Nowelizacja Prawa budowlanego uchwalona przez Sejm ustawą z dnia 13 lutego 2020 r. została podpisana przez Prezydenta RP 3 marca 2020 r. i weszła w życie 19 września 2020 r., po 6-miesięcznym okresie vacatio legis. Poniżej prezentujemy najistotniejsze zmiany, wprowadzone ustawą nowelizującą.
KOLEJNE OBIKETY BEZ POZWOLENIA NA BUDOWĘ LUB ZGŁOSZENIA
Na mocy nowelizacji uporządkowany i poszerzony został katalog obiektów, które mogą zostać posadowione bez konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę lub zgłoszenia budowy.
Katalog obiektów, które nie wymagają uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a jedynie zgłoszenia na podstawie art. 30 Prawa budowlanego, obejmuje obecnie m.in.: wolno stojące budynki mieszkalne jednorodzinne, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, wszelkiego rodzaju sieci przesyłowe, w tym cieplne, wodociągowe czy kanalizacyjne, ale także wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, garaże, wiaty czy przydomowe ganki i oranżerie o powierzchni zabudowy do 35 m2, boiska, korty, bieżnie służące do rekreacji czy ogrodzenia o wysokości powyżej 2,2 m, pomosty o długości nieprzekraczającej 25 m i wysokości do 2,5 m, czy oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę.
Z kolei do katalogu obiektów, których posadowienie nie wymaga ani pozwolenia na budowę ani dokonywania zgłoszenia zaliczono m.in. altany działkowe, wiaty przystankowe i peronowe, przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m2, ogrodzenia do wysokości 2,2 m oraz bankomaty, biletomaty, wpłatomaty, automaty sprzedające czy przechowujące przesyłki lub automaty służące do wykonywania innego rodzaju usług o wysokości do 3 m włącznie, naziemne zbiorniki będące obiektami budowlanymi, służące do przechowywania paliw płynnych klasy III, na potrzeby własne użytkownika, o pojemności do 5 m3.
W nowym brzmieniu ustawy Prawo budowlane wyodrębniono także katalog obejmujący roboty budowlane wymagające dokonania zgłoszenia (np. przebudowa zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany) oraz takie, które nie wymagają uzyskania ani pozwolenia na budowę, ani zgłoszenia (np. przebudowa oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę).
Wprowadzonym do ustawy novum jest zwolnienie z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę budynków i budowli zlokalizowanych na terenach zamkniętych wyznaczonych w decyzji Ministra Obrony Narodowej, o ile obiekty te nie zostały wpisane do rejestru zabytków i objęte ochroną konserwatorską.
Wskazane powyżej katalogi obiektów i robót budowlanych zawierają art. 29 ust. 1-4 oraz art. 31 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego.
LEGALIZACJA SAMOWOLI BUDOWLANYCH
Ustawa nowelizująca wprowadza nowy rozdział 5a dotyczący postępowania w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem przepisów ustawy (tzw. samowoli budowlanej). Przewiduje on m.in. łatwiejszą legalizację samowoli budowlanych w ramach tzw. uproszczonego postępowania legalizacyjnego. Postępowanie takie będzie mogło być wszczęte, jeżeli od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat. W przypadku pozostałych samowoli budowlanych, których realizacja została zakończona przed wejściem w życie przepisów obecnie obowiązującego Prawa budowlanego, postępowanie uproszczone to będzie mogło być wszczęte wyłącznie na żądanie właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego.
W toku uproszczonego postępowania legalizacyjnego organ zbada nie tylko treść dokumentów legalizacyjnych, ale także oceni stan techniczny obiektu budowlanego, czy umożliwia on bezpieczne korzystanie z obiektu bez zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi. W tym celu konieczne będzie przedstawienie ekspertyzy technicznej dotyczącej stanu obiektu podlegającego legalizacji. Postępowanie to może zakończyć się wydaniem przez organ decyzji o legalizacji obiektu, bądź o nakazie rozbiórki, jeżeli w toku postępowania strona nie przedłożyła kompletu wymaganych dokumentów lub gdy z ekspertyzy technicznej wynika, że stan obiektu nie jest wystarczający do bezpiecznego użytkowania zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem bądź gdy stwarza on zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.
ZMIENIONA FORMA DOKUMENTACJI PROJEKTOWEJ
Zmianie uległa forma projektu budowlanego, załączanego do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę. Obecnie projekt budowlany powinien składać się z trzech części:
projektu zagospodarowania działki lub terenu (usytuowanie, układ komunikacyjny, informacja o obszarze oddziaływania obiektu);
projektu architektoniczno–budowlanego (układ przestrzenny, projektowane rozwiązania techniczne i materiałowe); oraz
projektu technicznego (opis konstrukcji, instalacji, charakterystyka energetyczna).
Zgodnie z nowymi przepisami, inwestorzy będą mieli obowiązek załączać do wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę trzy egzemplarze projektu zagospodarowania działki lub terenu i projektu architektoniczno-budowlanego. Inwestor nie będzie przedkładał projektu technicznego. Obowiązek jego przedstawienia w aktualnej wersji powstanie dopiero po zakończeniu inwestycji, jako załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na użytkowanie albo ze zgłoszeniem zakończenia robót.
Oznacza to, że projekt techniczny nie będzie podlegał ocenie organu przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę i nadal będzie mógł być aktualizowany w trakcie procesu budowlanego, przy czym kierownik budowy zobowiązany będzie udostępniać projekt na każde żądanie organu nadzoru budowlanego. Warto przy tym zaznaczyć, że wprowadzenie w projekcie technicznym zmian w zakresie, który podlegał uzgodnieniom z odpowiednim organem, będzie wymagało uzyskania ponownych uzgodnień.
ODSTĄPIENIE OD TREŚCI ZATWIERDZONEGO PROJEKTU
Nowe przepisy zmieniają również zasady istotnego odstąpienia od projektu budowlanego. Ustawodawca postanowił dopuścić wprowadzenie istotnych zmian do projektu budowlanego nie tylko po uzyskaniu pozwolenia na budowę, lecz również na podstawie ponownego zgłoszenia. Dokonanie ponownego zgłoszenia będzie możliwe w zakresie zmiany wynikającej z odstąpienia, zgodnie z ogólnymi zasadami dokonywania zgłoszeń budowy lub robót budowlanych.
Ustawa doprecyzowuje obecnie zakres istotnego odstąpienia od projektu budowlanego, za które będzie uznana zmiana m.in. w przypadku: (i) zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której dany obiekt został zaprojektowany, lub (ii) zmiany parametrów obiektu dotyczących: powierzchni zabudowy (powyżej 5%), wysokości, długości lub szerokości (powyżej 2%) czy liczby kondygnacji, (iii) zmiany źródła ciepła ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej na źródło opalane paliwem stałym.
Tak jak dotychczas, o tym, czy zmiana stanowi istotne czy nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu, decydował będzie projektant. Nadal będzie on zobowiązany umieszczać odpowiednie zmiany w treści projektu zagospodarowania terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego.
WYŁĄCZENIA W ZAKRESIE STWIERDZANIA NIEWAŻNOŚCI POZWOLEŃ
Po upływie 5 lat od dnia ogłoszenia lub doręczenia pozwolenia na budowę lub pozwolenia na użytkowanie nie można będzie stwierdzić ich nieważności. W toku postępowania w takich sprawach organ administracji będzie mógł jedynie stwierdzić, że decyzja została wydana z naruszeniem przepisów prawa, natomiast nie zostanie ona wyeliminowana z obrotu.
ZMIANA DEFINICJI OBSZARU ODDZIAŁYWANIA OBIEKTU
Zawężenie definicji obszaru oddziaływania obiektu budowlanego. Odtąd przy ustalaniu jego zasięgu znaczenie będą miały przepisy szczególne, które wprowadzają ograniczenia jedynie w zabudowie, nie zaś jak dotychczas – te dotyczące szerszego pojęcia zagospodarowania terenu wokół obiektu budowlanego, w tym zabudowy.
Zmiana ta będzie miała duże znaczenie przede wszystkim dla określenia stron postępowania administracyjnego o wydanie pozwolenia na budowę dla konkretnej nieruchomości, którymi są inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.
Sposób określenia obszaru oddziaływania obiektu może mieć znaczenie dla samego przygotowania projektu budowlanego. Projektant, opracowując projekt, ma obowiązek uwzględnić występujące w obszarze oddziaływania obiektu uzasadnione interesy osób trzecich. Informacja o obszarze oddziaływania obiektu, tak jak do tej pory, będzie zawierana w projekcie budowlanym.
EKSPERTYZA PRZECIWPOŻAROWA PRZY ZMIANIE SPOSOBU UŻYTKOWANIA OBIEKTU
Inwestorzy zobowiązani będą do przedłożenia odpowiedniej ekspertyzy rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych w sytuacji zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, polegającej na podjęciu lub zaniechaniu w obiekcie budowlanym działalności zmieniającej warunki bezpieczeństwa pożarowego.
PRZENIESIENIE POZWOLENIA NA BUDOWĘ
Po wejściu w życie przepisów ustawy nowelizującej, przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę będzie możliwe, jeżeli inwestor, na którego ma zostać przeniesiona decyzja złoży oświadczenie o przejęciu jej warunków oraz o przysługującym mu prawie do dysponowanie nieruchomością na cele budowlane. Będzie on również zobowiązany przedstawić zgodę na przeniesienie decyzji wydaną przez dotychczasowego jej adresata.
Powyższa zgoda dotychczasowego adresata decyzji na przeniesienie pozwolenia na budowę nie będzie wymagana gdy własność lub prawo użytkowania wieczystego nieruchomości, objętej taką decyzją o pozwoleniu na budowę, przeszły po jej wydaniu z dotychczasowego adresata pozwolenia na budowę na nowego inwestora. Czas pokaże czy powyższa zmiana będzie miała wpływ na zwiększenie asset deal w miejsce share deal w transakcjach nieruchomościowych związanych z realizacją konkretnych inwestycji budowlanych.
KARY ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYTKOWANIE OBIEKTU
Zmianie ulegną również niektóre zasady wymierzania z tytułu niezgodnego z prawem użytkowania obiektu. W przypadku, gdy organ stwierdzi nieprawidłowe użytkowanie obiektu, w pierwszej kolejności zobowiązany będzie pouczyć inwestora lub właściciela o konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie lub dokonania skutecznego zgłoszenia zakończenia robót budowlanych.
Jeżeli pomimo pouczenia, po upływie 60 dni obiekt nadal będzie użytkowany w sposób niezgodny z prawem, organ wymierzy inwestorowi lub właścicielowi karę, wyliczoną w sposób analogiczny do opłaty legalizacyjnej (art. 59f Prawa budowlanego), przy czym stawka opłaty wynosić będzie 5.000 zł. Nowe przepisy umożliwiają wielokrotne nałożenie przez organ kary w przypadku braku ustania naruszenia, przy czym kolejna kara może zostać wymierzona nie wcześniej niż po upływie 30 do od dnia doręczenia poprzedniego postanowienia w tej sprawie.
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
Szczególne zasady stosowania przepisów w nowym brzmieniu regulują głównie przepisy przejściowe art. 25-39 ustawy nowelizującej. W odniesieniu do przepisów Prawa budowlanego ustawodawca przyjął, zgodnie z art. 25 ustawy, zasadę, że wobec spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowych przepisów, stosuje się przepisy tej ustawy w brzmieniu dotychczasowym.
Ponadto, z analizy przepisów nowelizacji oraz treści uzasadnienia do rządowego projektu ustawy wynika, że intencją ustawodawcy było takie skonstruowanie przepisów, aby zapewnić okres przejściowy dla spraw, w których prace projektowe są już w toku. W związku z tym, na mocy przepisu art. 26 nowelizacji wprowadzono możliwość załączenia projektu budowlanego powstałego na zasadach dotychczasowych do wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego, albo zgłoszenia budowy, jeśli postępowanie zostanie wszczęte w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie przepisów nowelizacji (tj. od dnia 19 września 2020 r.).
Ponadto treść art. 27 nowelizacji wskazuje, że w przypadku realizacji zamierzeń budowlanych na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę czy też skutecznego zgłoszenia, wydanych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, obowiązują przepisy dotychczasowe. Podobnie do całych zamierzeń budowlanych prowadzonych w oparciu o projekt budowlany sporządzony na podstawie przepisów dotychczasowych w przypadkach, o których mowa w ww. art. 25 i art. 26 nowelizacji – stosuje się przepisy dotychczasowe.
Powyższe oznacza, że w praktyce wejście w życie niektórych nowych przepisów Prawa budowlanego może być istotnie odsunięte w czasie, w szczególności, jeśli inwestorzy zdecydują się korzystać z 12-miesięcznego okresu przejściowego.
Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Anna Wyrzykowska – partner zarządzający praktyką nieruchomości i procesu inwestycyjnego.
Zakończył się Konkurs Arbitrażowy Lewiatan 2020, którego Partnerem Merytorycznym była kancelaria WKB. Zwycięzcami została drużyna KAL 23 (ORIP Poznań) w składzie: Jakub Grabowski, Piotr Kaźmierski oraz Aleksandra Rudnicka.
Nasza kancelaria aktywnie włączyła się w przygotowanie konkursu: Maciej Gniewosz był członkiem komitetu organizacyjnego i jednocześnie arbitrem, zaś Bartłomiej Jankowski, Anita Garnuszek, Emanuel Wanat arbitrami. Jednocześnie mieliśmy także przyjemność gościć uczestników etapu ustnego oraz jednego z półfinałów.
To pierwszy i największy w Polsce konkurs typu moot court dla aplikantów adwokackich i radcowskich. Polega na przygotowaniu przez uczestników (zespoły złożone z 2-4 aplikantów) rozwiązania kazusu inspirowanego realnymi postępowaniami arbitrażowymi; uczestnicy wcielają się w role pełnomocników procesowych stron, opracowują strategię prowadzenia sprawy, przygotowują pisma procesowe oraz reprezentują strony rozprawy.
Więcej informacji na temat konkursu można znaleźć tutaj.
Prezes UOKiK wszczął pierwszych 50 postępowań na gruncie tzw. ustawy zatorowej i planuje przeprowadzenie kolejnych. Pod lupą kontrolerów znaleźli się przedsiębiorcy reprezentujący różne sektory (m.in. farmaceutyczny, spożywczy, transportowy, odzieżowy, AGD). Naruszenie przepisów ustawy zagrożone jest karami pieniężnymi.
Zapraszamy serdecznie do udziału w webinarium, podczas którego eksperci z zespołu prawa konkurencji i konsumenckiego przedstawią pierwsze doświadczenia praktyczne z postępowań, w których reprezentują Klientów kancelarii. Opowiedzą o tym, jak przebiega postępowanie oraz jakie sytuacje związane z obiegiem pieniądza w gospodarce postrzegane są przez UOKiK jako problematyczne. Planowana jest również wspólna dyskusja na temat największych wyzwań, jakie nowe przepisy generują dla przedsiębiorców, zakończona podsumowaniem i wnioskami na przyszłość.
**Uprzejmie informujemy, że webinarium nie jest dostępne dla przedstawicieli kancelarii prawnych.
W dniu 5 sierpnia 2020 roku Rządowe Centrum Legislacji opublikowało zapowiadany od dawna projekt Ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych („KSH”) oraz niektórych innych ustaw.
Podstawowym celem proponowanych zmian ma być wprowadzenie do polskiego prawa regulacji prawa holdingowego (prawa grupy spółek), które reguluje relacje pomiędzy spółką dominująca i jej spółkami zależnymi w sposób uwzględniający interesy wszystkich zainteresowanych podmiotów.
Ponadto w opublikowanym projekcie przewidziano szereg zmian, których celem ma być wzmocnienie rad nadzorczych, poprzez wyposażenie ich w narzędzia umożliwiające im prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego oraz usankcjonowano obowiązek lojalności członków organów spółki.
REGULACJE PRAWA HOLDINGOWEGO
Grupa spółek
Wprowadzenie definicji grupy spółek, którą stanowić będzie spółka dominująca i spółka lub spółki od niej zależne, kierujące się – zgodnie z umową albo statutem każdej spółki zależnej – wspólną strategią gospodarczą (interes grupy spółek), umożliwiającą spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi.
Powyższa definicja wprowadzi do polskiego porządku prawnego instytucję holdingu faktycznego – opartego na stosunku dominacji i zależności spółek.
Wykreślenie art. 7 KSH który regulował kwestię umowy o zarządzanie spółką zależną – holding umowny, wobec czego prawo holdingowe będzie po wprowadzeniu zmian oparte w całości o instytucję holdingu faktycznego.
Spółka zależna i spółka dominująca będą miały obowiązek ujawnienia w KRS uczestnictwo w grupie spółek.
Pisma i informacje internetowe spółki należącej do grupy spółek będą musiały zawierać oznaczenie grupy spółek.
Przewidziano możliwość istnienia grupy spółek, w której podmiotem dominującym będzie inny niż spółka, ponieważ przepisy o grupach spółek dotyczące spółki dominującej mają znaleźć zastosowanie odpowiednio do spółdzielni, fundacji, bądź stowarzyszenia prowadzących działalność gospodarczą, do funduszu inwestycyjnego oraz do przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców albo do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Interesgrupy spółek
Spółka dominująca oraz spółka zależna, uczestnicząca w grupie spółek, obok interesu spółki będą się kierować interesem grupy spółek.
Kierowanie się w działaniu interesem grupy spółek nie będzie mogło jednak naruszać interesu wierzycieli i mniejszościowych wspólników albo akcjonariuszy spółki zależnej.
Realizacja wspólnej strategii grupy spółek
Spółka dominująca będzie mogła wydać spółce zależnej należącej do grupy spółek wiążące polecenie (w postaci pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej) dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli będzie to uzasadnione określonym interesem grupy spółek.
Wykonanie wydanego przez spółkę dominującą polecenia będzie wymagało uprzedniej uchwały organu prowadzącego sprawy spółki. Podjęcie takiej uchwały będzie mogło mieć miejsce w sytuacji, jeżeli wykonanie polecenia spółki dominującej nie naruszy interesu spółki zależnej, lub jeżeli można będzie rozsądnie założyć, że szkoda poniesiona przez spółkę zależną w wyniku wykonania polecenia spółki dominującej zostanie naprawiona we właściwym czasie (nie dłuższym niż 2 lata od dnia powstania szkody) przez spółkę dominującą lub inną spółkę należącą do danej grupy spółek.
Jednoosobowa spółka zależna należąca do grupy spółek nie będzie mogła odmówić wykonania polecenia spółki dominującej.
Spółka zależna należąca do grupy spółek, w której spółka dominująca bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje co najmniej 75% kapitału zakładowego będzie mogła odmówić wykonania polecenia, tylko wtedy, gdy wykonanie polecenia doprowadzi do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością danej spółki.
Projekt przewiduje mechanizm ochronny dla spółki dominującej, umożliwiający jej sprawne zarządzanie grupą spółek w postaci przymusowego wykupu udziałów (akcji) należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej przez spółkę dominującą tzw. squeeze-out, przez co instytucja ta zostanie po raz pierwszy w polskim porządku prawnym wprowadzona do regulacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Spółka dominująca będzie mogła w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty oraz żądać udzielenia informacji od spółki zależnej należącej do grupy spółek.
Rada nadzorcza (a w razie jej braku organ prowadzący sprawy spółki) spółki dominującej co do zasady będzie sprawowała stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę lub spółki zależne należące do grupy spółek.
Odpowiedzialność członków organów spółek grupy
Członek organu spółki zależnej należącej do grupy spółek będzie mógł powoływać się na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek, pod warunkiem, że spółka ujawniła swoje uczestnictwo w grupie w KRS.
Za wykonanie poleceń spółki dominującej członek organu spółki zależnej co do zasady nie będzie ponosił odpowiedzialności cywilnej i karnej.
Odpowiedzialność spółki dominującej za wydane polecenia
Wprowadzona zostanie odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia, wykonanego następnie przez spółkę zależną należącą do grupy spółek. Będzie to odpowiedzialność odszkodowawcza na zasadzie winy.
Odpowiedzialność spółki dominującej w będzie zależna od rodzaju dominacji and spółką zależną (i) w spółkach zależnych jednoosobowych lub takich w których spółka dominująca posiada co najmniej 75% kapitału zakładowego odpowiedzialność spółki dominującej powstanie jeśli wykonanie polecenia doprowadziło do niewypłacalności spółki zależnej; (ii) w pozostałych spółkach zależnych spółka dominująca będzie odpowiadać w przypadku gdy wykonanie polecenia przez spółkę zależną naruszyło interes grupy spółek.
Projekt wprowadza tzw. Business Judgement Rule (działania w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego), zgodnie z którym spółka dominująca, nie poniesie winy za wykonanie przez spółkę zależną wydanego jej polecenia, jeżeli działała w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii.
Spółka dominująca będzie również odpowiadała w pewnym zakresie za skutki wykonanie przez spółkę zależną polecenia wobec, wierzycieli spółki zależnej oraz wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.
Ochrona wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej w grupie spółek
Spółka zależna będzie zobowiązana do sporządzenia sprawozdania o jej powiązaniach ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, które to sprawozdanie obejmuje w swej treści wskazanie wiążących poleceń wydawanych tej spółce przez spółkę dominującą.
Projekt przewiduje możliwość żądania przymusowego odkupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej, tzw. sell-out.
WZMOCNIENIE POZYCJI RADY NADZORCZEJ
Dodatkowe kompetencje rady nadzorczej
W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza będzie mogła żądać od zarządu, prokurentów, oraz wszystkich osób zatrudnionych w spółce (również na podstawie umów cywilnoprawnych), wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień potrzebnych do nadzoru nad spółką, w szczególności dotyczących działalności spółki lub stanu majątkowego spółki, w tym także spółki zależnej.
Rada nadzorcza będzie mogła podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki lub jej stanu majątkowego, przez wybranego doradcę, którym może być tylko podmiot posiadający niezbędną wiedzę fachową i kwalifikację do zbadania określonej sprawy.
Wprowadzony zostanie obowiązek uzyskania zgody rady nadzorczej spółki akcyjnej na zawarcie przez spółkę ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką z nią powiązaną transakcji, której wartość przekracza 10% sumy aktywów spółki, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki.
Przewidziano możliwość tworzenia w ramach rady nadzorczej doraźny lub stałych komitetów do pełnienia określonych czynności nadzorczych (komitety rady nadzorczej).
Dodatkowe obowiązki zarządu
Zarząd będzie zobowiązany do udzielenia, bez wezwania, radzie nadzorczej dodatkowych informacji, w przedmiocie szeregu wyszczególnionych spraw takich jak np. istotnych transakcjach, uchwałach podejmowanych przez zarząd, zmianie sytuacji spółki.
Projekt przewiduje sankcje karne w postaci grzywny nakładanej na członków zarządu w przypadku braku wypełnienia obowiązku przekazywania wymaganych dokumentów lub informacji radzie nadzorczej oraz rozszerza zakaz pełnienia funkcji członka organów w spółkach kapitałowych na osobę skazaną za takie przestępstwo.
Sprawozdanie rady nadzorczej
Tak jak dotychczas do obowiązków rady nadzorczej będzie należało sporządzanie oraz składanie zgromadzeniu wspólników (walnemu zgromadzeniu) corocznego pisemnego sprawozdania za ubiegły rok obrotowy (sprawozdanie rady nadzorczej).
Sprawozdanie rady nadzorczej oprócz oceny sytuacji spółki będzie zawierało także ocenę stosowanych w spółce procedur kontroli i zarządzania ryzykiem oraz ocenę przekazywania radzie nadzorczej przez zarząd dokumentów i informacji.
POZOSTAŁE ZMIANY
Kadencja członków organów będzie obliczana w pełnych latach obrotowych (o ile umowa spółki, bądź statut nie będzie stanowił inaczej), co rozwiąże pojawiające się dotychczas w praktyce wątpliwości dotyczące okresu pełnienia funkcji przez członków organów związane z pojęciami kadencji i mandatu.
Usankcjonowanie miernika staranności przy wykonywaniu obowiązków przez członków organów spółek – konieczność zachowania staranności wynikająca z zawodowego charakteru działalności członka organu oraz obowiązku zachowania lojalności wobec spółki.
Zakaz ujawnienia tajemnicy spółki obowiązywać będzie także po wygaśnięciu mandatu członka organu.
Wprowadzono możliwość skorzystania z usług profesjonalnego doradcy przy przeprowadzeniu postępowań kwalifikacyjnych na członków zarządów.
Do przesądzenia o odpowiedzialności członków organów za szkodę wyrządzoną spółce wprowadzona ma zostać zasada biznesowej oceny sytuacji (tzw. Business Judgement Rule), która pozwoli definitywnie przesądzić o wyłączeniu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce wskutek decyzji organów, które okażą się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.
Wprowadzano obowiązek złożenia przez członków organów, likwidatorów oraz prokurentów oświadczeń o spełnieniu przez nich warunków pełnienia funkcji określonych w przepisach Kodeksu spółek handlowych.
Planowane wejście w życie
Obecnie projekt podlega konsultacjom, które potrwają do 19 września 2020 roku.
Projekt przewiduje 3 miesięczne vacatio legis, z uwagi na konieczność dokonania zmian treści umów (statutów) spółek.
Kancelaria WKB wspierała RWE, oraz Freshfields Bruckhaus Deringer – globalnego doradcę grupy energetycznej RWE – w polskich aspektach transakcji nabycia przez RWE europejskiego portfela projektów z obszaru energetyki wiatrowej i fotowoltaicznej od firmy Nordex. W wyniku planowanego przejęcia RWE rozszerzy portfolio swoich strategicznych projektów o inwestycje nie tylko w Polsce, ale również we Francji, Hiszpanii i Szwecji.
WKB wspierało RWE w zakresie due diligence prawnego farmy wiatrowej rozwijanej w centralnej Polsce, a także w zakresie przenoszenia polskich aktywów Nordex w ramach transakcji. Przedmiotem analiz WKB były w szczególności kwestie energetyczne, procesu inwestycyjnego i dotyczące nieruchomości, jak również zagadnienia transakcyjne.
AIJA jest międzynarodową organizacją zrzeszającą prawników, którzy nie ukończyli 45 lat. Stowarzyszenie promuje podstawowe zasady państwa prawa – stoi na straży praworządności i praw człowieka. Jest także miejscem międzykulturowego dialogu, wymiany doświadczeń branżowych i rozwoju zawodowego prawników.
„Z ogromną radością witamy Anię na stanowisku wiceprezesa. Pracując z nami przez ostatni rok jako skarbnik, Anna pokazała, że jest prawdziwym liderem, a jej działania są spójne z wartościami i celami, którymi kieruje się nasza organizacja. Anna posiada także niezwykle cenną umiejętność proponowania rozwiązań w zmieniającej się rzeczywistości. Jestem przekonany, że razem z Paolą Fudakowską tworzymy zgrany zespół, z którym wspólnie zrealizujemy ambitne projekty” – powiedział François Barré, prezes AIJA.
Anna, jako partner w kancelarii WKB, specjalizuje się w prawie nieruchomości, transakcjach M&A oraz prawie korporacyjnym. Kieruje praktyką nieruchomości i współkieruje zespołem French Desk. Jest również wykładowcą prawa spółek i prawa nieruchomości przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie oraz autorką licznych publikacji, w tym dwóch komentarzy z zakresu prawa spółek.
„Objęcie nowego stanowiska w zarządzie AIJA to dla mnie zaszczyt, ale też duża odpowiedzialność. Zmieniająca się rzeczywistość stawia przed nami wiele wyzwań. Siła naszej organizacji polega, w moim odczuciu, na możliwości wymiany zawodowych doświadczeń i pomysłów, rodzących się w różnych częściach świata i różnych jurysdykcjach. Z jednej strony widzimy ciągłą potrzebę zabierania głosu w sprawach ochrony praw człowieka, z drugiej strony będziemy konsekwentnie wychodzić z inicjatywami związanymi z przyszłością branży prawniczej i szukać innowacyjnych rozwiązań, które pozwolą nam doskonalić nasze umiejętności ale i sprostać potrzebom Klientów w rzeczywistości post-Covidowej” – powiedziała Anna Wyrzykowska.
„Wiemy, jak wielkiej determinacji i ciężkiej pracy wymagało odniesienie tego sukcesu, dlatego też bardzo serdecznie gratulujemy Annie wyboru na tak prestiżowe stanowisko. Cieszmy się, że to właśnie ona jest pierwszą osobą z Polski, która pokieruje globalną organizacją prawniczą. Sukces Anny jest dla nas także potwierdzeniem, że nasza strategia rozwoju, od samego początku bardzo mocno oparta o relacje międzynarodowe i zaangażowanie w projekty transgraniczne, ma głęboki sens. Będziemy ją z całych sił wspierać w wykonywaniu nowych obowiązków”.- dodaje Aleksander Stawicki, partner WKB.
AIJA jest międzynarodowym stowarzyszeniem prawników, którzy nie ukończyli 45 roku życia. Jest jedyną tego rodzaju globalną organizacją, liczącą obecnie około 4 tysięcy członków i działającą już prawie 60 lat. AIJA umożliwia nawiązywanie kontaktów i współpracę prawników z różnych krajów oraz zdobywanie wiedzy na temat treści i stosowania prawa w tych krajach. W ramach AIJA istnieje 21 komisji zajmujących się różnymi dziedzinami prawa i praktyki prawników.
WKB jest polską kancelarią prawniczą o międzynarodowym zasięgu, która skutecznie łączy kompetencje i doświadczenia 100 osobowego zespołu ekspertów w ramach 20 specjalizacji. Dzięki siatce relacji z renomowanymi kancelariami i instytucjami z całego świata, pełni rolę doradcy na rynkach międzynarodowych. Jest także sprawdzonym partnerem dla kancelarii międzynarodowych, nie mających biur w Polsce.
Z przyjemnością informujemy, że Kancelaria WKB została przyjęta w poczet partnerów Izby Gospodarki Elektronicznej. E-Izba, która powstała w 2013 roku, jest organizacją samorządu gospodarczego, zrzeszająca ponad 200 polskich i zagranicznych firm, działających na rynku e-commerce. Kluczowym zadaniem e-Izby jest szeroko pojęta identyfikacja potrzeb szybko rozwijającego się rynku internetowego, jego porządkowanie, a także dostosowanie do norm prawnych Unii Europejskiej oraz wsparcie działań legislacyjnych na poziome UE i Polski.
Bardzo się cieszymy, że dołączyliśmy do grona partnerów Izby Gospodarki Elektronicznej. Będziemy aktywnie inicjować i wspierać prace Izby, bazując na naszym doświadczeniu na rynku e-commerce. Od lat w ramach WKB rozwijamy interdyscyplinarny zespół, który swobodnie porusza się po zagadnieniach związanych z gospodarką cyfrową, niezależnie od branży. Wraz z Klientami i Partnerami identyfikujemy problemy i sugerujemy rozwiązania. Chcielibyśmy wykorzystać naszą obecność w Izbie do wzmocnienia dyskusji o prawnych aspektach cyfrowej transformacji polskiej gospodarki. Jesteśmy pewni, że w ramach prac Izby poznamy ciekawych i inspirujących ludzi, z którymi taki dialog będziemy prowadzić. – mówi Agnieszka Wiercińska-Krużewska, partner WKB, szef zespołu prawa własności intelektualnej i TMT.
Więcej informacji o działalności Izby dostępnych jest na stronie https://eizba.pl/
Długotrwałe zamknięcie centrów handlowych z powodu epidemii COVID-19 wpłynęło szczególnie istotnie na sytuację finansową podmiotów działających w branży modowej. Zanim jednak przedsiębiorca podejmie decyzję o zmniejszeniu skali działalności i redukcji zatrudnienia, powinien rozważyć skorzystanie z szerokiej gamy mniej radykalnych rozwiązań oraz wsparcia finansowego, jakie oferują obowiązujące przepisy.
O możliwościach działania w branży mody w trudnych czasach pandemii piszą Wioleta Polak (partner zarządzający praktyką prawa pracy) oraz Aleksandra Libiszowska (counsel z zespołu pomocy publicznej i funduszy unijnych) na łamach magazynu FASON (3/2020).
Im Rahmen des sog. „Anti-Krisen-Schutzschildes 4.0” sind am 24. Juli 2020 neue Regelungen über die Kontrolle direkter ausländischer Investitionen in Kraft getreten. Mit den neuen Rechtsvorschriften wird die staatliche Kontrolle über M&A Transaktionen in manchen strategischen Wirtschaftssektoren erweitert.
Es kann davon ausgegangen werden, dass die neuen Rechtsvorschriften auch auf laufende (bis zum 24. Juli 2020 nicht beendete) Transaktionen zur Anwendung kommen. Am 21. Juli 2020 veröffentlichte der Präsident des Amtes für Wettbewerbs- und Verbraucherschutz (UOKiK) Richtlinien zu den neuen Rechtsvorschriften. Obwohl die Richtlinien keine verbindliche Rechtsquelle darstellen, zeigen sie doch, wie die neuen Regeln interpretiert und umgesetzt werden.
Auswirkungen auf M&A Transaktionen
Mit den neuen Regelungen soll die polnische Industrie vor „feindlichen Übernahmen” seitens Investoren von außerhalb (1) der Europäischen Union, (2) des Europäischen Wirtschaftsraums (EWR) oder (3) der Organisation für wirtschaftliche Zusammenarbeit und Entwicklung (OECD) geschützt werden. Die Freistellung der OECD-Investoren wurde in der Schlussphase der Gesetzgebungsarbeit hinzugefügt und mildert die Auswirkungen der neuen Regeln erheblich, da nicht nur Investoren aus der EU, sondern auch die aus den USA, Kanada, Australien, Israel sowie Japan und Südkorea davon profitieren können.
Das neue Gesetz wirkt sich erheblich auf M&A Transaktionen aus, und zwar aus folgenden Gründen:
Es gilt für Unternehmer, die in zahlreichen Wirtschaftssektoren tätig sind.
Es wurde eine niedrige Wesentlichkeitsschwelle festgesetzt (Transaktionen, die Unternehmer mit einem in Polen erzielten Jahresumsatz von mehr als 10.000.000 EUR betreffen, sind anzeigepflichtig).
Die zuständige Behörde, also UOKiK, wird mit weitreichenden Kompetenzen ausgestattet (eine Zustimmung kann auch dann verweigert werden, wenn zumindest potenzielle Gefahr für die öffentliche Ordnung oder die öffentliche Sicherheit der Republik Polen oder die öffentliche Gesundheit in der Republik Polen vorliegt).
Bei Verstößen sieht das Gesetz rigide Geldstrafen sowie Gefängnisstrafen für natürliche Personen vor.
Geschützte Wirtschaftssektoren
Als sog. geschützte Rechtsträger sind relativ viele Unternehmen aufgelistet. Hier zählen u.a.:
börsennotierte Gesellschaften,
Unternehmen, die im Besitz von Vermögensgegenständen sind, die als „kritische Infrastrukturen” gelten, sowie
Unternehmen, die in ausgewählten Wirtschaftssektoren tätig sind: IT (Hersteller von Software für bestimmte Sektoren), Stromerzeuger und -verteiler (sowohl konventionelle als auch erneuerbare Energien), Unternehmen, die Treibstoffe transportieren und lagern, Telekommunikationsunternehmen sowie medizinische Industrie und Pharmaindustrie (Herstellung von medizinischen Geräten, Instrumenten und Apparaten sowie von Arzneimitteln und anderen pharmazeutischen Produkten usw.), Erzeugung, Übertragung und Verteilung von Wärme sowie Verarbeitung von Fleisch, Milch, Getreide, Obst und Gemüse.
Kontrollpflichtige Geschäfte
Kontrollpflichtig sind ausschließlich Geschäfte, die durch Unternehmen von außerhalb der EU, des EWR und der OECD abgewickelt werden (dies gilt auch dann, wenn die Muttergesellschaft der Kapitalgruppe des Erwerbers außerhalb der EU, des EWR und der OECD ist).
Das Gesetz betrifft Maßnahmen, die zum Erwerb oder zur Erlangung eines Beherrschungsverhältnisses oder einer „bedeutenden Beteiligung” (d.h. Halten, Erreichen oder Überschreiten der Beteiligungsschwelle von 20% oder 40% der Anteile) führen können. Die Bestimmungen gelten nicht nur für den direkten Erwerb von Anteilen, sondern auch für Transaktionen des indirekten Erwerbs über eine Tochtergesellschaft, Transaktionen mit Vermögenswerten und alle Arten indirekter Möglichkeiten der Kontrollübernahme oder der Einflussnahme auf ein anderes Unternehmen (z.B. Fusionen, Spaltungen, Satzungsänderungen, Einziehung von Anteilen sowie alle anderen Transaktionen oder Aktivitäten, die zum indirekten Erwerb oder zur Erlangung einer bedeutenden Beteiligung oder eines Beherrschungsverhältnisses führen, auch auf der Grundlage von ausländischen Transaktionen, die ausländischem Recht unterliegen).
Das neue Gesetz gilt nur für den Fall, dass der übernommene Unternehmer in mindestens einem der letzten beiden Geschäftsjahre einen Umsatz von mehr als 10 Millionen Euro in der Republik Polen erzielt hat.
Kompetenzen des UOKiK-Präsidenten
Ausländische Investitionen sollen durch UOKiK kontrolliert werden.
Es sei darauf hingewiesen, dass diese Behörde auch die Konzentrationskontrolle nach den Bestimmungen des Gesetzes über den Wettbewerbs- und Verbraucherschutz ausübt.
Wir sind also mit einer Situation konfrontiert, in der bei bestimmten Transaktionen praktisch zwei Genehmigungen von derselben Staatsbehörde erforderlich sind, die auf unterschiedlichen Rechtsgrundlagen erteilt werden.
Kriterien für die Bewertung angezeigter Transaktionen
UOKiK kann einer Transaktion widersprechen, wenn „zumindest potenzielle Gefahr für die öffentliche Ordnung oder die öffentliche Sicherheit der Republik Polen oder die öffentliche Gesundheit in der Republik Polen“ vorliegt.
Die Zustimmung kann ferner verweigert werden, wenn der Antragsteller nicht alle erforderlichen Informationen übermittelt hat und wenn nicht feststellbar ist, ob das in der EU ansässige Unternehmen, das die Kontrolle oder die maßgebliche Beteiligung übernimmt, diese Ansässigkeitsvoraussetzung zumindest in den letzten zwei Jahren erfüllt hat.
Die Bewertung wird daher auf sehr allgemeinen Überlegungen beruhen. Dadurch werden UOKiK weitgehende Zuständigkeiten eingeräumt.
Meldetermin
Eine Transaktion ist grundsätzlich vor deren Abwicklung anzuzeigen.
Bedauerlicherweise ist das Gesetz auch in diesem Punkt unpräzise, weil es an einer anderen Stelle vorschreibt, dass die Anzeige vor dem Abschluss „eines jeden Vertrages, der eine Erwerbsverpflichtung begründet”, und im Falle börsennotierter Gesellschaften vor dem öffentlichen Erwerbsangebot zu erfolgen hat (was darauf hinweisen kann, dass das öffentliche Erwerbsangebot vorbehaltlich einer Zustimmung nicht zulässig ist – dies kann gewisse Probleme in der Praxis bereiten, z.B. Informationsleck zum geplanten öffentlichen Erwerbsangebot noch vor der Veröffentlichung). In den Richtlinien wird diese Frage nicht im Detail erörtert oder eine Lösung angegeben.
Eine Transaktion sollte nicht beendet werden, bevor die einschlägige Zustimmung vorliegt bzw. die gesetzliche Frist für die Erteilung eines Zustimmungsbescheids abgelaufen ist.
Verfahrensdauer
Die Freigabe einer Transaktion, die keine Zweifel erweckt, oder die Bestätigung, dass eine Transaktion nicht kontrollpflichtig ist, erfolgt binnen 30 Werktagen.
In Fällen, in denen ein Kontrollverfahren wegen der öffentlichen Sicherheit oder der öffentlichen Ordnung einzuleiten ist, werden binnen 120 Kalendertagen beendet (die Wartezeit für die Beantwortung zusätzlicher Fragen des UOKIK wird nicht mitgerechnet).
Sanktionen bei Verletzung der Anzeigepflicht
Jede Transaktion, die ohne vorgeschriebene Anzeige erfolgt, ist nichtig. Lt. Gesetz sind ferner für Verstöße gegen die neuen Regelungen sehr rigide Strafen vorgesehen, und zwar sowohl finanzielle (Geldstrafen bis 50.000.000 PLN) als auch strafrechtliche Sanktionen (bis 5 Jahre Freiheitsstrafe) (die Strafen können sowohl dem Unternehmen, das Beteiligungen ohne Anzeige erwirbt, als auch natürlichen Personen, die in seinem Namen handeln, auferlegt werden).
Für alle Fragen bezüglich der angesprochenen Punkte stehen Ihnen Rechtsanwälte aus unserem German Desk und unserem Beratungsteam für Wettbewerb und M&A zur Verfügung: Anna Wojciechowska (Rechtsanwältin, Partner), Aleksander Stawicki (Rechtsanwalt, Partner), Jakub Jędrzejak (Rechtsanwalt, Partner) und Anna Fennig (Rechtsanwältin).
Składamy im serdeczne gratulacje i życzymy dalszych sukcesów zawodowych! Cieszymy się, że grono adwokatów i radców prawnych WKB powiększyło się!
W dniach 28-30 września 2020 r. odbędzie się kolejna edycja Targów POLAGRA, której organizatorem są Międzynarodowe Targi Poznańskie. To wydarzenie, przeznaczone dla przedstawicieli branży spożywczej i sektora HoReCa, ma już wieloletnią tradycję na rynku. W tym roku wszyscy uczestnicy tego rynku – zarówno producenci i dystrybutorzy żywności, przedstawiciele branży HoReCa, jak i wytwórcy technologii, maszyn i urządzeń dla tego sektora – będą mogli spotkać się w jednym czasie i jednym miejscu (zakres tematyczny POLAGRA Food, HoReCa i Foodtech dostępny jest TUTAJ).
W tym roku kancelaria WKB ma przyjemność być partnerem merytorycznym wydarzenia, w którym od kilku lat bierze czynny udział prowadząc szkolenia dla wszystkich, którzy chcą poznać kwestie prawne związane z prowadzeniem biznesu w tej branży.
Zapraszamy na dwa wydarzenia podczas tegorocznej edycji POLAGRA:
Najnowsze trendy i obowiązki prawne w oznakowaniu żywności | 29.09.2020, godz. 11:00
Prowadzący: Magdalena Zielińska-Kuć, Piotr Popielarski
Przedsiębiorców z branży spożywczej czekają kolejne wyzwania w kontekście zapowiadanych zarówno przez polskiego jak i unijnego ustawodawcę zmian prawnych. Prelegenci opowiedzą na co muszą przygotować się przedsiębiorcy, jak powinni działać, by nie narazić się na sankcje organów kontroli oraz jakie nowe trendy mają wpływ na funkcjonowanie rynku spożywczego. Szczegółowy program i rejestracja
Jak bezpiecznie rozwijać biznes spożywczy w sieci | 30.09.2020, godz. 11:00
Prowadzący: Aleksandra Dziurkowska, Emanuel Wanat
W okresie ograniczeń w prowadzeniu handlu w formie tradycyjnej przedsiębiorcy przenoszą się do sieci, by tam budować swój wizerunek i biznes. Prelegenci opowiedzą m.in. o tym, jak bezpiecznie prowadzić biznes online, by zagwarantować konsumentom ich prawa i jak dostosować model działalności internetowej do możliwości i potrzeb przedsiębiorcy. Szczegółowy program i rejestracja
Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia Targów POLAGRA Food HoReCa Foodtech oraz do udziału w wydarzeniach organizowanych przez naszą kancelarię.
Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowiedzą Aleksander Stawicki– prowadzący praktykę prawa konkurencji oraz Jakub Jędrzejak, współprowadzący praktykę fuzji i przejęć.
WKB doradzała ABB w zakresie polskich aspektów prawnych w procesie wyodrębnienia z ABB Dywizji Power Grids prowadzącej działalność w zakresie sieci energetycznych wraz z częścią spółki świadczącej usługi wspierające Dywizję Power Grids w tej części Europy. Transakcja była prowadzona jednocześnie w szeregu jurysdykcjach na całym świecie, została zakończona wraz z początkiem lipca.
WKB wspierało ABB w działaniach związanych z przygotowaniem oraz wyodrębnieniem Dywizji Power Grids oraz części spółki świadczącej usługi wspierające tę Dywizję i przeniesienie ich do specjalnie do tego zawiązanych spółek. Ponadto WKB wspierało ABB w zakresie aspektów związanych z zatrudnieniem w związku z przeniesieniem zakładu pracy a także kwestii związanych z zamówieniami publicznymi, dotyczącymi obecnie realizowanych oraz przyszłych umów handlowych.
Na skutek przeprowadzonego globalnego wydzielenia Dywizji Power Grids została utworzona spółka joint venture – Hitachi ABB Power Grids, w której w początkowym etapie Hitachi będzie posiadać 80,1% udziałów, zaś ABB zachowa udziały mniejszościowe przez okres co najmniej trzech lat, z opcją wyjścia po tym okresie. Jak ogłosiło ABB wartość całej Dywizji Power Grids wynosi 11 miliardów dolarów.
ABB jest globalną firmą inżynieryjną i liderem w zakresie opracowywania produktów elektryfikacji, robotyki, automatyki przemysłowej i sieci energetycznych, obsługującym klientów z sektora użyteczności publicznej, przemysłu oraz transportu i infrastruktury na całym świecie.
Hitachi jest globalnym koncernem technologicznym, posiadającym doświadczenia w obszarze technologii operacyjnych oraz technologii informacyjnych, dostarczającym rozwiązania cyfrowe wykorzystywane w sektorach IT, energetyki, przemysłu, mobilności czy Smart Life.
W najnowszej edycji Rankingu Kancelarii Prawniczych dziennika Rzeczpospolita kancelaria WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr została sklasyfikowana:
na 5 miejscu w zestawieniu firm prawniczych według liczby prawników,
na 6 miejscu w zestawieniu kancelarii według liczby adwokatów i radców prawnych.
WKB zaliczyła tym samym awans odpowiednio z miejsca 6 i 8, które zajmowała w zeszłorocznym rankingu.
Kancelaria została także uznana jest za jednego z liderów wzrostu w okresie 2010-2020. W tym czasie zwiększyliśmy liczbę zatrudnionych u nas prawników o 226%.
– Rosnąca pozycja WKB w rankingu jest dla nas dowodem, że przyjęta przez nas strategia rozwoju, oparta na najwyższej jakości dostarczanych usług oraz budowie silnych, wyspecjalizowanych zespołów, jest udana – komentuje dr Jerzy Baehr. – Dziękujemy przede wszystkim naszym klientom, którzy od lat doceniają nas jako swoich zaufanych doradców.
Można spotkać się z podejściem wedle którego, jeżeli przedsiębiorca ma obecnie trudności z wykonaniem umowy, to wystarczy, że powoła się na epidemię spowodowaną COVID-19, aby zwolnić siebie z wykonania obowiązków umownych bez negatywnych dla siebie konsekwencji. Takie podejście do sprawy nie jest uzasadnione. Pandemia nie może być traktowana jako usprawiedliwienie dla niewykonania wszelkich zobowiązań czy środek do zakończenia nierentownych kontraktów, ponieważ jej wystąpienie nie ma automatycznego skutku w postaci braku odpowiedzialności za zobowiązania czy możliwości „bezpiecznego” odstąpienia od umowy…
Artykuł autorstwa Marty Midloch ukazał się na łamach Executive Magazine (2/2020).
Trwają prace nad dwoma ważnymi projektami legislacyjnymi, które dotykają istotnych zagadnień z zakresu ochrony środowiska, a wśród nich regulacji dotyczących decyzji środowiskowych.
Aktualizacja wytycznych dotyczących zgody na przetwarzanie danych
Europejska Rada Ochrony Danych zaktualizowała wytyczne w sprawie zgód m.in. w zakresie tzw. cookie walls. W ocenie EROD, nie można uznać, że zgoda jest dobrowolna, jeśli w przypadku jej nieudzielenia blokowany jest dostęp do treści znajdujących się na stronie internetowej.
Orzeczenie niemieckiego Federalnego Trybunału Sprawiedliwości potwierdza wzajemne oddziaływanie między gromadzeniem danych osobowych a prawem konkurencji
23 czerwca 2020 r. niemiecki Federalny Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie potwierdzające wykonalność, w postępowaniu przygotowawczym, postanowienia niemieckiego Federalnego Biura Kartelowego (Bundeskartellamt) przeciwko praktykom związanym z danymi osobowymi na Facebooku.
W 2019 r. Bundeskartellamt wydał względem Facebooka zakaz łączenia danych użytkowników z różnych źródeł. Urząd uznał, że postanowienia regulaminu, które umożliwiały Facebookowi gromadzenie danych użytkowników z różnych źródeł (w tym usług należących do Facebooka, takich jak WhatsApp, Instagram i strony internetowe osób trzecich) i przypisywanie tych danych do konta użytkownika na Facebooku stanowią nadużycie pozycji dominującej na rynku mediów społecznościowych. W ocenie Urzędu, taka kombinacja danych powinna być uzależniona od wyrażenia dobrowolnej zgody przez użytkownika.
Belgijski urząd ochrony danych osobowych nałożył grzywnę na kandydata
w wyborach lokalnych za korzystanie z rejestru pracowników gminy w celu wysyłki pism o charakterze wyborczym
Izba procesowa organu ustaliła m.in.:
Naruszona została zasada ograniczenia celu – rejestr pracowników gminy nie jest przeznaczony do innych celów niż wewnętrzne zarządzanie gminą;
Izba nie znalazła żadnej podstawy prawnej dla przetwarzania rejestru pracowników gminy przez ukaranego kandydata.
Europejska Rada Ochrony Danych wypowiedziała się na temat aplikacji służących do ustalania kontaktów zakaźnych oraz przetwarzania w kontekście ponownego otwarcia granic Schengen
Oświadczenie przedstawia pogłębioną analizę dotyczącą tworzenia interoperacyjnej sieci aplikacji służących do ustalania kontaktów. EROD wskazuje kluczowe aspekty, które muszą być wzięte pod uwagę przy projektowaniu rozwiązań m.in. dot. przejrzystości przetwarzania, podstawy prawnej, administrowania, praw osób, których dane dotyczą, zatrzymywania i minimalizacji danych, bezpieczeństwa informacji oraz prawidłowości danych.
Wspólne oświadczenie w sprawie cyfrowego śledzenia kontaktów przewodniczącej Komitetu Konsultacyjnego Konwencji 108 oraz komisarza ds. ochrony danych Rady Europy w sprawie cyfrowego śledzenia kontaktów
W swoim oświadczeniu przedstawiciele tych organów wskazują, że w walce z COVID-19 wykorzystuje się dane i technologie mobilne, które obejmują: wykorzystanie danych o lokalizacji mobilnej do oceny przemieszczania się ludności lub egzekwowania środków ograniczających, wykorzystanie urządzeń jako cyfrowego dowodu odporności, wykrywanie objawów, samokontrola lub wreszcie cyfrowe śledzenie kontaktów osoby zarażonej. Z tych względów autorzy podkreślili, że zanim państwa przystąpią do systemowego wdrażania technologii, powinny zastanowić się, czy są one jedynym możliwym rozwiązaniem. Warto odpowiedzieć na pytania:
Czy przewidywany efekt jest warty ryzyka społecznego i prawnego, biorąc pod uwagę brak dowodów na skuteczność zastosowanych rozwiązań?
Jakie prawne i techniczne zabezpieczenia należy wprowadzić, aby zmniejszyć ryzyko w przypadku, gdy rządy decydują się na cyfrowe śledzenie kontaktów w zarządzaniu pandemią COVID-19?
Czerwcowe posiedzenie Europejskiej Rady Ochrony Danych: TikTok i rozpoznawanie twarzy
Podczas 31. posiedzenia plenarnego, Europejska Rada Ochrony Danych powołała grupę zadaniową w celu koordynowania potencjalnych działań i uzyskania bardziej kompleksowego przeglądu przetwarzania danych i praktyk stosowanych przez aplikację TikTok w całej UE. Niderlandzki Urząd Ochrony Danych również prowadzi postępowanie dla skontrolowania, czy aplikacja ma „przyjazną dla prywatności konstrukcję”, w szczególności z uwagi na masowe wykorzystywanie jej przez dzieci.
Podczas posiedzenia EROD przyjęto także pismo w sprawie wykorzystania sztucznej inteligencji Clearview AI przez organy ścigania. EROD wyraziła obawy co do nowych możliwości technologii rozpoznawania twarzy. EROD przypomina, że zgodnie z dyrektywą policyjną (UE) 2016/680, organy ścigania mogą przetwarzać dane biometryczne w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej wyłącznie zgodnie ze ścisłymi warunkami określonymi a art. 8 i 10 Dyrektywy.
Trwają konsultacje projektu kodeksu postępowania dla oświaty
Wszystkie podmioty zainteresowane stosowaniem ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) w jednostkach oświatowych mogą wziąć udział w konsultacjach projektu kodeksu postępowania w tym sektorze. Projekt kodeksu został skierowany do konsultacji, a te trwają od 1 czerwca do 30 września 2020 r.
Powiat nie powinien zawierać umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych z PUP i PCPR
W swoim najnowszym newsletterze z czerwca UODO tłumaczy, dlaczego powiaty nie powinny zawierać umów powierzenia z Powiatowymi Urzędami Pracy oraz Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie. Choć to powiaty mają realizować zadania określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, to jednak robią to za pośrednictwem swoich jednostek organizacyjnych mających status administratora. Niezasadne byłoby zatem zawieranie z nimi umów powierzenia przetwarzania danych osobowych.
UODO odpowiada na pytanie „Czy z laboratorium należy zawrzeć umowę powierzenia”?
Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Zdrowotnych (SPZZOZ) zawarł umowę na wykonywanie badań przez laboratorium. Badania obejmują próbki pobrane i dostarczone przez szpital i przychodnie SPZZOZ od osób przebywających na oddziałach szpitalnych oraz od osób kierowanych na badanie przez poradnie/przychodnie wchodzące w skład SPZZOZ (objęte ww. umową). UODO doszło do wniosku, że w takim przypadku nie zachodzi relacja administrator – podmiot przetwarzający, a tym samym nie ma podstaw do zawarcie umowy powierzenia.
E-recepta w służbie sieci aptek. Korporacje poznają najwrażliwsze informacje
Jedna z największych sieci aptecznych zaczęła masowo profilować pacjentów. Sieć Gemini, mająca prawie 200 placówek w całej Polsce, stworzyła aplikację przetwarzającą dane medyczne uzyskane z e-recept. Aplikacja umożliwia spółce uzyskanie wrażliwych danych na temat klientów np. czy ktoś leczy się na depresję, ma demencję, problemy z potencją, niedawno poronił albo jest śmiertelnie chory. Na podstawie danych z wielu recept tworzy zaś wirtualną kopię profilu pacjenta, która na rynku jest bezcenna dla firm ubezpieczeniowych czy banków. Zdaniem Ministerstwa Zdrowia w związku z powyższym procederem mogło dojść do popełnienia przestępstwa. Sprawą zajmie się prokuratura oraz specjalna jednostka ds. walki z cyberprzestępczością w Komendzie Głównej Policji. Niezależni eksperci uważają, że mamy właśnie do czynienia z największym skandalem na polskim rynku farmaceutycznym od lat.
Nasi eksperci na bieżąco monitorują i analizują nowe projekty legislacyjne, które mają wpływ na funkcjonowanie Państwa przedsiębiorstw w czasie pandemii.
W związku z uchwaleniem kolejnej nowelizacji Tarczy Antykryzysowej, tzw. Tarczy 4.0 (24.06.2020) przedstawiamy materiał, który zawiera zbiór analiz, dotyczący stanu prawnego na dzień 1 lipca 2020 r.
Zmiany wprowadzone przez Tarczę 4.0 dotyczą w szczególności:
funkcjonowania spółek handlowych,
prawa pracy,
podatków,
postępowań restrukturyzacyjnych,
inwestycji zagranicznych,
kredytów komercyjnych i konsumenckich,
nieruchomości,
rozszerzenia uprawnień Prezesa UOKiK, i
działalności stowarzyszeń i fundacji.
Zapraszamy do lektury.
____
Funkcjonowanie spółek handlowych
Nowe zasady zdalnego udziału i podejmowania uchwał na zgromadzeniach wspólników/walnych zgromadzeniach oraz posiedzeniach pozostałych organów spółek;
Wydłużenie terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych dla jednostek zobowiązanych do ich sporządzenia;
Wydłużenie terminu na pierwszą rejestrację beneficjenta rzeczywistego w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) dla spółek zarejestrowanych przed dniem 13.10.2019;
Wydłużenie terminów wykonania obowiązków związanych z implementacją rejestru akcjonariuszy
i przymusową dematerializacją akcji w niepublicznych spółkach akcyjnych i komandytowo-akcyjnych;
Nowe zasady podejmowania przez rady nadzorcze uchwał w sprawach, dla których umowa spółki lub statut przewiduje głosowanie tajne;
Zmiana w sposobie dokonywania zapisów na akcje w spółkach akcyjnych;
Modyfikacja zasad odpowiedzialności członków organów spółek.
Przedłużenie terminów do złożenia informacji o cenach transferowych (sporządzenie lokalnej dokumentacji) oraz oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych do dnia 31 grudnia 2020 r.
Możliwość zaliczania do kosztów podatkowych zapłaconych kar umownych i odszkodowań, jeżeli wada dostarczonych towarów (wykonanych robót i usług) oraz zwłoka w dostarczeniu towarów wolnych od wad (zwłoka w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług) powstała w związku z COVID-19;
Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych nie będą uznawane za przychód podatkowy dla przedsiębiorców.
Tarcza 4.0 wprowadza możliwość skorzystania przez dłużników z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego do 30 czerwca 2021 r.
Otwarcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego następuje poprzez dokonanie obwieszczenie w MSiG po zawarciu umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, który będzie pełnił funkcję nadzorcy układu oraz po przygotowaniu przez dłużnika spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych i propozycji układowych;
Zatwierdzenie układu musi nastąpić w terminie 4 miesięcy od dnia obwieszczenia w MSiG;
Dłużnikowi przyznano szeroką ochronę w postaci m.in. zawieszenia postępowań egzekucyjnych oraz zakazu wypowiadania kluczowych umów (m.in. dzierżawy, kredytu i najmu).
Możliwość dokonywania zmian warunków lub terminów spłaty kredytów (pożyczek) udzielonych przed 8.03;
Możliwość przedłużania lub modyfikowania przez banki już udzielonych finansowań pomimo utraty zdolności kredytowej (np. art. 70 Pr. Bank) przy zachowaniu możliwości wypowiadania umów kredytu (pożyczki);
Zalecenie KNF aby odnowienie finansowania na warunkach z 31.12.2019 nie było dokonywane na okres dłuższy niż 1 rok;
Przyzwolenie KNF aby banki uwzględniały uproszczone pozytywne projekcje płynności kredytobiorcy przy zwiększaniu kwoty finansowania obecnych klientów powyżej poziomu z 31.12.2019 r.
Możliwość udzielenia dopłat do oprocentowania kredytów przedsiębiorcy w trudnej sytuacji finansowej w wyniku COVID-19, w celu zapewnienia płynności finansowej;
Dopłaty stanowią całość lub część odsetek należnych bankowi w maksymalnej wysokości 2 punktów procentowych (w zależności od wielkości przedsiębiorstwa);
Pomoc w postaci dopłat stosuje się do umów kredytu zawartych od 24.06.2020 oraz zawartych wcześniej i dostosowanych do warunków ustawowych;
Dopłaty są wypłacane za okres nie dłuższy niż 12 miesięcy od zawarcia umowy kredytu z dopłatą;
Kredyty z dopłatą są udzielane do końca 2020 r.
Kredyty konsumenckie
Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego ograniczona na okres 365 dnidotyczy tylko nowych umów zawieranych w okresie obowiązywania tarczy;
Kredyty o okresie spłaty krótszym niż 30 dni – pozaodsetkowe koszty maksymalnie do 5% całkowitej kwoty kredytu-wzór wyliczenia w tarczy); dłuższe kredyty – maksymalnie do 45% całkowitej kwoty kredytu;
Wpływ przepisów tarczy na nowe kredyty od tego samego podmiotu, udzielonego w ciągu 120 dni od wypłaty poprzedniego;
Możliwość traktowania naruszeń tarczyjako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów;
Możliwość zawieszenia na okres do 3 miesięcy spłaty kredytu (w części kapitałowej oraz odsetkowej), bez naliczania odsetek i innych opłat (z wyłączeniem opłat z tytułu ubezpieczeń) (Wakacje kredytowe).
„Ustawowe” wakacje kredytowe
Tarcza 4.0. wprowadza tzw. wakacje kredytowe czyli możliwość zawieszenia do trzech miesięcy spłaty kredytu bez naliczania odsetek i innych opłat tym osobom, które straciły pracę lub inne główne źródło dochodu po 13 marca 2020 roku.
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał dotychczasowe praktyki sektora bankowe
w zakresie pomocy klientom we spłacie kredytu w obliczu stopniowego zamrożenia gospodarki za budzące ryzyko naruszenia praw kredytobiorców jako konsumentów. Dlatego z jego inicjatywy wakacje kredytowe znalazły się w Tarczy 4.0. i tym samym zyskały status tzw. „ustawowych”.
Tarcza 4.0. przewiduje możliwość zawieszenia na okres do 3 miesięcy spłaty kredytu, bez naliczania odsetek i innych opłat (oprócz opłat z tytułu ubezpieczeń powiązanych z umowami). Rozwiązanie wskazane w ustawie będzie dotyczyło umów kredytowych zawartych przed 13 marca 2020 r., jeśli termin zakończenia okresu kredytowania określony w tych umowach przypada po upływie 6 miesięcy od dnia 13 marca 2020 r.
Wakacje kredytowe oznaczają zawieszenie obowiązku spłacania kredytów konsumenckich, hipotecznych i kredytów w rozumieniu art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (jeżeli kredytobiorcą jest konsument), zarówno części kapitałowej, jak i odsetkowej.
Okres kredytowania, jak i wszystkie terminy przewidziane w umowie kredytu, ulegną stosownemu przedłużeniu o okres zawieszenia. W przypadku, w którym kredytobiorca ma kilka kredytów tego samego rodzaju u danego kredytodawcy, będzie mógł skorzystać z wakacji kredytowych tylko wobec jednego z nich.
Nowe uprawnienia Prezesa UOKiK – dostęp do informacji o podatnikach
Tarcza Antykryzysowa 4.0 rozszerza uprawnienia Prezesa UOKiK w zakresie dostępu do danych posiadanych przez urzędy skarbowe i urzędy celno-skarbowe;
Prezes UOKiK zyskał dostęp m.in. do rachunków bankowych, oszczędnościowych i pieniężnych, rachunków papierów wartościowych, umów kredytowych i pożyczkowych, umów depozytowych, a także akcji i obligacji Skarbu Państwa;
Pozyskane informacje zostanąwykorzystane nie tylko w postępowaniach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, ale również w postępowaniach dotyczących zatorów płatniczych, przewagi kontraktowej, oraz w ramach kontroli niektórych inwestycji.
Ustawa znacząco rozszerza kontrolę państwa nad transakcjami fuzji i przejęć w niektórych strategicznych sektorach gospodarki, realizowanymi przez podmioty spoza Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD);
Kontrolę nad inwestycjami zagranicznymi sprawować będzie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji, który zyskał bardzo szerokie kompetencje. Transakcje podlegają uprzedniemu zgłoszeniu, a każda transakcja dokonana bez wymaganego zawiadomienia będzie nieważna.
Ustawa zakłada surową odpowiedzialność finansową oraz karną za niestosowanie się do nowych przepisów;
Przepisy wejdą w życie w dniu 24 lipca 2020 r i będą miały zastosowanie także do transakcji będących już w toku, ale nie zakończonych do tego dnia.
Wydłużenie terminu zapłaty opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości za rok 2020 do 31 stycznia 2021 r.;
Możliwość obniżenia opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego dotyczących nieruchomości wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19;
Zwolnienie właścicieli i użytkowników z wieczystych nieruchomości z opłaty skarbowej za wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dotyczących należących do nich nieruchomości
Podwyższenie opłaty skarbowej za wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu ze 107 zł do 598 zł.
Wprowadzenie do art. 15ze Ustawy o Tarczy definicji pojęcia „powierzchni handlowej” na potrzeby regulacji dotyczącej obniżenia czynszu najmu powierzchni w dużych obiektach handlowych. Możliwość zwolnienia przez Radę Gminy od podatku od nieruchomości za część roku 2020.
Działalność spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych podmiotów
Nowe zasady zdalnego uczestnictwa w posiedzeniach i podejmowania uchwał przez organy spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji w czasie pandemii;
Umożliwienie zdalnego podejmowania uchwał przez kolegialne organy samorządów zawodowych
w czasie pandemii;
Nowe zasady zdalnego uczestnictwa w zgromadzeniach członków lub delegatów polskiego związku sportowego oraz możliwość uzupełnienia składu walnych zgromadzeń członków (delegatów)
w czasie pandemii;
Wydłużenie terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych za 2019 rok spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych osób prawnych;
Planowane rozszerzenie obowiązków związanych z rejestracją w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) o fundacje, stowarzyszenia zarejestrowane w KRS i spółdzielnie – w trakcie prac legislacyjnych.
W czerwcu 2020 r. nakładem wydawnictwa Lexis Nexis (Republic South Africa) ukazała się publikacja „Public Procurement Regulation in Africa: Development in Uncertain Times”, przygotowana przez międzynarodowy zespół ekspertów z zakresu prawa zamówień publicznych pod redakcją prof. Geo Quinot i prof. Sope Williams-Elegbe z Uniwersytetu Stellenbosch w Kapsztadzie.
Jednym ze współautorów jest dr Jarosław Kola – ekspert z zespołu zamówień publicznych w WKB – który w ramach publikacji przedstawił rezultaty prowadzonych badań w rozdziale „Public procurement as a tool of conducting development policy in emerging markets: The example of Poland”.
WKB doradcą Orbico d.o.o. oraz Distribev Orbico sp. z o.o. w transakcji sprzedaży 80% udziałów w kapitale zakładowym Distribev Orbico sp. z o.o. na rzecz United Beverages S.A.
Prawnicy WKB doradzali Orbico d.o.o., największemu dystrybutorowi w Europie, udzielając kompleksowego wsparcia prawnego w trakcie całego procesu transakcyjnego, w szczególności w trakcie negocjacji warunków oraz dokumentów transakcji.
Wsparcie WKB obejmowało również przygotowanie Distribev Orbico sp. z o.o. do transakcji, w tym między innymi doradztwo przy sprzedaży części nieruchomości spółki oraz przejęciu przez spółkę części pracowników dotychczas pracujących na rzecz innych spółek należących do Grupy Orbico w Polsce.
Distribev Orbico sp. z o.o. to spółka zajmująca się sprzedażą oraz dystrybucją napojów alkoholowych i bezalkoholowych do klientów detalu tradycyjnego, a także do gastronomii. Mniejszościowym wspólnikiem Distribev Orbico sp. z o.o. pozostaje, bez zmian, Grupa Żywiec S.A.
Presentiamo di seguito il link al webinar “Export Talks Focus Polonia” tenutosi il 23 giugno 2020 con la partecipazione del nostro International Partner Domenico Di Bisceglie. Domenico è il condirettore dell’Italian Desk di WKB.
Il webinar espone alcune novità sulla situazione economica in Polonia e in particolare gli aggiornamenti sulle misure varate dal Governo polacco per fronteggiare gli effetti della crisi COVID-19 sull’economia.
Na pytania związane z powyższymi zagadnieniami odpowiedzą eksperci z zespołu prawa konkurencji i konsumenckiego – Dorota Karczewska i Tomasz Feliszewski.
24 czerwca odbyło się webinarium pt. „E-voting w spółkach kapitałowych: rewolucja w podejmowaniu uchwał będąca następstwem pandemii COVID”, zorganizowane przez Kancelarię WKB.
Webinarium poświęcone było, wprowadzonym przez Tarczę Antykryzysową, zmianom w przepisach Kodeksu spółek handlowych w zakresie szerszego dopuszczenia do e-votingu rozumianego jako możliwość podejmowania uchwał bez fizycznej obecności, czy to członków Zarządu, Rady Nadzorczej, czy też w ramach Zgromadzenia Wspólników/Walnych Zgromadzeń.
Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowiedzą Aleksander Stawicki– prowadzący praktykę prawa konkurencji oraz Jakub Jędrzejak, współprowadzący praktykę fuzji i przejęć.
Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Łukasz Czekański – zarządzający praktyką prawa podatkowego oraz współzarządzający zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych.
Am 1. Januar 2020 sind Gesetzesänderungen zur Einführung von Aktionärregister für nicht börsennotierte Aktiengesellschaften und Kommanditgesellschaften auf Aktien teilweise in Kraft getreten. Das Aktionärregister ist ein der polnischen Rechtsordnung bisher unbekanntes Rechtsinstitut, mit dem Aktien der vorgenannten Gesellschaften verpflichtend entmaterialisiert werden. Das Ziel ist, den Handel mit Aktien nicht börsennotierter Gesellschaften sicherer zu machen und die Identifizierung aller Aktionäre zu ermöglichen. Durch die Ausbreitung von SARS-CoV-2-Virus wurde jedoch die Funktionsfähigkeit der Gesellschaftsorgane einschließlich der Erfüllung ihrer Pflichten im Zusammenhang mit der Einführung des Aktionärregisters erheblich beeinträchtigt. Um Unternehmern die Erfüllung dieser Pflicht zu erleichtern, wurden die gesetzlichen Fristen für die Einführung des Aktionärregisters verlängert, und zwar aufgrund des Gesetzes vom 14. Mai 2000 (Dz. U. vom 15. Mai 2020 Pos. 875) über die Änderung mancher Gesetze wegen Ausbreitung von SARS-CoV-2-Virus („Schutzschild 3.0“), das am 16. Mai 2020 in Kraft getreten ist. Was sollten Sie wissen?
Das Aktionärregister wird die bisher von den Gesellschaften geführten Aktienbücher ersetzen.
Das Aktionärregister wird von einem externen Fachunternehmen nur elektronisch und einzeln für die jeweilige Gesellschaft geführt.
Entmaterialisierung der Aktien nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten als Alternative für das Aktionärregister.
Als Alternative für das Aktionärregister gilt die Entmaterialisierung der Aktien nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten. Die Aktien einer und derselben Gesellschaft dürfen jedoch nicht gleichzeitig im Aktionärregister und im Wertpapierdepot geführt werden. Zugleich sind alle Aktien börsennotierter Gesellschaften nach dem Gesetz über den Handel mit Finanzinstrumenten verpflichtend zu entmaterialisieren.
Das Aktionärregister wird für Namens- und Inhaberaktien sowie für Optionsscheine, Gewinnanteilsscheine, Gründungsscheine und sonstige Wertpapiere geführt, die einen Anteil an Erträgen oder an dem aufzuteilenden Vermögen einer Gesellschaft verbriefen. Durch Einführung des Aktionärregisters wird der Handel mit Aktien nicht börsennotierter Gesellschaften revolutioniert.
Der Aktienerwerb bzw. die Bestellung eines beschränkten dinglichen Rechts daran wird grundsätzlich erst mit der Eintragung ins Aktionärregister erfolgen.
Das Verfahren zur Einführung des Aktionärregisters ist formalisiert:
Pflicht zur fünffachen Aufforderung der Aktionäre zur Vorlage der Aktienurkunden,
die erste Aufforderung muss bis zum 30. September 2020 erfolgen,
Pflicht zum Abschluss eines Vertrages über die Führung des Aktionärregisters.
Das Verfahren zur Einführung des Aktionärregisters ist äußerst formalisiert und sollte zeitlich gut geplant werden. Der Gesetzgeber hat vorgeschrieben, dass Aktionäre fünfmal zur Vorlage der Aktienurkunden aufzufordern sind. Dabei sind Informationen über die Aufforderung auf der Webseite der Gesellschaft zu veröffentlichen. Die Aufforderungen haben auf die bei der Einberufung einer Hauptversammlung geltende Art und Weise in zeitlichen Abständen von max. einem Monat und min. zwei Wochen zu erfolgen.
Nach den Regelungen des Schutzschildes 3.0 wurde der Termin für die erste Aufforderung um drei Monate aufgeschoben. Nun hat die Aufforderung bis zum 30. September 2020 zu erfolgen. Vorher hat die Hauptversammlung einen entsprechenden Rechtsträger (Brokerhaus oder befugte Bank) zu wählen und einen Vertrag über die Führung des Aktionärregisters zu schließen.
Obligatorischer Besitz eigener Webseiten.
Am frühesten, d.h. am 1. Januar 2020 ist die Regelung in Kraft getreten, nach der Gesellschaften ihre eigenen Webseiten für die Veröffentlichung aller gesetzlich oder satzungsmäßig vorgeschriebenen Bekanntmachungen besitzen müssen. Die Gesellschaften haben die Adresse ihrer Webseite im Unternehmerregister des Nationalen Gerichtsregisters offen zu legen.
Geldstrafen für unterlassene oder nicht ordnungsgemäße Aufforderungen.
Sollten Aktionäre zur Vorlage der Aktienurkunden nicht bzw. nicht ordnungsgemäß aufgefordert werden oder sollte kein Vertrag über die Führung des Aktionärregisters innerhalb der vorgeschrieben Fristen geschlossen werden, können Personen, die zur Führung der Geschäfte und zur Vertretung der Gesellschaft berechtigt sind, Geldstrafen auferlegt werden.
Änderungen bei der Ausschüttung von Dividenden und bei der Einberufung von Hauptversammlungen.
Mit der Novelle zur Einführung des Aktionärregisters wurden auch die Regelungen über die Ausschüttung von Dividenden geändert und die Grundsätze für die Einberufung von Hauptversammlungen vereinheitlicht. Dividenden sollen nun über den das Aktionärregister führenden Rechtsträger ausgeschüttet werden, es sei denn, die Satzung enthält abweichende Regelungen. Hauptversammlungen sind unabhängig von der Art der ausgegebenen Aktien per Einschreiben oder Kurierdienst, ggf. per E-Mail einzuberufen.
Einführung des Aktionärregisters bis Ende Februar 2021.
Mit den Regelungen des Schutzschildes 3.0 wurde der bisherige Termin, zu dem alle ausgegebenen Aktienurkunden außer Kraft treten, vom 1. Januar 2021 auf den 1. März 2021 aufgeschoben. Bisherige Aktienbücher werden auch an diesem Tag durch Aktionärregister ersetzt. Vom 1. Januar 2026 auf den 1. März 2026 wurde auch der Tag aufgeschoben, bis zu dem Aktienurkunden Beweiskraft haben. Dies gilt allerdings nur für Anteilsrechte der Aktionäre.
Für alle Fragen bezüglich der angesprochenen Punkte stehen Ihnen Rechtsanwälte aus unserem Beratungsteam für Gesellschaftsrecht und Corporate Governance zur Verfügung. Anna Wojciechowska Rechtsanwältin, Partner (anna.wojciechowska@wkb.pl) Anna Fennig Rechtsanwältin (anna.fennig@wkb.pl)
Anna Wyrzykowska została autorką rozdziału omawiającego regulacje dotyczące zasad funkcjonowania polskiego rynku nieruchomości, który ukazał się w ramach opracowania „The Real Estate Guide Poland”, przygotowanego przez MultiLaw International.
Publikacja zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące kwestii obostrzeń w nabywaniu nieruchomości, kwestii podatkowych oraz kwestii własnościowych.
Dr hab. Jakub Pokrzywniak, współzarządzający praktyką ubezpieczeń w WKB, rozważa praktyczne aspekty gwarancji ubezpieczeniowej w kontekście epidemii koronawirusa i jej skutków dla wykonywania umów. Zachęcamy do zapoznania się z czteroczęściowym materiałem, który ukazał się na przełomie marca i kwietnia 2020 roku na łamach Dziennika Ubezpieczeniowego.
Zakres i treść zobowiązania gwaranta zależą w głównej mierze od brzmienia konkretnej umowy gwarancji. Niczego nie przesądza jednak nawet użycie standardowych zwrotów „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Można bowiem odnieść wrażenie, że są one niekiedy używane bez głębszej refleksji. W praktyce obrotu nieraz towarzyszą im inne klauzule, osłabiające wymowę tych sformułowań.
– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM
Jednym z najtrudniejszych zagadnień związanych z gwarancją ubezpieczeniową jest relacja pomiędzy zobowiązaniem gwaranta a zabezpieczonym zobowiązaniem dłużnika w stosunku podstawowym. Czy i kiedy gwarant może odmówić spełnienia świadczenia na rzecz beneficjenta, powołując się na to, że nie odpowiada wobec niego również dłużnik, którego odpowiedzialność objęta jest gwarancją? Kwestia ta rodzi szczególne trudności w przypadku (dominującej na rynku) gwarancji opatrzonej klauzulami „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Nie trzeba dodawać, że pytania te są szczególnie aktualne w obecnej sytuacji. Nie da się udzielić odpowiedzi na nie w jednym krótkim tekście. W związku z tym podzieliłem rozważania dotyczące tej materii na części. Niniejsze opracowanie stanowi pierwszą z nich.
Różne postaci gwarancji
Należy mieć świadomość, że – wbrew pozorom – gwarancja ubezpieczeniowa wcale nie jest jednolitą instytucją. Jak słusznie wskazano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17:
„Strony mogą ukształtować przesłanki powstania zobowiązania gwaranta na różne sposoby […] Mogą zatem postanowić, że zobowiązanie gwaranta aktualizować się będzie tylko w razie spełnienia materialnych << warunków >> zapłaty – rzeczywistego wystąpienia wypadku gwarancyjnego – np. niewykonania lub nienależytego wykonania zabezpieczanego zobowiązania, co podlega dowodzeniu na zasadach ogólnych i zakłada, iż zobowiązanie to istniało, zaktualizowały się przesłanki jego wymagalności oraz nie zostało wykonane […]. Strony mogą też postanowić, że zobowiązanie gwaranta zaktualizuje się już w razie przedstawienia gwarantowi dokumentów – ściśle określonych w treści gwarancji – << stwierdzających >> spełnienie << warunków >> zapłaty (tzw. gwarancja dokumentowa). Nie zależy ono wówczas bezpośrednio od ziszczenia się jakichkolwiek przesłanek (<< warunków >>) materialnoprawnych, leżących poza stosunkiem gwarancji. W przypadku zaś cieszącej się szczególną popularnością w obrocie gwarancji << bezwarunkowej >> i << na pierwsze żądanie >> strony uzależniają zazwyczaj ciążący na gwarancie obowiązek zapłaty jedynie od skierowania doń przez beneficjenta żądania zapłaty ewentualnie połączonego z jego oświadczeniem, że zabezpieczane zobowiązanie nie zostało wykonane przez dłużnika.”
Gwarancja ubezpieczeniowa wcale nie jest jednolitą instytucją.
Zakres i treść zobowiązania gwaranta zależą więc w głównej mierze od brzmienia konkretnej umowy gwarancji (gwarancja jest bowiem umową, a nie jednostronnym oświadczeniem woli, nawet jeśli dokument gwarancji jest z reguły podpisywany jednostronnie przez ubezpieczyciela). Niczego nie przesądza jednak nawet użycie wspomnianych już, standardowych zwrotów „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Można bowiem odnieść wrażenie, że są one niekiedy używane bez głębszej refleksji. W praktyce obrotu nieraz towarzyszą im inne klauzule, osłabiające wymowę tych sformułowań, na przykład odwołujące się do rzeczywistej wysokości długu (co jednocześnie zakłada jego powstanie i istnienie), albo wymagające załączenia do żądania wypłaty sumy gwarancji określonych dokumentów pochodzących od osób trzecich (w obiektywny sposób potwierdzających powstanie lub rozmiar długu), a nawet orzeczenia sądowego (choć to rozwiązanie jest rzadkie).
Istota gwarancji
Dla uporządkowania wywodu należy w tym miejscu przypomnieć czym jest gwarancja. Ta z pozoru podstawowa kwestia nieraz rodzi bowiem nieporozumienia. Gwarancja ubezpieczeniowa nie została zdefiniowana w ustawodawstwie, ale jej definicje wypracowało orzecznictwo i nauka. Warto w tym miejscu przywołać wyrok Sądu Najwyższego z 14.04.2016 r., II CSK 388/15, w którym wskazano, że:
„sens prawny gwarancji ubezpieczeniowej polega na przyjęciu przez gwaranta zobowiązania do zapłaty gwarantariuszowi świadczenia pieniężnego w postaci sumy gwarancyjnej w razie wystąpienia wypadku gwarancyjnego, w szczególności w przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika ze stosunku podstawowego”.
Definicja ta jest bardzo pojemna i obejmuje różne postaci gwarancji spotykanych na rynku. Inną, bardziej rozbudowaną charakterystykę gwarancji zawarto w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17, gdzie wyjaśniono, że:
Gwarancja ubezpieczeniowa nie została zdefiniowana w ustawodawstwie, ale jej definicje wypracowało orzecznictwo i nauka.
„gwarancja ubezpieczeniowa jest jednostronnym zobowiązaniem ubezpieczyciela-gwaranta, że po ziszczeniu się określonych w nim << warunków >>, które mogą być stwierdzone określonymi dokumentami, jakie beneficjent gwarancji załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, ubezpieczyciel ten spełni świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji.”
Definicja ta nawiązuje do regulacji zawartej w art. 81 ust. 1 ustawy z dn. z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którą:
„gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku”.
Zabieg ten nie był zapewne przypadkowy. W judykaturze podkreśla się bowiem podobieństwa konstrukcyjne między gwarancją ubezpieczeniową i bankową (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.04.2016 r., II CSK 388/15, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17). W związku z tym, w dalszych rozważaniach będę odwoływać się również do orzecznictwa dotyczącego gwarancji bankowej.
W judykaturze podkreśla się bowiem podobieństwa konstrukcyjne między gwarancją ubezpieczeniową i bankową.
Trójpodmiotowa relacja
Posługując się językiem profesora Adama Szpunara, przed przejściem do dalszej części rozważań należy jeszcze „oczyścić przedpole” i wyjaśnić wzajemną relację poszczególnych stosunków prawnych związanych z gwarancją ubezpieczeniową. Gwarancja zabezpiecza jakiś inny stosunek (stosunek podstawowy) pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem. Wierzyciel na gruncie gwarancji określany jest mianem „beneficjenta”. Jest ona wystawiana przez ubezpieczyciela na zlecenie (pochodzące z reguły od dłużnika w stosunku podstawowym, ale zleceniodawcą może być też inny podmiot – na przykład jego „spółka-matka”). Skądinąd treść gwarancji najczęściej narzuca dłużnikowi wierzyciel. Relacje te obrazowo wyjaśnił wspomniany już profesor Adam Szpunar, stwierdzając:
„mechanizm działania gwarancji bankowej można przedstawić na prostym schemacie. Bank (B) udziela gwarancji na zlecenie osoby A. Osoba ta dokonała lub chce dokonać czynności prawnej (np. zawrzeć umowę sprzedaży) z osobą C (wierzycielem, beneficjentem gwarancji). Między osobami A i C zachodzi stosunek podstawowy. Umowa gwarancyjna obejmuje przyrzeczenie osoby B złożone osobie C, że A zachowa się w określony sposób (zapłaci cenę kupna, spłaci udzielony kredyt bankowy itd.). Umowa gwarancyjna stwarza stosunek gwarancji między gwarantem (B) a beneficjentem (C). Natomiast stosunek zlecenia gwarancji zachodzi między osobami A i B. Dłużnik (A) udziela odpowiedniej treści zlecenia gwarantowi (B), które ten przyjmuje” (Zabezpieczenia osobiste wierzytelności, Sopot 1997, s. 140).
Uwagi te są w pełni aktualne w odniesieniu do gwarancji ubezpieczeniowej.
Na tym tle należy powrócić do postawionego na wstępie pytania: jaki jest stosunek między zobowiązaniem gwaranta a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego? Czy brak odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w stosunku podstawowym zwalnia gwaranta z obowiązku wypłaty sumy gwarancji? Czy gwarant jest wolny od odpowiedzialności, jeśli stosunek podstawowy wygasł, albo nawet nie powstał? Te zagadnienia będą omówione w kolejnych częściach niniejszego opracowania.
W niniejszej części rozważań powrócę do relacji między wynikającym z gwarancji ubezpieczeniowej zobowiązaniem gwaranta wobec beneficjenta a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego (zobacz też powyżej w części 1). Zagadnienie wpływu braku odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w stosunku podstawowym, albo wręcz nieistnienia stosunku podstawowego na istnienie zobowiązania gwaranta do wypłaty sumy gwarancji wymaga sięgnięcia do podstawowych pojęć prawa cywilnego.
– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM
Zakres zarzutów przysługujących gwarantowi zależy między innymi od tego, czy uznamy gwarancję ubezpieczeniową za czynność abstrakcyjną, czy kauzalną.
Kwestia kazualności gwarancji a zakres zarzutów gwaranta
Kauzalność czynności prawnych jest jednym z najtrudniejszych zagadnień prawa cywilnego. Nie wchodząc w meandry naukowej dyskusji, można powiedzieć za profesorem Zbigniewem Radwańskim, że kauza jest elementem treści czynności prawnej, albo innej czynności lub stosunku prawnego, ze względu na który dokonano czynności przysparzającej (Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 8, Warszawa 2005, s. 228-9).
Teza o abstrakcyjnym charakterze gwarancji
Kwestia kauzalności, albo abstrakcyjności gwarancji jest przedmiotem zainteresowania polskiego orzecznictwa od początku lat 90 XX wieku. Początkowo dominował zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym charakterze gwarancji ubezpieczeniowej (i bankowej). Sformułowano go w dwóch uchwałach Sądu Najwyższego, wielokrotnie powoływanych zresztą w późniejszym orzecznictwie w nauce. Chodzi o uchwałę 7 sędziów (zasada prawna) z dnia 16.04.1993 r. III CZP 16/93 oraz o uchwałę z dnia 28.04.1995 r., III CZP 166/94.
W pierwszym z tych orzeczeń stwierdzono między innymi, co następuje:
„gwarancja […] ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, i to ją różni od umowy poręczenia […]. Należy dodać, że zabezpieczająca << wartość >> zobowiązania gwarancyjnego jest dużo większa, ponieważ – w przeciwieństwie do poręczenia – brak winy gwaranta w nieosiągnięciu zabezpieczonego rezultatu nie zwalnia go wcale od odpowiedzialności. […] Cechą charakterystyczną gwarancji nie jest przejęcie zobowiązań dłużnika, lecz przejęcie ryzyka transakcji, które ponosi wierzyciel. […] Można zatem dojść do wniosku, że poręczyciel odpowiada << za >> dłużnika głównego, gwarant zaś << za >> uzyskanie zagwarantowanego rezultatu. Świadczenie dłużnika zobowiązania gwarancyjnego polega na naprawieniu szkody przez zapłatę odszkodowania. Z momentem zawarcia umowy gwarancyjnej wierzyciel nabywa w stosunku do gwaranta roszczenie, które może kierować przeciwko niemu. Roszczenie to staje się wymagalne z chwilą niespełnienia przez osobę trzecią, za której zachowanie udzielono gwarancji, świadczenia lub niezaciągnięcia przez nią zobowiązania. Oznacza to niezrealizowanie się skutku, za który udzielono gwarancji.” Dalej zaś stwierdzono, że umowa gwarancji bankowej opatrzona klauzulami „nieodwołalnie i bezwarunkowo” oraz „na pierwsze żądanie” kreuje „abstrakcyjne zobowiązanie banku wobec beneficjenta, niezależnie od stosunków wewnętrznych łączących bank z dłużnikiem oraz dłużnika z wierzycielem. Bank nie może przeciwstawić wierzycielowi (beneficjentowi) zarzutów ze stosunku podstawowego.”
Kauzalność czynności prawnych jest jednym z najtrudniejszych zagadnień prawa cywilnego.
Pogląd ten potwierdzono w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28.04.1995 r., III CZP 166/94. Następnie znalazł on odzwierciedlenie w kolejnych judykatach (np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2004 r., I CK 102/03,).
Uelastycznienie stanowiska Sądu Najwyższego
Z upływem czasu w orzecznictwie zaczęto jednak prezentować bardziej zniuansowane stanowisko. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, w którym zauważono, iż „w ramach swobody umów strony mogą ukształtować umowę gwarancji ubezpieczeniowej jako umowę o charakterze kauzalnym bądź abstrakcyjnym”. Również w wyroku SN z dnia 14.04.2016 r., II CSK 388/15, Legalis przyjęto, że gwarancja:
„może być ukształtowana jako stosunek prawny o charakterze abstrakcyjnym albo kauzalnym”, w następujący sposób wyjaśniając kryteria podziału: „w pierwszym wypadku płatność gwarantowanego świadczenia z racji wprowadzenia klauzuli << nieodwołalnie i bezwarunkowo >> następuje na pierwsze żądania. W drugiej sytuacji zobowiązanie gwaranta powstaje po spełnieniu przesłanek określonych w umowie. […] z racji samodzielności zobowiązania gwaranta, jego odpowiedzialność i jej zakres nie zależy od istnienia zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego (rzecz jasna, górną granicą zobowiązania gwaranta stanowi suma gwarancyjna). […] Oczywiście nie ma przeszkód prawnych, aby strony umowy gwarancji, w ramach swobody kontraktowania unormowały odmienne zasady odpowiedzialności gwaranta.”
Kwestia kauzalności, albo abstrakcyjności gwarancji jest przedmiotem zainteresowania polskiego orzecznictwa od początku lat 90 XX wieku.
W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z 27.03.2013 r. I CSK 630/12. Krytycznie oceniono w nim pogląd Sądu Apelacyjnego, który wyszedł z apriorycznego założenia o abstrakcyjnym charakterze gwarancji i zignorował zawartą w niej klauzulę, zgodnie z którą gwarant spełni swoje świadczenie w granicach „rzeczywistego zadłużenia”. Zdaniem Sądu Najwyższego
„Sąd Apelacyjny odwrócił właściwą kolejność ocen niezbędnych dla ustalenia treści stosunku prawnego. Wymagała ona dokonania w pierwszej kolejności wykładni zawartej umowy i stwierdzenia czy zobowiązanie zostało ukształtowane, jako abstrakcyjne, a nie stwierdzenia, że nie zawarto w niej klauzul wyłączających abstrakcyjność zobowiązania”.
Co więcej. Sąd Najwyższy przypomniał, że:
„w prawie polskim zasadą jest kauzalność czynności prawnych, a udzielenie gwarancji bankowej ma na celu zabezpieczenie interesu wierzyciela. […] Nakazuje to przyjąć, że zobowiązanie gwaranta na podstawie umowy z beneficjentem gwarancji może zostać jedynie ukształtowane, jako zobowiązanie abstrakcyjne”.
Może, ale nie musi… Dobra ilustracją kierunku ewolucji poglądów orzecznictwa jest – daleko idący – wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 października 2018 r., AGa 170/18, w którym zauważono wręcz, że:
„nie ma […] przeszkód, aby w ramach zasady swobody umów strony inaczej ukształtowały treść umowy gwarancji ubezpieczeniowej, w szczególności, aby zobowiązanie gwaranta miało charakter akcesoryjny, zbliżony do zobowiązania poręczyciela”.
Początkowo dominował zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym charakterze gwarancji ubezpieczeniowej (i bankowej).
Nie sposób nie zauważyć, że pozornie teoretyczna dyskusja nad kauzalnością gwarancji ma wymiar bardzo praktyczny, gdyż przekłada się na rozstrzygnięcia dotyczące katalogu zarzutów, którymi dysponuje gwarant. Orzecznictwo wskazuje na możliwość różnego ukształtowania umowy gwarancji w tym zakresie. Aby jednak obraz był pełen, należy przesądzić jeszcze jedno zagadnienie – czy gwarancja kreuje zobowiązanie akcesoryjne, czy samodzielne? Ta kwestia będzie przedmiotem rozważań w kolejnej części. Później zaś przyjdzie czas na próbę przesądzenia jakimi zarzutami dotyczącymi stosunku podstawowego dysponuje gwarant.
Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację rozważań na temat relacji między zobowiązaniem gwaranta wynikającym z umowy gwarancji ubezpieczeniowej a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego, które zostało zabezpieczone poprzez gwarancję.
– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM
W poprzedniej części przedstawiono zapatrywanie orzecznictwa na kwestię kazualności, albo abstrakcyjności gwarancji. Wynika z niego, że nie ma podstaw do przyjmowania w tej materii żadnych apriorycznych założeń i konieczna jest zawsze analiza konkretnej umowy gwarancji. Zakres zarzutów gwaranta związany jest jednak nie tylko z kwestią kauzalnego, albo abstrakcyjnego charakteru umowy gwarancji, ale także wymaga ustalenia, czy zobowiązanie gwaranta ma charakter akcesoryjny, czy samodzielny wobec zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego.
Czym jest akcesoryjność zobowiązania?
Na wstępie należy przypomnieć na czym polega akcesoryjność zobowiązania. Otóż akcesoryjność, albo samoistność są cechą praw podmiotowych. Prawa akcesoryjne zostały skonstruowane dla umocnienia innych praw, od których zależy ich ważność i treść (Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 8, Warszawa 2005, s. 100). Definicja ta nasuwa oczywiste skojarzenia z zagadnieniami dyskutowanymi w poprzedniej części niniejszego opracowania (kauzalność / abstrakcyjność). Już w tym miejscu należy podkreślić, że w judykaturze oddziela się jednak sferę akcesoryjności albo samodzielności zobowiązania gwaranta od zagadnienia kauzalności, albo abstrakcyjności umowy gwarancji. Czy słusznie?
Nieakcesoryjność zobowiązania gwaranta w orzecznictwie
Jak wynika z poprzedniej części niniejszego opracowania, kwestia kazualności gwarancji nie jest ujmowana w sposób jednolity w orzecznictwie. Zarazem zdecydowanie przeważa w nim teza o nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta. Wyrażono ją w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16.04.1993 r., III CZP 16/93, gdzie stwierdzono, że „gwarancja […] ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, i to ją różni od umowy poręczenia”.
Akcesoryjność, albo samoistność są cechą praw podmiotowych.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2004 r., I CK 102/03, wskazano zaś, że:
„zobowiązanie gwaranta pozostaje […] nieakcesoryjne w odniesieniu do stosunku prawnego łączącego gwaranta ze zleceniodawcą. Gwarant nie jest uprawniony bowiem do podnoszenia przeciwko beneficjentowi jakichkolwiek zarzutów, które przysługują dłużnikowi ze stosunku podstawowego […].”
Pogląd ten podtrzymano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, w którym z jednej strony dopuszczono ukształtowanie umowy gwarancji ubezpieczeniowej w elastyczny sposób, to jest jako umowy o charakterze kauzalnym, albo abstrakcyjnym, ale z drugiej – zastrzeżono, że:
„od kauzalności i abstrakcyjności gwarancji ubezpieczeniowej należy odróżnić kwestię braku cechy akcesoryjności zobowiązania gwaranta. Zobowiązanie gwaranta z umowy gwarancji ubezpieczeniowej nie jest zobowiązaniem akcesoryjnym […]; ma charakter zobowiązania samodzielnego, którego istnienie i zakres nie zależy […] od istnienia i zakresu innego zobowiązania, w szczególności zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego. Istnienie i zakres samodzielnego zobowiązania gwaranta określa sama umowa gwarancji ubezpieczeniowej”.
Stanowczość tezy o nieakcesoryjnym charakterze zobowiązania gwaranta złagodzono jednak w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 października 2018 r., I AGa 170/18, gdzie uznano, że nie ma przeszkód, aby w ramach zasady swobody umów strony ukształtowały umowę gwarancji ubezpieczeniowej w taki sposób, aby zobowiązanie gwaranta miało charakter akcesoryjny wręcz „zbliżony do zobowiązania poręczyciela”.
Prawa akcesoryjne zostały skonstruowane dla umocnienia innych praw, od których zależy ich ważność i treść.
Gwarancja kauzalna, ale nieakcesoryjna – co to oznacza?
Przywołane powyżej wypowiedzi orzecznictwa, zestawione z judykatami przedstawionymi w poprzedniej części niniejszego opracowania prowadzą do wniosku, że w istocie kryteria, na podstawie których dokonuje się kwalifikacji gwarancji w aspekcie kauzalności, albo abstrakcyjności oraz akcesoryjności, albo nieakcesoryjności przenikają się. Jak słusznie zauważono w literaturze, mimo przeciwstawienia cech nieakcesoryjności i abstrakcyjności zobowiązania gwaranta w judykaturze, nie jest wcale jasne, czym ma się różnić abstrakcyjność umowy gwarancji od nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta. Zarzucono, że judykatura nie dopracowała się dotychczas w pełni klarownego stanowiska co do sposobu rozumienia akcesoryjności i abstrakcyjności, stosunku między tymi pojęciami oraz co do abstrakcyjnego lub kauzalnego charakteru zobowiązania (R. Trzaskowski, Poręczenie i gwarancja bankowa, Warszawa 2011, s. 210).
Nie jest wcale jasne, czym ma się różnić abstrakcyjność umowy gwarancji od nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta.
Uwagi te wydają trafne. Wydaje się zatem, że wbrew stanowczemu stanowisku wyrażanemu w powołanych powyżej orzeczeniach (i wbrew utartym poglądom), abstrakcyjność gwarancji zbiega się z jej nieakcesoryjnością, a kauzalność z (przynajmniej częściową) akcesoryjnością. Często podkreślana w orzecznictwie teza, że gwarancja może mieć charakter kazualny, ale i tak pozostaje nieakcesoryjna w moim przekonaniu rodzi więcej pytań, niż daje odpowiedzi. Nie przybliża nas to w każdym razie do ustalenia katalogu zarzutów, którymi dysponuje gwarant. Należy więc odrzucić wszelkie, z góry przyjmowane założenia co do charakteru gwarancji i wrócić do tezy konieczności badania każdej konkretnej umowy gwarancji w celu określenia stopnia surowości wynikającego z niej zobowiązania.
Czas zakończyć powyższe, dość teoretyczne (ale konieczne) rozważania i przejść do próby udzielenia odpowiedzi na zadane na wstępie, bardzo konkretne i praktyczne pytanie o zakres zarzutów przysługujących gwarantowi. To zagadnienie będzie przedmiotem rozważań w kolejnej części niniejszego opracowania.
Czas na podsumowanie rozważań na temat relacji między zobowiązaniem gwaranta wynikającym z gwarancji ubezpieczeniowej a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego zabezpieczonym przez gwarancję. Należy przejść do próby odpowiedzi na pytanie o zakres dopuszczalnych zarzutów gwaranta.
– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM
Poprzednie części niniejszego opracowania prowadzą do wniosku, że próbując określić zakres zarzutów gwaranta należy wyzbyć się z góry przyjętych założeń co do charakteru prawnego gwarancji. Gwarancja ubezpieczeniowa może występować w różnych postaciach, a przypisanie jej abstrakcyjnego, albo kazualnego charakteru, jak też przesądzenie kwestii samodzielności, albo – choćby częściowej – akcesoryjności wynikającego z niej zobowiązania wymaga każdorazowego zbadania dokumentu gwarancji.
Brak apriorycznych założeń
Można posłużyć się w tym miejscu przykładem. Wyobraźmy sobie gwarancję zwrotu zaliczki opatrzoną klauzulami „nieodwołanie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”, w której gwarant zobowiązuje się do zapłaty określonej, ryczałtowej sumy równej kwocie zaliczki wpłaconej przez beneficjenta kontrahentowi. Zapłata ma nastąpić na żądanie beneficjenta, który winien doń załączyć jedynie złożyć oświadczenie, że dłużnik – wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi – nie zwrócił mu zaliczki.
Porównajmy teraz tę gwarancję z gwarancją zapłaty kar umownych za niewykonanie w terminie robót budowlanych. Zgodnie z jej treścią, gwarant zobowiązuje się do zapłaty każdej sumy do wysokości sumy gwarancji, na pokrycie istniejącego zobowiązania dłużnika do zapłaty kar umownych. W dokumencie zamieszczono wspomniane trzy klauzule, ale jednocześnie zastrzeżono, że do żądania zapłaty należy dołączyć oświadczenie osoby trzeciej (np. inżyniera kontraktu w umowie opartej na warunkach FIDIC) potwierdzające, że doszło do przekroczenia terminu oddania robót z przyczyn, za które odpowiada wykonawca i zwłoka wykonawcy osiągnęła określoną liczbę dni. Są to przykłady inspirowane praktyką obrotu (choć dla celów niniejszych rozważań nieco uproszczone i przerysowane). Czy charakter prawny obu gwarancji jest tożsamy? Czy zakres zarzutów w obu przypadkach jest identyczny? Odpowiedź przecząca nasuwa się sama.
Dopuszczając niekiedy możliwość odmowy wypłaty sumy gwarancji w orzecznictwie jednocześnie przyjmuje się, że podstawy odmowy muszą być ewidentne, oczywiste.
Zarzuty w przypadku gwarancji abstrakcyjnej i nieakcesoryjnej
Wracając do myśli, że gwarancja może zostać ukształtowana przez strony umowy na różne sposoby, należy zastanowić się nad katalogiem zarzutów gwaranta w przypadku, gdy nadano jej charakter czynności abstrakcyjnej, kreującej zobowiązanie nieakcesoryjne. Ten przypadek jest bowiem najtrudniejszy. Wydawać by się mogło, że w takim wypadku gwarant nie ma żadnej możliwości kwestionowania żądania beneficjenta. Teza ta byłaby jednak zbyt daleko idąca.
Warto w tym miejscu powrócić do wspomnianej już uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1993 r., III CZP 16/93. Jak wspomniano, wyrażono w niej zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym i samoistnym charakterze gwarancji. Następnie, przechodząc do kwestii zarzutów gwaranta, stwierdzono, co następuje:
„z faktu, że gwarancja ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, wynika niemożność podniesienia przeciwko beneficjentowi zarzutów przysługujących dłużnikowi, którego świadczenie objęto gwarancją. Nie można w szczególności podnieść zarzutu np. przedawnienia głównej wierzytelności, potrącenia z sumy, na którą opiewa gwarancja wierzytelności dłużnika względem beneficjenta. Samoistność gwarancji wyklucza także zarzut, że umowa główna (stosunek podstawowy) nie doszła do skutku albo została unieważniona.”
Dalej jednak tę stanowczą tezę złagodzono, zauważając, że:
„zobowiązanie banku wynikające z umowy gwarancyjnej opatrzonej wyżej wymienionymi klauzulami nie może być traktowane w sposób bezwzględny. W umowie gwarancyjnej strony mogą określić okoliczności wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność banku (gwaranta). Z postanowień umowy gwarancyjnej należy wyprowadzić ewentualną ochronę gwaranta [podkr. JP] oraz obowiązek honorowania przez beneficjenta celu gwarancji (art. 65 § 2 k.c.), skoro w wyniku zamieszczenia w gwarancji powyższych klauzul znacznie zminimalizowane zostały przesłanki aktualizujące odpowiedzialność gwaranta. Odmowa zapłaty odszkodowania przez gwaranta mogłaby nastąpić także wówczas, gdy beneficjent gwarancji wykorzystuje to zabezpieczenie do innych celów niż określone w gwarancji (np. stara się jednostronnie rozszerzyć zabezpieczenie gwarancyjne na inne zobowiązania podstawowe niż przewidziane w umowie gwarancyjnej).”
Tezę tę rozwinięto w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1995 r. III CZP 166/94, wskazując, że:
W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1993 r. wyrażono zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym i samoistnym charakterze gwarancji.
„przekroczenie przez beneficjenta celu uzyskanego zabezpieczenia może uzasadniać ochronę gwaranta przy użyciu konstrukcji naruszenia przez beneficjenta gwarancji postanowień właśnie umowy gwarancyjnej”, a także przyznając gwarantowi „prawo obrony za pomocą zarzutu nadużycia przez wierzyciela gwarancji celu zabezpieczenia”.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25.01.1995 r., III CRN 70/94 wskazano zaś, że:
„bank, który udzielił drugiemu bankowi (kredytodawcy) gwarancji bezwarunkowej i na pierwsze żądanie może uchylić się od spełnienia świadczenia, jeżeli żądanie beneficjenta jest sprzeczne z treścią gwarancji (art. 3531 k.c.) albo stanowi nadużycie prawa (art. 5 k.c.).”
Ta myśl przewija się również w kolejnych rozstrzygnięciach sądów polskich. Zarazem, jak się wydaje, nie sformułowano w nich uniwersalnej listy przypadków, które można by kwalifikować jako przekroczenie celu zabezpieczenia lub nadużycie prawa podmiotowego. Jest to raczej swego rodzaju (potrzebny!) „wentyl bezpieczeństwa”, dający sądowi niezbędną elastyczność przy rozpatrywaniu różnych stanów faktycznych.
Ewidentne przypadki
Dopuszczając niekiedy możliwość odmowy wypłaty sumy gwarancji w orzecznictwie jednocześnie przyjmuje się, że podstawy odmowy muszą być ewidentne, oczywiste. Przykładowo w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 marca 2014 r., V ACa 781/13, wyjaśniono, że „gwarant musi dysponować tzw. płynnymi środkami dowodowymi, za pomocą których może wykazać rzeczywiste nieziszczenie się zabezpieczonego rezultatu.” Twierdzenie to wydaje się słuszne – koresponduje ono z złożeniami co do gospodarczej funkcji gwarancji, nie pozwalając na pozbawienie jej kluczowych cech, jakimi są pewność i szybkość zaspokojenia wierzyciela (beneficjenta).
Odmowa wypłaty sumy gwarancji przez gwaranta co do zasady ma charakter wyjątkowy, ale w określonych przypadkach może być uzasadniona i skuteczna.
Zamiast podsumowania
Mając świadomość, że czytelnicy są już pewnie zmęczeni natłokiem opracowań na temat prawnych skutków koronawirusa, można pokusić się o następującą refleksję. W niektórych przypadkach stan epidemii i związane z nim ograniczenia mogą skutkować brakiem odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania zabezpieczonego gwarancją. Mogą wręcz prowadzić do wygaśnięcia tego zobowiązania (art. 475 i art. 495 KC). Stan epidemii jest faktem notoryjnym. W tym kontekście nie jest wykluczone, że gwarant mógłby zakwestionować żądanie wypłaty sumy gwarancji skierowane doń przez beneficjenta – wierzyciela w stosunku podstawowym, powołując się na oczywisty brak odpowiedzialności dłużnika. Oczywiście, wiele zależy od treści gwarancji. W rachubę wchodzić mógłby również zarzut nadużycia gwarancji (art. 5KC). Każdy przypadek należy jednak rozstrzygać odrębnie, badając nie tylko brzmienie dokumentu gwarancji, lecz także naturę i treść stosunku podstawowego, reguły odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie wynikającego zeń zobowiązania, czy istnienie związku przyczynowego między wystąpieniem epidemii a naruszeniem zobowiązania przez dłużnika. Nie ma tu miejsca na automatyzm i myślenie schematyczne, oparte o z góry przyjęte założenia. Odmowa wypłaty sumy gwarancji przez gwaranta co do zasady ma charakter wyjątkowy, ale w określonych przypadkach może być uzasadniona i skuteczna.
W maju 2020 r. nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer ukazała się publikacja „Innowacyjne technologie w ochronie zdrowia. Aspekty prawne” pod redakcją dr hab. Katarzyny Kokocińskiej z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jednym ze współautorów publikacji jestdr Jarosław Kola – ekspert z zespołu zamówień publicznych w WKB.
Autorzy książki zajęli się zagadnieniami związanymi z wdrażaniem nowych technologii w różnych obszarach szeroko pojętej ochrony zdrowia. Dr Jarosław Kola jest autorem rozdziału poświęconego zamówieniom publicznym na innowacyjne technologie medyczne.
Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowiedzą Aleksander Stawicki– prowadzący praktykę prawa konkurencji oraz Jakub Jędrzejak, współprowadzący praktykę fuzji i przejęć.
Nasi eksperci na bieżąco analizują nowe propozycje legislacyjne, które mają wpływ na Państwa biznes.
W związku z uchwaleniem nowelizacji Tarczy Antykryzysowej przekazujemy Państwu zbiór analiz w kilkunastu obszarach tematycznych, zgodnie ze stanem prawnym na dzień 21 maja.
Poniżej znajduje się krótkie podsumowanie najważniejszych zmian w wybranych obszarach wraz z linkami do obszerniejszych eksperckich opracowań. Zwracamy również uwagę na aspekty, które często wbrew postulatom przedsiębiorców nie zostały uwzględnione w przepisach Tarczy, a jednocześnie mogą kreować ryzyka dla działalności biznesowej.
Mamy nadzieję, że poniższa forma pozwoli na szybką selekcję tematów i wybranie tych analiz, którymi są Państwo najbardziej zainteresowani.
FUNKCJONOWANIE SPÓŁEK HANDLOWYCH
Nowe zasady zdalnego udziału i podejmowania uchwał na zgromadzeniach wspólników/walnych zgromadzeniach oraz posiedzeniach pozostałych organów spółek;
Wydłużenie terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych dla jednostek zobowiązanych do ich sporządzenia;
Wydłużenie terminu na pierwszą rejestrację beneficjenta rzeczywistego w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) dla spółek zarejestrowanych przed dniem 13.10.2019;
Wydłużenie terminów wykonania obowiązków związanych z implementacją rejestru akcjonariuszy i przymusową dematerializacją akcji w niepublicznych spółkach akcyjnych i komandytowo-akcyjnych [Tarcza 3.0 – nowość];
Nowe zasady podejmowania przez rady nadzorcze uchwał w sprawach, dla których umowa spółki lub statut przewiduje głosowanie tajne;
Zmiana w sposobie dokonywania zapisów na akcje w spółkach akcyjnych;
Modyfikacja zasad odpowiedzialności członków organów spółek.
Możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy i wypłaty niższego wynagrodzenia dla pracowników objętych przestojem;
Dofinansowanie mikro, małych i średnich przedsiębiorców przez starostę;
Odroczenie płatności składek na ZUS/rozłożenie płatności składek na raty – zwolnienie z opłaty prolongacyjnej;
Częściowe zwolnienie ze składek ZUS dla przedsiębiorców zatrudniających do 49 osób i zwolnienie ze składek jednoosobowych przedsiębiorców [Tarcza 3.0 – zmiana];
Zmiany warunków obniżenia wymiaru czasu pracy pracowników;
Zmiany w zakresie możliwości dotyczących zmian w organizacji czasu pracy przez pracodawców należących do branż strategicznych.
Przedłużenie terminów do sporządzenia i zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego o 3 miesiące (gdy rok obrotowy jest rokiem kalendarzowym, sprawozdanie powinno być przygotowane do końca czerwca 2020 r. i zatwierdzone do końca września 2020 r.);
Przesunięcie terminu obowiązku wpłaty zaliczek od wynagrodzeń pobranych w marcu i kwietniu do dnia 1 czerwca 2020;
Odwieszenie i rozpoczęcie biegu terminów podatkowych (procesowych) od dnia 23 maja 2020 r. [Tarcza 3.0 – nowość];
Podatnicy, którzy z powodu COVID-19 poniosą stratę podatkową w 2020 r. i w 2020 r. uzyskali łączne przychody o co najmniej 50% niższe niż w 2019 r., będą mieli możliwość jednorazowego obniżenia dochodu uzyskanego w 2019 r. o wysokość tej straty, nie więcej jednak niż o kwotę 5 000 000 zł;
Inne zmiany dotyczące podatków: w tym VAT, PIT i CIT, kontrole podatkowe, rachunkowość.
Od 31 marca 2020 r. bieg terminów procesowych i sądowych w postępowaniach sądowych, sądowoadministracyjnych, egzekucyjnych, karnych, karnych skarbowych, w sprawach o wykroczenia, administracyjnych, podatkowych, kontrolach celno-skarbowych i innych postępowaniach prowadzonych na podstawie odrębnych ustaw, a także prawa administracyjnego materialnego, nie rozpoczął się lub był zawieszony [Tarcza 3.0 – zmiana];
Od dnia 23 maja 2020 r. terminy procesowe i sądowe, a także prawa administracyjnego materialnego, których bieg się nie rozpoczął, rozpoczną bieg, a terminy, które uległy zawieszeniu, zaczną biec dalej [Tarcza 3.0 – nowość];
Nowe terminy procesowe i sądowe, a także prawa administracyjnego materialnego, które rozpoczynają swój bieg po wejściu w życie ustawy zmieniającej ustawę COVID-19, tj. po dniu 18 maja 2020 roku biegną według zasad ogólnych, z pominięciem przepisów ustawy COVID-19 i ustaw ją zmieniających [Tarcza 3.0 – nowość];
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, rozprawy oraz posiedzenia jawne w sprawach cywilnych oraz sądowoadministracyjnych będą przeprowadzane przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających ich przeprowadzenie na odległość z jednoczesnym przekazem obrazu i dźwięku [Tarcza 3.0 – nowość];
Przyznanie przewodniczącemu prawa do zarządzenia przeprowadzenia posiedzenia niejawnego w ramach postępowania cywilnego i sądowoadministracyjnego, jeśli zostaną spełnione określone warunki [Tarcza 3.0 – nowość];
Jeżeli postępowanie dowodowe w sprawie zostało przeprowadzone w całości, sąd może, po odebraniu od stron lub uczestników postępowania pisemnych stanowisk, zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym [Tarcza 3.0 – nowość];
Możliwość rozpoznania apelacji wniesionej przed dniem 7 listopada 2019 r. na posiedzeniu niejawnym, jeśli zostaną spełnione określone warunki [Tarcza 3.0 – nowość];
Rozpoznawanie wniosku o udzielenie lub zmianę zabezpieczenia w składzie jednego sędziego na posiedzeniu niejawnym – bez przeprowadzania rozpraw;
Niestosowanie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w ciągu 14 dni od ich odwołania fikcji doręczeń przesyłek. Regulacja ta nie dotyczy jednak przesyłek nadawanych przez sądy i Trybunały, organy ścigania, komorników sądowych i niektórych postępowań podatkowych;
Wydłużenie możliwości odbioru przesyłki poleconej w trakcie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii nawet po upływie 14 dni jej dwukrotnej awizacji, a także w terminie 14 dni od zniesienia stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego. Regulacja ta nie dotyczy jednak przesyłek nadawanych przez sądy i Trybunały, organy ścigania i komorników sądowych;
Możliwość mailowego doręczenia podmiotom posiadającym profil zaufany przesyłek pocztowych w formie skanów, po uprzednim wyrażeniu zgody adresata na taką formę doręczenia.
Przerwanie terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości na czas trwania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego;
Zmiany w zakresie terminu na złożenie wniosku upadłościowego dotyczą wyłącznie dłużników, których niewypłacalność wynika z COVID-19;
Zaliczenierozpoznawania przez sądy wniosków o otwarcie postępowań restrukturyzacyjnych, spraw po otwarciu restrukturyzacji, spraw o ogłoszenie upadłości oraz spraw po ogłoszeniu upadłości do katalogu spraw pilnych w czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii.
ZASADY POMOCY UDZIELANEJ PRZEZ BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO
Możliwość udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego, w ramach pomocy publicznej, poręczeń i gwarancji dla średnich i dużych przedsiębiorców w maksymalnej wysokości 80% kwoty kredytu;
Instrument będzie wykorzystywany raczej do poprawiania płynności istniejących kredytobiorców banku przy uruchamianiu dodatkowych kredytów obrotowych niż do udzielania kredytów nowym klientom;
Dopuszczalne traktowanie gwarancji lub poręczenia udzielonego przez BGK jako „szczególnego sposobu zabezpieczenia” w rozumieniu art. 70 ust. 2 pkt. 1 Prawa Bankowego.
ZASADY POMOCY UDZIELANEJ PRZEZ AGENCJĘ ROZWOJU PRZEMYSŁU
Dotyczy wszystkich przedsiębiorców w trudnej sytuacji finansowej, która jest wynikiem COVID-19;
Nie dotyczy firm wobec których ogłoszono upadłość lub otwarte zostało postępowanie restrukturyzacyjne, lub co do której złożono wnioski o otwarcie takich postępowań (szczegóły w obszarze restrukturyzacji i upadłości);
Wszelkie formy wsparcia zwrotnego – m.in. pożyczki, gwarancje, poręczenia;
Cel– zapewnienie płynności finansowej przez okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii; przez okres 12 miesięcy następujący po odwołaniu tego stanu; do czasu ustania negatywnych skutków ekonomicznych;
Wysokość oraz rodzaj wsparcia – uzależniony od faktycznych skutków finansowych, jakie przedsiębiorca poniósł w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, jak również skali prowadzonej działalności;
Brak możliwości wykorzystania wsparcia na spłatę zobowiązań m.in. wobec podmiotów dominujących i zależnych;
Wniosek rozpatrywany niezwłocznie – do 14 dni.
ZASADY UDZIELANIA WSPARCIA PRZEZ POLSKI FUNDUSZ ROZWOJU
Możliwość ubiegania się o wsparcie PFR dostępne dla każdego przedsiębiorcy (mikro, małe i średnie oraz duże), z pewnymi wyjątkami (m.in. przedsiębiorcy, wobec których zostało otwarte postępowanie upadłościowe, likwidacyjne albo restrukturyzacyjne);
W przypadku mikro oraz małych i średnich przedsiębiorcówwsparcie w formie subwencji zwrotnej w terminie 24 miesięcy (po spełnieniu określonych warunków do 75% subwencji może zostać umorzone); Wsparcie może być przeznaczone na pokrycie kosztów prowadzenia działalności (w tym na spłatę kredytów), za wyjątkiem akwizycji innych przedsiębiorstw oraz rozliczeń z podmiotami powiązanymi;
W przypadku dużych przedsiębiorstw dostępne są następujące formy finansowania: płynnościowe (pożyczki i obligacje), preferencyjne (pożyczki preferencyjne częściowo bezzwrotne) oraz inwestycyjne (obejmowanie udziałów lub akcji);
Pomoc dla sektora mikro oraz małych i średnich przedsiębiorców udzielana jest od końca kwietnia 2020 r. (pomoc dla dużych przedsiębiorców będzie udzielana po uzyskaniu zgody Komisji Europejskiej) [Tarcza 3.0 – zmiana].
Możliwość udzielenia pomocy każdemu przedsiębiorcy, na cele obrotowe lub inwestycyjne, w formie pożyczki, poręczenia lub gwarancji;
Pomoc maksymalnie na 6 lat, przy czym wysokość oprocentowania i opłaty prowizyjnej są niższe niż rynkowe;
Pożyczka nie może przekraczać dwukrotności kosztów wynagrodzeń wypłaconych przez przedsiębiorcę za 2019 r. albo 25% łącznego obrotu przedsiębiorcy w 2019 r.;
Możliwość dokonywania zmian warunków lub terminów spłaty kredytów (pożyczek) udzielonych przed 8.03 dotyczy wyłącznie małych i średnich przedsiębiorców;
Możliwość przedłużania lub modyfikowania przez banki już udzielonych finansowań pomimo utraty zdolności kredytowej (np. art. 70 Pr. Bank) przy zachowaniu możliwości wypowiadania umów kredytu (pożyczki);
Zalecenie KNF aby odnowienie finansowania na warunkach z 31.12.2019 nie było dokonywane na okres dłuższy niż 1 rok;
Przyzwolenie KNF aby banki uwzględniały uproszczone pozytywne projekcje płynności kredytobiorcy przy zwiększaniu kwoty finansowania obecnych klientów powyżej poziomu z 31.12.2019 r.
Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego ograniczona na okres 365 dni dotyczy tylko nowych umów zawieranych w okresie obowiązywania tarczy;
Kredyty o okresie spłaty krótszym niż 30 dni – pozaodsetkowe koszty maksymalnie do 5% całkowitej kwoty kredytu – wzór wyliczenia w tarczy); dłuższe kredyty – maksymalnie do 45% całkowitej kwoty kredytu;
Wpływ przepisów tarczy na nowe kredyty od tego samego podmiotu, udzielonego w ciągu 120 dni od wypłaty poprzedniego;
Możliwość traktowania naruszeń tarczy jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.
FUNKCJONOWANIE WYBRANYCH ORGANÓW W PODMIOTACH RYNKU KAPITAŁOWEGO ORAZ ORGANU NADZORU
Wprowadzenie możliwości zdalnego udziału i podejmowania uchwał na zgromadzeniach i radach odbywanych przez uczestników funduszy inwestycyjnych;
Umożliwienie udziału i podejmowania uchwał na zgromadzeniach obligatariuszy w trybie zdalnym (wyłączenie możliwości zdalnego udziału musi być wprost wskazane w warunkach emisji obligacji);
Zezwolenie na załączanie do propozycji nabycia obligacji sprawozdania finansowego emitenta „starszego” niż 15 miesięcy – w przypadku wydania odpowiedniego rozporządzenia przez Ministra Finansów;
Wprowadzenie możliwości wydawania decyzji administracyjnych i postanowień Komisji Nadzoru Finansowego podejmowanych w drodze uchwał, także w formiedokumentu elektronicznego;
Skrócenie, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, terminu, w którym spółka prowadząca rynek regulowany powinna poinformować uczestników o zmianie regulaminu rynku regulowanego lub innych regulacjach obowiązujących na prowadzonym przez tę spółkę rynku.
Wsparcie i ulgi w formie pomocy publicznej, mającej na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce oraz w formie pomocy de minimis, udzielanej z budżetów krajowych – w tym między innymi poręczenia i gwarancje, spłaty kredytów oraz zwolnienia podatkowe;
Szerokie możliwości ingerencji Państwa w politykę cenową przedsiębiorstw. Możliwość wydania rozporządzenia przez Ministra Właściwego ds. Gospodarki ustalającego maksymalne cenylub maksymalne marże hurtowe i detaliczne dla szerokiej gamy towarów. Stosowanie cen lub marż wyższych niż ustalone może wiązać się z nałożeniem wysokiej kary pieniężnej;
Uchylenie regulacji dotyczących zawieszenia biegu terminów przewidzianych w przepisach prawa administracyjnego na czas epidemii – powrót do prowadzenia spraw administracyjnych na zasadach ogólnych [Tarcza 3.0 – zmiana];
Opóźnienie wejścia w życie przepisów przyznających ochronę quasi-konsumencką przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą.
NOWE OBOWIĄZKI DLA OPERATORÓW TELEKOMUNIKACYJNYCH I DOSTAWCÓW USŁUG INTERNETOWYCH
Obowiązki operatorów telekomunikacyjnych: > przekazywanie danych o lokalizacji osób objętych kwarantanną – do ministra cyfryzacji na żądanie organu nadzoru; > udostępnienia zanonimizowanych danych o lokalizacji wszystkich osób – na żądnie organu nadzoru;
Wydłużenie czasu na spełnienie obowiązku informacyjnego i sprawozdawczego do UKE;
Nieodebrane pisma uznane jako niedoręczone w czasie stanu zagrożenia lub epidemii.
Rozpoczęcie biegu terminów procesowych i sądowych i administracyjnych zarówno tych wstrzymanych jak i nierozpoczętych (w tym dotyczących decyzji w procesie budowlanym) [Tarcza 3.0 – zmiana];
Możliwość zwolnienia przez Radę Gminy od podatku od nieruchomości za część roku 2020;
Opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego – do 30 czerwca 2020 r;
Czasowe wygaśnięcie zobowiązań stron umów najmu w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2;
Przedłużenie okresów najmu do 30 czerwca 2020 i ograniczenie możliwości wypowiedzenia umowy najmu lub wysokości czynszu;
Wyłączenie zasady wstrzymania biegu terminów do procedur planistycznych dotyczących zagospodarowania przestrzennego i wydania decyzji o warunkach zabudowy;
Zawieszenie obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii;
Rozszerzenie możliwości sporządzania przez organ pism w formie elektronicznej w postępowaniu administracyjnym;
Wydłużenie terminu na wniesienie opłaty przekształceniowej i rocznej z tytułu użytkowania wieczystego oraz rozszerzenie katalogu podmiotów, dla których stosuje się zwolnienie bądź odroczenie podatku od nieruchomości.
Brak zastosowania przepisów PZP do zakupów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 (jeżeli zachodzi ryzyko szybkiego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego);
Możliwość dokonywania zmian umowy o zamówienia publiczne – ze względu na okoliczności związane z wystąpieniem wirusa, niezależnie od spełnienia przesłanek zawartych w ustawie PZP; możliwość odstąpienia od naliczenia kar umownych;
KIO wznawia orzekanie po 2 miesiącach.
OCHRONA ŚRODOWISKA
Wydłużenie terminów na złożenie sprawozdań rocznych (do tej pory był to dzień 30 czerwca 2020 r.):
do dnia 11 września 2020 r. – dla podmiotów obowiązanych do sporządzenia za rok 2019 sprawozdań o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi
oraz organizacje odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
do dnia 31 października 2020 r. – dla podmiotów obowiązanych do sporządzenia za rok 2019 sprawozdań o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami (z kilkoma wyjątkami).
Usunięcie obowiązku wprowadzenia informacji do Bazy Danych o Odpadach.
Przedłużenie ważności decyzji z zakresu gospodarki odpadami do czasu rozpoznania sprawy – jeśli termin ważności decyzji upływa w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i złożono wniosek o zmianę posiadanej decyzji albo wniosek o wydanie kolejnej decyzji.
Odroczenie obowiązku audytu za rok 2019 organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, organizacji odzysku opakowań oraz prowadzących zakłady przetwarzania – do 30 września 2020 r. (standardowo do 30 kwietnia). Kopia raportu do przekazania właściwym organom (WIOŚ + Urząd Marszałkowski) do 15 listopada 2020 r. (standardowo do 30 maja) [Tarcza 3.0 – nowość].
Prawo wodne – wydłużenie okresu na przeprowadzenie analizy ryzyka i złożenie wniosku o ustanowienie stref ochronnych obejmujących teren ochrony bezpośredniej oraz teren ochrony pośredniej z 3 do 5 lat [Tarcza 3.0 – nowość].
DZIAŁALNOŚĆ SPÓŁDZIELNI, STOWARZYSZEŃ, FUNDACJI I INNYCH PODMIOTÓW
Nowe zasady zdalnego uczestnictwa w posiedzeniach i podejmowania uchwał przez organy spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji w czasie pandemii;
Umożliwienie zdalnego podejmowania uchwał przez kolegialne organy samorządów zawodowych w czasie pandemii;
Nowe zasady zdalnego uczestnictwa w zgromadzeniach członków lub delegatów polskiego związku sportowego oraz możliwość uzupełnienia składu walnych zgromadzeń członków (delegatów) w czasie pandemii;
Wydłużenie terminu na sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdań finansowych za 2019 rok spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych osób prawnych;
Planowane rozszerzenie obowiązków związanych z rejestracją w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) o fundacje, stowarzyszenia zarejestrowane w KRS i spółdzielnie – w trakcie prac legislacyjnych.
Chambers Global Practice Guides to seria publikacji będących eksperckimi komentarzami prawnymi na temat głównych obszarów praktyk w kluczowych jurysdykcjach na całym świecie. Przewodniki koncentrują się na praktycznych kwestiach prawnych dotyczących biznesu i umożliwiają czytelnikowi porównywanie prawodawstwa i procedur na całym świecie . Do współtworzenia poszczególnych rozdziałów zapraszani są prawnicy, którzy są uznawani za najlepszych praktyków na rynku w poszczególnych krajach, a także są liderami w rankingach Chambers.
Corporate M&A Guide 2020 obejmuje 53 jurysdykcje i opisuje aktualną sytuację na rynku fuzji i przejęć, spraw regulacyjnych, a także najnowsze rozwiązania prawne w tym dotyczące rynku papierów wartościowych, restrukturyzacji, obowiązków władz spółek czy toczenia sporów.
Pełną wersję przewodnika Chambers Corporate M&A 2020 Poland Guide można znaleźć na stronie wydawcy.
Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Jordan Zafirow – adwokat specjalizujący się w prowadzeniu sporów sądowych i arbitrażowych dotyczących realizacji umów.
26 maja 2020 r. o godz. 11:00 Dorota Karczewska poprowadzi webinarium na temat klauzul abuzywnych w umowach deweloperskich organizowane przez Polski Związek Firm Deweloperskich.
Wśród poruszanych zagadnień znajdą się:
Postanowienie abuzywne, co to takiego?
Kiedy przedsiębiorca stosuje postanowienie niedozwolone?
Omówienie klauzul abuzywnych typowych dla branży deweloperskiej;
Jednostronna zmiana umowy na podstawie klauzuli modyfikacyjnej zawartej we wzorcu;
Ocena postanowień dokonywana w toku kontroli abstrakcyjnej (UOKiK) oraz indywidualnej (sądy);
Ocena skutków stosowania klauzul w obrocie gospodarczym, zarówno wobec konsumentów, jak i przedsiębiorców;
Rozszerzenie ochrony wynikającej z przepisów o klauzulach niedozwolonych na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Zgodnie z informacją opublikowaną na stronie Rządowego Centrum Legislacji, Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku („Ustawa”). Planowane zmiany mają przede wszystkim na celu implementację przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. (tzw. V Dyrektywa AML).
Zakres proponowanych zmian do Ustawy obejmuje m.in.:
rozszerzenie i doprecyzowanie listy instytucji obowiązanych – poprzez dodanie do niej przedsiębiorców prowadzących działalność związaną z dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, w zakresie transakcji o wartości co najmniej 10 000 euro. Warto dodać, że domy aukcyjne i antykwariaty były już wcześniej instytucjami obowiązanymi na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 16 listopada 2000 r. Dodatkowo, instytucją obowiązaną staną się również przedsiębiorcy świadczący porady w sprawach podatkowych, ale nie będący doradcami podatkowymi;
doprecyzowanie niektórych definicji, m. in. beneficjenta rzeczywistego – zgodnie z proponowaną zmianą, za beneficjenta rzeczywistego uznaje się „każdą osobę fizyczną”, spełniającą kryteria wskazane w art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy co oznacza, że w procesie ustalania beneficjenta rzeczywistego należy zawsze uwzględnić wszystkie potencjalne osoby mogące spełniać którąkolwiek z przesłanek wskazanych w Ustawie;
uszczegółowienie zasad dotyczących stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego – w ramach istniejących stosunków gospodarczych, na instytucję obowiązaną nałożony został obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa również w przypadku, gdy doszło do zmiany danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego. Dodatkowo, podczas nawiązywania nowych stosunków gospodarczych, instytucja obowiązana będzie zobligowana uzyskać potwierdzenie rejestracji potencjalnego klienta we właściwym rejestrze beneficjentów rzeczywistych lub odpis z takiego rejestru.
Zniesiony zostanie obowiązek każdorazowego ustalania przez instytucje obowiązane danych dotyczących serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość, chyba że instytucja obowiązana będzie w posiadaniu takich danych.
Dodatkowo, w przypadku identyfikacji jako beneficjenta rzeczywistego osoby zajmującej wyższe stanowisko kierownicze, na instytucje obowiązane nałożony został obowiązek udokumentowania czynności podjętych w celu weryfikacji tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym w szczególności udokumentowania trudności napotkanych w związku z podjętymi czynnościami weryfikacyjnymi.
Co istotne, instytucje obowiązane, stosując wobec swojego klienta środki bezpieczeństwa finansowego, nie będą mogły bazować wyłącznie na informacjach zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych lub odpowiednim rejestrze prowadzonym w innym państwie członkowskim. Tym samym treść takiego wpisu będzie miała charakter jedynie pomocniczy, a instytucje obowiązane będą wciąż zobowiązane do aktywnego działania w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego.
częściowe zdefiniowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego – obowiązująca Ustawa zawiera jedynie przykładowe wyliczenie okoliczności mogących świadczyć o wyższym ryzyku prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, których stwierdzenie nakłada na dany podmiot obowiązek zastosowania tzw. wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego. Instytucje obowiązane posiadają dowolność w doborze takich środków, albowiem Ustawa nie zawiera nawet przykładowego katalogu wzmożonych środków bezpieczeństwa. Zgodnie z projektem nowelizacji, środki te zostały częściowo zdefiniowane poprzez wprowadzenie minimalnego katalogu działań, jakie instytucje obowiązane będą musiały podjąć.
podwyższenie progu pozwalającego na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego – Ustawa w obecnym kształcie pozwala na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego, o ile kwota przechowywana elektronicznie nie przekracza równowartości 50 euro. W projekcie przewidziano podwyższenie tego progu do kwoty 150 euro, co jest zmianą od dawna postulowaną przez podmioty świadczące usługi płatnicze.
doprecyzowanie zasad przechowywania przez instytucje obowiązane dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego – żądanie Generalnego Inspektora dalszego przechowywania informacji przez instytucję obowiązaną możliwe będzie tylko wtedy, gdy takie dalsze przechowywanie będzie niezbędne dla zapewnienia prawidłowości postępowań w sprawach dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu lub postępowań karnych;
obowiązek publikacji i aktualizacji przez państwa członkowskie UE wykazu stanowisk i funkcji publicznych, które zgodnie z prawem krajowym kwalifikują się jako eksponowane stanowiska polityczne – zgodnie z V Dyrektywą AML każde państwo członkowskie powinno opracować i opublikować listy tzw. „krajowych PEP-ów.”
W przypadku Polski wykaz stanowisk i funkcji publicznych, które są eksponowanymi stanowiskami politycznym, zostanie określony w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. finansów publicznych;
zmiany w zakresie funkcjonowania oraz weryfikacji danych zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) – projekt zmian rozszerza katalog podmiotów, które są zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych o:
trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące równoważne stanowiska w imieniu lub na rzecz trustu nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
spółki partnerskie,
europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,
spółki europejskie,
spółdzielnie,
spółdzielnie europejskie,
stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, fundacje.
Co istotne, projekt zmian do Ustawy nakłada na instytucje obowiązane obowiązek odnotowywania wszelkich rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym dotyczącym klienta, ustalonym przez tę instytucję obowiązaną, a danymi dostępnymi w CRBR. Jednocześnie, instytucja obowiązana będzie musiała podjąć odpowiednie czynności w celu wyjaśnienia ustalonych rozbieżności, a w przypadku ich potwierdzenia, przekazać tą informację ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wraz z uzasadnieniem. Ustalenie sposobu odnotowywania rozbieżności powinno również zostać uwzględnione w procedurze wewnętrznej instytucji obowiązanej.
Ponadto, nowelizacja przewiduje możliwość nałożenia kary pieniężnej na beneficjenta rzeczywistego, który nie dopełnił obowiązku dostarczenia stosownych informacji podmiotowi obowiązanemu do dokonania wpisu do CRBR.
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów został określony na II kwartał 2020 r.
Projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku opracowany przez Ministerstwo Finansów
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku (tj. z dnia 16 maja 2019 r. Dz.U. z 2019 r. poz. 1115)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r.
W związku z wejściem w życie aktualizacji Tarczy Antykryzysowej, zapraszamy do zapoznania się z najważniejszymi zmianami w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym.
Na pytania związane z poruszanymi zagadnieniami odpowie Jakub Jędrzejak – partner zarządzający praktyką restrukturyzacji i prawa upadłościowego.
Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Łukasz Czekański – zarządzający praktyką prawa podatkowego oraz współzarządzający zespołem pomocy publicznej i funduszy unijnych.
Zapraszamy do zapoznania się z praktycznymi wskazówkami dotyczącymi bieżącego funkcjonowania spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji i innych podmiotów, uwzględniającymi rozwiązania wprowadzone przez kolejne Tarcze Antykryzysowe.
Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Anna Wojciechowska – zarządzający praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego.
Andrzej Wierciński, Anna Wojciechowska oraz Anna Wyrzykowska po raz kolejny zostali współautorami rozdziału omawiającego polskie regulacje dotyczące zasad ładu korporacyjnego, który ukazał się w ramach opracowania „The Corporate Governance Review 2020”.
Publikacja jest zbiorem zwięzłych analiz dotyczących zasad ładu korporacyjnego obowiązujących w poszczególnych porządkach prawnych oraz praktycznych skutków tych regulacji, umożliwiając wygodne i szybkie porównania. Tegoroczne, dziesiąte już wydanie, zawiera omówienie przepisów obowiązujących w 26 jurysdykcjach z całego świata. Do współpracy przy jej redagowaniu wydawnictwo zaprasza wyselekcjonowane grono specjalistów z zakresu prawa spółek i spraw korporacyjnych.
W związku z opublikowaniem aktualizacji Tarczy Antykryzysowej zachęcamy do zapoznania się z analizą dotyczącą najważniejszych konsekwencji proponowanych zmian dla operatorów telekomunikacyjnych, usługodawców świadczących usługi drogą elektroniczną oraz doręczeń.
Na pytania związane z prezentowanymi zagadnieniami odpowie Agnieszka Wiercińska-Krużewska, partner zarządzająca praktyką nowych technologii, mediów i telekomunikacji.
1 stycznia 2020 r. weszła w życie część zmian związanych z wprowadzeniem rejestru akcjonariuszy dla niepublicznych spółek akcyjnych i spółek komandytowo-akcyjnych. Rejestr akcjonariuszy to instytucja nowa dla polskiego porządku prawnego, która wprowadza przymusową dematerializację akcji ww. spółek. Celem zmian jest zwiększenie bezpieczeństwa obrotu akcjami spółek niepublicznych i umożliwienia identyfikacji wszystkich akcjonariuszy.
Jednakże w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, funkcjonowanie organów spółek, w tym również wypełnienie spoczywających na nich obowiązków związanych z wprowadzeniem rejestru akcjonariuszy, zostało znacząco utrudnione.
W celu ułatwienia przedsiębiorcom realizacji tego obowiązku, na podstawie ustawy z dnia 14 maja 2020 r. (Dz. U. z dnia 15 maja 2020 r. poz. 875) o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 („Tarcza 3.0”), która weszła w życie dnia 16 maja 2020 r., uległy przesunięciu terminy przewidziane w ustawie dla rejestru akcjonariuszy.
Co trzeba wiedzieć?
Rejestr zastąpi dotychczasowe księgi akcyjneprowadzone przez spółki. Rejestr będzie prowadzony wyłącznie w formie elektronicznej przez zewnętrzny kwalifikowany podmiot, indywidualnie dla danej spółki.
Dematerializacja akcji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi alternatywą dla Rejestru. Alternatywą do wprowadzenia Rejestru będzie przeprowadzenie dematerializacji akcji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Akcje tej samej spółki nie mogą być jednak zarejestrowane równocześnie w Rejestrze i w depozycie papierów wartościowych. Jednocześnie w przypadku spółek publicznych wszystkie ich akcje będą podlegały obowiązkowej dematerializacji w oparciu o regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
Rejestr prowadzony będzie dla akcji imiennych i na okaziciela, a także dla warrantów subskrypcyjnych, świadectw użytkowych, świadectw założycielskich i innych tytułów uczestnictwa w dochodach lub podziale majątku spółki.
Wprowadzenie Rejestru zrewolucjonizuje obrót akcjami spółek niepublicznych. Nabycie akcji albo ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego następować będzie zasadniczo dopiero z chwilą dokonania w wpisu Rejestrze.
Procedura wdrożenia Rejestru jest sformalizowana:
obowiązek pięciokrotnego wezwania akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji,
pierwsze wezwanie musi nastąpić do 30 września 2020
obowiązek zawarcia umowy o prowadzenie Rejestru.
Procedura wdrożenia Rejestru jest bardzo sformalizowana i należy ją dobrze rozplanować w czasie. Ustawodawca wprowadził obowiązek aż pięciokrotnego wezwania akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji, w tym udostępnienia informacji o wezwaniu na stronie internetowej spółki. Wezwania następują w sposób właściwy dla zwoływania walnego zgromadzenia i nie mogą być dokonywane w odstępie dłuższym niż miesiąc ani krótszym niż dwa tygodnie.
Na podstawie przepisów Tarczy 3.0 przesunięciu o 3 miesiące uległ termin pierwszego wezwania, którego obecnie należy dokonać do dnia 30 września 2020 r. Musi być ono poprzedzone wyborem przez walne zgromadzenie i zawarciem przez spółkę umowy o prowadzenie Rejestru z właściwym podmiotem (domem maklerskim lub uprawnionym bankiem).
Obowiązek posiadania własnych stron internetowych. Najwcześniej, bo już z dniem 1 stycznia 2020 r. wszedł w życie obowiązek posiadania przez spółki własnych stron internetowych do celów publikacji wszelkich ogłoszeń wymaganych przez prawo lub statuty. Spółki powinny ujawnić adres swojej strony internetowej w rejestrze przedsiębiorców KRS.
Kary grzywny z tytułu niedokonania lub niewłaściwego dokonania wezwań. Za niedokonanie lub niewłaściwe dokonanie wezwań akcjonariuszy do złożenia dokumentów akcji, jak również nie zawarcie umowy o prowadzenie Rejestru w wymaganych terminach osobom uprawnionymi do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki grozi kara grzywny.
Zmiany w sposobie wypłacania dywidendy i zasad zwoływania Walnych Zgromadzeń. Nowelizacją wprowadzającą przepisy dotyczące rejestru akcjonariuszy dokonano zmiany w zakresie sposobu wypłaty dywidendy oraz ujednolicono zasady zwoływania walnych zgromadzeń. Dywidenda ma być wypłacana za pośrednictwem podmiotu prowadzącego Rejestr, chyba że statut będzie przewidywał regulacje odmienne. Walne zgromadzenia będą zwoływane poprzez wysłanie zawiadomienia poleconym lub przesyłką kurierską, ewentualnie za pomocą poczty elektronicznej, niezależnie od typu akcji wyemitowanych w spółce.
Czas na wdrożenie Rejestru to koniec lutego 2021 r. Przepisami Tarczy 3.0 przesunięto dotychczasowy termin utraty ważności wszystkich wydanych dokumentów akcji z 1 stycznia 2021 r. na 1 marca 2021 r. Również z tą datą rejestr zastąpi dotychczasowe księgi akcyjne Wydłużeniu z 1 stycznia 2026 r. do 1 marca 2026 r. uległ także termin, do którego dokumenty akcji zachowają moc dowodową, jednak wyłącznie w zakresie praw udziałowych akcjonariuszy.
Ustawa z dnia 20 września 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych
oraz niektórych innych ustaw.
Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. (Dz. U. z dnia 15 maja 2020 r. poz. 875) o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenieniem się wirusa SARS-CoV-2
Z dumą informujemy, że nasza Kancelaria została po raz kolejny wyróżniona w rankingu Media Law International – najważniejszym międzynarodowym przewodniku po rynku firm prawniczych specjalizujących się w prawie mediów.
W tegorocznym zestawieniu awansowaliśmy i znaleźliśmy się w Tier 1, zajmując miejsce w gronie czterech najlepszych firm prawniczych w tej dziedzinie w Polsce.
Rankingowi towarzyszy również seria artykułów poświęconych niedawnym zmianom lub wybranym aspektom polskiego prawa i branży mediów – zapraszamy do lektury jednego z nich: „HbbTV- is it only a technology standard or does it raise legal uncertainty?” autorstwa Agnieszki Wiercińskiej-Krużewskiej i Pauliny Maślak-Stępnikowskej. Pełen jego tekst można znaleźć TUTAJ.
27 maja odbędzie się seminarium pt. „Zagospodarowanie ubocznych produktów spalania” organizowane online przez CBE Polska.
Jednym z prelegentów podczas wydarzenia będzie dr Sergiusz Urban, który opowie o aspektach prawnych produktów ubocznych.
Szczegółowy program wydarzenia oraz możliwość rejestracji dostępne są TUTAJ.
W kwietniu na łamach dwumiesięcznika Technologia Wody (nr 2/2020 (70), Wydawnictwo Seidel Przywecki) ukazał się artykuł „Zagrożenia komunikacyjne w analizie ryzyka ujęć wody pitnej” autorstwa mgr inż. Marzeny Boroń z Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy oraz dr. Sergiusza Urbana, zarządzającego praktyką ochrony środowiska i zasobów naturalnych w WKB.
Autorzy omówili w artykule wpływ dróg i autostrad na wody podziemne, prawne narzędzia zastosowane w celu ochrony ujęć wody i przedstawili propozycje rozwiązań, które moglyby te ujęcia zabezpieczać lepiej niż aktualne przepisy prawne.
Aby zapewnić jak najlepsze wrażenia, korzystamy z technologii, takich jak pliki cookie, do przechowywania i/lub uzyskiwania dostępu do informacji o urządzeniu. Zgoda na te technologie pozwoli nam przetwarzać dane, takie jak zachowanie podczas przeglądania lub unikalne identyfikatory na tej stronie. Brak wyrażenia zgody lub wycofanie zgody może niekorzystnie wpłynąć na niektóre cechy i funkcje.
Techniczne
Zawsze aktywne
Przechowywanie lub dostęp do danych technicznych jest ściśle konieczny do uzasadnionego celu umożliwienia korzystania z konkretnej usługi wyraźnie żądanej przez subskrybenta lub użytkownika, lub wyłącznie w celu przeprowadzenia transmisji komunikatu przez sieć łączności elektronicznej.
Preferencje
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest niezbędny do uzasadnionego celu przechowywania preferencji, o które nie prosi subskrybent lub użytkownik.
Statystyka
Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do celów statystycznych.Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do anonimowych celów statystycznych. Bez wezwania do sądu, dobrowolnego podporządkowania się dostawcy usług internetowych lub dodatkowych zapisów od strony trzeciej, informacje przechowywane lub pobierane wyłącznie w tym celu zwykle nie mogą być wykorzystywane do identyfikacji użytkownika.
Marketing
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest wymagany do tworzenia profili użytkowników w celu wysyłania reklam lub śledzenia użytkownika na stronie internetowej lub na kilku stronach internetowych w podobnych celach marketingowych.