Nowelizacja Prawa budowlanego uchwalona przez Sejm ustawą z dnia 13 lutego 2020 r. została podpisana przez Prezydenta RP 3 marca 2020 r. i weszła w życie 19 września 2020 r., po 6-miesięcznym okresie vacatio legis. Poniżej prezentujemy najistotniejsze zmiany, wprowadzone ustawą nowelizującą.

KOLEJNE OBIKETY BEZ POZWOLENIA NA BUDOWĘ LUB ZGŁOSZENIA

Na mocy nowelizacji uporządkowany i poszerzony został katalog obiektów, które mogą zostać posadowione bez konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę lub zgłoszenia budowy.

Wskazane powyżej katalogi obiektów i robót budowlanych zawierają art. 29 ust. 1-4 oraz art. 31 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego.

LEGALIZACJA SAMOWOLI BUDOWLANYCH 

Ustawa nowelizująca wprowadza nowy rozdział 5a dotyczący postępowania w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem przepisów ustawy (tzw. samowoli budowlanej).
Przewiduje on m.in. łatwiejszą legalizację samowoli budowlanych w ramach tzw. uproszczonego postępowania legalizacyjnego. Postępowanie takie będzie mogło być wszczęte, jeżeli od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat. W przypadku pozostałych samowoli budowlanych, których realizacja została zakończona przed wejściem w życie przepisów obecnie obowiązującego Prawa budowlanego, postępowanie uproszczone to będzie mogło być wszczęte wyłącznie na żądanie właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego.

W toku uproszczonego postępowania legalizacyjnego organ zbada nie tylko treść dokumentów legalizacyjnych, ale także oceni stan techniczny obiektu budowlanego, czy umożliwia on bezpieczne korzystanie z obiektu bez zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi. W tym celu konieczne będzie przedstawienie ekspertyzy technicznej dotyczącej stanu obiektu podlegającego legalizacji. Postępowanie to może zakończyć się wydaniem przez organ decyzji o legalizacji obiektu, bądź o nakazie rozbiórki, jeżeli w toku postępowania strona nie przedłożyła kompletu wymaganych dokumentów lub gdy z ekspertyzy technicznej wynika, że stan obiektu nie jest wystarczający do bezpiecznego użytkowania zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem bądź gdy stwarza on zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.

ZMIENIONA FORMA DOKUMENTACJI PROJEKTOWEJ

Zmianie uległa forma projektu budowlanego, załączanego do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę. Obecnie projekt budowlany powinien składać się z trzech części:

  1. projektu zagospodarowania działki lub terenu (usytuowanie, układ komunikacyjny, informacja o obszarze oddziaływania obiektu);
  2. projektu architektoniczno–budowlanego (układ przestrzenny, projektowane rozwiązania techniczne i materiałowe); oraz 
  3. projektu technicznego (opis konstrukcji, instalacji, charakterystyka energetyczna).

Zgodnie z nowymi przepisami, inwestorzy będą mieli obowiązek załączać do wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę trzy egzemplarze projektu zagospodarowania działki lub terenu i projektu architektoniczno-budowlanego. Inwestor nie będzie przedkładał projektu technicznego. Obowiązek jego przedstawienia w aktualnej wersji powstanie dopiero po zakończeniu inwestycji, jako załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na użytkowanie albo ze zgłoszeniem zakończenia robót.

Oznacza to, że projekt techniczny nie będzie podlegał ocenie organu przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę i nadal będzie mógł być aktualizowany w trakcie procesu budowlanego, przy czym kierownik budowy zobowiązany będzie udostępniać projekt na każde żądanie organu nadzoru budowlanego. Warto przy tym zaznaczyć, że wprowadzenie w projekcie technicznym zmian w zakresie, który podlegał uzgodnieniom z odpowiednim organem, będzie wymagało uzyskania ponownych uzgodnień.

ODSTĄPIENIE OD TREŚCI ZATWIERDZONEGO PROJEKTU 

Nowe przepisy zmieniają również zasady istotnego odstąpienia od projektu budowlanego. Ustawodawca postanowił dopuścić wprowadzenie istotnych zmian do projektu budowlanego nie tylko po uzyskaniu pozwolenia na budowę, lecz również na podstawie ponownego zgłoszenia. Dokonanie ponownego zgłoszenia będzie możliwe w zakresie zmiany wynikającej z odstąpienia, zgodnie z ogólnymi zasadami dokonywania zgłoszeń budowy lub robót budowlanych.

Ustawa doprecyzowuje obecnie zakres istotnego odstąpienia od projektu budowlanego, za które będzie uznana zmiana m.in. w przypadku: (i) zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której dany obiekt został zaprojektowany, lub (ii) zmiany parametrów obiektu dotyczących: powierzchni zabudowy (powyżej 5%), wysokości, długości lub szerokości (powyżej 2%) czy liczby kondygnacji, (iii) zmiany źródła ciepła ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej na źródło opalane paliwem stałym.

Tak jak dotychczas, o tym, czy zmiana stanowi istotne czy nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu, decydował będzie projektant. Nadal będzie on zobowiązany umieszczać odpowiednie zmiany w treści projektu zagospodarowania terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego.

WYŁĄCZENIA W ZAKRESIE STWIERDZANIA NIEWAŻNOŚCI POZWOLEŃ

Po upływie 5 lat od dnia ogłoszenia lub doręczenia pozwolenia na budowę lub pozwolenia na użytkowanie nie można będzie stwierdzić ich nieważności. W toku postępowania w takich sprawach organ administracji będzie mógł jedynie stwierdzić, że decyzja została wydana z naruszeniem przepisów prawa, natomiast nie zostanie ona wyeliminowana z obrotu.

ZMIANA DEFINICJI OBSZARU ODDZIAŁYWANIA OBIEKTU

Zawężenie definicji obszaru oddziaływania obiektu budowlanego. Odtąd przy ustalaniu jego zasięgu znaczenie będą miały przepisy szczególne, które wprowadzają ograniczenia jedynie w zabudowie, nie zaś jak dotychczas – te dotyczące szerszego pojęcia zagospodarowania terenu wokół obiektu budowlanego, w tym zabudowy.

Zmiana ta będzie miała duże znaczenie przede wszystkim dla określenia stron postępowania administracyjnego o wydanie pozwolenia na budowę dla konkretnej nieruchomości, którymi są inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.

Sposób określenia obszaru oddziaływania obiektu może mieć znaczenie dla samego przygotowania projektu budowlanego. Projektant, opracowując projekt, ma obowiązek uwzględnić występujące w obszarze oddziaływania obiektu uzasadnione interesy osób trzecich. Informacja o obszarze oddziaływania obiektu, tak jak do tej pory, będzie zawierana w projekcie budowlanym.

EKSPERTYZA PRZECIWPOŻAROWA PRZY ZMIANIE SPOSOBU UŻYTKOWANIA OBIEKTU 

Inwestorzy zobowiązani będą do przedłożenia odpowiedniej ekspertyzy rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych w sytuacji zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, polegającej na podjęciu lub zaniechaniu w obiekcie budowlanym działalności zmieniającej warunki bezpieczeństwa pożarowego.

PRZENIESIENIE POZWOLENIA NA BUDOWĘ 

Po wejściu w życie przepisów ustawy nowelizującej, przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę będzie możliwe, jeżeli inwestor, na którego ma zostać przeniesiona decyzja złoży oświadczenie o przejęciu jej warunków oraz o przysługującym mu prawie do dysponowanie nieruchomością na cele budowlane. Będzie on również zobowiązany przedstawić zgodę na przeniesienie decyzji wydaną przez dotychczasowego jej adresata.

Powyższa zgoda dotychczasowego adresata decyzji na przeniesienie pozwolenia na budowę nie będzie wymagana gdy własność lub prawo użytkowania wieczystego nieruchomości, objętej taką decyzją o pozwoleniu na budowę, przeszły po jej wydaniu z dotychczasowego adresata pozwolenia na budowę na nowego inwestora. Czas pokaże czy powyższa zmiana będzie miała wpływ na zwiększenie asset deal w miejsce share deal w transakcjach nieruchomościowych związanych z realizacją konkretnych inwestycji budowlanych.

KARY ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYTKOWANIE OBIEKTU

Zmianie ulegną również niektóre zasady wymierzania z tytułu niezgodnego z prawem użytkowania obiektu. W przypadku, gdy organ stwierdzi nieprawidłowe użytkowanie obiektu, w pierwszej kolejności zobowiązany będzie pouczyć inwestora lub właściciela o konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie lub dokonania skutecznego zgłoszenia zakończenia robót budowlanych.

Jeżeli pomimo pouczenia, po upływie 60 dni obiekt nadal będzie użytkowany w sposób niezgodny z prawem, organ wymierzy inwestorowi lub właścicielowi karę, wyliczoną w sposób analogiczny do opłaty legalizacyjnej (art. 59f Prawa budowlanego), przy czym stawka opłaty wynosić będzie 5.000 zł. Nowe przepisy umożliwiają wielokrotne nałożenie przez organ kary w przypadku braku ustania naruszenia, przy czym kolejna kara może zostać wymierzona nie wcześniej niż po upływie 30 do od dnia doręczenia poprzedniego postanowienia w tej sprawie.

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE

Szczególne zasady stosowania przepisów w nowym brzmieniu regulują głównie przepisy przejściowe art. 25-39 ustawy nowelizującej. W odniesieniu do przepisów Prawa budowlanego ustawodawca przyjął, zgodnie z art. 25 ustawy, zasadę, że wobec spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowych przepisów, stosuje się przepisy tej ustawy w brzmieniu dotychczasowym.

Ponadto, z analizy przepisów nowelizacji oraz treści uzasadnienia do rządowego projektu ustawy wynika, że intencją ustawodawcy było takie skonstruowanie przepisów, aby zapewnić okres przejściowy dla spraw, w których prace projektowe są już w toku. W związku z tym, na mocy przepisu art. 26 nowelizacji wprowadzono możliwość załączenia projektu budowlanego powstałego na zasadach dotychczasowych do wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego, albo zgłoszenia budowy, jeśli postępowanie zostanie wszczęte w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie przepisów nowelizacji (tj. od dnia 19 września 2020 r.).

Ponadto treść art. 27 nowelizacji wskazuje, że w przypadku realizacji zamierzeń budowlanych na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę czy też skutecznego zgłoszenia, wydanych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, obowiązują przepisy dotychczasowe. Podobnie do całych zamierzeń budowlanych prowadzonych w oparciu o projekt budowlany sporządzony na podstawie przepisów dotychczasowych w przypadkach, o których mowa w ww. art. 25 i art. 26 nowelizacji – stosuje się przepisy dotychczasowe.

Powyższe oznacza, że w praktyce wejście w życie niektórych nowych przepisów Prawa budowlanego może być istotnie odsunięte w czasie, w szczególności, jeśli inwestorzy zdecydują się korzystać z 12-miesięcznego okresu przejściowego.

 

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wyrzykowska – partner zarządzający praktyką nieruchomości i procesu inwestycyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ.

Zakończył się Konkurs Arbitrażowy Lewiatan 2020, którego Partnerem Merytorycznym była kancelaria WKB. Zwycięzcami została drużyna KAL 23 (ORIP Poznań) w składzie: Jakub Grabowski, Piotr Kaźmierski oraz Aleksandra Rudnicka.

Nasza kancelaria aktywnie włączyła się w przygotowanie konkursu: Maciej Gniewosz był członkiem komitetu organizacyjnego i jednocześnie arbitrem, zaś Bartłomiej Jankowski, Anita Garnuszek, Emanuel Wanat arbitrami. Jednocześnie mieliśmy także przyjemność gościć uczestników etapu ustnego oraz jednego z półfinałów.

To pierwszy i największy w Polsce konkurs typu moot court dla aplikantów adwokackich i radcowskich. Polega na przygotowaniu przez uczestników (zespoły złożone z 2-4 aplikantów) rozwiązania kazusu inspirowanego realnymi postępowaniami arbitrażowymi; uczestnicy wcielają się w role pełnomocników procesowych stron, opracowują strategię prowadzenia sprawy, przygotowują pisma procesowe oraz reprezentują strony rozprawy.

Więcej informacji na temat konkursu można znaleźć tutaj.

Prezes UOKiK wszczął pierwszych 50 postępowań na gruncie tzw. ustawy zatorowej i planuje przeprowadzenie kolejnych. Pod lupą  kontrolerów znaleźli się przedsiębiorcy reprezentujący różne sektory (m.in. farmaceutyczny, spożywczy, transportowy, odzieżowy, AGD). Naruszenie przepisów ustawy zagrożone jest karami pieniężnymi.

Zapraszamy serdecznie do udziału w webinarium, podczas którego eksperci z zespołu prawa konkurencji i konsumenckiego przedstawią pierwsze doświadczenia praktyczne z postępowań, w których reprezentują Klientów kancelarii. Opowiedzą o tym, jak przebiega postępowanie oraz jakie sytuacje związane z obiegiem pieniądza w gospodarce postrzegane są przez UOKiK jako problematyczne. Planowana jest również wspólna dyskusja na temat największych wyzwań, jakie nowe przepisy generują dla przedsiębiorców, zakończona podsumowaniem i wnioskami na przyszłość.

 

Kiedy: 1 października 2020 r.

O której: 11:00 – 12:30

Gdzie: platforma Teams

Prowadzący:

 

Zapisy: katarzyna.czuj@wkb.pl

*Udział w webinarium jest bezpłatny.

**Uprzejmie informujemy, że webinarium nie jest dostępne dla przedstawicieli kancelarii prawnych.

W dniu 5 sierpnia 2020 roku Rządowe Centrum Legislacji opublikowało zapowiadany od dawna projekt Ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych („KSH”) oraz niektórych innych ustaw.

Podstawowym celem proponowanych zmian ma być wprowadzenie do polskiego prawa regulacji prawa holdingowego (prawa grupy spółek), które reguluje relacje pomiędzy spółką dominująca i jej spółkami zależnymi w sposób uwzględniający interesy wszystkich zainteresowanych podmiotów.

Ponadto w opublikowanym projekcie przewidziano szereg zmian, których celem ma być wzmocnienie rad nadzorczych, poprzez wyposażenie ich w narzędzia umożliwiające im prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego oraz usankcjonowano obowiązek lojalności członków organów spółki.

 

REGULACJE PRAWA HOLDINGOWEGO

Grupa spółek

Interes grupy spółek

Realizacja wspólnej strategii grupy spółek

Odpowiedzialność członków organów spółek grupy

Odpowiedzialność spółki dominującej za wydane polecenia

Ochrona wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej w grupie spółek

 

WZMOCNIENIE POZYCJI RADY NADZORCZEJ

Dodatkowe kompetencje rady nadzorczej

Dodatkowe obowiązki zarządu

Sprawozdanie rady nadzorczej

 

POZOSTAŁE ZMIANY

 

Planowane wejście w życie

 

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowiedzą prawnicy z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego: Anna Wojciechowska, Krzysztof Wawrzyniak, Karina Chrostowska-Kozioł.

Alert można pobrać TUTAJ.

Kancelaria WKB wspierała RWE, oraz Freshfields Bruckhaus Deringer – globalnego doradcę grupy energetycznej  RWE – w polskich aspektach transakcji nabycia przez RWE europejskiego portfela projektów z obszaru energetyki wiatrowej i fotowoltaicznej od firmy Nordex. W wyniku planowanego przejęcia RWE rozszerzy portfolio swoich strategicznych projektów o inwestycje nie tylko w Polsce, ale również we Francji, Hiszpanii i Szwecji.

WKB wspierało RWE w zakresie due diligence prawnego farmy wiatrowej rozwijanej w centralnej Polsce, a także w zakresie przenoszenia polskich aktywów Nordex w ramach transakcji. Przedmiotem analiz WKB były w szczególności kwestie energetyczne, procesu inwestycyjnego i dotyczące nieruchomości, jak również zagadnienia transakcyjne.

W skład zespołu WKB wchodzili: Maciej Szambelańczyk (partner), Krzysztof Sikorski (senior associate) i Hanna Przezwicka (associate) z praktyki prawa energetycznego, Anna Wyrzykowska (partner) i Bartosz Łaski (senior associate) z praktyki nieruchomości i procesu inwestycyjnego, Jakub Jędrzejak (partner), Magdalena Piszewska (senior associate) i Joanna Ksepko (associate) z praktyki fuzji i przejęć, Krzysztof Wawrzyniak (counsel) z praktyki prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz Sergiusz Urban (counsel) i Piotr Popielarski (senior associate) z praktyki ochrony środowiska.

Anna Wyrzykowska, partner WKB, została wybrana 28 sierpnia b.r. przez Zgromadzenie Ogólne AIJA (Association Internationale des Jeunes Avocats/ International Association of Young Lawyers), na stanowisko  Wiceprezesa Stowarzyszenia. Anna jest pierwszym prawnikiem z Polski, obejmującym tak wysoką pozycję w zarządzie AIJA, jednej z najważniejszych międzynarodowych organizacji prawniczych na świecie, działającej od 1962 r.

AIJA jest międzynarodową organizacją zrzeszającą prawników, którzy nie ukończyli 45 lat. Stowarzyszenie promuje podstawowe zasady państwa prawa – stoi na straży praworządności i praw człowieka. Jest także miejscem międzykulturowego dialogu, wymiany doświadczeń branżowych i rozwoju zawodowego prawników.

„Z ogromną radością witamy Anię na stanowisku wiceprezesa. Pracując z nami przez ostatni rok jako skarbnik, Anna pokazała, że jest prawdziwym liderem, a jej działania są spójne z wartościami i celami, którymi kieruje się nasza organizacja. Anna posiada także niezwykle cenną umiejętność proponowania rozwiązań w zmieniającej się rzeczywistości. Jestem przekonany, że razem z Paolą Fudakowską tworzymy zgrany zespół, z którym wspólnie zrealizujemy ambitne projekty” – powiedział François Barré, prezes AIJA.

Anna, jako partner w kancelarii WKB, specjalizuje się w prawie nieruchomości, transakcjach M&A oraz prawie korporacyjnym. Kieruje praktyką nieruchomości i współkieruje zespołem French Desk. Jest również wykładowcą prawa spółek i prawa nieruchomości przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie oraz autorką licznych publikacji, w tym dwóch komentarzy z zakresu prawa spółek.

„Objęcie nowego stanowiska w zarządzie AIJA to dla mnie zaszczyt, ale też duża odpowiedzialność. Zmieniająca się rzeczywistość stawia przed nami wiele wyzwań. Siła naszej organizacji polega, w moim odczuciu, na możliwości wymiany zawodowych doświadczeń i pomysłów, rodzących się w różnych częściach świata i różnych jurysdykcjach. Z jednej strony widzimy ciągłą potrzebę zabierania głosu w sprawach ochrony praw człowieka, z drugiej strony będziemy konsekwentnie wychodzić z inicjatywami związanymi z przyszłością branży prawniczej i szukać innowacyjnych rozwiązań, które pozwolą nam doskonalić nasze umiejętności ale i sprostać potrzebom Klientów w rzeczywistości post-Covidowej” – powiedziała Anna Wyrzykowska.

„Wiemy, jak wielkiej determinacji i ciężkiej pracy wymagało odniesienie tego sukcesu, dlatego też bardzo serdecznie gratulujemy Annie wyboru na tak prestiżowe stanowisko. Cieszmy się, że to właśnie ona jest pierwszą osobą z Polski, która pokieruje globalną organizacją prawniczą. Sukces Anny jest dla nas także potwierdzeniem, że nasza strategia rozwoju, od samego początku bardzo mocno oparta o relacje międzynarodowe i zaangażowanie w projekty transgraniczne, ma głęboki sens. Będziemy ją z całych sił wspierać w wykonywaniu nowych obowiązków”.-  dodaje  Aleksander Stawicki, partner WKB.

AIJA jest międzynarodowym stowarzyszeniem prawników, którzy nie ukończyli 45 roku życia. Jest jedyną tego rodzaju globalną organizacją, liczącą obecnie około 4 tysięcy członków i działającą już prawie 60 lat. AIJA umożliwia nawiązywanie kontaktów i współpracę prawników z różnych krajów oraz zdobywanie wiedzy na temat treści i stosowania prawa w tych krajach. W ramach AIJA istnieje 21 komisji zajmujących się różnymi dziedzinami prawa i praktyki prawników.

WKB jest polską kancelarią prawniczą o międzynarodowym zasięgu, która skutecznie łączy kompetencje i doświadczenia 100 osobowego zespołu ekspertów w ramach 20 specjalizacji. Dzięki siatce relacji z renomowanymi kancelariami i instytucjami z całego świata, pełni rolę doradcy na rynkach międzynarodowych. Jest także sprawdzonym partnerem dla kancelarii międzynarodowych, nie mających biur w Polsce.

Z przyjemnością informujemy, że Kancelaria WKB została przyjęta w poczet partnerów Izby Gospodarki Elektronicznej.  E-Izba, która  powstała w 2013 roku, jest organizacją samorządu gospodarczego, zrzeszająca ponad 200 polskich i zagranicznych firm, działających na rynku e-commerce. Kluczowym zadaniem e-Izby jest szeroko pojęta identyfikacja potrzeb szybko rozwijającego się rynku internetowego, jego porządkowanie, a także dostosowanie do norm prawnych Unii Europejskiej oraz wsparcie działań legislacyjnych na poziome UE i Polski.

Bardzo się cieszymy, że dołączyliśmy do grona partnerów Izby Gospodarki Elektronicznej. Będziemy aktywnie inicjować i wspierać prace Izby, bazując na naszym doświadczeniu na rynku e-commerce. Od lat w ramach WKB rozwijamy interdyscyplinarny zespół, który swobodnie porusza się po zagadnieniach związanych z gospodarką cyfrową, niezależnie od branży. Wraz z Klientami i Partnerami identyfikujemy problemy i sugerujemy rozwiązania. Chcielibyśmy wykorzystać naszą obecność w Izbie do wzmocnienia dyskusji o prawnych aspektach cyfrowej transformacji polskiej gospodarki. Jesteśmy pewni, że w ramach prac Izby poznamy ciekawych i inspirujących ludzi, z którymi taki dialog będziemy prowadzić. – mówi Agnieszka Wiercińska-Krużewska, partner WKB, szef zespołu prawa własności intelektualnej i TMT.

Więcej informacji o działalności Izby dostępnych jest na stronie https://eizba.pl/

 

Długotrwałe zamknięcie centrów handlowych z powodu epidemii COVID-19 wpłynęło szczególnie istotnie na sytuację finansową podmiotów działających w branży modowej. Zanim jednak przedsiębiorca podejmie decyzję o zmniejszeniu skali działalności i redukcji zatrudnienia, powinien rozważyć skorzystanie z szerokiej gamy mniej radykalnych rozwiązań oraz wsparcia finansowego, jakie oferują obowiązujące przepisy.

O możliwościach działania w branży mody w trudnych czasach pandemii piszą Wioleta Polak (partner zarządzający praktyką prawa pracy) oraz Aleksandra Libiszowska (counsel z zespołu pomocy publicznej i funduszy unijnych) na łamach magazynu FASON (3/2020).

Artykuł dostępny jest TUTAJ.
Pełne wydanie magazynu FASON dostępne jest TUTAJ.

Im Rahmen des sog. „Anti-Krisen-Schutzschildes 4.0” sind am 24. Juli 2020 neue Regelungen über die Kontrolle direkter ausländischer Investitionen in Kraft getreten. Mit den neuen Rechtsvorschriften wird die staatliche Kontrolle über M&A Transaktionen in manchen strategischen Wirtschaftssektoren erweitert.

Es kann davon ausgegangen werden, dass die neuen Rechtsvorschriften auch auf laufende (bis zum 24. Juli 2020 nicht beendete) Transaktionen zur Anwendung kommen.
Am 21. Juli 2020 veröffentlichte der Präsident des Amtes für Wettbewerbs- und Verbraucherschutz (UOKiK) Richtlinien zu den neuen Rechtsvorschriften. Obwohl die Richtlinien keine verbindliche Rechtsquelle darstellen, zeigen sie doch, wie die neuen Regeln interpretiert und umgesetzt werden.

Auswirkungen auf M&A Transaktionen

Mit den neuen Regelungen soll die polnische Industrie vor „feindlichen Übernahmen” seitens Investoren von außerhalb (1) der Europäischen Union, (2) des Europäischen Wirtschaftsraums (EWR) oder (3) der Organisation für wirtschaftliche Zusammenarbeit und Entwicklung (OECD) geschützt werden. Die Freistellung der OECD-Investoren wurde in der Schlussphase der Gesetzgebungsarbeit hinzugefügt und mildert die Auswirkungen der neuen Regeln erheblich, da nicht nur Investoren aus der EU, sondern auch die aus den USA, Kanada, Australien, Israel sowie Japan und Südkorea davon profitieren können.

Das neue Gesetz wirkt sich erheblich auf M&A Transaktionen aus, und zwar aus folgenden Gründen:

Geschützte Wirtschaftssektoren

Als sog. geschützte Rechtsträger sind relativ viele Unternehmen aufgelistet. Hier zählen u.a.:

Kontrollpflichtige Geschäfte

Kontrollpflichtig sind ausschließlich Geschäfte, die durch Unternehmen von außerhalb der EU, des EWR und der OECD abgewickelt werden (dies gilt auch dann, wenn die Muttergesellschaft der Kapitalgruppe des Erwerbers außerhalb der EU, des EWR und der OECD ist).

Das Gesetz betrifft Maßnahmen, die zum Erwerb oder zur Erlangung eines Beherrschungsverhältnisses oder einer „bedeutenden Beteiligung” (d.h. Halten, Erreichen oder Überschreiten der Beteiligungsschwelle von 20% oder 40% der Anteile) führen können. Die Bestimmungen gelten nicht nur für den direkten Erwerb von Anteilen, sondern auch für Transaktionen des indirekten Erwerbs über eine Tochtergesellschaft, Transaktionen mit Vermögenswerten und alle Arten indirekter Möglichkeiten der Kontrollübernahme oder der Einflussnahme auf ein anderes Unternehmen (z.B. Fusionen, Spaltungen, Satzungsänderungen, Einziehung von Anteilen sowie alle anderen Transaktionen oder Aktivitäten, die zum indirekten Erwerb oder zur Erlangung einer bedeutenden Beteiligung oder eines Beherrschungsverhältnisses führen, auch auf der Grundlage von ausländischen Transaktionen, die ausländischem Recht unterliegen).

Das neue Gesetz gilt nur für den Fall, dass der übernommene Unternehmer in mindestens einem der letzten beiden Geschäftsjahre einen Umsatz von mehr als 10 Millionen Euro in der Republik Polen erzielt hat.

Kompetenzen des UOKiK-Präsidenten

Ausländische Investitionen sollen durch UOKiK kontrolliert werden.

Es sei darauf hingewiesen, dass diese Behörde auch die Konzentrationskontrolle nach den Bestimmungen des Gesetzes über den Wettbewerbs- und Verbraucherschutz ausübt.

Wir sind also mit einer Situation konfrontiert, in der bei bestimmten Transaktionen praktisch zwei Genehmigungen von derselben Staatsbehörde erforderlich sind, die auf unterschiedlichen Rechtsgrundlagen erteilt werden.

Kriterien für die Bewertung angezeigter Transaktionen

UOKiK kann einer Transaktion widersprechen, wenn „zumindest potenzielle Gefahr für die öffentliche Ordnung oder die öffentliche Sicherheit der Republik Polen oder die öffentliche Gesundheit in der Republik Polen“ vorliegt.

Die Zustimmung kann ferner verweigert werden, wenn der Antragsteller nicht alle erforderlichen Informationen übermittelt hat und wenn nicht feststellbar ist, ob das in der EU ansässige Unternehmen, das die Kontrolle oder die maßgebliche Beteiligung übernimmt, diese Ansässigkeitsvoraussetzung zumindest in den letzten zwei Jahren erfüllt hat.

Die Bewertung wird daher auf sehr allgemeinen Überlegungen beruhen. Dadurch werden UOKiK weitgehende Zuständigkeiten eingeräumt.

Meldetermin

Eine Transaktion ist grundsätzlich vor deren Abwicklung anzuzeigen.

Bedauerlicherweise ist das Gesetz auch in diesem Punkt unpräzise, weil es an einer anderen Stelle vorschreibt, dass die Anzeige vor dem Abschluss „eines jeden Vertrages, der eine Erwerbsverpflichtung begründet”, und im Falle börsennotierter Gesellschaften vor dem öffentlichen Erwerbsangebot zu erfolgen hat (was darauf hinweisen kann, dass das öffentliche Erwerbsangebot vorbehaltlich einer Zustimmung nicht zulässig ist – dies kann gewisse Probleme in der Praxis bereiten, z.B. Informationsleck zum geplanten öffentlichen Erwerbsangebot noch vor der Veröffentlichung). In den Richtlinien wird diese Frage nicht im Detail erörtert oder eine Lösung angegeben.

Eine Transaktion sollte nicht beendet werden, bevor die einschlägige Zustimmung vorliegt bzw. die gesetzliche Frist für die Erteilung eines Zustimmungsbescheids abgelaufen ist.

Verfahrensdauer

Die Freigabe einer Transaktion, die keine Zweifel erweckt, oder die Bestätigung, dass eine Transaktion nicht kontrollpflichtig ist, erfolgt binnen 30 Werktagen.

In Fällen, in denen ein Kontrollverfahren wegen der öffentlichen Sicherheit oder der öffentlichen Ordnung einzuleiten ist, werden binnen 120 Kalendertagen beendet (die Wartezeit für die Beantwortung zusätzlicher Fragen des UOKIK wird nicht mitgerechnet).

Sanktionen bei Verletzung der Anzeigepflicht

Jede Transaktion, die ohne vorgeschriebene Anzeige erfolgt, ist nichtig. Lt. Gesetz sind ferner für Verstöße gegen die neuen Regelungen sehr rigide Strafen vorgesehen, und zwar sowohl finanzielle (Geldstrafen bis 50.000.000 PLN) als auch strafrechtliche Sanktionen (bis 5 Jahre Freiheitsstrafe) (die Strafen können sowohl dem Unternehmen, das Beteiligungen ohne Anzeige erwirbt, als auch natürlichen Personen, die in seinem Namen handeln, auferlegt werden).

Für alle Fragen bezüglich der angesprochenen Punkte stehen Ihnen Rechtsanwälte aus unserem German Desk und unserem Beratungsteam für Wettbewerb und M&A zur Verfügung:
Anna Wojciechowska (Rechtsanwältin, Partner),  Aleksander Stawicki (Rechtsanwalt, Partner), Jakub Jędrzejak (Rechtsanwalt, Partner) und Anna Fennig (Rechtsanwältin).

Jest na niezmiernie miło poinformować, że po pomyślanym zdaniu egzaminów zawodowych, do grona adwokatów naszej kancelarii dołączyli: mec. Aneta Citko, mec. Aleksandra Mariak, mec. Agata Mielczarek, mec. Aleksandra Nalewajko, zaś do grona radców prawnych mec. Mateusz Bąk, mec. Katarzyna Jakubowska-Kaleta oraz mec. Aleksandra Przybysz.

Składamy im serdeczne gratulacje i życzymy dalszych sukcesów zawodowych! Cieszymy się, że grono adwokatów i radców prawnych WKB powiększyło się!

W dniach 28-30 września 2020 r. odbędzie się kolejna edycja Targów POLAGRA, której organizatorem są Międzynarodowe Targi Poznańskie. To wydarzenie, przeznaczone dla przedstawicieli branży spożywczej i sektora HoReCa, ma już wieloletnią tradycję na rynku. W tym roku wszyscy uczestnicy tego rynku – zarówno producenci i dystrybutorzy żywności, przedstawiciele branży HoReCa, jak i wytwórcy technologii, maszyn i urządzeń dla tego sektora – będą mogli spotkać się w jednym czasie i jednym miejscu (zakres tematyczny POLAGRA Food, HoReCa i Foodtech dostępny jest TUTAJ).

W tym roku kancelaria WKB ma przyjemność być partnerem merytorycznym wydarzenia, w którym od kilku lat bierze czynny udział prowadząc szkolenia dla wszystkich, którzy chcą poznać kwestie prawne związane z prowadzeniem biznesu w tej branży.

Zapraszamy na dwa wydarzenia podczas tegorocznej edycji POLAGRA:

 

 

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia Targów POLAGRA Food HoReCa Foodtech oraz do udziału w wydarzeniach organizowanych przez naszą kancelarię.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowiedzą Aleksander Stawicki – prowadzący praktykę prawa konkurencji oraz Jakub Jędrzejak, współprowadzący praktykę fuzji i przejęć.

Alert można pobrać TUTAJ.

WKB doradzała ABB w zakresie polskich aspektów prawnych w procesie wyodrębnienia z ABB Dywizji Power Grids prowadzącej działalność w zakresie sieci energetycznych wraz z częścią spółki świadczącej usługi wspierające Dywizję Power Grids w tej części Europy. Transakcja była prowadzona jednocześnie w szeregu jurysdykcjach na całym świecie, została zakończona wraz z początkiem lipca.

WKB wspierało ABB w działaniach związanych z przygotowaniem oraz wyodrębnieniem Dywizji Power Grids oraz części spółki świadczącej usługi wspierające tę Dywizję i przeniesienie ich do specjalnie do tego zawiązanych spółek. Ponadto WKB wspierało ABB w zakresie aspektów związanych z zatrudnieniem w związku z przeniesieniem zakładu pracy a także kwestii związanych z zamówieniami publicznymi, dotyczącymi obecnie realizowanych oraz przyszłych umów handlowych.

Na skutek przeprowadzonego globalnego wydzielenia Dywizji Power Grids została utworzona spółka joint venture – Hitachi ABB Power Grids, w której w początkowym etapie Hitachi będzie posiadać 80,1% udziałów, zaś ABB zachowa udziały mniejszościowe przez okres co najmniej trzech lat, z opcją wyjścia po tym okresie. Jak ogłosiło ABB wartość całej Dywizji Power Grids wynosi 11 miliardów dolarów.

ABB jest globalną firmą inżynieryjną i liderem w zakresie opracowywania produktów elektryfikacji, robotyki, automatyki przemysłowej i sieci energetycznych, obsługującym klientów z sektora użyteczności publicznej, przemysłu oraz transportu i infrastruktury na całym świecie.

Hitachi jest globalnym koncernem technologicznym, posiadającym doświadczenia w obszarze technologii operacyjnych oraz technologii informacyjnych, dostarczającym rozwiązania cyfrowe wykorzystywane w sektorach IT, energetyki, przemysłu, mobilności czy Smart Life.

Pracami zespołu doradzającego w zakresie polskich aspektów prawnych kierowali Anna Wojciechowska (partner) oraz Krzysztof Wawrzyniak (counsel). W kwestiach z zakresu prawa pracy doradzali Wioleta Polak (partner) oraz Michał Hady (radca prawny). W kwestiach z zakresu pomocy publicznej i funduszy unijnych doradzali Aleksandra Libiszowska (counsel) oraz Łukasz Czekański (counsel).

Więcej informacji:
https://new.abb.com/news/pl/detail/64795/abb-finalizuje-sprzedaz-power-grids-firmie-hitachi
https://biznesalert.pl/hitachi-i-abb-lacza-sily-hitachi-abb-power-grids-bedzie-wspierac-rozwoj-sieci-energetycznych/

W najnowszej edycji Rankingu Kancelarii Prawniczych dziennika Rzeczpospolita kancelaria WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr została sklasyfikowana:

WKB zaliczyła tym samym awans odpowiednio z miejsca 6 i 8, które zajmowała w zeszłorocznym rankingu.

Kancelaria została także uznana jest za jednego z liderów wzrostu w okresie 2010-2020. W tym czasie zwiększyliśmy liczbę zatrudnionych u nas prawników o 226%.

– Rosnąca pozycja WKB w rankingu jest dla nas dowodem, że przyjęta przez nas strategia rozwoju, oparta na najwyższej jakości dostarczanych usług oraz budowie silnych, wyspecjalizowanych zespołów, jest udana – komentuje dr Jerzy Baehr. – Dziękujemy przede wszystkim naszym klientom, którzy od lat doceniają nas jako swoich zaufanych doradców.

Pełne wyniki rankingu dostępne są na stronach Rzeczpospolitej: https://www.rp.pl/Rankingi/307279944-Ranking-Kancelarii-Prawniczych-2020–Wielka-trojka-trzyma-sie-mocno-Dentons-DZP-i-CMS-znow-na-podium.html

Można spotkać się z podejściem wedle którego, jeżeli przedsiębiorca ma obecnie trudności z wykonaniem umowy, to wystarczy, że powoła się na epidemię spowodowaną COVID-19, aby zwolnić siebie z wykonania obowiązków umownych bez negatywnych dla siebie konsekwencji. Takie podejście do sprawy nie jest uzasadnione. Pandemia nie może być traktowana jako usprawiedliwienie dla niewykonania wszelkich zobowiązań czy środek do zakończenia nierentownych kontraktów, ponieważ jej wystąpienie nie ma automatycznego skutku w postaci braku odpowiedzialności za zobowiązania czy możliwości „bezpiecznego” odstąpienia od umowy…

CZYTAJ DALEJ

Artykuł autorstwa Marty Midloch ukazał się na łamach Executive Magazine (2/2020).

Trwają prace nad dwoma ważnymi projektami legislacyjnymi, które dotykają istotnych zagadnień z zakresu ochrony środowiska, a wśród nich regulacji dotyczących decyzji środowiskowych.

Dr Sergiusz Urban przedstawia szczegóły projektowanych zmian w artykule na Linkedin.

UNIA EUROPEJSKA

 

Aktualizacja wytycznych dotyczących zgody na przetwarzanie danych

Europejska Rada Ochrony Danych zaktualizowała wytyczne w sprawie zgód m.in. w zakresie tzw. cookie walls. W ocenie EROD, nie można uznać, że zgoda jest dobrowolna, jeśli w przypadku jej nieudzielenia blokowany jest dostęp do treści znajdujących się na stronie internetowej.

Źródła: https://edpb.europa.eu/sites/edpb/files/files/file1/edpb_guidelines_202005_consent_en.pdf

 

Orzeczenie niemieckiego Federalnego Trybunału Sprawiedliwości potwierdza wzajemne oddziaływanie między gromadzeniem danych osobowych a prawem konkurencji

23 czerwca 2020 r. niemiecki Federalny Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie potwierdzające wykonalność, w postępowaniu przygotowawczym, postanowienia niemieckiego Federalnego Biura Kartelowego (Bundeskartellamt) przeciwko praktykom związanym z danymi osobowymi na Facebooku.

W 2019 r. Bundeskartellamt wydał względem Facebooka zakaz łączenia danych użytkowników z różnych źródeł. Urząd uznał, że postanowienia regulaminu, które umożliwiały Facebookowi gromadzenie danych użytkowników z różnych źródeł (w tym usług należących do Facebooka, takich jak WhatsApp, Instagram i strony internetowe osób trzecich) i przypisywanie tych danych do konta użytkownika na Facebooku stanowią nadużycie pozycji dominującej na rynku mediów społecznościowych. W ocenie Urzędu, taka kombinacja danych powinna być uzależniona od wyrażenia dobrowolnej zgody przez użytkownika.

Źródło: https://www.bundesgerichtshof.de/SharedDocs/Pressemitteilungen/DE/2020/2020080.html

 

Belgijski urząd ochrony danych osobowych nałożył grzywnę na kandydata
w wyborach lokalnych za korzystanie z rejestru pracowników gminy w celu wysyłki pism o charakterze wyborczym

Izba procesowa organu ustaliła m.in.:

Grzywna wyniosła 5000 euro.

Źródła:  https://edpb.europa.eu/news/national-news/2020/belgian-data-protection-authority-imposed-fine-5000-eur-local-election_pl, https://www.autoriteprotectiondonnees.be/sites/privacycommission/files/documents/Decision_CC_30-2020_FR.pdf – Decyzja w języku francuskim

 

Europejska Rada Ochrony Danych wypowiedziała się na temat aplikacji służących do ustalania kontaktów zakaźnych oraz przetwarzania w kontekście ponownego otwarcia granic Schengen

Oświadczenie przedstawia pogłębioną analizę dotyczącą tworzenia interoperacyjnej sieci aplikacji służących do ustalania kontaktów. EROD wskazuje kluczowe aspekty, które muszą być wzięte pod uwagę przy projektowaniu rozwiązań m.in. dot. przejrzystości przetwarzania, podstawy prawnej, administrowania, praw osób, których dane dotyczą, zatrzymywania i minimalizacji danych, bezpieczeństwa informacji oraz prawidłowości danych.

Źródła: https://uodo.gov.pl/pl/138/1570, https://edpb.europa.eu/news/news/2020/thirty-second-plenary-session-statement-interoperability-contact-tracing-applications_en

 

Wspólne oświadczenie w sprawie cyfrowego śledzenia kontaktów przewodniczącej Komitetu Konsultacyjnego Konwencji 108 oraz komisarza ds. ochrony danych Rady Europy w sprawie cyfrowego śledzenia kontaktów

W swoim oświadczeniu przedstawiciele tych organów wskazują, że w walce z COVID-19 wykorzystuje się dane i technologie mobilne, które obejmują: wykorzystanie danych o lokalizacji mobilnej do oceny przemieszczania się ludności lub egzekwowania środków ograniczających, wykorzystanie urządzeń jako cyfrowego dowodu odporności, wykrywanie objawów, samokontrola lub wreszcie cyfrowe śledzenie kontaktów osoby zarażonej. Z tych względów autorzy podkreślili, że zanim państwa przystąpią do systemowego wdrażania technologii, powinny zastanowić się, czy są one jedynym możliwym rozwiązaniem. Warto odpowiedzieć na pytania:

Źródło: https://rm.coe.int/covid19-joint-statement-28-april/16809e3fd7

 

Czerwcowe posiedzenie Europejskiej Rady Ochrony Danych: TikTok i rozpoznawanie twarzy

Podczas 31. posiedzenia plenarnego, Europejska Rada Ochrony Danych powołała grupę zadaniową w celu koordynowania potencjalnych działań i uzyskania bardziej kompleksowego przeglądu przetwarzania danych i praktyk stosowanych przez aplikację TikTok w całej UE. Niderlandzki Urząd Ochrony Danych również prowadzi postępowanie dla skontrolowania, czy aplikacja ma „przyjazną dla prywatności konstrukcję”, w szczególności z uwagi na masowe wykorzystywanie jej przez dzieci.

Podczas posiedzenia EROD przyjęto także pismo w sprawie wykorzystania sztucznej inteligencji Clearview AI przez organy ścigania. EROD wyraziła obawy co do nowych możliwości technologii rozpoznawania twarzy. EROD przypomina, że zgodnie z dyrektywą policyjną (UE) 2016/680, organy ścigania mogą przetwarzać dane biometryczne w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej wyłącznie zgodnie ze ścisłymi warunkami określonymi a art. 8 i 10 Dyrektywy.

Źródła: https://uodo.gov.pl/pl/138/1564, https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/en/news/dutch-data-protection-authority-investigate-tiktok

 

POLSKA

 

Trwają konsultacje projektu kodeksu postępowania dla oświaty

Wszystkie podmioty zainteresowane stosowaniem ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) w jednostkach oświatowych mogą wziąć udział w konsultacjach projektu kodeksu postępowania w tym sektorze. Projekt kodeksu został skierowany do konsultacji, a te trwają od 1 czerwca do 30 września 2020 r.

Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/138/1554

 

Powiat nie powinien zawierać umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych z PUP i PCPR

W swoim najnowszym newsletterze z czerwca UODO tłumaczy, dlaczego powiaty nie powinny zawierać umów powierzenia z Powiatowymi Urzędami Pracy oraz Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie. Choć to powiaty mają realizować zadania określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, to jednak robią to za pośrednictwem swoich jednostek organizacyjnych mających status administratora. Niezasadne byłoby zatem zawieranie z nimi umów powierzenia przetwarzania danych osobowych.

Źródło: https://uodo.gov.pl/p/archiwum-newslettera-dla-iod

 

UODO odpowiada na pytanie „Czy z laboratorium należy zawrzeć umowę powierzenia”?

Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Zdrowotnych (SPZZOZ) zawarł umowę na wykonywanie badań przez laboratorium. Badania obejmują próbki pobrane i dostarczone przez szpital i przychodnie SPZZOZ od osób przebywających na oddziałach szpitalnych oraz od osób kierowanych na badanie przez poradnie/przychodnie wchodzące w skład SPZZOZ (objęte ww. umową). UODO doszło do wniosku, że w takim przypadku nie zachodzi relacja administrator – podmiot przetwarzający, a tym samym nie ma podstaw do zawarcie umowy powierzenia.

Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/225/1552?fbclid=IwAR09YjrkCI-RCfNla1BtytY7XYQqQHAbmC7pBJTJQUKQaUdBYTa1FM_YFCc

 

E-recepta w służbie sieci aptek. Korporacje poznają najwrażliwsze informacje

Jedna z największych sieci aptecznych zaczęła masowo profilować pacjentów. Sieć Gemini, mająca prawie 200 placówek w całej Polsce, stworzyła aplikację przetwarzającą dane medyczne uzyskane z e-recept. Aplikacja umożliwia spółce uzyskanie wrażliwych danych na temat klientów np. czy ktoś leczy się na depresję, ma demencję, problemy z potencją, niedawno poronił albo jest śmiertelnie chory. Na podstawie danych z wielu recept tworzy zaś wirtualną kopię profilu pacjenta, która na rynku jest bezcenna dla firm ubezpieczeniowych czy banków. Zdaniem Ministerstwa Zdrowia w związku z powyższym procederem mogło dojść do popełnienia przestępstwa. Sprawą zajmie się prokuratura oraz specjalna jednostka ds. walki z cyberprzestępczością w Komendzie Głównej Policji. Niezależni eksperci uważają, że mamy właśnie do czynienia z największym skandalem na polskim rynku farmaceutycznym od lat.

Źródła: https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1484157,profilowanie-pacjentow-gemini-e-recepta-dane-osobowe.html?fbclid=IwAR2LPQE4CrjCsRDTeRPhJIsd5mDcQLT8a_mgqyGpD_WCQ81H5uFeTkipzVw, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1484775,apteki-gemini-e-recepty-dane-osobowe.html

 

___

W przypadku dodatkowych pytań prosimy o kontakt z Karoliną MiksąAndrzejem Babczyńskim, członkami zespołu prawa własności intelektualnej i TMT.

Newsletter można pobrać TUTAJ

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Marcin Smolarek – partner zarządzający praktyką bankowości i finansów.

Alert można pobrać TUTAJ.

Nasi eksperci na bieżąco monitorują  i analizują nowe projekty legislacyjne, które mają wpływ na funkcjonowanie Państwa przedsiębiorstw w czasie pandemii.

W związku z uchwaleniem kolejnej nowelizacji Tarczy Antykryzysowej, tzw. Tarczy 4.0 (24.06.2020) przedstawiamy materiał, który zawiera zbiór analiz, dotyczący stanu prawnego na dzień 1 lipca 2020 r.  

Zmiany wprowadzone przez Tarczę 4.0 dotyczą w szczególności:

Zapraszamy do lektury.

____

Funkcjonowanie spółek handlowych

Czytaj więcej

 

Prawo pracy

Czytaj więcej

 

Podatki

Czytaj więcej

 

Uproszczone postępowania restrukturyzacyjne

Czytaj więcej

 

Kredyty komercyjne

 

Kredyty konsumenckie

 

„Ustawowe” wakacje kredytowe

Czytaj więcej

 

Nowe uprawnienia Prezesa UOKiK – dostęp do informacji o podatnikach

Czytaj więcej

 

Kontrole inwestycji zagranicznych

Czytaj więcej

 

Nieruchomości

Czytaj więcej

 

Działalność spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych podmiotów

Czytaj więcej

 

____

Eksperci WKB wraz z zespołem pomocy prawnej ds. koronawirusa pozostają do Państwa dyspozycji.

Skontaktuj się z naszymi ekspertami

 

 

 

W czerwcu 2020 r. nakładem wydawnictwa Lexis Nexis (Republic South Africa) ukazała się publikacja „Public Procurement Regulation in Africa: Development in Uncertain Times”, przygotowana przez międzynarodowy zespół ekspertów z zakresu prawa zamówień publicznych pod redakcją prof. Geo Quinot i prof. Sope Williams-Elegbe z Uniwersytetu Stellenbosch w Kapsztadzie.

Jednym ze współautorów jest dr Jarosław Kola – ekspert z zespołu zamówień publicznych w WKB – który w ramach publikacji przedstawił rezultaty prowadzonych badań w rozdziale „Public procurement as a tool of conducting development policy in emerging markets: The example of Poland”.

Szczegóły znajdują się na stronie wydawnictwa.

WKB doradcą Orbico d.o.o. oraz Distribev Orbico sp. z o.o. w transakcji sprzedaży 80% udziałów w kapitale zakładowym Distribev Orbico sp. z o.o. na rzecz United Beverages S.A.

Prawnicy WKB doradzali Orbico d.o.o., największemu dystrybutorowi w Europie, udzielając kompleksowego wsparcia prawnego w trakcie całego procesu transakcyjnego, w szczególności w trakcie negocjacji warunków oraz dokumentów transakcji.

Wsparcie WKB obejmowało również przygotowanie Distribev Orbico sp. z o.o. do transakcji, w tym między innymi doradztwo przy sprzedaży części nieruchomości spółki oraz przejęciu przez spółkę części pracowników dotychczas pracujących na rzecz innych spółek należących do Grupy Orbico w Polsce.

Jakub Jędrzejak (partner) kierował pracą zespołu doradców, którego kluczowymi członkami były Magdalena Piszewska (senior associate), Natalia Poniatowicz-Ugolik oraz Iwona Roksela-Mielnik (senior associate z zespołu prawa nieruchomości).

Distribev Orbico sp. z o.o. to spółka zajmująca się sprzedażą oraz dystrybucją napojów alkoholowych i bezalkoholowych do klientów detalu tradycyjnego, a także do gastronomii. Mniejszościowym wspólnikiem Distribev Orbico sp. z o.o. pozostaje, bez zmian, Grupa Żywiec S.A.

Więcej informacji: http://rynekprawniczy.pl/2020/07/29/wkb-wiercinski-kwiecinski-baehr-i-bcgl-w-transakcji-alkoholowej/

 

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Wioleta Polak – partner zarządzający zespołem prawa pracy.

Alert można pobrać TUTAJ.

Presentiamo di seguito il link al webinar “Export Talks Focus Polonia” tenutosi il 23 giugno 2020 con la partecipazione del nostro International Partner Domenico Di Bisceglie. Domenico è il condirettore dell’Italian Desk di WKB.
Il webinar espone alcune novità sulla situazione economica in Polonia e in particolare gli aggiornamenti sulle misure varate dal Governo polacco per fronteggiare gli effetti della crisi COVID-19 sull’economia.
Il link la webinar 

Na pytania związane z powyższymi zagadnieniami odpowiedzą eksperci z zespołu prawa konkurencji i konsumenckiego – Dorota KarczewskaTomasz Feliszewski.

Alert jest dostępny do pobrania TUTAJ.

Dzisiaj wchodzi w życie długo oczekiwana nowela postępowania cywilnego, która wprowadza zasady postępowania dedykowane sprawom własności intelektualnej. Ze względu na obszerność tej zmiany i wiele zagadnień praktycznych, zespół Prawa własności intelektualnej i TMT  podzieli się z Państwem swoją oceną  przyjętych rozwiązań i kształtu nowego postępowania  w formie cyklu praktycznych pytań i odpowiedzi (PODDAJEMY IP POD (O)SĄD) na naszym blogu IP . Zachęcamy  do zapoznania się z pierwszymi wpisami cyklu –  autorstwa Pauliny Maślak-Stępnikowskiej: Czy każda sprawa z dziedziny własności intelektualnej zostanie rozpatrzona przez sądy IP? oraz Aleksandry Bączykowskiej: Nowe i ulepszone możliwości dowodowe w procesie o naruszenie IP.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Jakub Jędrzejak – partner zarządzający praktyką restrukturyzacji i prawa upadłościowego.

Alert możecie Państwo pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska – kierująca praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wyrzykowska – partner zarządzająca praktyką nieruchomości i prawa inwestycyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Aleksander Stawicki – zarządzający praktyką prawa konkurencji i konsumenckiego.

Alert można pobrać TUTAJ.

 

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska – kierująca praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ

 

24 czerwca odbyło się webinarium pt. „E-voting w spółkach kapitałowych: rewolucja w podejmowaniu uchwał będąca następstwem pandemii COVID”,  zorganizowane przez Kancelarię WKB.

Spotkanie poprowadzili eksperci kancelarii WKB z praktyki prawa spółek i ładu korporacyjnego: Anna Wojciechowska (partner, radca prawny), Krzysztof Wawrzyniak (counsel, adwokat), Karina Chrostowska Kozioł (adwokat) i Katarzyna Wójcikowska (prawnik).

Webinarium poświęcone było, wprowadzonym przez Tarczę Antykryzysową, zmianom w przepisach Kodeksu spółek handlowych w zakresie szerszego dopuszczenia do e-votingu rozumianego jako możliwość podejmowania uchwał bez fizycznej obecności, czy to członków Zarządu, Rady Nadzorczej, czy też w ramach Zgromadzenia Wspólników/Walnych Zgromadzeń.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowiedzą Aleksander Stawicki – prowadzący praktykę prawa konkurencji oraz Jakub Jędrzejak, współprowadzący praktykę fuzji i przejęć.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Łukasz Czekański – zarządzający praktyką prawa podatkowego oraz współzarządzający zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych.

Alert można pobrać TUTAJ.

Am 1. Januar 2020 sind Gesetzesänderungen zur Einführung von Aktionärregister für nicht börsennotierte Aktiengesellschaften und Kommanditgesellschaften auf Aktien teilweise in Kraft getreten. Das Aktionärregister ist ein der polnischen Rechtsordnung bisher unbekanntes Rechtsinstitut, mit dem Aktien der vorgenannten Gesellschaften verpflichtend entmaterialisiert werden. Das Ziel ist, den Handel mit Aktien nicht börsennotierter Gesellschaften sicherer zu machen und die Identifizierung aller Aktionäre zu ermöglichen.
Durch die Ausbreitung von SARS-CoV-2-Virus wurde jedoch die Funktionsfähigkeit der Gesellschaftsorgane einschließlich der Erfüllung ihrer Pflichten im Zusammenhang mit der Einführung des Aktionärregisters erheblich beeinträchtigt. Um Unternehmern die Erfüllung dieser Pflicht zu erleichtern, wurden die gesetzlichen Fristen für die Einführung des Aktionärregisters verlängert, und zwar aufgrund des Gesetzes vom 14. Mai 2000 (Dz. U. vom 15. Mai 2020 Pos. 875) über die Änderung mancher Gesetze wegen Ausbreitung von SARS-CoV-2-Virus („Schutzschild 3.0“), das am 16. Mai 2020 in Kraft getreten ist.
Was sollten Sie wissen?

Das Aktionärregister wird die bisher von den Gesellschaften geführten Aktienbücher ersetzen.
Das Aktionärregister wird von einem externen Fachunternehmen nur elektronisch und einzeln für die jeweilige Gesellschaft geführt.

Entmaterialisierung der Aktien nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten als Alternative für das Aktionärregister.
Als Alternative für das Aktionärregister gilt die Entmaterialisierung der Aktien nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten. Die Aktien einer und derselben Gesellschaft dürfen jedoch nicht gleichzeitig im Aktionärregister und im Wertpapierdepot geführt werden. Zugleich sind alle Aktien börsennotierter Gesellschaften nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten verpflichtend zu entmaterialisieren.

Das Aktionärregister wird für Namens- und Inhaberaktien sowie für Optionsscheine, Gewinnanteilsscheine, Gründungsscheine und sonstige Wertpapiere geführt, die einen Anteil an Erträgen oder an dem aufzuteilenden Vermögen einer Gesellschaft verbriefen.
Durch Einführung des Aktionärregisters wird der Handel mit Aktien nicht börsennotierter Gesellschaften revolutioniert.
Der Aktienerwerb bzw. die Bestellung eines beschränkten dinglichen Rechts daran wird grundsätzlich erst mit der Eintragung ins Aktionärregister erfolgen.

Das Verfahren zur Einführung des Aktionärregisters ist formalisiert:

Das Verfahren zur Einführung des Aktionärregisters ist äußerst formalisiert und sollte zeitlich gut geplant werden. Der Gesetzgeber hat vorgeschrieben, dass Aktionäre fünfmal zur Vorlage der Aktienurkunden aufzufordern sind. Dabei sind Informationen über die Aufforderung auf der Webseite der Gesellschaft zu veröffentlichen. Die Aufforderungen haben auf die bei der Einberufung einer Hauptversammlung geltende Art und Weise in zeitlichen Abständen von max. einem Monat und min. zwei Wochen zu erfolgen.
Nach den Regelungen des Schutzschildes 3.0 wurde der Termin für die erste Aufforderung um drei Monate aufgeschoben. Nun hat die Aufforderung bis zum 30. September 2020 zu erfolgen. Vorher hat die Hauptversammlung einen entsprechenden Rechtsträger (Brokerhaus oder befugte Bank) zu wählen und einen Vertrag über die Führung des Aktionärregisters zu schließen.

Obligatorischer Besitz eigener Webseiten.
Am frühesten, d.h. am 1. Januar 2020 ist die Regelung in Kraft getreten, nach der Gesellschaften ihre eigenen Webseiten für die Veröffentlichung aller gesetzlich oder satzungsmäßig vorgeschriebenen Bekanntmachungen besitzen müssen. Die Gesellschaften haben die Adresse ihrer Webseite im Unternehmerregister des Nationalen Gerichtsregisters offen zu legen.

Geldstrafen für unterlassene oder nicht ordnungsgemäße Aufforderungen.
Sollten Aktionäre zur Vorlage der Aktienurkunden nicht bzw. nicht ordnungsgemäß aufgefordert werden oder sollte kein Vertrag über die Führung des Aktionärregisters innerhalb der vorgeschrieben Fristen geschlossen werden, können Personen, die zur Führung der Geschäfte und zur Vertretung der Gesellschaft berechtigt sind, Geldstrafen auferlegt werden.

Änderungen bei der Ausschüttung von Dividenden und bei der Einberufung von Hauptversammlungen.
Mit der Novelle zur Einführung des Aktionärregisters wurden auch die Regelungen über die Ausschüttung von Dividenden geändert und die Grundsätze für die Einberufung von Hauptversammlungen vereinheitlicht. Dividenden sollen nun über den das Aktionärregister führenden Rechtsträger ausgeschüttet werden, es sei denn, die Satzung enthält abweichende Regelungen. Hauptversammlungen sind unabhängig von der Art der ausgegebenen Aktien per Einschreiben oder Kurierdienst, ggf. per E-Mail einzuberufen.

Einführung des Aktionärregisters bis Ende Februar 2021.
Mit den Regelungen des Schutzschildes 3.0 wurde der bisherige Termin, zu dem alle ausgegebenen Aktienurkunden außer Kraft treten, vom 1. Januar 2021 auf den 1. März 2021 aufgeschoben. Bisherige Aktienbücher werden auch an diesem Tag durch Aktionärregister ersetzt. Vom 1. Januar 2026 auf den 1. März 2026 wurde auch der Tag aufgeschoben, bis zu dem Aktienurkunden Beweiskraft haben. Dies gilt allerdings nur für Anteilsrechte der Aktionäre.

Für alle Fragen bezüglich der angesprochenen Punkte stehen Ihnen Rechtsanwälte aus unserem Beratungsteam für Gesellschaftsrecht und Corporate Governance zur Verfügung.
Anna Wojciechowska Rechtsanwältin, Partner (anna.wojciechowska@wkb.pl)
Anna Fennig Rechtsanwältin (anna.fennig@wkb.pl)

Anna Wyrzykowska została autorką rozdziału omawiającego regulacje dotyczące zasad funkcjonowania polskiego rynku nieruchomości, który ukazał się w ramach opracowania „The Real Estate Guide Poland”, przygotowanego przez MultiLaw International.

Publikacja zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące kwestii obostrzeń w nabywaniu nieruchomości, kwestii podatkowych oraz kwestii własnościowych.

Publikacja dostępna jest na stronie internetowej wydawnictwa.

Dr hab. Jakub Pokrzywniak, współzarządzający praktyką ubezpieczeń w WKB, rozważa praktyczne aspekty gwarancji ubezpieczeniowej w kontekście epidemii koronawirusa i jej skutków dla wykonywania umów. Zachęcamy do zapoznania się z czteroczęściowym materiałem, który ukazał się na przełomie marca i kwietnia 2020 roku na łamach Dziennika Ubezpieczeniowego.

 

CZĘŚĆ 1 [Link do publikacji w Dzienniku Ubezpieczeniowym]

Zakres i treść zobowiązania gwaranta zależą w głównej mierze od brzmienia konkretnej umowy gwarancji. Niczego nie przesądza jednak nawet użycie standardowych zwrotów „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Można bowiem odnieść wrażenie, że są one niekiedy używane bez głębszej refleksji. W praktyce obrotu nieraz towarzyszą im inne klauzule, osłabiające wymowę tych sformułowań.

– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM

Jednym z najtrudniejszych zagadnień związanych z gwarancją ubezpieczeniową jest relacja pomiędzy zobowiązaniem gwaranta a zabezpieczonym zobowiązaniem dłużnika w stosunku podstawowym. Czy i kiedy gwarant może odmówić spełnienia świadczenia na rzecz beneficjenta, powołując się na to, że nie odpowiada wobec niego również dłużnik, którego odpowiedzialność objęta jest gwarancją? Kwestia ta rodzi szczególne trudności w przypadku (dominującej na rynku) gwarancji opatrzonej klauzulami „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Nie trzeba dodawać, że pytania te są szczególnie aktualne w obecnej sytuacji. Nie da się udzielić odpowiedzi na nie w jednym krótkim tekście. W związku z tym podzieliłem rozważania dotyczące tej materii na części. Niniejsze opracowanie stanowi pierwszą z nich.

Różne postaci gwarancji

Należy mieć świadomość, że – wbrew pozorom – gwarancja ubezpieczeniowa wcale nie jest jednolitą instytucją. Jak słusznie wskazano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17:

„Strony mogą ukształtować przesłanki powstania zobowiązania gwaranta na różne sposoby […] Mogą zatem postanowić, że zobowiązanie gwaranta aktualizować się będzie tylko w razie spełnienia materialnych << warunków >> zapłaty – rzeczywistego wystąpienia wypadku gwarancyjnego – np. niewykonania lub nienależytego wykonania zabezpieczanego zobowiązania, co podlega dowodzeniu na zasadach ogólnych i zakłada, iż zobowiązanie to istniało, zaktualizowały się przesłanki jego wymagalności oraz nie zostało wykonane […]. Strony mogą też postanowić, że zobowiązanie gwaranta zaktualizuje się już w razie przedstawienia gwarantowi dokumentów – ściśle określonych w treści gwarancji – << stwierdzających >> spełnienie << warunków >> zapłaty (tzw. gwarancja dokumentowa). Nie zależy ono wówczas bezpośrednio od ziszczenia się jakichkolwiek przesłanek (<< warunków >>) materialnoprawnych, leżących poza stosunkiem gwarancji. W przypadku zaś cieszącej się szczególną popularnością w obrocie gwarancji << bezwarunkowej >> i << na pierwsze żądanie >> strony uzależniają zazwyczaj ciążący na gwarancie obowiązek zapłaty jedynie od skierowania doń przez beneficjenta żądania zapłaty ewentualnie połączonego z jego oświadczeniem, że zabezpieczane zobowiązanie nie zostało wykonane przez dłużnika.”

Gwarancja ubezpieczeniowa wcale nie jest jednolitą instytucją.

Zakres i treść zobowiązania gwaranta zależą więc w głównej mierze od brzmienia konkretnej umowy gwarancji (gwarancja jest bowiem umową, a nie jednostronnym oświadczeniem woli, nawet jeśli dokument gwarancji jest z reguły podpisywany jednostronnie przez ubezpieczyciela). Niczego nie przesądza jednak nawet użycie wspomnianych już, standardowych zwrotów „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Można bowiem odnieść wrażenie, że są one niekiedy używane bez głębszej refleksji. W praktyce obrotu nieraz towarzyszą im inne klauzule, osłabiające wymowę tych sformułowań, na przykład odwołujące się do rzeczywistej wysokości długu (co jednocześnie zakłada jego powstanie i istnienie), albo wymagające załączenia do żądania wypłaty sumy gwarancji określonych dokumentów pochodzących od osób trzecich (w obiektywny sposób potwierdzających powstanie lub rozmiar długu), a nawet orzeczenia sądowego (choć to rozwiązanie jest rzadkie).

Istota gwarancji

Dla uporządkowania wywodu należy w tym miejscu przypomnieć czym jest gwarancja. Ta z pozoru podstawowa kwestia nieraz rodzi bowiem nieporozumienia. Gwarancja ubezpieczeniowa nie została zdefiniowana w ustawodawstwie, ale jej definicje wypracowało orzecznictwo i nauka. Warto w tym miejscu przywołać wyrok Sądu Najwyższego z 14.04.2016 r., II CSK 388/15, w którym wskazano, że:

„sens prawny gwarancji ubezpieczeniowej polega na przyjęciu przez gwaranta zobowiązania do zapłaty gwarantariuszowi świadczenia pieniężnego w postaci sumy gwarancyjnej w razie wystąpienia wypadku gwarancyjnego, w szczególności w przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika ze stosunku podstawowego”.

Definicja ta jest bardzo pojemna i obejmuje różne postaci gwarancji spotykanych na rynku. Inną, bardziej rozbudowaną charakterystykę gwarancji zawarto w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17, gdzie wyjaśniono, że:

Gwarancja ubezpieczeniowa nie została zdefiniowana w ustawodawstwie, ale jej definicje wypracowało orzecznictwo i nauka.

„gwarancja ubezpieczeniowa jest jednostronnym zobowiązaniem ubezpieczyciela-gwaranta, że po ziszczeniu się określonych w nim << warunków >>, które mogą być stwierdzone określonymi dokumentami, jakie beneficjent gwarancji załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, ubezpieczyciel ten spełni świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji.”

Definicja ta nawiązuje do regulacji zawartej w art. 81 ust. 1 ustawy z dn. z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którą:

„gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku”.

Zabieg ten nie był zapewne przypadkowy. W judykaturze podkreśla się bowiem podobieństwa konstrukcyjne między gwarancją ubezpieczeniową i bankową (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.04.2016 r., II CSK 388/15, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17). W związku z tym, w dalszych rozważaniach będę odwoływać się również do orzecznictwa dotyczącego gwarancji bankowej.

W judykaturze podkreśla się bowiem podobieństwa konstrukcyjne między gwarancją ubezpieczeniową i bankową.

Trójpodmiotowa relacja

Posługując się językiem profesora Adama Szpunara, przed przejściem do dalszej części rozważań należy jeszcze „oczyścić przedpole” i wyjaśnić wzajemną relację poszczególnych stosunków prawnych związanych z gwarancją ubezpieczeniową. Gwarancja zabezpiecza jakiś inny stosunek (stosunek podstawowy) pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem. Wierzyciel na gruncie gwarancji określany jest mianem „beneficjenta”. Jest ona wystawiana przez ubezpieczyciela na zlecenie (pochodzące z reguły od dłużnika w stosunku podstawowym, ale zleceniodawcą może być też inny podmiot – na przykład jego „spółka-matka”). Skądinąd treść gwarancji najczęściej narzuca dłużnikowi wierzyciel. Relacje te obrazowo wyjaśnił wspomniany już profesor Adam Szpunar, stwierdzając:

„mechanizm działania gwarancji bankowej można przedstawić na prostym schemacie. Bank (B) udziela gwarancji na zlecenie osoby A. Osoba ta dokonała lub chce dokonać czynności prawnej (np. zawrzeć umowę sprzedaży) z osobą C (wierzycielem, beneficjentem gwarancji). Między osobami A i C zachodzi stosunek podstawowy. Umowa gwarancyjna obejmuje przyrzeczenie osoby B złożone osobie C, że A zachowa się w określony sposób (zapłaci cenę kupna, spłaci udzielony kredyt bankowy itd.). Umowa gwarancyjna stwarza stosunek gwarancji między gwarantem (B) a beneficjentem (C). Natomiast stosunek zlecenia gwarancji zachodzi między osobami A i B. Dłużnik (A) udziela odpowiedniej treści zlecenia gwarantowi (B), które ten przyjmuje” (Zabezpieczenia osobiste wierzytelności, Sopot 1997, s. 140).

Uwagi te są w pełni aktualne w odniesieniu do gwarancji ubezpieczeniowej.

Na tym tle należy powrócić do postawionego na wstępie pytania: jaki jest stosunek między zobowiązaniem gwaranta a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego? Czy brak odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w stosunku podstawowym zwalnia gwaranta z obowiązku wypłaty sumy gwarancji? Czy gwarant jest wolny od odpowiedzialności, jeśli stosunek podstawowy wygasł, albo nawet nie powstał? Te zagadnienia będą omówione w kolejnych częściach niniejszego opracowania.

CZĘŚĆ 2 [Link do publikacji w Dzienniku Ubezpieczeniowym]

W niniejszej części rozważań powrócę do relacji między wynikającym z gwarancji ubezpieczeniowej zobowiązaniem gwaranta wobec beneficjenta a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego (zobacz też powyżej w części 1). Zagadnienie wpływu braku odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w stosunku podstawowym, albo wręcz nieistnienia stosunku podstawowego na istnienie zobowiązania gwaranta do wypłaty sumy gwarancji wymaga sięgnięcia do podstawowych pojęć prawa cywilnego.

– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM

Zakres zarzutów przysługujących gwarantowi zależy między innymi od tego, czy uznamy gwarancję ubezpieczeniową za czynność abstrakcyjną, czy kauzalną.

Kwestia kazualności gwarancji a zakres zarzutów gwaranta

Kauzalność czynności prawnych jest jednym z najtrudniejszych zagadnień prawa cywilnego. Nie wchodząc w meandry naukowej dyskusji, można powiedzieć za profesorem Zbigniewem Radwańskim, że kauza jest elementem treści czynności prawnej, albo innej czynności lub stosunku prawnego, ze względu na który dokonano czynności przysparzającej (Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 8, Warszawa 2005, s. 228-9).

Teza o abstrakcyjnym charakterze gwarancji

Kwestia kauzalności, albo abstrakcyjności gwarancji jest przedmiotem zainteresowania polskiego orzecznictwa od początku lat 90 XX wieku. Początkowo dominował zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym charakterze gwarancji ubezpieczeniowej (i bankowej). Sformułowano go w dwóch uchwałach Sądu Najwyższego, wielokrotnie powoływanych zresztą w późniejszym orzecznictwie w nauce. Chodzi o uchwałę 7 sędziów (zasada prawna) z dnia 16.04.1993 r. III CZP 16/93 oraz o uchwałę z dnia 28.04.1995 r., III CZP 166/94.

W pierwszym z tych orzeczeń stwierdzono między innymi, co następuje:

„gwarancja […] ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, i to ją różni od umowy poręczenia […]. Należy dodać, że zabezpieczająca << wartość >> zobowiązania gwarancyjnego jest dużo większa, ponieważ – w przeciwieństwie do poręczenia – brak winy gwaranta w nieosiągnięciu zabezpieczonego rezultatu nie zwalnia go wcale od odpowiedzialności. […] Cechą charakterystyczną gwarancji nie jest przejęcie zobowiązań dłużnika, lecz przejęcie ryzyka transakcji, które ponosi wierzyciel. […] Można zatem dojść do wniosku, że poręczyciel odpowiada << za >> dłużnika głównego, gwarant zaś << za >> uzyskanie zagwarantowanego rezultatu. Świadczenie dłużnika zobowiązania gwarancyjnego polega na naprawieniu szkody przez zapłatę odszkodowania. Z momentem zawarcia umowy gwarancyjnej wierzyciel nabywa w stosunku do gwaranta roszczenie, które może kierować przeciwko niemu. Roszczenie to staje się wymagalne z chwilą niespełnienia przez osobę trzecią, za której zachowanie udzielono gwarancji, świadczenia lub niezaciągnięcia przez nią zobowiązania. Oznacza to niezrealizowanie się skutku, za który udzielono gwarancji.” Dalej zaś stwierdzono, że umowa gwarancji bankowej opatrzona klauzulami „nieodwołalnie i bezwarunkowo” oraz „na pierwsze żądanie” kreuje „abstrakcyjne zobowiązanie banku wobec beneficjenta, niezależnie od stosunków wewnętrznych łączących bank z dłużnikiem oraz dłużnika z wierzycielem. Bank nie może przeciwstawić wierzycielowi (beneficjentowi) zarzutów ze stosunku podstawowego.”

Kauzalność czynności prawnych jest jednym z najtrudniejszych zagadnień prawa cywilnego.

Pogląd ten potwierdzono w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28.04.1995 r., III CZP 166/94. Następnie znalazł on odzwierciedlenie w kolejnych judykatach (np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2004 r., I CK 102/03,).

Uelastycznienie stanowiska Sądu Najwyższego

Z upływem czasu w orzecznictwie zaczęto jednak prezentować bardziej zniuansowane stanowisko. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, w którym zauważono, iż „w ramach swobody umów strony mogą ukształtować umowę gwarancji ubezpieczeniowej jako umowę o charakterze kauzalnym bądź abstrakcyjnym”. Również w wyroku SN z dnia 14.04.2016 r., II CSK 388/15, Legalis przyjęto, że gwarancja:

„może być ukształtowana jako stosunek prawny o charakterze abstrakcyjnym albo kauzalnym”, w następujący sposób wyjaśniając kryteria podziału: „w pierwszym wypadku płatność gwarantowanego świadczenia z racji wprowadzenia klauzuli << nieodwołalnie i bezwarunkowo >> następuje na pierwsze żądania. W drugiej sytuacji zobowiązanie gwaranta powstaje po spełnieniu przesłanek określonych w umowie. […] z racji samodzielności zobowiązania gwaranta, jego odpowiedzialność i jej zakres nie zależy od istnienia zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego (rzecz jasna, górną granicą zobowiązania gwaranta stanowi suma gwarancyjna). […] Oczywiście nie ma przeszkód prawnych, aby strony umowy gwarancji, w ramach swobody kontraktowania unormowały odmienne zasady odpowiedzialności gwaranta.”

Kwestia kauzalności, albo abstrakcyjności gwarancji jest przedmiotem zainteresowania polskiego orzecznictwa od początku lat 90 XX wieku.

W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z 27.03.2013 r. I CSK 630/12. Krytycznie oceniono w nim pogląd Sądu Apelacyjnego, który wyszedł z apriorycznego założenia o abstrakcyjnym charakterze gwarancji i zignorował zawartą w niej klauzulę, zgodnie z którą gwarant spełni swoje świadczenie w granicach „rzeczywistego zadłużenia”. Zdaniem Sądu Najwyższego

„Sąd Apelacyjny odwrócił właściwą kolejność ocen niezbędnych dla ustalenia treści stosunku prawnego. Wymagała ona dokonania w pierwszej kolejności wykładni zawartej umowy i stwierdzenia czy zobowiązanie zostało ukształtowane, jako abstrakcyjne, a nie stwierdzenia, że nie zawarto w niej klauzul wyłączających abstrakcyjność zobowiązania”.

Co więcej. Sąd Najwyższy przypomniał, że:

„w prawie polskim zasadą jest kauzalność czynności prawnych, a udzielenie gwarancji bankowej ma na celu zabezpieczenie interesu wierzyciela. […] Nakazuje to przyjąć, że zobowiązanie gwaranta na podstawie umowy z beneficjentem gwarancji może zostać jedynie ukształtowane, jako zobowiązanie abstrakcyjne”.

Może, ale nie musi… Dobra ilustracją kierunku ewolucji poglądów orzecznictwa jest – daleko idący – wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 października 2018 r., AGa 170/18, w którym zauważono wręcz, że:

„nie ma […] przeszkód, aby w ramach zasady swobody umów strony inaczej ukształtowały treść umowy gwarancji ubezpieczeniowej, w szczególności, aby zobowiązanie gwaranta miało charakter akcesoryjny, zbliżony do zobowiązania poręczyciela”.

Początkowo dominował zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym charakterze gwarancji ubezpieczeniowej (i bankowej).

Nie sposób nie zauważyć, że pozornie teoretyczna dyskusja nad kauzalnością gwarancji ma wymiar bardzo praktyczny, gdyż przekłada się na rozstrzygnięcia dotyczące katalogu zarzutów, którymi dysponuje gwarant. Orzecznictwo wskazuje na możliwość różnego ukształtowania umowy gwarancji w tym zakresie. Aby jednak obraz był pełen, należy przesądzić jeszcze jedno zagadnienie – czy gwarancja kreuje zobowiązanie akcesoryjne, czy samodzielne? Ta kwestia będzie przedmiotem rozważań w kolejnej części. Później zaś przyjdzie czas na próbę przesądzenia jakimi zarzutami dotyczącymi stosunku podstawowego dysponuje gwarant.

CZĘŚĆ 3 [Link do publikacji w Dzienniku Ubezpieczeniowym]

Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację rozważań na temat relacji między zobowiązaniem gwaranta wynikającym z umowy gwarancji ubezpieczeniowej a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego, które zostało zabezpieczone poprzez gwarancję.

– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM

 

W poprzedniej części przedstawiono zapatrywanie orzecznictwa na kwestię kazualności, albo abstrakcyjności gwarancji. Wynika z niego, że nie ma podstaw do przyjmowania w tej materii żadnych apriorycznych założeń i konieczna jest zawsze analiza konkretnej umowy gwarancji. Zakres zarzutów gwaranta związany jest jednak nie tylko z kwestią kauzalnego, albo abstrakcyjnego charakteru umowy gwarancji, ale także wymaga ustalenia, czy zobowiązanie gwaranta ma charakter akcesoryjny, czy samodzielny wobec zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego.

Czym jest akcesoryjność zobowiązania?

Na wstępie należy przypomnieć na czym polega akcesoryjność zobowiązania. Otóż akcesoryjność, albo samoistność są cechą praw podmiotowych. Prawa akcesoryjne zostały skonstruowane dla umocnienia innych praw, od których zależy ich ważność i treść (Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 8, Warszawa 2005, s. 100). Definicja ta nasuwa oczywiste skojarzenia z zagadnieniami dyskutowanymi w poprzedniej części niniejszego opracowania (kauzalność / abstrakcyjność). Już w tym miejscu należy podkreślić, że w judykaturze oddziela się jednak sferę akcesoryjności albo samodzielności zobowiązania gwaranta od zagadnienia kauzalności, albo abstrakcyjności umowy gwarancji. Czy słusznie?

Nieakcesoryjność zobowiązania gwaranta w orzecznictwie

Jak wynika z poprzedniej części niniejszego opracowania, kwestia kazualności gwarancji nie jest ujmowana w sposób jednolity w orzecznictwie. Zarazem zdecydowanie przeważa w nim teza o nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta. Wyrażono ją w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16.04.1993 r., III CZP 16/93, gdzie stwierdzono, że „gwarancja […] ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, i to ją różni od umowy poręczenia”.

Akcesoryjność, albo samoistność są cechą praw podmiotowych.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2004 r., I CK 102/03, wskazano zaś, że:

„zobowiązanie gwaranta pozostaje […] nieakcesoryjne w odniesieniu do stosunku prawnego łączącego gwaranta ze zleceniodawcą. Gwarant nie jest uprawniony bowiem do podnoszenia przeciwko beneficjentowi jakichkolwiek zarzutów, które przysługują dłużnikowi ze stosunku podstawowego […].”

Pogląd ten podtrzymano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, w którym z jednej strony dopuszczono ukształtowanie umowy gwarancji ubezpieczeniowej w elastyczny sposób, to jest jako umowy o charakterze kauzalnym, albo abstrakcyjnym, ale z drugiej – zastrzeżono, że:

„od kauzalności i abstrakcyjności gwarancji ubezpieczeniowej należy odróżnić kwestię braku cechy akcesoryjności zobowiązania gwaranta. Zobowiązanie gwaranta z umowy gwarancji ubezpieczeniowej nie jest zobowiązaniem akcesoryjnym […]; ma charakter zobowiązania samodzielnego, którego istnienie i zakres nie zależy […] od istnienia i zakresu innego zobowiązania, w szczególności zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego. Istnienie i zakres samodzielnego zobowiązania gwaranta określa sama umowa gwarancji ubezpieczeniowej”.

Stanowczość tezy o nieakcesoryjnym charakterze zobowiązania gwaranta złagodzono jednak w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 października 2018 r., I AGa 170/18, gdzie uznano, że nie ma przeszkód, aby w ramach zasady swobody umów strony ukształtowały umowę gwarancji ubezpieczeniowej w taki sposób, aby zobowiązanie gwaranta miało charakter akcesoryjny wręcz „zbliżony do zobowiązania poręczyciela”.

Prawa akcesoryjne zostały skonstruowane dla umocnienia innych praw, od których zależy ich ważność i treść.

Gwarancja kauzalna, ale nieakcesoryjna – co to oznacza?

Przywołane powyżej wypowiedzi orzecznictwa, zestawione z judykatami przedstawionymi w poprzedniej części niniejszego opracowania prowadzą do wniosku, że w istocie kryteria, na podstawie których dokonuje się kwalifikacji gwarancji w aspekcie kauzalności, albo abstrakcyjności oraz akcesoryjności, albo nieakcesoryjności przenikają się. Jak słusznie zauważono w literaturze, mimo przeciwstawienia cech nieakcesoryjności i abstrakcyjności zobowiązania gwaranta w judykaturze, nie jest wcale jasne, czym ma się różnić abstrakcyjność umowy gwarancji od nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta. Zarzucono, że judykatura nie dopracowała się dotychczas w pełni klarownego stanowiska co do sposobu rozumienia akcesoryjności i abstrakcyjności, stosunku między tymi pojęciami oraz co do abstrakcyjnego lub kauzalnego charakteru zobowiązania (R. Trzaskowski, Poręczenie i gwarancja bankowa, Warszawa 2011, s. 210).

Nie jest wcale jasne, czym ma się różnić abstrakcyjność umowy gwarancji od nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta.

Uwagi te wydają trafne. Wydaje się zatem, że wbrew stanowczemu stanowisku wyrażanemu w powołanych powyżej orzeczeniach (i wbrew utartym poglądom), abstrakcyjność gwarancji zbiega się z jej nieakcesoryjnością, a kauzalność z (przynajmniej częściową) akcesoryjnością. Często podkreślana w orzecznictwie teza, że gwarancja może mieć charakter kazualny, ale i tak pozostaje nieakcesoryjna w moim przekonaniu rodzi więcej pytań, niż daje odpowiedzi. Nie przybliża nas to w każdym razie do ustalenia katalogu zarzutów, którymi dysponuje gwarant. Należy więc odrzucić wszelkie, z góry przyjmowane założenia co do charakteru gwarancji i wrócić do tezy konieczności badania każdej konkretnej umowy gwarancji w celu określenia stopnia surowości wynikającego z niej zobowiązania.

Czas zakończyć powyższe, dość teoretyczne (ale konieczne) rozważania i przejść do próby udzielenia odpowiedzi na zadane na wstępie, bardzo konkretne i praktyczne pytanie o zakres zarzutów przysługujących gwarantowi. To zagadnienie będzie przedmiotem rozważań w kolejnej części niniejszego opracowania.

CZĘŚĆ 4 [Link do publikacji w Dzienniku Ubezpieczeniowym]

Czas na podsumowanie rozważań na temat relacji między zobowiązaniem gwaranta wynikającym z gwarancji ubezpieczeniowej a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego zabezpieczonym przez gwarancję. Należy przejść do próby odpowiedzi na pytanie o zakres dopuszczalnych zarzutów gwaranta.

– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM

 

Poprzednie części niniejszego opracowania prowadzą do wniosku, że próbując określić zakres zarzutów gwaranta należy wyzbyć się z góry przyjętych założeń co do charakteru prawnego gwarancji. Gwarancja ubezpieczeniowa może występować w różnych postaciach, a przypisanie jej abstrakcyjnego, albo kazualnego charakteru, jak też przesądzenie kwestii samodzielności, albo – choćby częściowej – akcesoryjności wynikającego z niej zobowiązania wymaga każdorazowego zbadania dokumentu gwarancji.

Brak apriorycznych założeń

Można posłużyć się w tym miejscu przykładem. Wyobraźmy sobie gwarancję zwrotu zaliczki opatrzoną klauzulami „nieodwołanie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”, w której gwarant zobowiązuje się do zapłaty określonej, ryczałtowej sumy równej kwocie zaliczki wpłaconej przez beneficjenta kontrahentowi. Zapłata ma nastąpić na żądanie beneficjenta, który winien doń załączyć jedynie złożyć oświadczenie, że dłużnik – wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi – nie zwrócił mu zaliczki.

Porównajmy teraz tę gwarancję z gwarancją zapłaty kar umownych za niewykonanie w terminie robót budowlanych. Zgodnie z jej treścią, gwarant zobowiązuje się do zapłaty każdej sumy do wysokości sumy gwarancji, na pokrycie istniejącego zobowiązania dłużnika do zapłaty kar umownych. W dokumencie zamieszczono wspomniane trzy klauzule, ale jednocześnie zastrzeżono, że do żądania zapłaty należy dołączyć oświadczenie osoby trzeciej (np. inżyniera kontraktu w umowie opartej na warunkach FIDIC) potwierdzające, że doszło do przekroczenia terminu oddania robót z przyczyn, za które odpowiada wykonawca i zwłoka wykonawcy osiągnęła określoną liczbę dni. Są to przykłady inspirowane praktyką obrotu (choć dla celów niniejszych rozważań nieco uproszczone i przerysowane). Czy charakter prawny obu gwarancji jest tożsamy? Czy zakres zarzutów w obu przypadkach jest identyczny? Odpowiedź przecząca nasuwa się sama.

Dopuszczając niekiedy możliwość odmowy wypłaty sumy gwarancji w orzecznictwie jednocześnie przyjmuje się, że podstawy odmowy muszą być ewidentne, oczywiste.

Zarzuty w przypadku gwarancji abstrakcyjnej i nieakcesoryjnej

Wracając do myśli, że gwarancja może zostać ukształtowana przez strony umowy na różne sposoby, należy zastanowić się nad katalogiem zarzutów gwaranta w przypadku, gdy nadano jej charakter czynności abstrakcyjnej, kreującej zobowiązanie nieakcesoryjne. Ten przypadek jest bowiem najtrudniejszy. Wydawać by się mogło, że w takim wypadku gwarant nie ma żadnej możliwości kwestionowania żądania beneficjenta. Teza ta byłaby jednak zbyt daleko idąca.

Warto w tym miejscu powrócić do wspomnianej już uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1993 r., III CZP 16/93. Jak wspomniano, wyrażono w niej zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym i samoistnym charakterze gwarancji. Następnie, przechodząc do kwestii zarzutów gwaranta, stwierdzono, co następuje:

„z faktu, że gwarancja ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, wynika niemożność podniesienia przeciwko beneficjentowi zarzutów przysługujących dłużnikowi, którego świadczenie objęto gwarancją. Nie można w szczególności podnieść zarzutu np. przedawnienia głównej wierzytelności, potrącenia z sumy, na którą opiewa gwarancja wierzytelności dłużnika względem beneficjenta. Samoistność gwarancji wyklucza także zarzut, że umowa główna (stosunek podstawowy) nie doszła do skutku albo została unieważniona.”

Dalej jednak tę stanowczą tezę złagodzono, zauważając, że:

„zobowiązanie banku wynikające z umowy gwarancyjnej opatrzonej wyżej wymienionymi klauzulami nie może być traktowane w sposób bezwzględny. W umowie gwarancyjnej strony mogą określić okoliczności wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność banku (gwaranta). Z postanowień umowy gwarancyjnej należy wyprowadzić ewentualną ochronę gwaranta [podkr. JP] oraz obowiązek honorowania przez beneficjenta celu gwarancji (art. 65 § 2 k.c.), skoro w wyniku zamieszczenia w gwarancji powyższych klauzul znacznie zminimalizowane zostały przesłanki aktualizujące odpowiedzialność gwaranta. Odmowa zapłaty odszkodowania przez gwaranta mogłaby nastąpić także wówczas, gdy beneficjent gwarancji wykorzystuje to zabezpieczenie do innych celów niż określone w gwarancji (np. stara się jednostronnie rozszerzyć zabezpieczenie gwarancyjne na inne zobowiązania podstawowe niż przewidziane w umowie gwarancyjnej).”

Tezę tę rozwinięto w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1995 r. III CZP 166/94, wskazując, że:

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1993 r. wyrażono zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym i samoistnym charakterze gwarancji.

„przekroczenie przez beneficjenta celu uzyskanego zabezpieczenia może uzasadniać ochronę gwaranta przy użyciu konstrukcji naruszenia przez beneficjenta gwarancji postanowień właśnie umowy gwarancyjnej”, a także przyznając gwarantowi „prawo obrony za pomocą zarzutu nadużycia przez wierzyciela gwarancji celu zabezpieczenia”.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25.01.1995 r., III CRN 70/94 wskazano zaś, że:

„bank, który udzielił drugiemu bankowi (kredytodawcy) gwarancji bezwarunkowej i na pierwsze żądanie może uchylić się od spełnienia świadczenia, jeżeli żądanie beneficjenta jest sprzeczne z treścią gwarancji (art. 3531 k.c.) albo stanowi nadużycie prawa (art. 5 k.c.).”

Ta myśl przewija się również w kolejnych rozstrzygnięciach sądów polskich. Zarazem, jak się wydaje, nie sformułowano w nich uniwersalnej listy przypadków, które można by kwalifikować jako przekroczenie celu zabezpieczenia lub nadużycie prawa podmiotowego. Jest to raczej swego rodzaju (potrzebny!) „wentyl bezpieczeństwa”, dający sądowi niezbędną elastyczność przy rozpatrywaniu różnych stanów faktycznych.

Ewidentne przypadki

Dopuszczając niekiedy możliwość odmowy wypłaty sumy gwarancji w orzecznictwie jednocześnie przyjmuje się, że podstawy odmowy muszą być ewidentne, oczywiste. Przykładowo w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 marca 2014 r., V ACa 781/13, wyjaśniono, że „gwarant musi dysponować tzw. płynnymi środkami dowodowymi, za pomocą których może wykazać rzeczywiste nieziszczenie się zabezpieczonego rezultatu.” Twierdzenie to wydaje się słuszne – koresponduje ono z złożeniami co do gospodarczej funkcji gwarancji, nie pozwalając na pozbawienie jej kluczowych cech, jakimi są pewność i szybkość zaspokojenia wierzyciela (beneficjenta).

Odmowa wypłaty sumy gwarancji przez gwaranta co do zasady ma charakter wyjątkowy, ale w określonych przypadkach może być uzasadniona i skuteczna.

Zamiast podsumowania

Mając świadomość, że czytelnicy są już pewnie zmęczeni natłokiem opracowań na temat prawnych skutków koronawirusa, można pokusić się o następującą refleksję. W niektórych przypadkach stan epidemii i związane z nim ograniczenia mogą skutkować brakiem odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania zabezpieczonego gwarancją. Mogą wręcz prowadzić do wygaśnięcia tego zobowiązania (art. 475 i art. 495 KC). Stan epidemii jest faktem notoryjnym. W tym kontekście nie jest wykluczone, że gwarant mógłby zakwestionować żądanie wypłaty sumy gwarancji skierowane doń przez beneficjenta – wierzyciela w stosunku podstawowym, powołując się na oczywisty brak odpowiedzialności dłużnika. Oczywiście, wiele zależy od treści gwarancji. W rachubę wchodzić mógłby również zarzut nadużycia gwarancji (art. 5KC). Każdy przypadek należy jednak rozstrzygać odrębnie, badając nie tylko brzmienie dokumentu gwarancji, lecz także naturę i treść stosunku podstawowego, reguły odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie wynikającego zeń zobowiązania, czy istnienie związku przyczynowego między wystąpieniem epidemii a naruszeniem zobowiązania przez dłużnika. Nie ma tu miejsca na automatyzm i myślenie schematyczne, oparte o z góry przyjęte założenia. Odmowa wypłaty sumy gwarancji przez gwaranta co do zasady ma charakter wyjątkowy, ale w określonych przypadkach może być uzasadniona i skuteczna.

W maju 2020 r. nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer ukazała się publikacja „Innowacyjne technologie w ochronie zdrowia. Aspekty prawne” pod redakcją dr hab. Katarzyny Kokocińskiej z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jednym ze współautorów publikacji jest dr Jarosław Kola – ekspert z zespołu zamówień publicznych w WKB.

 

Autorzy książki zajęli się zagadnieniami związanymi z wdrażaniem nowych technologii w różnych obszarach szeroko pojętej ochrony zdrowia. Dr Jarosław Kola jest autorem rozdziału poświęconego zamówieniom publicznym na innowacyjne technologie medyczne.

Szczegółowe informacje na temat publikacji dostępne są na stronie wydawnictwa.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowiedzą Aleksander Stawicki – prowadzący praktykę prawa konkurencji oraz Jakub Jędrzejak, współprowadzący praktykę fuzji i przejęć.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska, partner zarządzający praktyką prawa spółek.

Alert można pobrać TUTAJ.

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Wioleta Polak – partner zarządzający zespołem prawa pracy.

Alert można pobrać TUTAJ.

 

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wyrzykowska – partner zarządzający praktyką nieruchomości i prawa inwestycyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ.

Nasi eksperci na bieżąco analizują nowe propozycje legislacyjne, które mają wpływ na Państwa biznes.

W związku z uchwaleniem nowelizacji Tarczy Antykryzysowej przekazujemy Państwu zbiór analiz w kilkunastu obszarach tematycznych, zgodnie ze stanem prawnym na dzień 21 maja. 

Poniżej znajduje się krótkie podsumowanie najważniejszych zmian w wybranych obszarach wraz z linkami do obszerniejszych eksperckich opracowań. Zwracamy również uwagę na aspekty, które często wbrew postulatom przedsiębiorców nie zostały uwzględnione w przepisach Tarczy, a jednocześnie mogą kreować ryzyka dla działalności biznesowej.

Mamy nadzieję, że poniższa forma pozwoli na szybką selekcję tematów i wybranie tych analiz, którymi są Państwo najbardziej zainteresowani.

FUNKCJONOWANIE SPÓŁEK HANDLOWYCH

Czytaj więcej

 

PRAWO PRACY

Czytaj więcej

 

PODATKI

Czytaj więcej

 

POSTĘPOWANIA SĄDOWE

Czytaj więcej: postępowania sądowe

 

RESTRUKTURYZACJE I UPADŁOŚCI

Czytaj więcej

 

ZASADY POMOCY UDZIELANEJ PRZEZ BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO

Czytaj więcej

 

ZASADY POMOCY UDZIELANEJ PRZEZ AGENCJĘ ROZWOJU PRZEMYSŁU

 

ZASADY UDZIELANIA WSPARCIA PRZEZ POLSKI FUNDUSZ ROZWOJU

Czytaj więcej

 

POMOC PUBLICZNA – INSTRUMENTY FINANSOWE

Czytaj więcej

 

FUNDUSZE UNIJNE

Czytaj więcej

 

KREDYTY KOMERCYJNE

Czytaj więcej

 

KREDYTY KONSUMENCKIE

Czytaj więcej

 

FUNKCJONOWANIE WYBRANYCH ORGANÓW W PODMIOTACH RYNKU KAPITAŁOWEGO ORAZ ORGANU NADZORU 

Czytaj więcej

 

ZASADY I KATALOG KAR 

Czytaj więcej

 

PRAWO KONKURENCJI

Czytaj więcej – prawo konkurencji

Czytaj więcej – ceny maksymalne

 

NOWE OBOWIĄZKI DLA OPERATORÓW TELEKOMUNIKACYJNYCH I DOSTAWCÓW USŁUG INTERNETOWYCH

Czytaj więcej

 

NIERUCHOMOŚCI I PROCES BUDOWLANY

Czytaj więcej – najmy

Czytaj więcej – nieruchomości i proces budowlany

 

ENERGETYKA

Czytaj więcej

 

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

 

OCHRONA ŚRODOWISKA

 

DZIAŁALNOŚĆ SPÓŁDZIELNI, STOWARZYSZEŃ, FUNDACJI I INNYCH PODMIOTÓW

Czytaj więcej

 

Eksperci WKB wraz z zespołem pomocy prawnej ds. koronawirusa pozostają do Państwa dyspozycji.

Skontaktuj się z naszymi ekspertami

 

Jakub Jędrzejak, Marta Midloch, Ben DaveyKatarzyna Kozak są współautorami rozdziału dotyczącego rynku Corporate/M&A w Polsce w najnowszej publikacji  Chambers Practice Guides 2020.

Chambers Global Practice Guides to seria publikacji będących eksperckimi komentarzami prawnymi na temat głównych obszarów praktyk w kluczowych jurysdykcjach na całym świecie.  Przewodniki koncentrują się na praktycznych kwestiach prawnych dotyczących biznesu i umożliwiają czytelnikowi porównywanie prawodawstwa i procedur na całym świecie . Do współtworzenia poszczególnych rozdziałów  zapraszani są  prawnicy, którzy są uznawani za najlepszych praktyków na rynku w poszczególnych krajach, a także są liderami w rankingach Chambers.

Corporate M&A Guide 2020  obejmuje 53 jurysdykcje i opisuje aktualną sytuację  na rynku fuzji i przejęć, spraw regulacyjnych, a także najnowsze rozwiązania prawne  w tym dotyczące  rynku papierów wartościowych, restrukturyzacji, obowiązków władz spółek czy toczenia sporów.

Pełną wersję przewodnika Chambers Corporate M&A 2020 Poland Guide można znaleźć na stronie wydawcy.

Pełną treść publikacji można  również pobrać  TUTAJ

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Jordan Zafirow – adwokat specjalizujący się w prowadzeniu sporów sądowych i arbitrażowych dotyczących realizacji umów.

Alert można pobrać TUTAJ.

26 maja 2020 r. o godz. 11:00 Dorota Karczewska poprowadzi webinarium na temat klauzul abuzywnych w umowach deweloperskich organizowane przez Polski Związek Firm Deweloperskich.

Wśród poruszanych zagadnień znajdą się:

Szczegóły dotyczące rejestracji na stronie organizatora.

Zgodnie z informacją opublikowaną na stronie Rządowego Centrum Legislacji, Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku („Ustawa”). Planowane zmiany mają przede wszystkim na celu implementację przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. (tzw. V Dyrektywa AML).

Zakres proponowanych zmian do Ustawy obejmuje m.in.:

Zniesiony zostanie obowiązek każdorazowego ustalania przez instytucje obowiązane danych dotyczących serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość, chyba że instytucja obowiązana będzie w posiadaniu takich danych.

Dodatkowo, w przypadku identyfikacji jako beneficjenta rzeczywistego osoby zajmującej wyższe stanowisko kierownicze, na instytucje obowiązane nałożony został obowiązek udokumentowania czynności podjętych w celu weryfikacji tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym w szczególności udokumentowania trudności napotkanych w związku z podjętymi czynnościami weryfikacyjnymi.

Co istotne, instytucje obowiązane, stosując wobec swojego klienta środki bezpieczeństwa finansowego, nie będą mogły bazować wyłącznie na informacjach zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych lub odpowiednim rejestrze prowadzonym w innym państwie członkowskim. Tym samym treść takiego wpisu będzie miała charakter jedynie pomocniczy, a instytucje obowiązane będą wciąż zobowiązane do aktywnego działania w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego.

Co istotne, projekt zmian do Ustawy nakłada na instytucje obowiązane obowiązek odnotowywania wszelkich rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym dotyczącym klienta, ustalonym przez tę instytucję obowiązaną, a danymi dostępnymi w CRBR. Jednocześnie, instytucja obowiązana będzie musiała podjąć odpowiednie czynności w celu wyjaśnienia ustalonych rozbieżności, a w przypadku ich potwierdzenia, przekazać tą informację ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wraz z uzasadnieniem. Ustalenie sposobu odnotowywania rozbieżności powinno również zostać uwzględnione w procedurze wewnętrznej instytucji obowiązanej.

Ponadto, nowelizacja przewiduje możliwość nałożenia kary pieniężnej na beneficjenta rzeczywistego, który nie dopełnił obowiązku dostarczenia stosownych informacji podmiotowi obowiązanemu do dokonania wpisu do CRBR.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów został określony na II kwartał 2020 r.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami, prosimy o kontakt z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz zespołu rynków kapitałowychAnną Wojciechowską, Agatą Szczepańczyk-Piwek, Kariną Chrostowską-KoziołMoniką Obiegło.

Podstawa prawna:

Projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku opracowany przez Ministerstwo Finansów

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku (tj. z dnia 16 maja 2019 r. Dz.U. z 2019 r. poz. 1115)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r.

Materiał do pobrania dostępny jest TUTAJ.

#tarcza #podatki

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Łukasz Czekański, counsel zarządzający praktyką prawa podatkowego.

Alert można pobrać TUTAJ.

#tarcza #prawokonkurencji #prawokonsumenckie

aktualizacja Tarcza 3.0, stan na dzień 20.05

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Aleksander Stawicki, partner zarządzający praktyką prawa konkurencji i konsumenckiego.

Alert można pobrać TUTAJ.

#tarcza #energetyka

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Maciej Szambelańczyk – partner współzarządzający praktyką prawa energetycznego.

Materiał można pobrać TUTAJ.

#tarcza #restrukturyzacjeiprawoupadłościowe

W związku z wejściem w życie aktualizacji Tarczy Antykryzysowej, zapraszamy do zapoznania się z najważniejszymi zmianami w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym.

 

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Jakub Jędrzejak – partner zarządzający praktyką restrukturyzacji i prawa upadłościowego.

Alert możecie Państwo pobrać tutaj

#tarcza #PFR

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Łukasz Czekański – zarządzający praktyką prawa podatkowego oraz współzarządzający zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych.

Alert można pobrać TUTAJ.

#tarcza #kary

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowiedzą eksperci z praktyki prawa karnego w biznesie – Jan RolińskiAleksandra Stępniewska.

Alert można pobrać TUTAJ.

 

Zapraszamy do zapoznania się z praktycznymi wskazówkami dotyczącymi bieżącego funkcjonowania spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych podmiotów, uwzględniającymi rozwiązania wprowadzone przez kolejne Tarcze Antykryzysowe.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska – zarządzający praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego.

Alert można pobrać TUTAJ

Andrzej Wierciński, Anna Wojciechowska oraz Anna Wyrzykowska po raz kolejny zostali współautorami rozdziału omawiającego polskie regulacje dotyczące zasad ładu korporacyjnego, który ukazał się w ramach opracowania „The Corporate Governance Review 2020”.

Publikacja jest zbiorem zwięzłych analiz dotyczących zasad ładu korporacyjnego obowiązujących w poszczególnych porządkach prawnych oraz praktycznych skutków tych regulacji, umożliwiając wygodne i szybkie porównania. Tegoroczne, dziesiąte już wydanie, zawiera omówienie przepisów obowiązujących w 26 jurysdykcjach z całego świata. Do współpracy przy jej redagowaniu wydawnictwo zaprasza wyselekcjonowane grono specjalistów z zakresu prawa spółek i spraw korporacyjnych.

Publikacja dostępna jest na stronie internetowej wydawnictwa. Rozdział dotyczący regulacji polskich dostępny jest do pobrania tutaj.

#tarcza #telekomunikacja

W związku z opublikowaniem aktualizacji Tarczy Antykryzysowej zachęcamy do zapoznania się z analizą dotyczącą najważniejszych konsekwencji proponowanych zmian dla operatorów telekomunikacyjnych, usługodawców świadczących usługi drogą elektroniczną oraz doręczeń.

Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Agnieszka Wiercińska-Krużewska, partner zarządzająca praktyką nowych technologii, mediów i telekomunikacji.

Alert można pobrać TUTAJ

1 stycznia 2020 r. weszła w życie część zmian związanych z wprowadzeniem rejestru akcjonariuszy dla niepublicznych spółek akcyjnych i spółek komandytowo-akcyjnych. Rejestr akcjonariuszy to instytucja nowa dla polskiego porządku prawnego, która wprowadza przymusową dematerializację akcji ww. spółek. Celem zmian jest zwiększenie bezpieczeństwa obrotu akcjami spółek niepublicznych i umożliwienia identyfikacji wszystkich akcjonariuszy.

Jednakże w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, funkcjonowanie organów spółek, w tym również wypełnienie spoczywających na nich obowiązków związanych z wprowadzeniem rejestru akcjonariuszy, zostało znacząco utrudnione.
W celu ułatwienia przedsiębiorcom realizacji tego obowiązku, na podstawie ustawy z dnia 14 maja 2020 r. (Dz. U. z dnia 15 maja 2020 r. poz. 875) o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 („Tarcza 3.0”), która weszła w życie dnia 16 maja 2020 r., uległy przesunięciu terminy przewidziane w ustawie dla rejestru akcjonariuszy.

 

Co trzeba wiedzieć?

 

Rejestr zastąpi dotychczasowe księgi akcyjne prowadzone przez spółki. Rejestr będzie prowadzony wyłącznie w formie elektronicznej przez zewnętrzny kwalifikowany podmiot, indywidualnie dla danej spółki.

Dematerializacja akcji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi alternatywą dla Rejestru. Alternatywą do wprowadzenia Rejestru będzie przeprowadzenie dematerializacji akcji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Akcje tej samej spółki nie mogą być jednak zarejestrowane równocześnie w Rejestrze i w depozycie papierów wartościowych. Jednocześnie w przypadku spółek publicznych wszystkie ich akcje będą podlegały obowiązkowej dematerializacji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Rejestr prowadzony będzie dla akcji imiennych i na okaziciela, a także dla warrantów subskrypcyjnych, świadectw użytkowych, świadectw założycielskich i innych tytułów uczestnictwa w dochodach lub podziale majątku spółki.

Wprowadzenie Rejestru zrewolucjonizuje obrót akcjami spółek niepublicznych. Nabycie akcji albo ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego następować będzie zasadniczo dopiero z chwilą dokonania w wpisu Rejestrze.

Procedura wdrożenia Rejestru jest sformalizowana:

Procedura wdrożenia Rejestru jest bardzo sformalizowana i należy ją dobrze rozplanować w czasie. Ustawodawca wprowadził obowiązek aż pięciokrotnego wezwania akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji, w tym udostępnienia informacji o wezwaniu na stronie internetowej spółki. Wezwania następują w sposób właściwy dla zwoływania walnego zgromadzenia i nie mogą być dokonywane w odstępie dłuższym niż miesiąc ani krótszym niż dwa tygodnie.

Na podstawie przepisów Tarczy 3.0 przesunięciu o 3 miesiące uległ termin pierwszego wezwania, którego obecnie należy dokonać do dnia 30 września 2020 r. Musi być ono poprzedzone wyborem przez walne zgromadzenie i zawarciem przez spółkę umowy o prowadzenie Rejestru z właściwym podmiotem (domem maklerskim lub uprawnionym bankiem).

Obowiązek posiadania własnych stron internetowych. Najwcześniej, bo już z dniem 1 stycznia 2020 r. wszedł w życie obowiązek posiadania przez spółki własnych stron internetowych do celów publikacji wszelkich ogłoszeń wymaganych przez prawo lub statuty. Spółki powinny ujawnić adres swojej strony internetowej w rejestrze przedsiębiorców KRS.

Kary grzywny z tytułu niedokonania lub niewłaściwego dokonania wezwań. Za niedokonanie lub niewłaściwe dokonanie wezwań akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji, jak również nie zawarcie umowy o prowadzenie Rejestru w wymaganych terminach osobom uprawnionymi do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki grozi kara grzywny.

Zmiany w sposobie wypłacania dywidendy i zasad zwoływania Walnych Zgromadzeń. Nowelizacją wprowadzającą przepisy dotyczące rejestru akcjonariuszy dokonano zmiany w zakresie sposobu wypłaty dywidendy oraz ujednolicono zasady zwoływania walnych zgromadzeń. Dywidenda ma być wypłacana za pośrednictwem podmiotu prowadzącego Rejestr, chyba że statut będzie przewidywał regulacje odmienne. Walne zgromadzenia będą zwoływane poprzez wysłanie zawiadomienia poleconym lub przesyłką kurierską, ewentualnie za pomocą poczty elektronicznej, niezależnie od typu akcji wyemitowanych w spółce.

Czas na wdrożenie Rejestru to koniec lutego 2021 r. Przepisami Tarczy 3.0 przesunięto dotychczasowy termin utraty ważności wszystkich wydanych dokumentów akcji z 1 stycznia 2021 r. na 1 marca 2021 r. Również z tą datą rejestr zastąpi dotychczasowe księgi akcyjne Wydłużeniu z 1 stycznia 2026 r. do 1 marca 2026 r. uległ także termin, do którego dokumenty akcji zachowają moc dowodową, jednak wyłącznie w zakresie praw udziałowych akcjonariuszy.

 

Na pytania związane z przedstawionymi zagadnieniami odpowiedzą prawnicy z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego: Anna Wojciechowska, Krzysztof WawrzyniakKarina Chrostowska-Kozioł.

 

Podstawa prawna:

 

Materiał do pobrania dostępny jest TUTAJ.

Z dumą informujemy, że nasza Kancelaria została po raz kolejny wyróżniona w rankingu Media Law International – najważniejszym międzynarodowym przewodniku po rynku firm prawniczych specjalizujących się w prawie mediów.

W tegorocznym zestawieniu awansowaliśmy i znaleźliśmy się w Tier 1, zajmując miejsce w gronie czterech najlepszych firm prawniczych w tej dziedzinie w Polsce.

Rankingowi towarzyszy również seria artykułów poświęconych niedawnym zmianom lub wybranym aspektom polskiego prawa i branży mediów – zapraszamy do lektury jednego z nich: „HbbTV- is it only a technology standard or does it raise legal uncertainty?” autorstwa Agnieszki Wiercińskiej-KrużewskiejPauliny Maślak-Stępnikowskej.  Pełen jego tekst można znaleźć TUTAJ.

27 maja odbędzie się seminarium pt. „Zagospodarowanie ubocznych produktów spalania” organizowane online przez CBE Polska.

Jednym z prelegentów podczas wydarzenia będzie dr Sergiusz Urban, który opowie o aspektach prawnych produktów ubocznych.

Szczegółowy program wydarzenia oraz możliwość rejestracji dostępne są TUTAJ.

W kwietniu na łamach dwumiesięcznika Technologia Wody (nr 2/2020 (70), Wydawnictwo Seidel Przywecki) ukazał się artykuł „Zagrożenia komunikacyjne w analizie ryzyka ujęć wody pitnej” autorstwa mgr inż. Marzeny Boroń z Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy oraz dr. Sergiusza Urbana, zarządzającego praktyką ochrony środowiska i zasobów naturalnych w WKB.

Autorzy omówili w artykule wpływ dróg i autostrad na wody podziemne, prawne narzędzia zastosowane w celu ochrony ujęć wody i przedstawili propozycje rozwiązań, które moglyby te ujęcia zabezpieczać lepiej niż aktualne przepisy prawne.

Artykuł dostępny jest TUTAJ.

#rynekkapitalowy #tarcza

Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Agata Szczepańczyk – Piwek – Counsel współkierujący praktyką rynków kapitałowych.

Alert można pobrać TUTAJ.

Ta witryna jest zarejestrowana na wpml.org jako witryna w budowie.