br. Organizatorem wydarzenia była kancelaria WKB Wierciński Kwieciński Baehr, a patronat objęły: Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej, Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych, Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego oraz Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej. W dyskusji wzięli udział kluczowi przedstawiciele organizacji branżowych, sektora samorządowego, energetycznego, motoryzacyjnego i transportu publicznego, środowiska akademickiego, a także eksperci kancelarii WKB.

W czasie webinarium odbyły się dwie debaty – pierwsza z nich poświęcona była ustawie o elektromobilności, dotychczasowym doświadczeniom i postulowanym kierunkom zmian. W dyskusji udział wzięli: Rafał Czyżewski, Prezes Zarządu GreenWay Polska, Jakub Faryś, Prezes Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego; prof. UAM dr hab. Katarzyna Kokocińska, Prodziekan ds. rozwoju i współpracy z otoczeniem na WPiA UAM; Jan Kosmecki, Kierownik Oddziału Polityk Mobilności i Transportu Urzędu Miasta Poznania; Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych, Wiceprezydent AVERE; dr Alicja Pawłowska-Piorun, p.o. Kierownik Zakładu Niskoemisyjnego Transportu, Krajowy Ośrodek Zmian Klimatu, Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy; Mariusz Szałkowski, Wiceprezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego SA w Krakowie; oraz Robert Zasina, Prezes Zarządu TAURON Dystrybucja, Prezes PTPiREE.

Paneliści, wskazując na globalne trendy, podkreślili, że elektromobilność nie jest już celem przyszłości, lecz staje się rzeczywistością – dlatego tak ważne jest przygotowanie dla niej odpowiednich rozwiązań prawnych. W dyskusji omówiono możliwe ścieżki rozwoju rynku, w tym: pobudzenie popytu, szukanie rozwiązań, które ograniczałyby koszty funkcjonowania operatorów, a zwiastunów szybkiego rozwoju paneliści upatrywali m.in. we wzroście rynku PV. Różnili się przy tym co do stopnia, w jakim odpowiedzialne za to ma być państwo, natomiast zgadzali się co do tego, że rozwiązania prawne muszą nadążać za zmianami rynkowymi.

Dyskusję moderowali dr hab. Jakub Pokrzywniakmec. Maciej Szambelańczyk z zespołu energetyki naszej kancelarii – współautorzy  opublikowanego w grudniu 2020 r. przez wydawnictwo C.H. Beck Komentarza do Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych,

„Rynek elektromobilności w Polsce ma ogromny potencjał rozwoju, szczególnie w kontekście wymogów środowiskowych i klimatycznych, do których musi się dostosować w najbliższych latach nasz kraj. Cieszę się, że mieliśmy okazję spotkać się w gronie najważniejszych interesariuszy zaangażowanych w rozwój tego rynku i wymienić nasze różne doświadczenia i spostrzeżenia” – powiedział dr hab. Jakub Pokrzywniak.

Podczas drugiej  debaty poświęconej problematyce rozwoju elektromobilności w świetle nowego prawa zamówień publicznych wystąpili dr Piotr Antoszek, Dyrektor Działu Prawnego Solaris Bus & Coach; Justyna Majecka-Żelazny, Dyrektor Biura Zamówień Publicznych Urzędu M. St. Warszawy; Magdalena Olejarz, Dyrektor Departamentu UE i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Zamówień Publicznych; dr inż. Joanna Oleśków-Szłapka, Adiunkt Wydziału Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej (Instytut Logistyki); Karolina Szymczak, Dyrektor Działu Prawnego, Członek Zarządu FBSerwis; oraz Wojciech Tulibacki, Prezes Zarządu MPK Poznań.

Wszyscy rozmówcy podkreślali, że nowe Prawo Zamówień Publicznych wprowadza wiele rozwiązań, które mogą znacząco usprawnić procesy zakupowe i inwestycyjne w obszarze elektromobilności. Uczestnicy debaty zwracali uwagę, że w 2021 r. poziom zaangażowania zamawiających w rozwój elektromobilności znacząco wzrośnie, co wymuszają przepisy prawa – zarówno planowane do wprowadzenia, jak i już obowiązujące.

Odnotowano, że nowe PZP skłania do poszukiwania rozwiązań ukierunkowanych na osiąganie efektywności ekonomicznej, a przy tym pozwala na bardziej elastyczne i innowacyjne podejście   do procedur zakupowych. Zarazem jednak dostrzeżono, że w pewnych obszarach występują niespójności, czy wręcz sprzeczności pomiędzy prawem zamówień publicznych, a przepisami regulującymi obowiązki zamawiających w obszarze elektromobilności. Niewątpliwie mają one duże znaczenie praktyczne, dlatego kluczowym zadaniem wszystkich podmiotów zaangażowanych w rozwój transportu niskoemisyjnego w Polsce jest uwzględnianie obu tych perspektyw

„W 2021 roku jednym z kluczowych wyzwań zamawiających, będzie umiejętne łączenie obowiązków wynikających z nowego Prawa zamówień publicznych oraz ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Zadanie to nie jest łatwe, ale jego wykonanie z pewnością jest możliwe, co potwierdzają doświadczenia uczestników debaty. Na szczęście nowe PZP dostarcza wiele narzędzi ułatwiających jego realizację” – komentuje Agnieszka Chwiałkowska.

Panel moderowali Agnieszka Chwiałkowskadr Jarosław Kola, eksperci z zespołu zamówień publicznych WKB – współautorzy Komentarza do Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych.

W serii WKB Zielone Finanse, pokazujemy szanse, ale też wyzwania dla sektora finansowego w związku z ogólnoświatowym trendem wdrażania szeroko rozumianych norm ESG (ang. environmental, social, governance). W drugim z artykułów naszej serii przyglądamy się zielonym kredytom (ang. green loans) oraz zielonym obligacjom (ang. green bonds). Powyższe ekologiczne formy finansowania jeszcze do niedawna będące produktami niszowymi, obecnie wchodzą do głównego nurtu i stanowią istotne narzędzie dla banków oraz kredytobiorców/emitentów dążących do minimalizowania negatywnego wpływu działalności człowieka na środowisko.

ZIELONE OBLIGACJE W POLSCE I NA ŚWIECIE

Kredyty i obligacje ze statusem zielonych są instrumentami dedykowanymi zarówno dla firm i instytucji finansowych z sektora prywatnego, jak i dla rządów, samorządów oraz spółek komunalnych. Ich nadrzędnym celem jest transferowanie środków w kierunku przedsięwzięć, które zmniejszają negatywny wpływ człowieka na środowisko. W związku z rosnącą proekologiczną presją regulacyjną spodziewamy się, że banki i inne instytucje finansowe z czasem będą oferowały zielone finansowanie na korzystniejszych warunkach, np. w postaci niższego oprocentowania. Ponadto, coraz więcej banków rezygnuje z udzielania kredytówna projekty nieekologiczne. Dla przykładu Bank Światowy, Europejski Bank Inwestycyjny czy Nordycki Bank Inwestycyjny wykluczyły z finansowania szkodliwe dla środowiska przedsięwzięcia m.in., w sektorze górniczym.

Zielone obligacje są obecne na rynkach światowych już od 2007 roku, kiedy to przełomowych emisji dokonały międzynarodowe instytucje takie jak Bank Światowy czy Europejski Bank Inwestycyjny. W sektorze prywatnym zainteresowanie zielonymi instrumentami wyraźnie wzrosło po podpisaniu Paryskiego Porozumienia Klimatycznego w 2015 roku. W szczególności duże miasta jak np. Paryż czy Waszyngton coraz częściej sięgają po tego rodzaju zielone produkty, finansując dla przykładu projekty transportu publicznego albo wodno-kanalizacyjne.

Przekonanie o korzyściach płynących z zielonych finansowań dotarło już również do polskich miast. W zeszłym roku w Grudziądzu, jako pierwszym mieście w Polsce, dokonano emisji zielonych obligacji. Miejskie Wodociągi i Oczyszczalnia Sp. z.o.o. w Grudziądzu otrzymały certyfikat na finansowanie i refinansowanie obligacji przychodowych na kwotę 63,2 mln zł. Finansowanie zostanie przeznaczone na inwestycje związane z infrastrukturą deszczową oraz wodno-kanalizacyjną w celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz odpowiedniego reagowania na zmiany klimatyczne. Oprócz bezpośrednich korzyści ekologicznych z realizacji projektu, nadanie obligacjom statusu zielonych stanowi ponadto gwarancję transparentności oraz potwierdzenie dla mieszkańców, że miasto podejmuje działania, które pozytywnie oddziałują na środowisko. Jednocześnie, w związku z kierunkiem rozwoju unijnych regulacji oraz polityki klimatycznej, status zielonych instrumentów finansowych może również przyczynić się do przyznania większej liczby punktów w konkursach o dofinansowania projektów w kolejnej perspektywie finansowej.

Warto również pamiętać, że to w Polsce miała miejsce pierwsza na świecie emisja rządowych zielonych obligacji. Polska została pionierem zielonych obligacji skarbowych w wyniku przeprowadzonej w 2016 roku emisji.

ZIELONE ZASADY, CZYLI GREEN BOND/LOAN PRINCIPLES

Nadrzędnym celem szeroko rozumianych Zielonych Finansów jest generowanie pozytywnych i trwałych zmian środowiskowych. Pojęcie Green Finance odnosi się do każdego instrumentu finansowego – w tym dłużnego, kapitałowego, dotacji czy narzędzia zarządzania ryzykiem, mającego na celu wywołanie pozytywnych efektów w zakresie ekologii. Wpływ powyższych instrumentów na środowisko powinien być ponadto weryfikowalny i mierzalny.

Zielone kredyty oraz zielone obligacje stanowią podstawowe instrumenty Green Finance. Ze względu na wzrost znaczenia i zainteresowania tymi instrumentami międzynarodowe instytucje finansowe podjęły kroki w kierunku ich ujednolicenia. Organizacja International Capital Market Association (ICMA)  opublikowała w tym celu Green Bond Principles (GBP), a następnie organizacja Loan Market Association (LMA)   opublikowała Green Loan Principles (GLP). Zasady ujęte w powyższych dokumentach, będące zbiorem niewiążących wytycznych, mają na celu utworzenie wiodącego, jawnego oraz przejrzystego standardu rynkowego dla zielonych kredytów i obligacji.

International Capital Market Association (ICMA) to stowarzyszenie zrzeszające uczestników rynków kapitałowych, którego głównych celem jest promowanie najwyższych standardów rynkowych oraz wsparcie, edukacja i komunikacja w dziedzinie rynku kapitałowego. Loan Market Association (LMA) to stowarzyszenie zrzeszające banki, instytucje finansowe i kancelarie prawne, którego głównym celem jest promowanie i wypracowywanie najwyższych standardów na rynku finansowym, modelowej dokumentacji finansowej oraz wspieranie rozwoju rynku kredytowego.

Zgodnie z definicją zaprezentowaną przez LMA zielone kredyty są to produkty kredytowe każdego rodzaju udostępniane wyłącznie w celu finansowania lub refinansowania, w całości lub w części, nowych lub istniejących projektów zielonych. W GLP zostały wymienione następujące przykładowe kategorie według których projekty podlegają kwalifikacji jako zielone:
Zielone obligacje natomiast według definicji ICMA to obligacje z których wpływy wykorzystywane są wyłącznie do pełnego lub częściowego finansowania bądź refinansowania nowych i/lub istniejących projektów, które również muszą zaliczać się do powyżej skategoryzowanych projektów zielonych.
W zaklasyfikowaniu jako zielonych kredytów i obligacji o takim przeznaczeniu wymagana jest zgodność z zasadami GLP/GBP w ramach czterech kluczowych elementów:
Emitent albo kredytobiorca powinien w pierwszej kolejności jasno przedstawić inwestorom precyzyjne informacje na temat planowanego zielonego projektu. Niezbędne jest okazanie wymaganych licencji, certyfikatów lub innych dokumentów dotyczących inwestycji.
Dla środków uzyskanych w drodze finansowania zielonego powinien zostać utworzony odrębny rachunek bankowy lub powinien zostać przewidziany inny sposób umożliwiający odpowiednie ich monitorowanie zgodnie z zasadą transparentności. Emitenci i kredytobiorcy powinni również w sposób rzetelny gromadzić i udostępniać informacje dotyczące realizacji projektu i wykorzystania środków. Informacje te powinny być okresowo aktualizowane.

Istotną kwestią jest również możliwość uzyskania niezależnej oceny zewnętrznej od wyspecjalizowanej instytucji o znanej renomie (np. Sustainalytics) w celu potwierdzenia zgodności finansowania z zielonymi zasadami. Emitent albo kredytobiorca może ubiegać się o uzyskanie raportu, zielonego certyfikatu, dokumentu Green Bond/Loan Framework albo oceny ratingowej dla swojego zielonego produktu. Instrumenty zaopatrzone w taką niezależną opinię stanowią gwarancję transparentności oraz potwierdzenie ekologicznego wymiaru projektu.

FINANSOWANIE ZIELONE A FINANSOWANIE ZWIĄZANE ZE ZRÓWNOWAŻONYM ROZWOJEM

Dla porównania warto wspomnieć również o kredytach/obligacjach związanych ze zrównoważonym rozwojem (ang. sustainability linked loans/bonds) , które są instrumentami finansowymi o odmiennej konstrukcji. Produkty te w przeciwieństwie do zielonych kredytów/obligacji nie są definiowane poprzez „wykorzystanie środków”. Sustainability linked loans/bonds charakteryzuje ustalony dla kredytobiorcy/emitenta cel w zakresie zrównoważonego rozwoju (albo w sferze „wewnętrznej” jak np. zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, poprawa efektywności energetycznej albo w sferze „zewnętrznej” jak np. uzyskanie określonego ratingu zrównoważonego rozwoju od zewnętrznego recenzenta). Jeżeli te ustalane z góry cele będą osiągane w trakcie trwania kredytu/programu emisji, kredytobiorca/emitent jest nagradzany obniżeniem stopy procentowej. Ma on więc zachętę nie tylko reputacyjną, ale również wymierną korzyść finansową wynikającą z realizacji celu w zakresie zrównoważonego rozwoju. Warto nadmienić, że środki z finansowań związanych ze zrównoważonym rozwojem nie muszą być przeznaczane wyłącznie (lub w ogóle) na projekty zielone.

Kredyty związane ze zrównoważonym rozwojem (ang. Sustainability linked loans) – zgodnie z definicją LMA w ramach Sustainability Linked Loans Principles to wszelkiego rodzaju instrumenty pożyczkowe lub inne instrumenty dłużne (takie jak linie gwarancyjne lub akredytywy), które zachęcają kredytobiorcę do osiągnięcia ambitnych, określonych z góry celów w zakresie wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju. Rezultaty w zakresie zrównoważonego rozwoju osiągnięte przez kredytobiorcę są mierzone za pomocą celów efektywności w zakresie zrównoważonego rozwoju (ang. sustainability performance targets);  Obligacje związane ze zrównoważonym rozwojem (ang. Sustainability linked bonds) – zgodnie z definicją ICMA w ramach Sustainability Linked Bonds Principles to wszelkiego rodzaju dłużne instrumenty finansowe, których warunki finansowe lub strukturalne mogą się różnić w zależności od tego, czy emitent osiąga z góry określone cele w zakresie zrównoważonego rozwoju/cele ESG. W tym sensie emitenci wyraźnie zobowiązują się (w tym w dokumentacji obligacji) do perspektywicznej poprawy wyników dotyczących zrównoważonego rozwoju w określonym z góry harmonogramie. Obligacje SLB to instrument obejmujący prognozę wyników.

REGULACJE, KOSZTY, GREENWASHING

Wskazane powyżej zasady dotyczące zielonych finansowań zostały przyjęte przez ponad 100 emitentów, inwestorów i ubezpieczycieli, którzy złożyli pod nimi podpisy. Zasadyte wzmacniają integralność rynku zielonych instrumentów, jednakże nie mają one mocy regulacyjnej. Nie zostały dotychczas przyjęte uniwersalne rozwiązania prawne definiujące czym są zielone obligacje albo kredyty. Skutkuje to brakiem jednoznaczności, przejrzystości i wyższymi kosztami transakcyjnymi. Istotnym krokiem w stronę poprawy takiego stanu rzeczy jest przyjęcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 wprowadzającego europejską taksonomię – instrumentu prawnego dostarczającego jednolitą klasyfikację działalności gospodarczych pod kątem oddziaływania na środowisko (czytaj więcej -> Alert WKB nt. taksonomii).

Kolejnym wyzwaniem dla zielonych kredytów i obligacji jest wysokość kosztów i skłonność inwestorów do udostępnienia środków. Pomimo rosnącej proekologicznej presji regulacyjnej, nie należy jednak zapominać, że banki i inwestorzy koncentrują się głównie na poziomie ryzyka i prawdopodobieństwie spłaty przy podejmowaniu decyzji o warunkach finansowania. Należy pamiętać, że sam ekologiczny cel projektu przy wyższym poziomie ryzyka albo niższą przewidywaną rentownością, nie gwarantuje uzyskania lepszych warunków finansowania.

Rozwój rynku zielonych finansowań takich jak zielone kredyty/obligacje wiąże się również z występowaniem zjawiska tzw. greenwashingu, czyli “pseudoekologicznego marketingu”. Na rynku pojawiają się oferty finansowań promowanych jako proekologiczne, bez jakiejkolwiek faktycznej możliwości weryfikacji, że dany projekt lub inwestycja korzystnie oddziałuje na środowisko.  Najlepszym sposobem na uniknięcie lub zmniejszenie ryzyka greenwashingu jest pełne i wyczerpujące przedstawienie informacji na temat projektu Zapobieganiu zjawisku greenwashingu ma również zapobiegać wprowadzenie wspomnianej taksonomii.

CO DALEJ?

Rynek samych zielonych obligacji szacuje się już na 500 miliardów dolarów.Pomimo to stanowi on jedynie 1% światowego rynku obligacji. Należy oczekiwać, że udział zielonych finansowań będzie stopniowo rósł, także na rynku polskim. Potrzebne ujednolicenia i ramy prawnedla zielonych instrumentów już są wprowadzane na szczeblu unijnym i należy się ich w przyszłości spodziewać również w polskim porządku prawnym. Zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy przybliżać kolejne prawne aspekty zrównoważonej transformacji.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Augustynem Wróblem oraz Konradem Kropiwnickim.

Alert można pobrać TUTAJ

Best Value for Money – to podstawowe założenie nowego Prawa zamówień publicznych, a najważniejszym zadaniem rynku w 2021 r. jest jego realizacja w praktyce. W ramach inicjatywy Stowarzyszenia Prawa Zamówień Publicznych, dr Jarosław KolaJan Roliński wyjaśniają, jak osiągnąć ten cel na przykładzie nowych rozwiązań prawnych – zasady efektywności ekonomicznej, kryteriów oceny ofert i instrumentów pozasądowego rozwiązywania sporów.

Zachęcamy do lektury artykułów, które ukazały się w dzienniku Rzeczpospolita:

W ostatnich tygodniach zespół bankowości i finansów WKB, pod nadzorem partnerskim Marcina Smolarka, wspierał klientów zamykających transakcje finansowań akwizycyjnych, działając zarówno po stronie banku-finansującego jak i kredytobiorcy-nabywcy.

Augustyn Wróbel oraz Aleksandra Nalewajko doradzali mBank w związku z finansowaniem przejęcia Atende Software – wiodącego dostawcy oprogramowania i usług w sektorach multimediów i cyberbezpieczeństwa – przez Custodia Capital. Doradztwo na rzecz mBank obejmowało przygotowanie dokumentacji kredytowej oraz dokumentacji zabezpieczeń.

Michał Kalicki oraz Sebastian Łyś doradzali Selvita w związku z pozyskaniem ze strony Pekao S.A. finansowania dla nabycia od Galapagos 100% udziałów w chorwackiej spółce Fidelta d.o.o. oraz finansowania  budowy i wyposażenia Centrum Badawczo-Rozwojowego usług laboratoryjnych w obszarze odkrywania i rozwoju leków w Krakowie. Doradztwo obejmowało negocjacje dokumentacji kredytowej oraz dokumentacji zabezpieczeń, wsparcie w zakresie spełnienia warunków wypłaty oraz koordynację współpracy z doradcami zagranicznymi.

W pierwszym newsletterze w 2021 roku zapraszamy do lektury na temat obowiązków notyfikacyjnych w przypadku naruszenia ochrony danych oraz transferu danych do Wielkiej Brytanii po Brexicie.

 

NARUSZENIE OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH
Obowiązki notyfikacyjne

 Co to jest naruszenie ochrony danych osobowych?

Zgodnie z art. 4 pkt 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679
w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych
i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: „RODO”) naruszenie ochrony danych osobowych oznacza naruszenie bezpieczeństwa prowadzące do przypadkowego lub niezgodnego z prawem zniszczenia, utracenia, zmodyfikowania, nieuprawnionego ujawnienia lub nieuprawnionego dostępu do danych osobowych.

Przykładowe naruszenia bezpieczeństwa danych osobowych:

Kiedy należy zgłosić naruszenie ochrony danych osobowych?

Administratorzy powinni zgłaszać naruszenia ochrony danych do właściwych organów nadzoru (w Polsce jest to Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych; „PUODO”), chyba że jest mało prawdopodobne, aby naruszenie skutkowało ryzykiem naruszenia praw i wolności osób fizycznych.

Kiedy takie ryzyko może zaistnieć? Zgodnie z motywem 75 RODO, ryzyko naruszenia praw lub wolności, o różnym prawdopodobieństwie i wadze, może wynikać z przetwarzania danych osobowych mogącego prowadzić do uszczerbku fizycznego lub szkód majątkowych lub niemajątkowych. Dotyczy to m.in. sytuacji, gdy przetwarzanie może skutkować dyskryminacją, kradzieżą tożsamości, stratą finansową czy naruszeniem poufności danych osobowych chronionych tajemnicą zawodową.

WAŻNE! Administrator powinien zgłosić naruszenie ochrony danych (jeżeli jest związane z ryzykiem naruszenia praw i wolności osób fizycznych) do PUODO bez zbędnej zwłoki – w miarę możliwości, nie później niż w terminie 72 godzin.

Ponadto, jeżeli naruszenie może skutkować wysokim ryzykiem naruszenia praw lub wolności osób fizycznych, dodatkowo należy zawiadomić osoby, których dane dotyczą.

Praktyka PUODO – zgłoszenie nieprawidłowej wysyłki maila

W dniu 28 grudnia 2020 r. na stronie internetowej UODO opublikowano komunikat informujący o nałożeniu kary pieniężnej w wysokości 85 588 zł na Towarzystwo Ubezpieczeniowe i Reasekuracyjne Warta („TUiR Warta”) za niezgłoszenie naruszenia ochrony danych osobowych w przewidzianym przepisami terminie.

Naruszenie ochrony danych polegało na wysłaniu pocztą elektroniczną przez agenta ubezpieczeniowego pod niewłaściwy adres mailowy (błędnie podany przez klienta) wiadomości potwierdzającej zawarcie umowy ubezpieczenia samochodu – do wiadomości została załączona polisa zawierająca dane dwóch osób (numery PESEL, imiona, nazwiska, adres zamieszkania i informacje o przedmiocie ubezpieczenia). O niewłaściwej wysyłce poinformowała UODO osoba, która otrzymała maila w wyniku pomyłki w adresie.

UODO zwrócił się do administratora o wyjaśnienie – TUiR Warta potwierdziło, że doszło do incydentu oraz że została przeprowadzona ocena ryzyka naruszenia praw i wolności osób fizycznych w związku z naruszeniem. Ocena wykazała brak konieczności dokonania zgłoszenia – w ocenie administratora mało prawdopodobne było ryzyko naruszenia praw
i wolności osób, których dane znajdowały się w mailu.

PUODO doszedł do wniosku, że TUiR Warta naruszyło przepisy związane z obowiązkiem zawiadomienia organu o naruszeniu i w rezultacie nałożyło na spółkę karę pieniężną.

W ocenie PUODO naruszenie wiąże się z wysokim ryzykiem naruszenia ochrony praw lub wolności osób fizycznych – niestety organ nie uzasadnił swojej oceny. W konsekwencji decyzja (pierwsza wydana przez PUODO w zakresie obowiązku notyfikacyjnego) nie daje przedsiębiorcom jasnych wskazówek, jakimi kryteriami kierował się organ przy zakwalifikowaniu incydentu jako nie tylko skutkującego ryzykiem dla praw i wolności, ale jako wywołującym wysokie ryzyko dla praw osób.

Decyzja nie jest ostateczna – może zostać zaskarżona do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Z analizy decyzji można już teraz wyciągnąć wnioski, które mogą być wskazówką co do praktyki organu w przyszłości:

Z treścią decyzji można zapoznać się na stronie organu: link.

 

TRANSFER DANYCH OSOBOWYCH DO WIELKIEJ BRYTANII
Co dalej?
 

Transfer danych poza UE

W przypadku, gdy przedsiębiorca planuje przekazanie danych osobowych do państw trzecich (tj. poza obszar Europejskiego Obszaru Gospodarczego) konieczne jest wdrożenie dodatkowych wymogów w celu zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa danych. Przepisy, które należy zastosować dla legalnego przesyłania danych poza EOG, zostały uregulowane w RODO, które przewiduje kilka mechanizmów dla legalnego transferu danych. Takim mechanizmem jest m.in. decyzja Komisji Europejskiej o uznaniu państwa trzeciego za zapewniającego adekwatny poziom ochrony danych. W przypadku niewydania takiej decyzji, transfer jest możliwy, jeżeli zapewnione są „odpowiednie zabezpieczenia i pod warunkiem, że obowiązują egzekwowalne prawa osób, których dane dotyczą, i skuteczne środki ochrony prawnej” (np. za pomocą standardowych klauzul umownych, wiążących reguł korporacyjnych lub zatwierdzonego kodeksu postępowania).

Umowa UE-UK

Unia Europejska i Wielka Brytania zawarły umowę o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Zgodnie z nią, Wielka Brytania nie będzie uważana za państwo trzecie w kontekście transferu danych osobowych z państw członkowskich UE. Ten okres przejściowy potrwa pół roku – do 1 lipca 2021 r.

Umowa zakłada, że do tego czasu Komisja Europejska wyda odpowiednią decyzję na mocy art. 45 ust. 3 RODO uznającą Wielką Brytanię za państwo zapewniające odpowiedni poziom ochrony danych osobowych.

Transfer danych do UK – co dalej?

Jeżeli – zgodnie z założeniem umowy o handlu i współpracy – Komisja wyda decyzję, administratorzy będą mogli swobodnie kontynuować współpracę z podmiotami mającymi siedzibę w Wielkiej Brytanii.

W naszej ocenie, warto jak najszybciej zweryfikować współpracę z podmiotami mającymi siedzibę w UK i ustalić, czy dane osobowe są przesyłane z terenu UE do Wielkiej Brytanii. Dzięki temu przedsiębiorcy będą przygotowani na wciąż możliwy scenariusz, że decyzja Komisji nie zostanie wydana w zakładanym terminie – co oznacza, że dla zalegalizowania transferu po 1 lipca 2021 r. konieczne będzie wdrożenie innych mechanizmów prawnych przewidzianych przez RODO.

W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z Agnieszką Wiercińską-Krużewską oraz Karoliną Miksą, członkami zespołu prawa własności intelektualnej i TMT.

Treść newslettera można pobrać TUTAJ.

Zgodnie z noworoczną tradycją awansów w WKB, do grona partnerów dołączyli Agnieszka Chwiałkowska (zespół zamówień publicznych), Dorota Karczewska (zespół prawa konkurencji i prawa konsumenckiego) i Łukasz Czekański (zespół podatkowy oraz zespół pomocy publicznej i funduszy unijnych). Agnieszka, Dorota i Łukasz do tej pory pełnili w WKB rolę doradców.

„Siłą WKB są ludzie – najlepsi eksperci na rynku. Dlatego z ogromną radością powitaliśmy w gronie partnerów Agnieszkę, Dorotę i Łukasza. Każde z nich posiada na swoim koncie wieloletnie doświadczenia poparte sukcesami, doskonale zna specyfikę różnych rynków i co najważniejsze – rozumie oczekiwania naszych klientów. Serdecznie gratuluję w pełni zasłużonego awansu” – powiedział mec. Jerzy Baehr, partner zarządzający w WKB.   

Agnieszka Chwiałkowska jest ekspertem zamówień publicznych rekomendowanym przez Chambers Europe. Specjalizuje się w doradztwie dla firm m.in. z branży energetycznej, transportowej oraz komunalnej, doradzając zarówno zamawiającym jak i wykonawcom. Z WKB związana od 2006 r. Brała udział w realizacji wielu inwestycji, w tym również tych o strategicznym znaczeniu z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa. Doradzała m.in. MPK w Poznaniu Sp. z o.o. przy realizacji innowacyjnego projektu budowy infrastruktury ładowania drogowego transportu zbiorowego (będącego częścią większego i znaczącego projektu elektromobilności w polskim transporcie zbiorowym), a także przy udzieleniu i wykonaniu zamówienia na wdrożenie zaawansowanej infrastruktury pomiarowej (AMI) w przedsiębiorstwie Tauron Dystrybucja S.A. będącego jednym z filarów projektu Smart City Wrocław.

Dorota Karczewska specjalizuje się w prawie konkurencji oraz w prawie konsumenckim. Współpracuje z WKB od 2019 r. Przez wiele lat była związana z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w którym pełniła m.in. funkcję Wiceprezesa, odpowiadając za pion konsumencki oraz inspekcję handlową. Dwukrotnie znalazła się w gronie „50 najbardziej wpływowych prawników” w Polsce według rankingu Dziennika Gazety Prawnej. W kancelarii wspierała klientów sektora finansowego we wdrożeniu wytycznych płynących z ostatnich orzeczeń TSUE w sprawach konsumenckich. Doradzała również liderom sektorów e-commerce oraz FMCG w budowaniu zgodnych z prawem polityk handlowych. Nadzorowała liczne projekty związane z wdrożeniem przepisów dotyczących rozszerzenia ochrony konsumenckiej na osoby fizyczne prowadzące jednoosobowo działalność gospodarczą.

Łukasz Czekański od 17 lat jest związany z kancelarią. Zarządza obecnie zespołem prawa podatkowego i jest współzarządzającym zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych. Doradza przedsiębiorcom przy tworzeniu struktur podatkowych w transakcjach fuzji i przejęć, bieżącej obsłudze podatkowej oraz reprezentuje firmy w postępowaniach podatkowych i sądowo-administracyjnych. W ostatnich latach obsługiwał podatkowo m.in. transakcję nabycia przez BC Bavarian Candles Expansion GmbH 100% akcji w Korona Candles S.A., przez kilka lat był także głównym doradcą BGK we wprowadzaniu inicjatywy JEREMIE (zapewnienie finansowania w formie instrumentów zwrotnych na rzecz przedsiębiorców z sektora MŚP). Doradza również w sprawach podatkowych podmiotom z grupy Energix w zakresie prowadzenia elektrowni wiatrowych.

13 listopada 2020 r. został oddany do eksploatacji nowy blok energetyczny w Jaworznie o mocy nominalnej 910 MW. Jest to najnowocześniejsza jednostka tego typu w Polsce i jedna z najsprawniejszych w Europie. Tego dnia została zawarta przez Nowe Jaworzno Grupa TAURON sp. z o.o. i Wykonawcę – strony projektu – ugoda, która reguluje wzajemne rozliczenia związane z budową bloku, oraz aneks do Kontraktu, który wdraża postanowienia ugody. Ugoda jest wynikiem mediacji prowadzonych przed Sądem Polubownym przy Prokuratorii Generalnej RP.

Kancelaria WKB wspierała NJGT w toku procesu budowy bloku doradzając kompleksowo w aspektach dotyczących zagadnień infrastrukturalnych, zamówień publicznych, restrukturyzacji, prawa energetycznego, ochrony środowiska, własności intelektualnej oraz rozwiązywania sporów. Prawnicy byli zaangażowani w szczególności w kwestie związane z opracowywaniem i negocjowaniem kolejnych aneksów do Kontraktu, przygotowaniem szeregu memorandów, opinii prawnych, bieżącym doradztwem na rzecz Zamawiającego w toku przygotowań do przejęcia bloku do eksploatacji, a także reprezentowaniem Zamawiającego w postępowaniu mediacyjnym prowadzonym przed Sądem Polubownym przy Prokuratorii Generalnej RP. Na złożoność procesu mediacji wpływ miało otwarcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego wobec jednego z podmiotów z konsorcjum Wykonawcy, co wymagało wypracowania rozwiązań zapewniających maksymalne bezpieczeństwo prawne dla uczestników tego procesu.

Projektem ze strony kancelarii WKB kierowała Marta Midloch – partner współzarządzająca praktyką projektów infrastrukturalnych, a zespół tworzyli: Jan Roliński (partner zarządzający praktyką zamówień publicznych), dr hab. Andrzej Wierciński (senior partner zarządzający praktyką restrukturyzacji i postępowań upadłościowych), Rafał Woźniak (senior associate z zespołu projektów infrastrukturalnych), Michał Mielnik (senior associate z zespołu zamówień publicznych), Natalia Kabacińska (senior associate z praktyki rozwiązywania sporów) i Paulina Maślak-Stępnikowska (senior associate z praktyki IP&TMT).

Z dniem 1 stycznia 2021 roku wchodzą w życie zmiany w przepisach dotyczących eksperymentu medycznego w ramach ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Dla przypomnienia wskazujemy, że badanie kliniczne produktu leczniczego jest eksperymentem medycznym z użyciem produktu leczniczego przeprowadzanym na ludziach w rozumieniu tych przepisów.

Do eksperymentów medycznych, co do których komisja bioetyczna wydała opinię przed dniem 1 stycznia 2021 roku oraz postępowań w sprawie wyrażenia opinii o projekcie eksperymentu medycznego, wszczętych i niezakończonych przed tym dniem, omawiane zmiany nie będą miały zastosowania.

Jednocześnie trwają prace nad projektem ustawy o badaniach klinicznych mające na celu opracowanie samodzielnego aktu prawnego w zakresie badań klinicznych produktów leczniczych celem dostosowania polskich przepisów do wymogów Rozporządzenia nr 536/2014. Aktualnie projekt ustawy jest na etapie prac Rady Ministrów i niedługo powinien zostać opublikowany w ramach konsultacji publicznych.

 

Podmiot przeprowadzający eksperyment medyczny musi zawrzeć dodatkową umowę ubezpieczenia na rzecz uczestnika

Obecnie, na gruncie ustawy Prawo farmaceutyczne, sponsor i badacz obowiązani są zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z prowadzeniem badania klinicznego tj. za zawinione działanie lub zaniechanie sponsora i badacza, których wynikiem jest uszkodzenia ciała, rozstrój zdrowia lub śmierci uczestnika badania klinicznego. Zakres ubezpieczenia obejmuje zatem odpowiedzialność sponsora i badacza. Sam uczestnik badania nie jest ubezpieczony. Uczestnik badania musi udowodnić winę sponsora lub badacza, aby uzyskać odszkodowanie, co w praktyce może okazać się bardzo trudne.

Od 1 stycznia 2021 roku podmiot przeprowadzający eksperyment medyczny ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej na rzecz uczestnika oraz osoby, której skutki eksperymentu mogą bezpośrednio dotknąć. Katalog podmiotów, które powinny być objęte obowiązkiem zawarcia umowy ubezpieczenia nie jest jasny. Z jednej strony literalne brzmienie sugerowałoby badacza, bowiem to on przeprowadza eksperyment medyczny, niemniej projekt rozporządzenia wykonawczego sugeruje, że podmiotem tym jest ośrodek badawczy. W projekcie rozporządzenia wśród podmiotów, na które oddziałuje projekt wymieniono: instytuty badawcze, uczelnie medyczne i podmioty lecznicze związane z uczelnią medyczną.

Początkowo wydawało się również, że ubezpieczenie powinno dotyczyć uczestnika, a także jego rodziny. Posłużono się sformułowaniem, że umowa ubezpieczenia ma być zawarta na rzecz uczestnika oraz na rzecz osoby, której skutki eksperymentu mogą bezpośrednio dotknąć (ta druga osoba pojawia się także w kontekście udzielania zgód na przeprowadzenie badania, co sugeruje, że do tego kręgu powinniśmy zaliczać członków rodziny).

Szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego, termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalna suma gwarancyjna został określony w drodze projektu rozporządzenia wykonawczego z dnia 13 listopada 2020 roku, który od tamtej pory jest szeroko krytykowany w środowisku. Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu złożenia wniosku o wyrażenie opinii w sprawie eksperymentu medycznego (17 grudnia br. uwzględniono zmianę do projektu w wyniku konsultacji polegającą na tym, że  Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia eksperymentu medycznego). Minimalna suma gwarancyjna w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz wszystkich zdarzeń wynosi 50.000 EURO dla eksperymentu leczniczego oraz 100.000 euro dla eksperymentu badawczego. Ustawa dopuszcza, w przypadkach niecierpiących zwłoki i ze względu na bezpośrednie zagrożenie życia uczestnika eksperymentu, można wyjątkowe odstąpienie od zawarcia umowy.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę na sankcję karną za przeprowadzenie eksperymentu medycznego bez zawarcia ww. umowy ubezpieczenia  – w takim przypadku ustawa przewiduje sankcję grzywny od 1.000 do 50.000 złotych.

Kto udziela zgody na udział w eksperymencie badawczym?

Obniżono granicę wieku, od której małoletni, obok zgody rodzica powinien wyrazić zgodę na udział w eksperymencie. I tak: i) jeżeli uczestnik nie ukończył 13 roku życia, zgodę udziela przedstawiciel ustawowy; ii) jeżeli uczestnik ukończył 13 rok życia, wymagana jest zgoda zarówno uczestnika jak i przedstawiciela ustawowego (w przypadku braku porozumienia między tymi stronami, sprawę rozstrzyga sąd opiekuńczy).

W przypadku osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, która nie pozostaje pod władzą rodzicielską, zgodę wyraża kurator i ta osoba (w przypadku braku porozumienia między tymi stronami, sprawę rozstrzyga sąd opiekuńczy).

W przypadku gdy przedstawiciel ustawowy odmawia zgody na udział uczestnika
w eksperymencie leczniczym, zezwolenia na przeprowadzenie eksperymentu może udzielić sąd opiekuńczy. Z wnioskiem o wyrażenie zezwolenia sądowego na udział w eksperymencie medycznym może wystąpić także podmiot zamierzający przeprowadzić eksperyment medyczny.

Kiedy zgoda nie jest wymagana?

Uregulowano możliwość przeprowadzania eksperymentu leczniczego bez uprzedniej zgody uczestnika czy jego przedstawiciela ustawowego. I tak w przypadku gdy: i) uczestnik jest niezdolny do udzielenia zgody, ii) zachodzi przypadek niecierpiący zwłoki, iii) nie ma możliwości przeprowadzenia eksperymentu na osobach, które nie znajdują się w sytuacji niecierpiącej zwłoki, iv) uczestnik nie wyraził uprzednio sprzeciwu, vi) uczestnik/przedstawiciel ustawowy otrzymają istotne informacje, dopuszczalne jest przeprowadzenie eksperymentu leczniczego.

Należy przy tym pamiętać, że powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie.

Przepisy karne w związku z przeprowadzaniem eksperymentu medycznego

Wprowadzono sankcje karne w przypadku przeprowadzenia eksperymentu medycznego : i) bez wymaganej zgody uczestnika lub zezwolenia sądowego na jego udział w badaniu (zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3), ii) wbrew warunkom dotyczącym ochrony praw pacjenta/uczestnika, np. eksperyment przeprowadzono na osobie pozbawionej wolności (zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności, karą pozbawienia wolności do lat 2), iii) bez uzyskania pozytywnej opinii komisji bioetycznej lub wbrew jej warunkom lub iv) bez zawarcia umowy OC na rzecz uczestnika (oba przypadki iii oraz iv są zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 50 000 zł). Niezależnie od powyższego, podstawy odpowiedzialności karnej w odniesieniu do badań klinicznych są uregulowane także w art. 126a ustawy Prawo farmaceutyczne i częściowo się pokrywają.

Udział małoletniego w eksperymencie badawczym

Wprowadzono dodatkową przesłankę dotyczącą udziału małoletniego w eksperymencie badawczym, który ma na celu przede wszystkim rozszerzenie wiedzy medycznej.

Dotychczas, aby małoletni mógł zostać uczestnikiem w eksperymencie badawczym: i) spodziewane korzyści musiały mieć bezpośrednie znaczenie dla jego zdrowia oraz musiała wystąpić sytuacja, w której ii) eksperyment o porównywalnej efektywności nie mógł być przeprowadzony z udziałem pełnoletniego. W ustawie dodano również warunek, aby iii) eksperyment niósł ze sobą istotne rozszerzenie wiedzy medycznej.

Dodatkowe uprawnienia uczestnika

Ograniczono stosowanie placebo jedynie do sytuacji, w której nie ma metod o udowodnionej skuteczności lub gdy wycofanie/wstrzymanie metod o udowodnionej skuteczności nie stanowi niedopuszczalnego ryzyka lub obciążenia dla uczestnika eksperymentu.

Wprowadzono przepis, zgodnie z którym udział w eksperymencie medycznym nie może opóźnić ani pozbawić uczestnika koniecznych medycznie procedur profilaktycznych, diagnostycznych lub terapeutycznych.

W nowych przepisach wybrzmiał również zakaz przeprowadzania eksperymentu medycznego z wykorzystaniem przymusowego położenia uczestnika takiego eksperymentu.

Warto podkreślić, że przepisy Prawa farmaceutycznego regulujące prowadzenie badań klinicznych produktów leczniczych wraz z Rozporządzeniem o Dobrej Praktyce Klinicznej stanową lex specialis, a zatem będą miały pierwszeństwo przed ustawą o zawodzie lekarza.

 

W przypadku dodatkowych pytań zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa własności intelektualnej i zespołu ubezpieczeń: Agnieszką Wiercińską- Krużewską, Jakubem PokrzywniakiemAleksandrą Bączykowską.

Tekst alertu można pobrać TUTAJ.

Kancelaria WKB doradzała PKO Bankowi Polskiemu w związku z restrukturyzacją zadłużenia Huty Pokój S.A., producenta i dystrybutora wyrobów stalowych. Ta skomplikowana i wielowątkowa sprawa nadzorowana była przez Marcina Smolarka, a prowadzili ją Michał KalickiSebastian Łyś z zespołu bankowości i finansów.

Doradztwo obejmowało wielomiesięczne negocjacje, dotyczące zawarcia kompleksowej umowy restrukturyzacyjnej zadłużenia Huty, wynoszącego ponad 200 milionów złotych,  pomiędzy dwoma głównymi wierzycielami – PKO Bankiem Polskim oraz Węglokoks S.A. (akcjonariuszem Huty), określającej zasady spłaty zadłużenia Huty w kolejnych latach, a także dokumentacji zmieniającej istniejące oraz ustanawiającej nowe zabezpieczenia.

Elementem wzajemnych rozliczeń jest także nabycie przez Węglokoks od Huty spółki Huta Pokój Profile sp z o.o., producenta wyrobów zimnogiętych i gorącowalcowanych.

W serii WKB Zielone Finanse, będziemy pokazywać szanse, ale też wyzwania dla sektora finansowego w związku z ogólnoświatowym trendem wdrażania szeroko rozumianych norm ESG (ang. environmental, social, governance). W pierwszym z artykułów naszej serii przyglądamy się architekturze Zielonego Ładu UE, który stanowi punkt wyjścia dla planowanej zrównoważonej transformacji oraz taksonomii UE, czyli narzędziu, dzięki któremu ta transformacja będzie możliwa.

EUROPEJSKI ZIELONY łAD

Pandemia COVID-19 jeszcze mocniej skierowała oczy świata na to, jak gospodarki wpływają na zmiany klimatu i bioróżnorodność w skali globalnej. Zdaniem WHO i Komisji Europejskiej wyjście do post-pandemicznego świata nie powinno być powrotem do starej normalności. Należy wykorzystać ten moment jako impuls do rozpoczęcia realnego minimalizowania negatywnego wpływu człowieka na środowisko naturalne.

Podążając tak wytyczoną drogą, Komisja Europejska przedstawiła w grudniu 2019 roku „Europejski Zielony Ład”. Jest to mapa drogowa na rzecz zbudowania zrównoważonej gospodarki o obiegu zamkniętym, na którą w ostatnich miesiącach położony został dodatkowy nacisk w związku z pandemią COVID-19.

Zielony Ład stanowi integralną część opracowanej przez Komisję Europejską strategii mającej na celu wdrożenie agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz osiągnięcie opisanych tam celów. W ramach Zielonego Ładu Komisja Europejska planuje zmienić proces koordynacji makroekonomicznej w taki sposób, aby cele zrównoważonego rozwoju znalazły się w centrum polityki i działań UE.

Źródło: https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld

Z powyższego schematu  widać, że finansowanie transformacji jest w samym centrum Zielonego Ładu – osiągnięcie zamierzeń przedstawionych w Zielonym Ładzie wymaga bowiem znacznych nakładów kapitałowych. W tym celu Komisja Europejska stworzyła plan inwestycyjny na rzecz zrównoważonej Europy, będący finansowym filarem Zielonego Ładu. Zgodnie z nim, w ciągu najbliższych dziesięciu lat zostaną uruchomione zrównoważone inwestycje o wartości co najmniej 1 bln EUR. Ta kwota finansowania zielonej transformacji zostanie osiągnięta dzięki wydatkowaniu z budżetu UE Jedna czwarta zawartych w nim środków zostanie przeznaczona na cele powiązane z klimatem.

Plan inwestycyjny na rzecz zrównoważonej Europy, źródło: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl

Całkowita skala przewidywanych nakładów przerasta możliwości sektora publicznego. W tym celu konieczne staje się więc zaangażowanie sektora prywatnego. Automatycznie niesie to ze sobą potrzebę wyznaczenia jasnych zasad i kryteriów kwalifikacji danego przedsięwzięcia jako „zielonego”. Obecnie na rynku funkcjonują odmienne definicje zrównoważonych inwestycji, co prowadzi do braku jednoznaczności, przejrzystości i podnosi koszty transakcyjne.

EUROPEJSKA TAKSONOMIA – JEDNOLITA MIARA „ZIELONOŚCI”

Narzędziem, które definiuje działania jako „zrównoważone”, jest europejska taksonomia. To instrument dla przedsiębiorców, inwestorów i regulatorów, który dostarcza jednolitą klasyfikację działalności gospodarczych pod kątem szeroko pojętego oddziaływania na środowisko. Jej ogólne ramy zostały nakreślone w przyjętym w czerwcu 2020 r. rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852, które obowiązuje od 12 lipca 2020 r. i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Taksonomia jest swego rodzaju fundamentem, na którym opierają się wszystkie elementy składowe Europejskiego Zielonego Ładu. Stanowi ona punkt odniesienia dla określenia, w jakim stopniu działalność gospodarcza jest zrównoważona pod względem środowiskowym, czy to w zakresie zielonych obligacji, zielonych kredytów, czy też portfeli inwestycyjnych. Wprowadzenie taksonomii będzie również zapobiegać zjawisku tzw. greenwashingu, czyli “pseudoekologicznego marketingu”, w wyniku którego na rynku pojawiają się produkty czy usługi reklamowane jako przyjazne zrównoważonym celom, podczas gdy brak jest możliwości faktycznego zweryfikowania prawdziwości takich deklaracji. Taksonomia wytycza także kierunek ujawniania informacji, które należy przekazać inwestorom, nadaje ramy sprawozdawczości w zakresie inwestycji oraz produktów finansowych, które są oznaczone jako zrównoważone pod względem środowiskowym. Posłuży także do celów własnej sprawozdawczości regulacyjnej instytucji finansowych.

ZGODNY Z TAKSONOMIĄ, CZYLI JAKI?

Zgodnie z unijnym rozporządzeniem, aby działalność gospodarcza była zgodna z taksonomią musi spełniać następujące kryteria:

a. powinna znacząco przyczyniać się do osiągnięcia przynajmniej jednego z 6 celów środowiskowych:
b. nie powinna powodować znaczącej szkody dla pozostałych celów (do no significant harm test);
c. powinna być zgodna z odpowiednimi kryteriami technicznymi, przygotowanymi przez unijne organy;
d. powinna zapewniać minimum gwarancji dotyczących zabezpieczenia społecznego i zarządzania (tzw. ESG – environmental, social and governance, co w praktyce oznacza przede wszystkim kompatybilność danej działalności z wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka oraz właściwymi konwencjami ILO).
Produkty finansowe, które nie spełniają tych kryteriów zrównoważonego rozwoju, nie będą mogły być wprowadzane do obrotu, rozpowszechniane lub sprzedawane w UE jako „zrównoważone ekologicznie”.
 

Kompleksowe przygotowanie technicznej „matrycy” taksonomii, z uwagi na obszerność i złożoność zagadnienia, zostało rozłożone w czasie. Docelowo system klasyfikacji będzie zawierał listę zrównoważonych środowiskowo rodzajów działalności gospodarczych wraz ze szczegółowymi kryteriami kwalifikacji, progami i wskaźnikami, które zostaną wdrożone poprzez odpowiednie akty delegowane. Systematyka działań dotycząca dwóch pierwszych celów środowiskowych, tj. związanych z adaptacją i łagodzeniem zmian klimatu – powinna zostać przyjęta do końca 2020 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2022 r., natomiast systematyka działań dotycząca pozostałych celów środowiskowych – powinna zostać przyjęta do końca 2021 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.

TAKSONOMIA W PRAKTYCE – OBOWIĄZEK RAPORTOWANIA

Zgodność danego przedsięwzięcia lub działalności z taksonomią będzie weryfikowana między innymi za pomocą wprowadzonych obowiązków dotyczących raportowania. Obowiązek ten będzie dotyczył zarówno instytucji finansowych, jak i spółek niefinansowych, spełniających określone kryteria. Częściowo zacznie on już obowiązywać od marca 2021 r.

Taksonomia stanie się więc tym samym codziennością dla większości przedsiębiorstw na polskim rynku, dlatego też warto z wyprzedzeniem przygotować się na jej wdrożenie. Wychodząc temu naprzeciw, zachęcamy Państwa do śledzenia alertów WKB, w których będziemy przybliżać kolejne aspekty zrównoważonej transformacji. Omówimy w nich między innymi szczegóły dotyczące wspomnianych obowiązków w zakresie ujawniania informacji.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami zachęcamy do kontaktu z Augustynem Wróblem oraz Aleksandrą Nalewajko.
Alert można pobrać TUTAJ

Na rynku ukazała się właśnie publikacja wydawnictwa C.H.Beck pt. „Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Komentarz”, pod redakcją naukową dr. hab. Jakuba Pokrzywniaka – partnera w WKB – i dr hab. Katarzyny Kokocińskiej. W gronie autorów znaleźli się również eksperci z trzech zespołów naszej kancelarii: dr Jerzy Baehr, Maciej Szambelańczyk, dr Piotr LissońKrzysztof Sikorski z zespołu prawa energetycznego, Agnieszka Chwiałkowskadr Jarosław Kola z zespołu zamówień publicznych oraz dr Sergiusz Urban z zespołu ochrony środowiska i zasobów naturalnych.

Rynek elektromobilny w Polsce ma ogromny potencjał rozwoju, szczególnie w kontekście wymogów środowiskowych i klimatycznych, do których dostosować się musi w najbliższych latach nasz kraj. Przed uczestnikami rynku jeszcze wiele wyzwań, w tym również związanych z ciągle udoskonalanymi ramami prawnymi dla tego sektora. Mamy nadzieję, że komentarz będzie cennym źródłem wiedzy dla wszystkich zaangażowanych w kształtowanie tej coraz ważniejszej gałęzi naszej gospodarki.” – komentuje dr hab. Jakub Pokrzywniak.

Autorzy publikacji szczegółowo omówili przepisy Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych z dnia 11.1.2018 r., uwzględniając najnowsze zmiany legislacyjne wprowadzone do tej regulacji m.in. związane z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19. W komentarzu zostały m.in. poruszone zagadnienia związane z zasadami rozwoju i funkcjonowania infrastruktury transportu elektromobilnego, przedstawione zadania i obowiązki operatorów stacji oraz dostawców usług ładowania, a także krajowe ramy polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych oraz sposób ich realizacji.

Obszar elektromobilności wymaga interdyscyplinarnego podejścia, dlatego też w projekcie uczestniczył zespół ekspertów reprezentujących różne dziedziny prawa. To właśnie suma wiedzy i doświadczenia na styku kilku specjalizacji pozwala wskazać i zwrócić uwagę na różne aspekty dotyczące ustawy. Cieszymy się, że mogliśmy być częścią tego ważnego projektu.”– dodaje dr Jerzy Baehr, partner zarządzający w kancelarii WKB.

Szerzej o publikacji na stronie C.H.Beck.

W dniu 30 listopada 2020 r. w Dzienniku Ustaw opublikowane zostały ustawy dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), wprowadzające zmiany w opodatkowaniu spółek osobowych.

Od 1 stycznia 2021 r. spółki komandytowe staną się podatnikami CIT. Ustawa pozostawia możliwość odroczenia zastosowania nowych regulacji przez spółki komandytowe, dzięki czemu mogę one uzyskać status podatnika CIT w późniejszym terminie tj. od dnia 1 maja 2021 r.  Zmiany dotkną również spółki jawne (staną się one podatnikami CIT), jeśli nie spełnią warunków wskazanych w nowych przepisach.

Wprowadzenie powyższych zmian spowoduje przede wszystkim, że często wybierana spółka komandytowa z udziałem spółki z o.o. w roli komplementariusza, jako optymalna forma prowadzenia działalności zwłaszcza dla firm rodzinnych, straci na atrakcyjności.

Bardzo krótki okres pomiędzy uchwaleniem nowelizacji, a jej wejściem w życie, może nie pozwolić przedsiębiorcom na przygotowanie się na nadchodzące zmiany, w tym na przeprowadzenie zmian w dotychczasowej formie prowadzenia działalności, co może narazić ich na poważne skutki finansowe.

Na czym będą polegać zmiany w podatku CIT?

Wprowadzenie nowych przepisów spowoduje, że dochód wypracowany przez spółkę komandytową, a także przez spółkę jawną przy braku spełnienia warunków do zwolnienia, będzie opodatkowany zarówno na poziomie samej spółki, jak i jej wspólników. Aktualnie dochody zarówno spółki komandytowej, jak i spółki jawnej, są opodatkowane wyłącznie na poziomie jej wspólników, co oznacza, że spółki te są „transparentne podatkowo”. Ta cecha czyni tę formę prowadzenia działalności atrakcyjną dla przedsiębiorców, w tym zwłaszcza dla firm rodzinnych. W porównaniu do spółek kapitałowych, spółki osobowe pozwalają na uniknięcie tzw. podwójnego opodatkowania dochodu wypracowanego przez spółkę.

Powyższa zmiana będzie dotyczyła wszystkich spółek komandytowych, bez względu na wysokość osiąganych przychodów, status prawny jej wspólników, czy też rok podatkowy (spółki komandytowe, których rok podatkowy jest inny do roku kalendarzowego będą miały obowiązek zamknięcia ksiąg z dniem poprzedzającym dzień uzyskania statusu podatnika CIT).

W przypadku spółek jawnych wprowadzone zmiany powodują, że będą one podatnikami CIT jeżeli ich wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, a organowi podatkowemu nie zostaną ujawnieni wszyscy podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych i osób fizycznych, którzy posiadają bezpośrednio, lub za pośrednictwem podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego (np. innej spółki jawnej), prawo do udziału w zysku w takiej spółce jawnej. Spełnienie tego wymogu może wiązać się w określonych sytuacjach z koniecznością ujawnienia większej części struktury grupy, i to niezależnie od jurysdykcji, w której dany wspólnik działa. Również dla firm działających na mniejszą skalę może to nie być pożądane rozwiązanie.

Jak przygotować się do zmian?

Z uwagi na stosunkowo krótki okres pozostały do wejścia w życie zmian w opodatkowaniu spółek osobowych, wszelkie planowane przez podatników działania reorganizacyjne powinny być podejmowane jak najszybciej.

Najbardziej oczywiste rozwiązanie, jakim wydaje się być zmiana formy prowadzenia działalności ze spółki komandytowej na spółkę jawną (w której łatwiej skorzystać ze zwolnienia) ma poważne ograniczenia. Sam proces przekształcenia trwa w praktyce minimum trzy miesiące, co więcej taka zmiana może spowodować negatywne konsekwencje dla wspólników w postaci utraty bezpiecznego statusu komandytariusza na rzecz pełnej odpowiedzialności za zobowiązania związane z prowadzeniem biznesu.

Wszelkie działania reorganizacyjne wymagają zatem rozważnej analizy pod kątem potencjalnych korzyści, ale również i negatywnych skutków, które niekoniecznie pozwolą zniwelować spodziewane straty podatkowe. Działania te mogą mieć także niekorzystny wpływ na codzienną działalność i funkcjonowanie przedsiębiorców.

Reorganizacja dostosowana do potrzeb przedsiębiorcy

Rekomendowanym działaniem jest opracowanie optymalnego scenariusza z punktu widzenia prawa podatkowego i handlowego, który odpowie na potrzeby konkretnego przedsiębiorcy,
z uwzględnieniem specyficznych uwarunkowań jego biznesu takich, jak rozmiar prowadzonej działalności, czy skala ryzyka biznesowego związanego z prowadzoną działalnością.

Z uwagi na bardzo krótki termin, możliwe byłoby wypracowanie i wprowadzenie szybkich rozwiązań tymczasowych przy równoległej pracy nad optymalnym scenariuszem, który wymaga dłuższego czasu na opracowanie i wdrożenie.

W sytuacji, kiedy określone działania reorganizacyjne już zostały wdrożone lub są w trakcie, warto je dodatkowo przeanalizować kompleksowo pod kątem konsekwencji dla wspólników oraz możliwości zminimalizowania związanych tym ryzyk.

Wejście w życie

Nowe regulacje wchodzą w życie od dnia 1 stycznia 2021 r., jednak spółki komandytowe mogą opóźnić stosowanie nowych przepisów związanych z uzyskaniem statusu podatnika CIT do dnia 1 maja 2021 r.

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz z zespołu podatkowego: Anną Wojciechowską, Łukaszem CzekańskimKrzysztofem Wawrzyniakiem.

Tekst alertu można pobrać TUTAJ.

 

Prawnicy z zespołu prawa konkurencji WKB reprezentowali PineBridge Investments (globalny fundusz private equity), w postępowaniu przed Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, dotyczącym uzyskania zgody na przejęcie kontroli nad Benson Elliot Capital Management – brytyjskim managerem nieruchomości zarządzającym funduszami private equity.

Prezes UOKiK udzielił bezwarunkowej zgody na dokonanie koncentracji 17 listopada 2020.

W postępowaniu przed UOKiK PineBridge Investments doradzali prawnicy z zespołu prawa konkurencji kancelarii WKB: Aleksander Stawicki, Wojciech KulczykAnna Bryńska.

 

W listopadzie 2020 r. Wydawnictwo C.H.Beck opublikowało trzeci tom z cyklu „Prawo umów handlowych. System prawa handlowego”. Tom 5C zawiera kontynuację rozważań w zakresie części szczegółowej prawa umów handlowych (mającej swój początek w Tomach 5A i 5B), oraz omówienie następujących rodzajów umów:

Jednym z autorów rozdziału dotyczącego umów w działalności ubezpieczeniowej jest dr. hab. Jakub Pokrzywniak – współzarządzający praktyką prawa ubezpieczeniowego w kancelarii WKB. Autor szczegółowo omówił wszystkie aspekty dotyczące umowy gwarancji ubezpieczeniowej począwszy od wyjaśnienia samego pojęcia i funkcji gwarancji, poprzez omówienie regulacji prawnych dotyczących tego typu umowy a skończywszy na kwestiach wypłat i roszczeń.

Szczegóły dotyczące publikacji znajdują się na stronie wydawnictwa.

Prawnicy z zespołu prawa konkurencji WKB reprezentowali Oji Holdings Corporation japońską firmę działającą w branży papierniczej, oferującą szeroką gamę produktów i usług dla klientów na całym świecie w postępowaniu przed Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczącym zgody na przejęcie kontroli nad Japan Brazil Paper and Pulp Resources Development Co. Ltd.– producentem z Brazylii działającym w tej samej branży.

9 listopada 2020 r. Prezes UOKiK udzielił bezwarunkowej zgody na przejęcie.

Oji Holdings Corporation reprezentowali prawnicy z zespołu prawa konkurencji: Aleksander Stawicki, Wojciech KulczykAnna Bryńska.

Z radością informujemy, że Wioleta Polak, partner i szefowa zespołu prawa pracy w kancelarii WKB, znalazła się w gronie 35 młodych prawników, nominowanych przez Kapitułę konkursu „Rising Stars Prawnicy – liderzy jutra 2020” Organizatorzy konkursu – Wolters Kluwer i Dziennik Gazeta Prawna – wyłaniają w nim przyszłych liderów branży – młodych prawników, którzy poprzez swoją wiedzę, doświadczenie i postawę społeczną reprezentują najwyższy poziom świadczenia usług prawnych.

Rozstrzygnięcie konkursu będzie miało miejsce 15 grudnia podczas gali konkursowej. Zostanie na niej ogłoszonych dziesięciu finalistów oraz pięciu laureatów nagród specjalnych.

Wioleta kieruje zespołem prawa pracy w kancelarii WKB, współpracuje z zespołem zamówień publicznych. Ma doświadczenie m.in. w sprawach dotyczących indywidualnego i zbiorowego prawa pracy, restrukturyzacji zakładów pracy, zasad wynagradzania oraz zwolnień grupowych. Obsługuje krajowe i zagraniczne podmioty ubiegające się o udzielenie zamówienia publicznego oraz zamawiających klasycznych i sektorowych. Jest jedną z niewielu ekspertek łączących doświadczenie w sprawach związanych z prawem pracy z obszarem zamówień publicznych. Jest rekomendowana przez międzynarodowy przewodnik po rynku usług prawniczych The Legal 500 EMEA. Prowadzony przez nią zespół prawa pracy jest rekomendowany w rankingach Chambers Europe i The Legal 500 EMEA.

„Rozwój rynku elektromobilnego nie jest tak spektakularny, jak oczekiwaliby jego uczestnicy. Jednocześnie można mieć nadzieję, że będzie on postępować…” – pisze dr hab. Jakub Pokrzywniak – ekspert w zakresie prawa energetycznego, współredaktor mającego się wkrótce ukazać komentarza do Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych (C.H. Beck 2020).

Zdaniem autora jednym z głównych czynników, który jest bardzo istotny w rozwoju elektromobilności w Polsce, jest budowa infrastruktury pozwalającej na ładowanie pojazdów elektrycznych. Jakie są wymagania ustawodawcy, jak wygląda procedura oraz kto jest ważnym ogniwem w tym procesie przeczytają Państwo w artykule, który ukazał się na łamach Executive Magazine (3/2020) dostępnym TUTAJ.

Z pełnym wydaniem można zapoznać się na stronie wydawcy.

W listopadzie – w ramach współpracy kancelarii WKB z Fundacją Avalon – odbyło się kolejne webinarium dla podopiecznych Fundacji. Tym razem tematem spotkania były dane osobowe w obszarze ochrony zdrowia, który przedstawiła Agnieszka Borkowska – prawnik z zespołu prawa własności intelektualnej & TMT. Prelegentka nie tylko opowiedziała o obowiązujących regulacjach prawnych, ale przede wszystkim odniosła się do kwestii praktycznych związanych m.in. z dokumentacją medyczną czy też kontaktem z lekarzem.

Nagranie dostępne jest na profilu Fundacji Avalon (link).

Fundacja Avalon to organizacja pozarządowa non-profit, która niesie pomoc osobom niepełnosprawnym w leczeniu, rehabilitacji oraz integracji z resztą społeczeństwa. W ramach współpracy nasza kancelaria organizuje webinaria, podczas których prawnicy prezentują istotne dla podopiecznych Fundacji zagadnienia prawne i odpowiadają na ich pytania. Do tej pory odbyły się trzy webinaria: „Pełnoprawni w pracy” (nagranie), „Podatki i ulgi dla osób z niepełnosprawnością” (nagranie) oraz „ZUS czy IKE? Reforma systemu emerytalnego w Polsce” (nagranie).

12 listopada, tym razem wirtualnie, odbędzie się druga edycja warsztatów poświęconych przeglądowi orzecznictwa sądowego w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów. Prowadzący warsztaty zajmą się regulacjami z ostatniego roku (okres wrzesień 2019-sierpień 2020) Organizatorami wydarzenia są Stowarzyszenie Prawa Konkurencji (SPK) oraz Centrum Studiów Antymonopolowych i Regulacyjnych (CARS).

Sesję poświęconą przeglądowi orzecznictwa konsumenckiego poprowadzi Dorota Karczewska, counsel w zespole prawa konkurencji i konsumenckiego WKB i Wiceprezes UOKiK w latach 2014-2019.  Mec. Karczewska omówi wybrane orzeczenia SOKiK, Sądu Apelacyjnego oraz Sądu Najwyższego, wskaże na wnioski z nich płynące oraz rozważy znaczenie tych wniosków dla aktualnej praktyki orzeczniczej Prezesa UOKiK.


Warsztaty przeznaczone są dla członków Stowarzyszenia Prawa Konkurencji oraz społeczności akademickiej współpracującej z CARS.
Szczegółowy program spotkania dostępny jest TUTAJ.

Anita Garnuszek, Senior Associate z zespołu rozstrzygania sporów, po raz kolejny pełniła funkcję arbitra podczas etapu ustnego w konkursie Foreign Direct Investment International Arbitration Moot. FDI Moot to jeden z najbardziej prestiżowych konkursów prawniczych poświęconych arbitrażowi międzynarodowemu.

W związku z pandemią COVID-19 etap ustny odbył się online. W ramach studium przypadku uczestnicy musieli rozstrzygnąć spór pomiędzy fikcyjnymi podmiotami: Goliath National Bank i Republiką Laoku, dotyczący nagłej zmiany podejścia do regulacji sektora węglowego.

Gratulujemy wszystkim uczestnikom z całego świata znakomitych występów oraz organizatorom, którym udało się przeprowadzić FDI Moot pomimo obecnych trudności. Powodzenia w nadchodzących rundach!

Kancelaria WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr doradzała spółkom E&W, należącym do duńskiej Eurowind Energy A/S oraz Windbud Sp. z o.o, w procesie negocjowania oraz zawarcia umów z wykonawcami na budowę farm wiatrowych Janikowo (30 turbin), Wągrowiec (8 turbin), Oborniki (8 turbin) oraz Wyrzysk (4 turbiny).

Zakres naszych usług obejmował opracowanie warunków ogólnych dotyczących budowy ww. farm wiatrowych w formule pod klucz oraz przygotowanie aktów umów, odzwierciedlających indywidualne ustalenia z każdym z wykonawców. Braliśmy także aktywny udział w negocjacjach oraz czuwaliśmy nad procesem podpisywania umów z wybranymi oferentami.

Zakończenie budowy farm planowane jest na odpowiednio na koniec 2021 r. i połowę 2022 r.

Zespołem WKB kierowała Marta Midloch przy wsparciu Magdaleny CzenkoAgaty Kukawki (w aspektach infrastrukturalnych) oraz Marka Prętkiego, Aleksandry Przybysz i Marty Wasik (w zagadnieniach ubezpieczeniowych).

Zamówienia publiczne będą w najbliższych miesiącach czy nawet latach wykorzystywane jako narzędzie stymulowania rozwoju polskiej i europejskiej gospodarki. Od 1 stycznia 2021 r. wejdą w życie liczne zmiany, w szczególności ukierunkowane na ułatwienie dostępu do zamówień małym i średnim przedsiębiorcom (MŚP).

O tym jakie będą zasady udzielania zamówień publicznych pisze dr Jarosław Kola w artykule na łamach Biuletynu Euro Info Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Z treścią artykułu można zapoznań się również online TUTAJ.

W dzienniku Rzeczpospolita ukazał się artykuł Tysiące firm wzięły pomoc z PFR, pierwsze już są kontrolowane, wraz z komentarzem Łukasza Czekańskiego, współzarządzającego praktyką pomocy publicznej i funduszy unijnych w kancelarii WKB.

Zdaniem Łukasza Czekańskiego, doradcy podatkowego z kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr, kontroli mogą podlegać przede wszystkim oświadczenia, jakie przedsiębiorcy musieli złożyć, żeby z pomocy z tarczy finansowej skorzystać. Chodzi tutaj przede wszystkim o ich zgodność z danymi administracji skarbowej, ZUS, a także statusu przedsiębiorcy w kontekście powiązań kapitałowych.

Pełną wersję tekstu można znaleźć TUTAJ

Więcej informacji na temat kontroli PFR znajdą Państwo w alercie prawnym przygotowanym przez ekspertów WKB.

 

W dniu 30 września 2020 r. opublikowany został projekt nowelizacji ustaw dotyczących podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), wprowadzający zmiany w opodatkowaniu spółek osobowych.

Jest wielce prawdopodobne, że od 31 maja 2021 r. spółki komandytowe staną się podatnikami CIT. Zmiany mogą dotknąć również spółki jawne (staną się one podatnikami CIT), jeśli nie spełnią warunków wskazanych w nowych przepisach.

Wprowadzenie powyższych zmian spowoduje przede wszystkim, że często wybierana spółka komandytowa z udziałem spółki z o.o. w roli komplementariusza, jako optymalna forma prowadzenia działalności zwłaszcza dla firm rodzinnych, straci na atrakcyjności.

Bardzo krótki okres pomiędzy uchwaleniem nowelizacji, a jej wejściem w życie, może nie pozwolić przedsiębiorcom na przygotowanie się na nadchodzące zmiany, w tym na przeprowadzenie zmian w dotychczasowej formie prowadzenia działalności, co może narazić ich na poważne skutki finansowe.

Na czym mają polegać zapowiadane zmiany w podatku CIT?

Projekt nowelizacji zakłada, że dochód wypracowany przez spółkę komandytową, a także przez spółkę jawną przy braku spełnienia warunków do zwolnienia, będzie opodatkowany zarówno na poziomie samej spółki, jak i jej wspólników. Aktualnie dochody zarówno spółki komandytowej, jak i spółki jawnej, są opodatkowane wyłącznie na poziomie jej wspólników, co oznacza, że spółki te są „transparentne podatkowo”. Ta cecha czyni tę formę prowadzenia działalności atrakcyjną dla przedsiębiorców, w tym zwłaszcza dla firm rodzinnych. W porównaniu do spółek kapitałowych, spółki osobowe pozwalają na uniknięcie tzw. podwójnego opodatkowania dochodu wypracowanego przez spółkę.

Powyższa zmiana ma dotyczyć wszystkich spółek komandytowych, bez względu na wysokość osiąganych przychodów, status prawny jej wspólników, czy też rok podatkowy (spółki komandytowe, których rok podatkowy jest inny do roku kalendarzowego będą miały obowiązek zamknięcia ksiąg na koniec 2020 r.).

W przypadku spółek jawnych projekt zakłada, że będą one podatnikami CIT jeżeli organowi podatkowemu nie zostaną ujawnione wszystkie osoby czerpiące zysk ze spółki. Spełnienie tego wymogu może wiązać się z koniecznością pokazania całej struktury grupy
w wypadku wspólników niebędących osobami fizycznymi, i to niezależnie od jurysdykcji
w której dany wspólnik działa. Nie zawsze będzie to możliwe, zwłaszcza w wypadku dużych grup kapitałowych działających w krajach w których nie ma obowiązku ujawnienia wszystkich wspólników. Również dla firm działających na mniejszą skalę może to nie być pożądane rozwiązanie.

Jak przygotować się do zmian?

Z uwagi na stosunkowo krótki okres pozostały do wejścia w życie zmian w opodatkowaniu spółek osobowych, wszelkie planowane przez podatników działania reorganizacyjne powinny być podejmowane jak najszybciej.

Najbardziej oczywiste rozwiązanie, jakim wydaje się być zmiana formy prowadzenia działalności ze spółki komandytowej na spółkę jawną (w której łatwiej skorzystać ze zwolnienia) ma poważne ograniczenia. Sam proces przekształcenia trwa w praktyce minimum trzy miesiące, co więcej – taka zmiana może spowodować negatywne konsekwencje dla wspólników w postaci utraty bezpiecznego statusu komandytariusza na rzecz pełnej odpowiedzialności za zobowiązania, związane z prowadzeniem biznesu.

Wszelkie działania reorganizacyjne wymagają zatem rozważnej analizy pod kątem potencjalnych korzyści, ale również i negatywnych skutków, które niekoniecznie pozwolą zniwelować spodziewane straty podatkowe. Działania te mogą mieć także niekorzystny wpływ na codzienną działalność i funkcjonowanie przedsiębiorców.

Reorganizacja dostosowana do potrzeb przedsiębiorcy

Rekomendowanym działaniem jest opracowanie optymalnego scenariusza z punktu widzenia prawa podatkowego i handlowego, który odpowie na potrzeby konkretnego przedsiębiorcy,
z uwzględnieniem specyficznych uwarunkowań jego biznesu takich, jak rozmiar prowadzonej działalności, czy skala ryzyka biznesowego związanego z prowadzoną działalnością.

Z uwagi na bardzo krótki termin, możliwe byłoby wypracowanie i wprowadzenie szybkich rozwiązań tymczasowych przy równoległej pracy nad optymalnym scenariuszem, który wymaga dłuższego czasu na opracowanie i wdrożenie.

W sytuacji, kiedy określone działania reorganizacyjne już zostały wdrożone lub są w trakcie, warto je dodatkowo przeanalizować kompleksowo pod kątem konsekwencji dla wspólników
oraz możliwości zminimalizowania związanych tym ryzyk.

Status prac nad projektem i planowane wejście w życie

Nowelizacja jest w procesie legislacyjnym. Nieudana próba odrzucenia projektu w pierwszym czytaniu miała miejsce 7 października 2020 roku. Projektem zajmuje się obecnie Komisja Finansów Publicznych.

Spodziewana data wejścia w życie nowych regulacji to obecnie 31 maja 2021 r.

 

Zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz z zespołu podatkowego: Anną Wojciechowską, Łukaszem Czekańskim oraz Krzysztofem Wawrzyniakiem.

Alert można pobrać TUTAJ

Prawnicy WKB  doradzali  Giant Ventures w polskich aspektach dotyczących inwestycji w Airly sp. z o.o., udzielając kompleksowego wsparcia prawnego w trakcie całego procesu transakcyjnego, w szczególności w zakresie badania prawnego due diligence spółki, a także w trakcie negocjacji dokumentów transakcyjnych.

Airly sp. z o.o. to polski start-up działający w branży ochrony środowiska, tworzący m.in. innowacyjne narzędzia służące do pomiaru jakości powietrza z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Znalazła się m.in. na liście najbardziej zasługujących na uwagę polskich startupów w 2020 roku: https://sifted.eu/poland-startups-top-rankings/. Giant Ventures jest funduszem inwestycyjnym z siedzibą w Londynie specjalizującym się w inwestycjach wysokiego ryzyka w innowacyjne przedsięwzięcia.

WKB wspierała w tym projekcie kancelarię Osborne Clark LLP, działającą jako globalny doradca Klienta. Giant Ventures przewodził tej rundzie finansowania, a wśród innych „aniołów biznesu” można wymienić m.in. członków rodziny Richarda Bransona i Ronalda Cohena, Bitspiration Booster VC i ekspertów związanych z takimi firmami jak Spotify, Henkel, Gojek, Pipedrive. Przybliżona wartość pozyskanego finansowania, które Airly ma wykorzystać na globalny rozwój swojego biznesu, wynosi 1,7 milionów EUR. Ponadto, 4 miliony złotych zainwestowało w Airly także polskie Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

Prace zespołu doradzającego Giant Ventures nadzorował Krzysztof Wawrzyniak, przy wsparciu Katarzyny Stefaniak. W zakresie badania due diligence doradzali m.in. w odniesieniu do pomocy publicznej Piotr Gajek oraz z zakresu prawa własności intelektualnej Agata MielczarekAleksandra Bączykowska.

 

Kancelaria WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr doradzała Baltic Green I sp. z o.o., należącej do Grupy KGAL, na etapie wyboru wykonawcy dla projektu Wind Farm Kąty (Krasin), który zostanie zlokalizowany w Polsce. Nasze wsparcie obejmowało przygotowanie projektu umowy ściśle dostosowanej do indywidualnych wymagań klienta, udział w kilku rundach negocjacyjnych, w tym wprowadzanie zmian do umowy BoP, oraz nadzór procesu podpisywania umowy z wybranym oferentem.

Realizacja projektu przypadła konsorcjum dwóch czołowych wykonawców: Przedsiębiorstwa Budownictwa Drogowo-Inżynieryjnego S.A. oraz P&Q sp. z o.o. Farma Wiatrowa Kąty (Krasin) o mocy zainstalowanej na poziomie 35,2 MW, generowanej przez 16 turbin Vestas, będzie zlokalizowana w gminie Pasłęk, około 80 km na południowy wschód od Gdańska. Zawarto już umowę na dostawę turbin wiatrowych; rozpoczęcie budowy planowane jest na jesień 2020, a przejęcie prac na wiosnę 2022.

Zespołem WKB kierowała Marta Midloch przy wsparciu Agaty KukawkiAnety Citko (w aspektach infrastrukturalnych), Macieja Szambelańczyka (w kwestiach energetycznych), Jakuba Pokrzywniaka oraz Marka Prętkiego (w zagadnieniach ubezpieczeniowych).

 

Informacje prasowe:

 

W trakcie pandemii około 345 tys. przedsiębiorstw otrzymało w ramach tzw. Tarczy Finansowej PFR łączne wsparcie w wysokości ponad 60 mld PLN. Konieczność szybkiego udostępnienia pomocy spowodowała, że szczegółowa weryfikacja informacji podanych przez przedsiębiorców ubiegających się o wsparcie została odłożona w czasie. Niedawno PFR ogłosił, że będzie przeprowadzał kontrole beneficjentów, wskazanych przez tzw. algorytmy antyfraudowe.

Kontrola będzie dotyczyć przede wszystkim:

  1. Sprawdzenia zgodności danych przekazanych w oświadczeniach – w tym z danymi KAS, ZUS;
  2. Sprawdzenia zgodności kluczowych danych (decydujących o przyznaniu wsparcia) przedstawionych przez przedsiębiorców ze stanem faktycznym dotyczącym np.: statusu przedsiębiorcy (w kontekście wielu przepisów odnoszących się do statusu MŚP; powiązań kapitałowych z innymi podmiotami) wysokości/spadku obrotu, liczby zatrudnionych;
  3. Prawidłowości wydatkowania środków z subwencji na cele wskazane w umowie;
  4. Wysokości udzielonej pomocy oraz zachowania reguł kumulacji pomocy z innymi środkami wsparcia.

Należy podkreślić, że złożenie nieprawdziwych oświadczeń lub niedopełnienie formalności związanych z wydatkowaniem środków może doprowadzić do obowiązku zwrotu otrzymanej pomocy w całości lub w części, wraz z odsetkami.

Pomoc ze strony WKB:
W celu przygotowania się do ewentualnej kontroli PFR, i tym samym uniknięcia ryzyka zwrotu subwencji, zespół pomocy publicznej i funduszy unijnych WKB oferuje Państwu kompleksowe wsparcie, obejmujące w zależności od Państwa potrzeb:

  1. Sprawdzenie oświadczeń złożonych we wniosku o udzielnie subwencji;
  2. Przygotowanie procedur zapewniających wykorzystanie subwencji zgodnie z umową o dofinansowanie oraz regulacjami prawnymi (w tym w szczególności weryfikację wydatków sfinansowanych z otrzymanych środków oraz sposób ich udokumentowania) lub weryfikację takich procedur przygotowanych przez Państwa;
  3. Przygotowanie do ewentualnej kontroli wykorzystania środków z subwencji.

Jeśli mają Państwo jakiekolwiek wątpliwości dot. wskazanych zagadnień, zapraszamy do kontaktu z Łukaszem Czekańskim, zarządzającym zespołem prawa podatkowego i współzarządzającym zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych.

Alert można pobrać TUTAJ

W tegorocznej edycji rankingu IFLR1000 kancelaria WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr utrzymała zeszłoroczną pozycję w kategoriach Project Finance (Tier 3), Capital Markets: Debt (Tier 3) i M&A (Tier 3), Project development: Infrastructure (Tier 2), Project development: Power (Tier 3) oraz Banking (Tier 4).

W gronie wyróżnionych znalazło się ośmioro prawników WKB, wobec siedmiu w roku ubiegłym.

Rekomendacje indywidualne otrzymali:

Ponadto trzech prawników WKB otrzymało wyróżnienie „Rising Stars”:

IFLR1000 jest przewodnikiem po najlepszych na świecie firmach prawniczych i prawnikach świadczących usługi z zakresu finansów i biznesu. Jego twórcy obejmują obecnie swoimi badaniami ponad 120 jurysdykcji na całym świecie. Publikacja zawiera rankingi wiodących firm prawniczych ze względu na region, rynek i specjalizację oraz analizę trendów rynkowych i otoczenia gospodarczego.

Wyniki rankingu IFLR1000 2021