Jordan Zafirow,z zespołu rozwiązywania sporów, przygotował komentarz do najnowszej publikacji CAS Sp. z o.o. „Raport o sporach budowalnych w Polsce 2023”.
Prowadzone przez CAS już szósty rok badania pozwoliły na dalszą analizę trendów, za pomocą których można porównać i uwidocznić zmiany dotyczące prowadzenia sporów w budownictwie.
W swojej analizie, Jordan skupia się na obserwowanym wyraźnie na rynku trendzie przeniesienia ciężaru rozwiązywania sporów na metody polubowne, „kosztem” pozostawania w wieloletnich sporach sądowych. Wskazuje, jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy i jakie są perspektywy na to, że polubowne rozwiązywanie sporów w branży budowalnej będzie/może zyskiwać na popularności.
W najnowszym wydaniu „Wodociągi Polskie” ukazał się artykuł prawniczek z kancelarii WKB Lawyers Anny Flagi-Martynek oraz Anety Citko pt. „Regulamin a umowa – jakie regulacje dotyczące relacji przedsiębiorstwa z odbiorcą usług zastrzeżone są dla umowy stron?”. Artykuł skupia się na problemach, jakie spotykają uchwały podejmowane na podstawie art. 19 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków („u.z.z.w.„).
Autorki omawiają kwestie na jakie, zgodnie z poglądami orzecznictwa, warto zwracać uwagę w toku przygotowania regulaminów, aby w miarę możliwości ograniczyć ryzyko ich późniejszego zakwestionowania.
Ekspertki biorą pod lupę elementy niezbędne do zawarcia w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków zgodnie z u.z.z.w oraz problemów interpretacyjnych jakie dostarcza art. 19 ust. 5 powyższej ustawy.
Ponadto, omawiają essentialia negotii w umowie o zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków.
W orzecznictwie z kolei podstawowy problem pojawiający się na kanwie powyższych przepisów dotyczy stwierdzania nieważności uchwalonych regulaminów, z uwagi na umieszczenie w nich kwestii „zastrzeżonych” dla umowy stron. Jakie to dokładnie problemy?
Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią artykułu oraz rozważań autorek.
Publicznoprawna ochrona uczciwych terminów zapłaty w świetle doświadczeń i praktyki orzeczniczej Prezesa UOKiK na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
W swojej publikacji pt. Publicznoprawna ochrona uczciwych terminów zapłaty w świetle doświadczeń i praktyki orzeczniczej Prezesa UOKiK na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, Aleksandra Dziurkowska oraz Tomasz Feliszewski przeanalizowali powody, dla których ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie administracyjnoprawnych narzędzi w walce z zatorami płatniczymi. W opracowaniu zaprezentowano również statystyki dotychczasowych postępowań prowadzonych przez Prezesa UOKiK w oparciu o ustawę zatorową. Ponadto autorzy omówili tego typu postępowania z perspektywy objętych nimi przedsiębiorców oraz praktyczne problemy, jakie muszą rozwiązywać, aby sprostać oczekiwaniom Prezesa UOKiK.
Zagadnienia konstytucyjności sposobu liczenia oraz miarkowania kar administracyjnych dla przedsiębiorców wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Artykuł Jadwigi Stryczyńskiej oraz Kamili Białasik Zagadnienia konstytucyjności sposobu liczenia oraz miarkowania kar administracyjnych dla przedsiębiorców wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych poświęcony jest z kolei postępowaniom, na które wpłynęły przepisy ustawy zatorowej. Konstrukcja niektórych przepisów, wprowadzonych tą ustawą, spowodowała zaistnienie wątpliwości, które ze względu na ich charakter oraz pozycję przedsiębiorcy, mogą być postrzegane jako naruszające podstawowe uprawnienia strony w postępowaniu administracyjnym. Z praktyki wynika bowiem, że niektóre z regulacji wpłynęły na odmienność sytuacji przedsiębiorców w zbliżonych stanach faktycznych. Co więcej, prowadzone postępowania, ich długość oraz poziom skomplikowania wpłynęły również na wysokość orzeczonych kar administracyjnych. W artykule poruszono problemy związane z modelem liczenia kar administracyjnych oraz ich miarkowania przed dokonaniem zmiany przepisów z dniem 8 grudnia 2022 r. oraz po ich wprowadzeniu. Autorki dokonały również analizy rozwiązań regulacyjnych, wprowadzonych w zakresie przeciwdziałania opóźnieniom w płatnościach w innych krajach Europy.
Zachęcamy do lektury, pełna treść artykułów dostępna jest pod linkiem.
Na rynku jest już dostępna kolejna edycja uznanej publikacji Getting The Deal Through. ESG and Impact Investing 2024, której współautorami są eksperci z zespołu ESG WKB: Anna Wyrzykowska, Marta Czarnecka i Sebastian Łyś.
Getting The Deal Through. ESG and Impact Investing to kompleksowy przewodnik umożliwiający porównanie lokalnych ram prawnych i politycznych, obowiązków, zobowiązań i najlepszych praktyk obowiązujących w wybranych krajach. Publikacja dotyka także obszaru ratingów, zachęt, tworzenia i funkcjonowania spółek celowych, nadzoru państwowego, zamówień publicznych, wsparcia rządowego, pozarządowego i ponadnarodowego, źródeł finansowania oraz najnowszych trendów. W ramach opracowania na ten sam zestaw pytań odpowiadają eksperci prawa konkurencji z 11 jurysdykcji na całym świecie.
Nasi eksperci są autorami rozdziału poświęconego rozwiązaniom przyjętym w Polsce. Zachęcamy do zapoznania się z nim online.
Na rynku jest już dostępna kolejna edycja uznanej publikacji Getting The Deal Through. Merger Control 2024, której współautorami są eksperci z zespołu prawa konkurencji WKB: Aleksander Stawicki, dr Bartosz Turno oraz Wojciech Kulczyk.
Getting The Deal Through. Merger Control to kompleksowe opracowanie na temat regulacji z zakresu kontroli koncentracji przedsiębiorców obowiązujących w wybranych krajach oraz praktyki ich stosowania przez organy antymonopolowe. W ramach opracowania na ten sam zestaw pytań odpowiadają eksperci prawa konkurencji z ponad 70 jurysdykcji na całym świecie.
Aleksander Stawicki (partner zarządzający), dr Bartosz Turno (partner) oraz Wojciech Kulczyk (counsel) są autorami rozdziału poświęconego rozwiązaniom przyjętym w Polsce. Zachęcamy do zapoznania się z nim online.
W najnowszym zeszycie specjalnym Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” ukazał się artykuł prawniczek z kancelarii WKB Lawyers Anny Flagi-Martynek oraz Anety Citko pt. „Zakres uprawnień organu regulacyjnego do żądania od przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych informacji i dokumentów”. Autorki szczegółowo omawiają tu zagadnienia związane z szerokim zakresem żądań organu regulacyjnego o przekazanie dokumentów i informacji oraz jak dużego zaangażowania organizacyjnego i merytorycznego takie żądania wymagają ze strony poszczególnych przedsiębiorstw.
Ekspertki biorą tu pod lupę kompetencje organu regulacyjnego, którym jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, który jako organ administracji publicznej winien działać w zgodzie z jej ogólnymi regułami.
Jaki jest zakres dopuszczalnego żądania na gruncie prawnym? Zgodnie z ustawą organ regulacyjny nie ma pełnej dowolności co do tego, jakich informacji czy dokumentów może żądać od przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. Zakres ten jest ograniczony do minimum niezbędnego organowi do wykonywania jego zadań.
W opinii autorek sam fakt, że ustawodawca nie zdecydował się na ograniczenie zakresu możliwych do objęcia żądaniem dokumentów i informacji poprzez enumeratywne ich wyliczenie, nie oznacza przyjęcia pełnej dowolności działania organu. Analizując tę problematykę można również przyjąć, że należy również rozważyć zakres obowiązków leżących po stronie przedsiębiorstw wod.-kan. Kierowane do nich żądania powinny być formułowane z zachowaniem zasady proporcjonalności.
W ocenie prawniczek organ regulacyjny w omawianym trybie powinien każdorazowo uzasadniać takie żądanie. Ponadto nie powinno ono przy tym prowadzić do nadmiernego obciążenia przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych, do których jest kierowane.
Dokument w dogłębny sposób analizuje uwarunkowania prawne rynku energii w Polsce oraz analizuje jak na niego wpłynęły zmiany regulacyjne, będące odpowiedzią na kryzys energetyczny.
Eksperci podzielili się wiedzą i przemyśleniami na temat kryzysu, który w 2022 roku dotknął rynki energetyczne, jego przyczyn, źródeł geopolitycznych oraz konsekwencji dla rynku, przedstawiając swoje kluczowe wnioski i rekomendacje.
Opracowanie powstało z myślą o podmiotach działających w sektorze energetycznym, ich obawach i wątpliwościach związanych skutkami kryzysu, a w szczególności ze wzrostem cen energii elektrycznej.
Raport obejmuje ponadto przemyślenia na temat stanu rynku energetycznego w 2023 roku w Polsce oraz perspektyw jakie niesie za sobą jego zliberalizowany model.
Po miesiącach intensywnej pracy przedstawiamy Państwu raport „Reklama online w grach wideo i e-sporcie”, przygotowany przez ekspertów kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.
Raport podsumowuje uwarunkowania biznesowe i prawne reklamy online, w tym w grach wideo i e-sporcie. Powstał z myślą o markach, dla których reklama digital i zaangażowanie w gaming i e-sport budzi wątpliwości. Dzieląc się naszą wiedzą oraz przemyśleniami ekspertów zaproszonych do współpracy, chcemy przybliżyć świat, który daje reklamodawcom wiele możliwości.
Publikacja powstała przy współpracy z praktykami rynku, m.in. OLX, Ekstraklasa, Wisła Kraków, MediaOn, Next Level Agency, PZC, Kampania Piwowarska S.A. Oddanie głosu ekspertom i pokazanie na przykładach dobrych praktyk, sukcesów i wyzwań to najmocniejszy fundament, na którym powstał raport.
Dziękujemy wszystkim partnerom raportu, którzy podzielili się swoimi przemyśleniami i bez których jego powstanie nie byłoby możliwe.
Raport powstał nie tylko jako wyraz naszej znajomości regulacji i wieloletniej aktywności na styku prawa i biznesu. Wielu z naszych prawników to aktywni gracze, dla których gry to także pasja.
Aleksandra Hyla jest autorką rozdziału „Ocena zdolności kredytowej konsumenta jako narzędzie realizacji standardu zrównoważonego rozwoju w świetle projektu nowej dyrektywy o kredycie konsumenckim” w jednej z najnowszych publikacji poświęconych prawu konsumenckiemu „Wyzwania dla prawa konsumenckiego w wymiarze globalnym, regionalnym i lokalnym”. Monografia zawiera w sobie analizy ekspertów zajmujących się polskim, unijnym i zagranicznym prawem konsumenckim, dotyczące priorytetowych zagadnień w tej dziedzinie związanych z pozycją konsumenta na rynku energetycznym, finansowym oraz wobec nowych technologii.
W swojej publikacji Aleksandra Hyla skupia się na dwóch filarach:
co dla instytucji finansowych działających w obrocie konsumenckim oznacza dążenie do zrównoważonego rozwoju na przykładzie obowiązku oceny zdolności kredytowej konsumenta;
jak zrównoważony rozwój ma się do projektowanej dyrektywy o kredycie konsumenckim.
Więcej informacji na temat monografii znajduje się tutaj.
31 października tego roku ukazała się publikacja „Służebność przesyłu. Zagadnienia prywatnoprawne oraz publicznoprawne”. Dr hab. Jakub Pokrzywniak jest autorem rozdziału „Realizacja roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu na potrzeby już istniejących urządzeń – wybrane zagadnienia”.
W publikacji, specjaliści zajmujący się prawem rzeczowym, omówili najbardziej kontrowersyjne na gruncie prawa cywilnego, rolnego oraz administracyjnego zagadnienia związane z instytucją prawną służebności przesyłu oraz ukształtowaną przez orzecznictwo sądowe „służebnością gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu”.
W opracowaniu przedstawiono krytyczne podejście do służebności ukształtowanej przez orzecznictwo Sądu Najwyższego, odnoszącej się do sytuacji urządzeń przesyłowych przed uchwaleniem przepisów dotyczących służebności przesyłu.
Na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości opublikowany został najnowszy artykuł dr. Jarosława Koli pt. Niezawarcie umowy przez wykonawcę zamówienia publicznego – potencjalne konsekwencje.
Autor zauważa, że wobec niekorzystnych zjawisk, jakie obecnie dotykają unijną i polską gospodarkę, częściej niż dotychczas podstawą do unieważnienia postępowania będą przypadki uchylania się od zawarcia umowy przez przedsiębiorców, których oferty zostaną wybrane. W konsekwencji, wyjaśnia on prawne uregulowania sytuacji, w których umowa ze zwycięskim wykonawcą nie zostaje zawarta.
Przedstawia on w szczególności, jakie sytuacje i zachowania mogą zostać uznane za uchylanie się od zawarcia umowy, jakie są możliwe ograniczenia ryzyka związanego ze zmianą sytuacji ekonomicznej przedsiębiorcy na gruncie przepisów Prawa zamówień publicznych, czym są klauzule waloryzacyjne i kiedy warto je stosować. Z artykułu dowiedzą się Państwo również czy mechanizm waloryzacji lub zmiany postanowień umowy może zostać wykorzystany jeszcze przed jej zawarciem, a także jakie konsekwencje czekają na podmioty, które zdecydują się uchylić lub odmówią zawarcia umowy.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który dostępny jest TUTAJ.
Na rynku jest już dostępna kolejna edycja uznanej publikacji Getting The Deal Through. Merger Control 2023, której współautorami są eksperci z zespołu prawa konkurencji WKB: Aleksander Stawicki, dr Bartosz Turno oraz Wojciech Kulczyk.
Getting The Deal Through. Merger Control to kompleksowe opracowanie na temat regulacji z zakresu kontroli koncentracji przedsiębiorców obowiązujących w wybranych krajach oraz praktyki ich stosowania przez organy antymonopolowe. W ramach opracowania na ten sam zestaw pytań odpowiadają eksperci prawa konkurencji z ponad 70 jurysdykcji na całym świecie.
Aleksander Stawicki (senior partner), dr Bartosz Turno (partner) oraz Wojciech Kulczyk (counsel) są autorami rozdziału poświęconego rozwiązaniom przyjętym w Polsce. Zachęcamy do zapoznania się z nim online.
Anna Wojciechowska jest współautorką publikacji dotyczącej kontroli bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI Screening), która ukazała się w niemieckim M&A Law Review w ramach cyklu „One screening fits all?”
Publikacja „One screening fits all? FDI Screening-VO und die Regelungen in Polen” przedstawia polskie mechanizmy kontrolne na tle regulacji dotyczących tzw. screeningu inwestycji zagranicznych, obowiązujących w innych jurysdykcjach – w Niemczech, Holandii, Austrii, Francji i Szwajcarii.
Cykl publikacji został wydany we współpracy z prawnikami z renomowanych zagranicznych kancelarii prawnych. W treści artykułu analizie poddano najważniejsze regulacje wynikające z ustawy z dnia 24 lipca 2015 roku o kontroli niektórych inwestycji, w tym wprowadzony w drodze nowelizacji z 2020 roku dodatkowy i całkowicie autonomiczny względem dotychczas obowiązujących, mechanizm kontroli inwestycji bezpośrednich wprowadzony czasowo w związku z pandemią Covid-19. W artykule opisano zakres przedmiotowy i podmiotowy stosowania znowelizowanej Ustawy, zarysowano przebieg postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jak i zwrócono uwagę na najistotniejsze skutki, ale też wątpliwości i niejasności, które wynikają ze wspomnianej nowelizacji Ustawy dla transakcji M&A.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem (w języku niemieckim), który dostępny jest TUTAJ.
W najnowszym artykule dr Sergiusz Urban, partner w zespole ochrony środowiska w naszej kancelarii, omawia zaproponowaną nowelizację ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (o.o.ś.). Autor przedstawia uzasadnienie podjęcia prac zmieniających przepisy dotyczące decyzji środowiskowych, a także wskazuje na przepisy ustawy o.o.ś. które sprawiają trudności w sferze wykładni oraz ich przestrzegania. Ponadto porusza on kwestie materii decyzji środowiskowej oraz omawia przesłanki nałożenia administracyjnej kary pieniężnej z tytułu niepełnej lub błędnej realizacji postanowień decyzji środowiskowej – obecnie i w świetle planowanych zmian.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który dostępny jest TUTAJ.
Jakub Jędrzejak, Marta Midloch, Ben Davey i Olga Tajak są współautorami rozdziału dotyczącego rynku Corporate/M&A w Polsce w najnowszej publikacji Chambers Practice Guides 2022.
Chambers Global Practice Guides to seria publikacji będących eksperckimi komentarzami prawnymi na temat głównych obszarów praktyk w kluczowych jurysdykcjach na całym świecie. Przewodniki koncentrują się na praktycznych kwestiach prawnych dotyczących biznesu i umożliwiają czytelnikowi porównywanie prawodawstwa i procedur na całym świecie . Do współtworzenia poszczególnych rozdziałów zapraszani są prawnicy, którzy są uznawani za najlepszych praktyków na rynku w poszczególnych krajach, a także są liderami w rankingach Chambers.
Corporate M&A Guide 2022 obejmuje 61 jurysdykcje i opisuje aktualną sytuację na rynku fuzji i przejęć, spraw regulacyjnych, a także najnowsze rozwiązania prawne w tym dotyczące rynku papierów wartościowych, restrukturyzacji, obowiązków władz spółek czy toczenia sporów.
Pełną wersję przewodnika Chambers Corporate M&A 2022 Poland Guide można znaleźć na stronie wydawcy.
W marcowym numerze „Przeglądu Ustawodawstwa Gospodarczego” ukazał się artykuł współautorstwa Aleksandry Hyli, prawniczki zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego oraz Małgorzaty Radkowskiej-Gizelskiej pt. „Modyfikacja wzorca umownego w usługach świadczonych drogą elektroniczną”.
Autorki poruszyły w nim problematykę dopuszczalności wprowadzenia jednostronnych zmian przez usługodawcę w regulaminie świadczenia usług drogą elektroniczną dla trwających umowów. W publikacji uwagę poświęcono omówieniu wymogów formalnych, jakie usługodawca musi spełnić, aby móc skutecznie wprowadzić zmiany postanowień regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną. W tym celu Autorki rozważyły kwestię konieczności zawierania klauzul modyfikacyjnej we wzorcu umownym, a także zaproponowały modelowy kształt takiego postanowienia, który został opracowany na podstawie dotychczasowego orzecznictwa Prezesa UOKiK oraz sądów powszechnych, a także stanowisk prezentowanych w doktrynie.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który dostępny jest TUTAJ.
Dostępna jest już najnowsza edycja prestiżowego wydawnictwa „The Corporate Governance Review”, współautorstwa naszych prawników.
Publikacja ta jest corocznym zbiorem zwięzłych analiz dotyczących zasad ładu korporacyjnego obowiązujących w poszczególnych porządkach prawnych oraz praktycznych skutków tych regulacji. Ze względu na swój praktyczny i porównawczy charakter (tegoroczne wydanie omawia rozwiązania przyjęte w 26 jurysdykcjach) oraz regularne aktualizacje, służy jako wsparcie zarówno dla prawników, jak i przedsiębiorców.
Publikacja dostępna jest na stronie internetowej wydawnictwa. Rozdział dotyczący regulacji polskich dostępny jest do pobrania TUTAJ.
Anna Wyrzykowska, Jakub Jędrzejak, Marcin Smolarek i Łukasz Czekański są współautorami rozdziału omawiającego polskie regulacje dotyczące transakcji fuzji i przejęć, który ukazał się w prestiżowym opracowaniu Real Estate M&A 2021 wydawanym przez Lexology.
Publikacja jest zbiorem zwięzłych analiz dotyczących prawa i przepisów regulujących transakcje na rynku nieruchomości, obowiązujących w poszczególnych porządkach prawnych oraz praktycznych skutków tych regulacji, umożliwiając wygodne i szybkie porównania. Opracowanie zawiera omówienie przepisów obowiązujących w 9 jurysdykcjach z całego świata. Do współpracy przy jej redagowaniu wydawnictwo zaprosiło wyselekcjonowane grono specjalistów.
Autorami rozdziału poświęconego Polsce są: Anna Wyrzykowska (partner, zarządzająca praktyką prawa nieruchomości), Jakub Jędrzejak (partner, zarządzający praktyką fuzji i przejęć), Marcin Smolarek (partner, zarządzający praktyką bankowości i finansów) oraz Łukasz Czekański (partner, zarządzający praktyką prawa podatkowego).
Publikacja dostępna jest w całości na stronie wydawnictwa. Zachęcamy w szczególności do lektury rozdziału dotyczącego regulacji polskich – dostępny jest do pobrania tutaj.
W lutym 2021 roku nakładem wydawnictwa PWN ukazała się monografia pt. „Elektromobilność jako megatrend nowoczesnej gospodarki” („Electromobility as a megatrend of contemporary economy”), pod redakcją prof. Wojciecha Drożdża. Publikacja zawiera analizę kluczowych wyzwań ekonomicznych i prawnych, jakie stoją przed wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w proces rozwoju elektromobilności.
Jednym z autorów jest dr Jarosław Kola, który we współpracy z prof. Katarzyną Kokocińską, opracował rozdział na temat konieczności zapewniania spójności działań podejmowanych na rzecz prowadzenia polityki rozwoju w obszarze elektromobilności (tytuł: Cohesion of actions in the pursuit of development policy on the example of public investment in the area of electromobility).
Autorzy skupili się na zagadnieniu analizy potrzeb i wymagań, wprowadzonym jako obowiązek zamawiającego poprzedzający procedurę zakupową, zgodnie z obowiązującym od stycznia 2021 r. nowym PZP. Wprowadzenie tego rozwiązania ma duże znaczenie praktyczne nie tylko dla podmiotów publicznych zobowiązanych do stosowania nowego PZP, ale również dla ubezpieczycieli i brokerów ubezpieczeniowych występujących jako strony w postępowaniach zamówieniowych lub wspierających ten proces.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który dostępny jest TUTAJ.
Wspólny rynek Unii Europejskiej przedsiębiorcom różnych krajów otworzył drogę ekspansji poza granice swojego kraju, a szans na rozwój nie brakuje w wielu obszarach i sektorach. Kancelarie prawne musiały dostosować swoją ofertę chcąc nadal w pełni doradzać klientom zagranicznym działającym na innych niż lokalne (własne) rynkach. W odpowiedzi na potrzebę przedsiębiorstw włoskich, które chcą działać za granicą bez bariery językowej, powstało Stowarzyszenie OMNIA, zrzeszające 17 Italian Desków z kancelarii na całym świecie, w tym również Italian Desk kancelarii WKB.
Magazyn Top Legal Review w serii publikacji przybliża działalność OMNIA, w tym wydaniu skupiając się na kancelariach z Hiszpanii, Słowenii, Portugalii, Francji, Niemiec i Polski. Możliwości rozwoju na polskim rynku przedstawia w komentarzu do artykułu Domenico Di Bisceglie – partner współzarządzający zespołem Italian Desk w WKB.
W lutym 2021 roku Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości opublikowała „Nowe prawo zamówień publicznych – podręcznik dla małych i średnich przedsiębiorców”.
Materiał zawiera najistotniejsze, praktyczne informacje o nowym PZP, a tym samym odpowiada na potrzebę małych i średnich przedsiębiorców poszukujących często syntetycznych informacji o podstawowych warunkach ubiegania się o zamówienia. Autorami publikacji są prawnicy z zespołu zamówień publicznych WKB: Agnieszka Chwiałkowska, dr Jarosław Kola (redaktor), Michał Mielnik, Jan Roliński i Piotr Wojdak.
Best Value for Money – to podstawowe założenie nowego Prawa zamówień publicznych, a najważniejszym zadaniem rynku w 2021 r. jest jego realizacja w praktyce. W ramach inicjatywy Stowarzyszenia Prawa Zamówień Publicznych, dr Jarosław Kola i Jan Roliński wyjaśniają, jak osiągnąć ten cel na przykładzie nowych rozwiązań prawnych – zasady efektywności ekonomicznej, kryteriów oceny ofert i instrumentów pozasądowego rozwiązywania sporów.
Zachęcamy do lektury artykułów, które ukazały się w dzienniku Rzeczpospolita:
Jan Roliński: Mediacja zamiast kosztownego procesu (link)
dr Jarosław Kola: Jak wybrać najlepszą ofertę w 2021 r.? (link)
„Rynek elektromobilny w Polsce ma ogromny potencjał rozwoju, szczególnie w kontekście wymogów środowiskowych i klimatycznych, do których dostosować się musi w najbliższych latach nasz kraj. Przed uczestnikami rynku jeszcze wiele wyzwań, w tym również związanych z ciągle udoskonalanymi ramami prawnymi dla tego sektora. Mamy nadzieję, że komentarz będzie cennym źródłem wiedzy dla wszystkich zaangażowanych w kształtowanie tej coraz ważniejszej gałęzi naszej gospodarki.” – komentuje dr hab. Jakub Pokrzywniak.
Autorzy publikacji szczegółowo omówili przepisy Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych z dnia 11.1.2018 r., uwzględniając najnowsze zmiany legislacyjne wprowadzone do tej regulacji m.in. związane z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19. W komentarzu zostały m.in. poruszone zagadnienia związane z zasadami rozwoju i funkcjonowania infrastruktury transportu elektromobilnego, przedstawione zadania i obowiązki operatorów stacji oraz dostawców usług ładowania, a także krajowe ramy polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych oraz sposób ich realizacji.
„Obszar elektromobilności wymaga interdyscyplinarnego podejścia, dlatego też w projekcie uczestniczył zespół ekspertów reprezentujących różne dziedziny prawa.To właśnie suma wiedzy i doświadczenia na styku kilku specjalizacji pozwala wskazać i zwrócić uwagę na różne aspekty dotyczące ustawy.Cieszymy się, że mogliśmy być częścią tego ważnego projektu.”– dodaje dr Jerzy Baehr, partner zarządzający w kancelarii WKB.
W listopadzie 2020 r. Wydawnictwo C.H.Beck opublikowało trzeci tom z cyklu „Prawo umów handlowych. System prawa handlowego”. Tom 5C zawiera kontynuację rozważań w zakresie części szczegółowej prawa umów handlowych (mającej swój początek w Tomach 5A i 5B), oraz omówienie następujących rodzajów umów:
umowy w działalności inwestycyjno-budowlanej,
umowy w sferze energetyki,
umowy w działalności transportowo-logistycznej,
umowy w działalności turystycznej,
umowy w działalności bankowej,
umowy faktoringu i forfaitingu,
umowy na rynku instrumentów finansowych,
umowy w działalności ubezpieczeniowej,
umowy zawierane w obrocie elektronicznym,
umowy medyczne.
Jednym z autorów rozdziału dotyczącego umów w działalności ubezpieczeniowej jest dr. hab. Jakub Pokrzywniak – współzarządzający praktyką prawa ubezpieczeniowego w kancelarii WKB. Autor szczegółowo omówił wszystkie aspekty dotyczące umowy gwarancji ubezpieczeniowej począwszy od wyjaśnienia samego pojęcia i funkcji gwarancji, poprzez omówienie regulacji prawnych dotyczących tego typu umowy a skończywszy na kwestiach wypłat i roszczeń.
„Rozwój rynku elektromobilnego nie jest tak spektakularny, jak oczekiwaliby jego uczestnicy. Jednocześnie można mieć nadzieję, że będzie on postępować…” – pisze dr hab. Jakub Pokrzywniak – ekspert w zakresie prawa energetycznego, współredaktor mającego się wkrótce ukazać komentarza do Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych (C.H. Beck 2020).
Zdaniem autora jednym z głównych czynników, który jest bardzo istotny w rozwoju elektromobilności w Polsce, jest budowa infrastruktury pozwalającej na ładowanie pojazdów elektrycznych. Jakie są wymagania ustawodawcy, jak wygląda procedura oraz kto jest ważnym ogniwem w tym procesie przeczytają Państwo w artykule, który ukazał się na łamach Executive Magazine (3/2020) dostępnym TUTAJ.
Zamówienia publiczne będą w najbliższych miesiącach czy nawet latach wykorzystywane jako narzędzie stymulowania rozwoju polskiej i europejskiej gospodarki. Od 1 stycznia 2021 r. wejdą w życie liczne zmiany, w szczególności ukierunkowane na ułatwienie dostępu do zamówień małym i średnim przedsiębiorcom (MŚP).
O tym jakie będą zasady udzielania zamówień publicznych pisze dr Jarosław Kola w artykule na łamach Biuletynu Euro Info Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.
Z treścią artykułu można zapoznań się również online TUTAJ.
Od 1 stycznia 2021 r. obowiązywać będą przepisy stwarzające przedsiębiorcom nowe instrumenty oddziaływania na kształt umów zawieranych na rynku zamówień publicznych. Im lepiej przedsiębiorcy przygotują się do stosowania nowych narzędzi, tym większe szanse, że zrealizowany zostanie cel ustawodawcy, którym jest zrównoważenie pozycji stron umów w sprawie zamówienia publicznego.
O nowych regulacjach w zakresie prawa zamówień publicznych pisze dr Jarosław Kola w artykule na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (link).
Długotrwałe zamknięcie centrów handlowych z powodu epidemii COVID-19 wpłynęło szczególnie istotnie na sytuację finansową podmiotów działających w branży modowej. Zanim jednak przedsiębiorca podejmie decyzję o zmniejszeniu skali działalności i redukcji zatrudnienia, powinien rozważyć skorzystanie z szerokiej gamy mniej radykalnych rozwiązań oraz wsparcia finansowego, jakie oferują obowiązujące przepisy.
O możliwościach działania w branży mody w trudnych czasach pandemii piszą Wioleta Polak (partner zarządzający praktyką prawa pracy) oraz Aleksandra Libiszowska (counsel z zespołu pomocy publicznej i funduszy unijnych) na łamach magazynu FASON (3/2020).
Można spotkać się z podejściem wedle którego, jeżeli przedsiębiorca ma obecnie trudności z wykonaniem umowy, to wystarczy, że powoła się na epidemię spowodowaną COVID-19, aby zwolnić siebie z wykonania obowiązków umownych bez negatywnych dla siebie konsekwencji. Takie podejście do sprawy nie jest uzasadnione. Pandemia nie może być traktowana jako usprawiedliwienie dla niewykonania wszelkich zobowiązań czy środek do zakończenia nierentownych kontraktów, ponieważ jej wystąpienie nie ma automatycznego skutku w postaci braku odpowiedzialności za zobowiązania czy możliwości „bezpiecznego” odstąpienia od umowy…
Artykuł autorstwa Marty Midloch ukazał się na łamach Executive Magazine (2/2020).
Trwają prace nad dwoma ważnymi projektami legislacyjnymi, które dotykają istotnych zagadnień z zakresu ochrony środowiska, a wśród nich regulacji dotyczących decyzji środowiskowych.
Aktualizacja wytycznych dotyczących zgody na przetwarzanie danych
Europejska Rada Ochrony Danych zaktualizowała wytyczne w sprawie zgód m.in. w zakresie tzw. cookie walls. W ocenie EROD, nie można uznać, że zgoda jest dobrowolna, jeśli w przypadku jej nieudzielenia blokowany jest dostęp do treści znajdujących się na stronie internetowej.
Orzeczenie niemieckiego Federalnego Trybunału Sprawiedliwości potwierdza wzajemne oddziaływanie między gromadzeniem danych osobowych a prawem konkurencji
23 czerwca 2020 r. niemiecki Federalny Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie potwierdzające wykonalność, w postępowaniu przygotowawczym, postanowienia niemieckiego Federalnego Biura Kartelowego (Bundeskartellamt) przeciwko praktykom związanym z danymi osobowymi na Facebooku.
W 2019 r. Bundeskartellamt wydał względem Facebooka zakaz łączenia danych użytkowników z różnych źródeł. Urząd uznał, że postanowienia regulaminu, które umożliwiały Facebookowi gromadzenie danych użytkowników z różnych źródeł (w tym usług należących do Facebooka, takich jak WhatsApp, Instagram i strony internetowe osób trzecich) i przypisywanie tych danych do konta użytkownika na Facebooku stanowią nadużycie pozycji dominującej na rynku mediów społecznościowych. W ocenie Urzędu, taka kombinacja danych powinna być uzależniona od wyrażenia dobrowolnej zgody przez użytkownika.
Belgijski urząd ochrony danych osobowych nałożył grzywnę na kandydata
w wyborach lokalnych za korzystanie z rejestru pracowników gminy w celu wysyłki pism o charakterze wyborczym
Izba procesowa organu ustaliła m.in.:
Naruszona została zasada ograniczenia celu – rejestr pracowników gminy nie jest przeznaczony do innych celów niż wewnętrzne zarządzanie gminą;
Izba nie znalazła żadnej podstawy prawnej dla przetwarzania rejestru pracowników gminy przez ukaranego kandydata.
Europejska Rada Ochrony Danych wypowiedziała się na temat aplikacji służących do ustalania kontaktów zakaźnych oraz przetwarzania w kontekście ponownego otwarcia granic Schengen
Oświadczenie przedstawia pogłębioną analizę dotyczącą tworzenia interoperacyjnej sieci aplikacji służących do ustalania kontaktów. EROD wskazuje kluczowe aspekty, które muszą być wzięte pod uwagę przy projektowaniu rozwiązań m.in. dot. przejrzystości przetwarzania, podstawy prawnej, administrowania, praw osób, których dane dotyczą, zatrzymywania i minimalizacji danych, bezpieczeństwa informacji oraz prawidłowości danych.
Wspólne oświadczenie w sprawie cyfrowego śledzenia kontaktów przewodniczącej Komitetu Konsultacyjnego Konwencji 108 oraz komisarza ds. ochrony danych Rady Europy w sprawie cyfrowego śledzenia kontaktów
W swoim oświadczeniu przedstawiciele tych organów wskazują, że w walce z COVID-19 wykorzystuje się dane i technologie mobilne, które obejmują: wykorzystanie danych o lokalizacji mobilnej do oceny przemieszczania się ludności lub egzekwowania środków ograniczających, wykorzystanie urządzeń jako cyfrowego dowodu odporności, wykrywanie objawów, samokontrola lub wreszcie cyfrowe śledzenie kontaktów osoby zarażonej. Z tych względów autorzy podkreślili, że zanim państwa przystąpią do systemowego wdrażania technologii, powinny zastanowić się, czy są one jedynym możliwym rozwiązaniem. Warto odpowiedzieć na pytania:
Czy przewidywany efekt jest warty ryzyka społecznego i prawnego, biorąc pod uwagę brak dowodów na skuteczność zastosowanych rozwiązań?
Jakie prawne i techniczne zabezpieczenia należy wprowadzić, aby zmniejszyć ryzyko w przypadku, gdy rządy decydują się na cyfrowe śledzenie kontaktów w zarządzaniu pandemią COVID-19?
Czerwcowe posiedzenie Europejskiej Rady Ochrony Danych: TikTok i rozpoznawanie twarzy
Podczas 31. posiedzenia plenarnego, Europejska Rada Ochrony Danych powołała grupę zadaniową w celu koordynowania potencjalnych działań i uzyskania bardziej kompleksowego przeglądu przetwarzania danych i praktyk stosowanych przez aplikację TikTok w całej UE. Niderlandzki Urząd Ochrony Danych również prowadzi postępowanie dla skontrolowania, czy aplikacja ma „przyjazną dla prywatności konstrukcję”, w szczególności z uwagi na masowe wykorzystywanie jej przez dzieci.
Podczas posiedzenia EROD przyjęto także pismo w sprawie wykorzystania sztucznej inteligencji Clearview AI przez organy ścigania. EROD wyraziła obawy co do nowych możliwości technologii rozpoznawania twarzy. EROD przypomina, że zgodnie z dyrektywą policyjną (UE) 2016/680, organy ścigania mogą przetwarzać dane biometryczne w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej wyłącznie zgodnie ze ścisłymi warunkami określonymi a art. 8 i 10 Dyrektywy.
Trwają konsultacje projektu kodeksu postępowania dla oświaty
Wszystkie podmioty zainteresowane stosowaniem ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) w jednostkach oświatowych mogą wziąć udział w konsultacjach projektu kodeksu postępowania w tym sektorze. Projekt kodeksu został skierowany do konsultacji, a te trwają od 1 czerwca do 30 września 2020 r.
Powiat nie powinien zawierać umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych z PUP i PCPR
W swoim najnowszym newsletterze z czerwca UODO tłumaczy, dlaczego powiaty nie powinny zawierać umów powierzenia z Powiatowymi Urzędami Pracy oraz Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie. Choć to powiaty mają realizować zadania określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, to jednak robią to za pośrednictwem swoich jednostek organizacyjnych mających status administratora. Niezasadne byłoby zatem zawieranie z nimi umów powierzenia przetwarzania danych osobowych.
UODO odpowiada na pytanie „Czy z laboratorium należy zawrzeć umowę powierzenia”?
Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Zdrowotnych (SPZZOZ) zawarł umowę na wykonywanie badań przez laboratorium. Badania obejmują próbki pobrane i dostarczone przez szpital i przychodnie SPZZOZ od osób przebywających na oddziałach szpitalnych oraz od osób kierowanych na badanie przez poradnie/przychodnie wchodzące w skład SPZZOZ (objęte ww. umową). UODO doszło do wniosku, że w takim przypadku nie zachodzi relacja administrator – podmiot przetwarzający, a tym samym nie ma podstaw do zawarcie umowy powierzenia.
E-recepta w służbie sieci aptek. Korporacje poznają najwrażliwsze informacje
Jedna z największych sieci aptecznych zaczęła masowo profilować pacjentów. Sieć Gemini, mająca prawie 200 placówek w całej Polsce, stworzyła aplikację przetwarzającą dane medyczne uzyskane z e-recept. Aplikacja umożliwia spółce uzyskanie wrażliwych danych na temat klientów np. czy ktoś leczy się na depresję, ma demencję, problemy z potencją, niedawno poronił albo jest śmiertelnie chory. Na podstawie danych z wielu recept tworzy zaś wirtualną kopię profilu pacjenta, która na rynku jest bezcenna dla firm ubezpieczeniowych czy banków. Zdaniem Ministerstwa Zdrowia w związku z powyższym procederem mogło dojść do popełnienia przestępstwa. Sprawą zajmie się prokuratura oraz specjalna jednostka ds. walki z cyberprzestępczością w Komendzie Głównej Policji. Niezależni eksperci uważają, że mamy właśnie do czynienia z największym skandalem na polskim rynku farmaceutycznym od lat.
W czerwcu 2020 r. nakładem wydawnictwa Lexis Nexis (Republic South Africa) ukazała się publikacja „Public Procurement Regulation in Africa: Development in Uncertain Times”, przygotowana przez międzynarodowy zespół ekspertów z zakresu prawa zamówień publicznych pod redakcją prof. Geo Quinot i prof. Sope Williams-Elegbe z Uniwersytetu Stellenbosch w Kapsztadzie.
Jednym ze współautorów jest dr Jarosław Kola – ekspert z zespołu zamówień publicznych w WKB – który w ramach publikacji przedstawił rezultaty prowadzonych badań w rozdziale „Public procurement as a tool of conducting development policy in emerging markets: The example of Poland”.
Anna Wyrzykowska została autorką rozdziału omawiającego regulacje dotyczące zasad funkcjonowania polskiego rynku nieruchomości, który ukazał się w ramach opracowania „The Real Estate Guide Poland”, przygotowanego przez MultiLaw International.
Publikacja zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące kwestii obostrzeń w nabywaniu nieruchomości, kwestii podatkowych oraz kwestii własnościowych.
Dr hab. Jakub Pokrzywniak, współzarządzający praktyką ubezpieczeń w WKB, rozważa praktyczne aspekty gwarancji ubezpieczeniowej w kontekście epidemii koronawirusa i jej skutków dla wykonywania umów. Zachęcamy do zapoznania się z czteroczęściowym materiałem, który ukazał się na przełomie marca i kwietnia 2020 roku na łamach Dziennika Ubezpieczeniowego.
Zakres i treść zobowiązania gwaranta zależą w głównej mierze od brzmienia konkretnej umowy gwarancji. Niczego nie przesądza jednak nawet użycie standardowych zwrotów „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Można bowiem odnieść wrażenie, że są one niekiedy używane bez głębszej refleksji. W praktyce obrotu nieraz towarzyszą im inne klauzule, osłabiające wymowę tych sformułowań.
– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM
Jednym z najtrudniejszych zagadnień związanych z gwarancją ubezpieczeniową jest relacja pomiędzy zobowiązaniem gwaranta a zabezpieczonym zobowiązaniem dłużnika w stosunku podstawowym. Czy i kiedy gwarant może odmówić spełnienia świadczenia na rzecz beneficjenta, powołując się na to, że nie odpowiada wobec niego również dłużnik, którego odpowiedzialność objęta jest gwarancją? Kwestia ta rodzi szczególne trudności w przypadku (dominującej na rynku) gwarancji opatrzonej klauzulami „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Nie trzeba dodawać, że pytania te są szczególnie aktualne w obecnej sytuacji. Nie da się udzielić odpowiedzi na nie w jednym krótkim tekście. W związku z tym podzieliłem rozważania dotyczące tej materii na części. Niniejsze opracowanie stanowi pierwszą z nich.
Różne postaci gwarancji
Należy mieć świadomość, że – wbrew pozorom – gwarancja ubezpieczeniowa wcale nie jest jednolitą instytucją. Jak słusznie wskazano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17:
„Strony mogą ukształtować przesłanki powstania zobowiązania gwaranta na różne sposoby […] Mogą zatem postanowić, że zobowiązanie gwaranta aktualizować się będzie tylko w razie spełnienia materialnych << warunków >> zapłaty – rzeczywistego wystąpienia wypadku gwarancyjnego – np. niewykonania lub nienależytego wykonania zabezpieczanego zobowiązania, co podlega dowodzeniu na zasadach ogólnych i zakłada, iż zobowiązanie to istniało, zaktualizowały się przesłanki jego wymagalności oraz nie zostało wykonane […]. Strony mogą też postanowić, że zobowiązanie gwaranta zaktualizuje się już w razie przedstawienia gwarantowi dokumentów – ściśle określonych w treści gwarancji – << stwierdzających >> spełnienie << warunków >> zapłaty (tzw. gwarancja dokumentowa). Nie zależy ono wówczas bezpośrednio od ziszczenia się jakichkolwiek przesłanek (<< warunków >>) materialnoprawnych, leżących poza stosunkiem gwarancji. W przypadku zaś cieszącej się szczególną popularnością w obrocie gwarancji << bezwarunkowej >> i << na pierwsze żądanie >> strony uzależniają zazwyczaj ciążący na gwarancie obowiązek zapłaty jedynie od skierowania doń przez beneficjenta żądania zapłaty ewentualnie połączonego z jego oświadczeniem, że zabezpieczane zobowiązanie nie zostało wykonane przez dłużnika.”
Gwarancja ubezpieczeniowa wcale nie jest jednolitą instytucją.
Zakres i treść zobowiązania gwaranta zależą więc w głównej mierze od brzmienia konkretnej umowy gwarancji (gwarancja jest bowiem umową, a nie jednostronnym oświadczeniem woli, nawet jeśli dokument gwarancji jest z reguły podpisywany jednostronnie przez ubezpieczyciela). Niczego nie przesądza jednak nawet użycie wspomnianych już, standardowych zwrotów „nieodwołalnie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”. Można bowiem odnieść wrażenie, że są one niekiedy używane bez głębszej refleksji. W praktyce obrotu nieraz towarzyszą im inne klauzule, osłabiające wymowę tych sformułowań, na przykład odwołujące się do rzeczywistej wysokości długu (co jednocześnie zakłada jego powstanie i istnienie), albo wymagające załączenia do żądania wypłaty sumy gwarancji określonych dokumentów pochodzących od osób trzecich (w obiektywny sposób potwierdzających powstanie lub rozmiar długu), a nawet orzeczenia sądowego (choć to rozwiązanie jest rzadkie).
Istota gwarancji
Dla uporządkowania wywodu należy w tym miejscu przypomnieć czym jest gwarancja. Ta z pozoru podstawowa kwestia nieraz rodzi bowiem nieporozumienia. Gwarancja ubezpieczeniowa nie została zdefiniowana w ustawodawstwie, ale jej definicje wypracowało orzecznictwo i nauka. Warto w tym miejscu przywołać wyrok Sądu Najwyższego z 14.04.2016 r., II CSK 388/15, w którym wskazano, że:
„sens prawny gwarancji ubezpieczeniowej polega na przyjęciu przez gwaranta zobowiązania do zapłaty gwarantariuszowi świadczenia pieniężnego w postaci sumy gwarancyjnej w razie wystąpienia wypadku gwarancyjnego, w szczególności w przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika ze stosunku podstawowego”.
Definicja ta jest bardzo pojemna i obejmuje różne postaci gwarancji spotykanych na rynku. Inną, bardziej rozbudowaną charakterystykę gwarancji zawarto w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17, gdzie wyjaśniono, że:
Gwarancja ubezpieczeniowa nie została zdefiniowana w ustawodawstwie, ale jej definicje wypracowało orzecznictwo i nauka.
„gwarancja ubezpieczeniowa jest jednostronnym zobowiązaniem ubezpieczyciela-gwaranta, że po ziszczeniu się określonych w nim << warunków >>, które mogą być stwierdzone określonymi dokumentami, jakie beneficjent gwarancji załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, ubezpieczyciel ten spełni świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji.”
Definicja ta nawiązuje do regulacji zawartej w art. 81 ust. 1 ustawy z dn. z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którą:
„gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku”.
Zabieg ten nie był zapewne przypadkowy. W judykaturze podkreśla się bowiem podobieństwa konstrukcyjne między gwarancją ubezpieczeniową i bankową (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.04.2016 r., II CSK 388/15, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.02.2018 r., IV CSK 86/17). W związku z tym, w dalszych rozważaniach będę odwoływać się również do orzecznictwa dotyczącego gwarancji bankowej.
W judykaturze podkreśla się bowiem podobieństwa konstrukcyjne między gwarancją ubezpieczeniową i bankową.
Trójpodmiotowa relacja
Posługując się językiem profesora Adama Szpunara, przed przejściem do dalszej części rozważań należy jeszcze „oczyścić przedpole” i wyjaśnić wzajemną relację poszczególnych stosunków prawnych związanych z gwarancją ubezpieczeniową. Gwarancja zabezpiecza jakiś inny stosunek (stosunek podstawowy) pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem. Wierzyciel na gruncie gwarancji określany jest mianem „beneficjenta”. Jest ona wystawiana przez ubezpieczyciela na zlecenie (pochodzące z reguły od dłużnika w stosunku podstawowym, ale zleceniodawcą może być też inny podmiot – na przykład jego „spółka-matka”). Skądinąd treść gwarancji najczęściej narzuca dłużnikowi wierzyciel. Relacje te obrazowo wyjaśnił wspomniany już profesor Adam Szpunar, stwierdzając:
„mechanizm działania gwarancji bankowej można przedstawić na prostym schemacie. Bank (B) udziela gwarancji na zlecenie osoby A. Osoba ta dokonała lub chce dokonać czynności prawnej (np. zawrzeć umowę sprzedaży) z osobą C (wierzycielem, beneficjentem gwarancji). Między osobami A i C zachodzi stosunek podstawowy. Umowa gwarancyjna obejmuje przyrzeczenie osoby B złożone osobie C, że A zachowa się w określony sposób (zapłaci cenę kupna, spłaci udzielony kredyt bankowy itd.). Umowa gwarancyjna stwarza stosunek gwarancji między gwarantem (B) a beneficjentem (C). Natomiast stosunek zlecenia gwarancji zachodzi między osobami A i B. Dłużnik (A) udziela odpowiedniej treści zlecenia gwarantowi (B), które ten przyjmuje” (Zabezpieczenia osobiste wierzytelności, Sopot 1997, s. 140).
Uwagi te są w pełni aktualne w odniesieniu do gwarancji ubezpieczeniowej.
Na tym tle należy powrócić do postawionego na wstępie pytania: jaki jest stosunek między zobowiązaniem gwaranta a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego? Czy brak odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w stosunku podstawowym zwalnia gwaranta z obowiązku wypłaty sumy gwarancji? Czy gwarant jest wolny od odpowiedzialności, jeśli stosunek podstawowy wygasł, albo nawet nie powstał? Te zagadnienia będą omówione w kolejnych częściach niniejszego opracowania.
W niniejszej części rozważań powrócę do relacji między wynikającym z gwarancji ubezpieczeniowej zobowiązaniem gwaranta wobec beneficjenta a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego (zobacz też powyżej w części 1). Zagadnienie wpływu braku odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w stosunku podstawowym, albo wręcz nieistnienia stosunku podstawowego na istnienie zobowiązania gwaranta do wypłaty sumy gwarancji wymaga sięgnięcia do podstawowych pojęć prawa cywilnego.
– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM
Zakres zarzutów przysługujących gwarantowi zależy między innymi od tego, czy uznamy gwarancję ubezpieczeniową za czynność abstrakcyjną, czy kauzalną.
Kwestia kazualności gwarancji a zakres zarzutów gwaranta
Kauzalność czynności prawnych jest jednym z najtrudniejszych zagadnień prawa cywilnego. Nie wchodząc w meandry naukowej dyskusji, można powiedzieć za profesorem Zbigniewem Radwańskim, że kauza jest elementem treści czynności prawnej, albo innej czynności lub stosunku prawnego, ze względu na który dokonano czynności przysparzającej (Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 8, Warszawa 2005, s. 228-9).
Teza o abstrakcyjnym charakterze gwarancji
Kwestia kauzalności, albo abstrakcyjności gwarancji jest przedmiotem zainteresowania polskiego orzecznictwa od początku lat 90 XX wieku. Początkowo dominował zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym charakterze gwarancji ubezpieczeniowej (i bankowej). Sformułowano go w dwóch uchwałach Sądu Najwyższego, wielokrotnie powoływanych zresztą w późniejszym orzecznictwie w nauce. Chodzi o uchwałę 7 sędziów (zasada prawna) z dnia 16.04.1993 r. III CZP 16/93 oraz o uchwałę z dnia 28.04.1995 r., III CZP 166/94.
W pierwszym z tych orzeczeń stwierdzono między innymi, co następuje:
„gwarancja […] ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, i to ją różni od umowy poręczenia […]. Należy dodać, że zabezpieczająca << wartość >> zobowiązania gwarancyjnego jest dużo większa, ponieważ – w przeciwieństwie do poręczenia – brak winy gwaranta w nieosiągnięciu zabezpieczonego rezultatu nie zwalnia go wcale od odpowiedzialności. […] Cechą charakterystyczną gwarancji nie jest przejęcie zobowiązań dłużnika, lecz przejęcie ryzyka transakcji, które ponosi wierzyciel. […] Można zatem dojść do wniosku, że poręczyciel odpowiada << za >> dłużnika głównego, gwarant zaś << za >> uzyskanie zagwarantowanego rezultatu. Świadczenie dłużnika zobowiązania gwarancyjnego polega na naprawieniu szkody przez zapłatę odszkodowania. Z momentem zawarcia umowy gwarancyjnej wierzyciel nabywa w stosunku do gwaranta roszczenie, które może kierować przeciwko niemu. Roszczenie to staje się wymagalne z chwilą niespełnienia przez osobę trzecią, za której zachowanie udzielono gwarancji, świadczenia lub niezaciągnięcia przez nią zobowiązania. Oznacza to niezrealizowanie się skutku, za który udzielono gwarancji.” Dalej zaś stwierdzono, że umowa gwarancji bankowej opatrzona klauzulami „nieodwołalnie i bezwarunkowo” oraz „na pierwsze żądanie” kreuje „abstrakcyjne zobowiązanie banku wobec beneficjenta, niezależnie od stosunków wewnętrznych łączących bank z dłużnikiem oraz dłużnika z wierzycielem. Bank nie może przeciwstawić wierzycielowi (beneficjentowi) zarzutów ze stosunku podstawowego.”
Kauzalność czynności prawnych jest jednym z najtrudniejszych zagadnień prawa cywilnego.
Pogląd ten potwierdzono w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28.04.1995 r., III CZP 166/94. Następnie znalazł on odzwierciedlenie w kolejnych judykatach (np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2004 r., I CK 102/03,).
Uelastycznienie stanowiska Sądu Najwyższego
Z upływem czasu w orzecznictwie zaczęto jednak prezentować bardziej zniuansowane stanowisko. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, w którym zauważono, iż „w ramach swobody umów strony mogą ukształtować umowę gwarancji ubezpieczeniowej jako umowę o charakterze kauzalnym bądź abstrakcyjnym”. Również w wyroku SN z dnia 14.04.2016 r., II CSK 388/15, Legalis przyjęto, że gwarancja:
„może być ukształtowana jako stosunek prawny o charakterze abstrakcyjnym albo kauzalnym”, w następujący sposób wyjaśniając kryteria podziału: „w pierwszym wypadku płatność gwarantowanego świadczenia z racji wprowadzenia klauzuli << nieodwołalnie i bezwarunkowo >> następuje na pierwsze żądania. W drugiej sytuacji zobowiązanie gwaranta powstaje po spełnieniu przesłanek określonych w umowie. […] z racji samodzielności zobowiązania gwaranta, jego odpowiedzialność i jej zakres nie zależy od istnienia zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego (rzecz jasna, górną granicą zobowiązania gwaranta stanowi suma gwarancyjna). […] Oczywiście nie ma przeszkód prawnych, aby strony umowy gwarancji, w ramach swobody kontraktowania unormowały odmienne zasady odpowiedzialności gwaranta.”
Kwestia kauzalności, albo abstrakcyjności gwarancji jest przedmiotem zainteresowania polskiego orzecznictwa od początku lat 90 XX wieku.
W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z 27.03.2013 r. I CSK 630/12. Krytycznie oceniono w nim pogląd Sądu Apelacyjnego, który wyszedł z apriorycznego założenia o abstrakcyjnym charakterze gwarancji i zignorował zawartą w niej klauzulę, zgodnie z którą gwarant spełni swoje świadczenie w granicach „rzeczywistego zadłużenia”. Zdaniem Sądu Najwyższego
„Sąd Apelacyjny odwrócił właściwą kolejność ocen niezbędnych dla ustalenia treści stosunku prawnego. Wymagała ona dokonania w pierwszej kolejności wykładni zawartej umowy i stwierdzenia czy zobowiązanie zostało ukształtowane, jako abstrakcyjne, a nie stwierdzenia, że nie zawarto w niej klauzul wyłączających abstrakcyjność zobowiązania”.
Co więcej. Sąd Najwyższy przypomniał, że:
„w prawie polskim zasadą jest kauzalność czynności prawnych, a udzielenie gwarancji bankowej ma na celu zabezpieczenie interesu wierzyciela. […] Nakazuje to przyjąć, że zobowiązanie gwaranta na podstawie umowy z beneficjentem gwarancji może zostać jedynie ukształtowane, jako zobowiązanie abstrakcyjne”.
Może, ale nie musi… Dobra ilustracją kierunku ewolucji poglądów orzecznictwa jest – daleko idący – wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 października 2018 r., AGa 170/18, w którym zauważono wręcz, że:
„nie ma […] przeszkód, aby w ramach zasady swobody umów strony inaczej ukształtowały treść umowy gwarancji ubezpieczeniowej, w szczególności, aby zobowiązanie gwaranta miało charakter akcesoryjny, zbliżony do zobowiązania poręczyciela”.
Początkowo dominował zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym charakterze gwarancji ubezpieczeniowej (i bankowej).
Nie sposób nie zauważyć, że pozornie teoretyczna dyskusja nad kauzalnością gwarancji ma wymiar bardzo praktyczny, gdyż przekłada się na rozstrzygnięcia dotyczące katalogu zarzutów, którymi dysponuje gwarant. Orzecznictwo wskazuje na możliwość różnego ukształtowania umowy gwarancji w tym zakresie. Aby jednak obraz był pełen, należy przesądzić jeszcze jedno zagadnienie – czy gwarancja kreuje zobowiązanie akcesoryjne, czy samodzielne? Ta kwestia będzie przedmiotem rozważań w kolejnej części. Później zaś przyjdzie czas na próbę przesądzenia jakimi zarzutami dotyczącymi stosunku podstawowego dysponuje gwarant.
Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację rozważań na temat relacji między zobowiązaniem gwaranta wynikającym z umowy gwarancji ubezpieczeniowej a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego, które zostało zabezpieczone poprzez gwarancję.
– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM
W poprzedniej części przedstawiono zapatrywanie orzecznictwa na kwestię kazualności, albo abstrakcyjności gwarancji. Wynika z niego, że nie ma podstaw do przyjmowania w tej materii żadnych apriorycznych założeń i konieczna jest zawsze analiza konkretnej umowy gwarancji. Zakres zarzutów gwaranta związany jest jednak nie tylko z kwestią kauzalnego, albo abstrakcyjnego charakteru umowy gwarancji, ale także wymaga ustalenia, czy zobowiązanie gwaranta ma charakter akcesoryjny, czy samodzielny wobec zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego.
Czym jest akcesoryjność zobowiązania?
Na wstępie należy przypomnieć na czym polega akcesoryjność zobowiązania. Otóż akcesoryjność, albo samoistność są cechą praw podmiotowych. Prawa akcesoryjne zostały skonstruowane dla umocnienia innych praw, od których zależy ich ważność i treść (Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 8, Warszawa 2005, s. 100). Definicja ta nasuwa oczywiste skojarzenia z zagadnieniami dyskutowanymi w poprzedniej części niniejszego opracowania (kauzalność / abstrakcyjność). Już w tym miejscu należy podkreślić, że w judykaturze oddziela się jednak sferę akcesoryjności albo samodzielności zobowiązania gwaranta od zagadnienia kauzalności, albo abstrakcyjności umowy gwarancji. Czy słusznie?
Nieakcesoryjność zobowiązania gwaranta w orzecznictwie
Jak wynika z poprzedniej części niniejszego opracowania, kwestia kazualności gwarancji nie jest ujmowana w sposób jednolity w orzecznictwie. Zarazem zdecydowanie przeważa w nim teza o nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta. Wyrażono ją w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16.04.1993 r., III CZP 16/93, gdzie stwierdzono, że „gwarancja […] ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, i to ją różni od umowy poręczenia”.
Akcesoryjność, albo samoistność są cechą praw podmiotowych.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2004 r., I CK 102/03, wskazano zaś, że:
„zobowiązanie gwaranta pozostaje […] nieakcesoryjne w odniesieniu do stosunku prawnego łączącego gwaranta ze zleceniodawcą. Gwarant nie jest uprawniony bowiem do podnoszenia przeciwko beneficjentowi jakichkolwiek zarzutów, które przysługują dłużnikowi ze stosunku podstawowego […].”
Pogląd ten podtrzymano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 233/09, w którym z jednej strony dopuszczono ukształtowanie umowy gwarancji ubezpieczeniowej w elastyczny sposób, to jest jako umowy o charakterze kauzalnym, albo abstrakcyjnym, ale z drugiej – zastrzeżono, że:
„od kauzalności i abstrakcyjności gwarancji ubezpieczeniowej należy odróżnić kwestię braku cechy akcesoryjności zobowiązania gwaranta. Zobowiązanie gwaranta z umowy gwarancji ubezpieczeniowej nie jest zobowiązaniem akcesoryjnym […]; ma charakter zobowiązania samodzielnego, którego istnienie i zakres nie zależy […] od istnienia i zakresu innego zobowiązania, w szczególności zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego. Istnienie i zakres samodzielnego zobowiązania gwaranta określa sama umowa gwarancji ubezpieczeniowej”.
Stanowczość tezy o nieakcesoryjnym charakterze zobowiązania gwaranta złagodzono jednak w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 października 2018 r., I AGa 170/18, gdzie uznano, że nie ma przeszkód, aby w ramach zasady swobody umów strony ukształtowały umowę gwarancji ubezpieczeniowej w taki sposób, aby zobowiązanie gwaranta miało charakter akcesoryjny wręcz „zbliżony do zobowiązania poręczyciela”.
Prawa akcesoryjne zostały skonstruowane dla umocnienia innych praw, od których zależy ich ważność i treść.
Gwarancja kauzalna, ale nieakcesoryjna – co to oznacza?
Przywołane powyżej wypowiedzi orzecznictwa, zestawione z judykatami przedstawionymi w poprzedniej części niniejszego opracowania prowadzą do wniosku, że w istocie kryteria, na podstawie których dokonuje się kwalifikacji gwarancji w aspekcie kauzalności, albo abstrakcyjności oraz akcesoryjności, albo nieakcesoryjności przenikają się. Jak słusznie zauważono w literaturze, mimo przeciwstawienia cech nieakcesoryjności i abstrakcyjności zobowiązania gwaranta w judykaturze, nie jest wcale jasne, czym ma się różnić abstrakcyjność umowy gwarancji od nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta. Zarzucono, że judykatura nie dopracowała się dotychczas w pełni klarownego stanowiska co do sposobu rozumienia akcesoryjności i abstrakcyjności, stosunku między tymi pojęciami oraz co do abstrakcyjnego lub kauzalnego charakteru zobowiązania (R. Trzaskowski, Poręczenie i gwarancja bankowa, Warszawa 2011, s. 210).
Nie jest wcale jasne, czym ma się różnić abstrakcyjność umowy gwarancji od nieakcesoryjności zobowiązania gwaranta.
Uwagi te wydają trafne. Wydaje się zatem, że wbrew stanowczemu stanowisku wyrażanemu w powołanych powyżej orzeczeniach (i wbrew utartym poglądom), abstrakcyjność gwarancji zbiega się z jej nieakcesoryjnością, a kauzalność z (przynajmniej częściową) akcesoryjnością. Często podkreślana w orzecznictwie teza, że gwarancja może mieć charakter kazualny, ale i tak pozostaje nieakcesoryjna w moim przekonaniu rodzi więcej pytań, niż daje odpowiedzi. Nie przybliża nas to w każdym razie do ustalenia katalogu zarzutów, którymi dysponuje gwarant. Należy więc odrzucić wszelkie, z góry przyjmowane założenia co do charakteru gwarancji i wrócić do tezy konieczności badania każdej konkretnej umowy gwarancji w celu określenia stopnia surowości wynikającego z niej zobowiązania.
Czas zakończyć powyższe, dość teoretyczne (ale konieczne) rozważania i przejść do próby udzielenia odpowiedzi na zadane na wstępie, bardzo konkretne i praktyczne pytanie o zakres zarzutów przysługujących gwarantowi. To zagadnienie będzie przedmiotem rozważań w kolejnej części niniejszego opracowania.
Czas na podsumowanie rozważań na temat relacji między zobowiązaniem gwaranta wynikającym z gwarancji ubezpieczeniowej a zobowiązaniem dłużnika ze stosunku podstawowego zabezpieczonym przez gwarancję. Należy przejść do próby odpowiedzi na pytanie o zakres dopuszczalnych zarzutów gwaranta.
– dr hab. Jakub Pokrzywniak, partner w kancelarii WKB, profesor na WPiA UAM
Poprzednie części niniejszego opracowania prowadzą do wniosku, że próbując określić zakres zarzutów gwaranta należy wyzbyć się z góry przyjętych założeń co do charakteru prawnego gwarancji. Gwarancja ubezpieczeniowa może występować w różnych postaciach, a przypisanie jej abstrakcyjnego, albo kazualnego charakteru, jak też przesądzenie kwestii samodzielności, albo – choćby częściowej – akcesoryjności wynikającego z niej zobowiązania wymaga każdorazowego zbadania dokumentu gwarancji.
Brak apriorycznych założeń
Można posłużyć się w tym miejscu przykładem. Wyobraźmy sobie gwarancję zwrotu zaliczki opatrzoną klauzulami „nieodwołanie”, „bezwarunkowo” i „na pierwsze żądanie”, w której gwarant zobowiązuje się do zapłaty określonej, ryczałtowej sumy równej kwocie zaliczki wpłaconej przez beneficjenta kontrahentowi. Zapłata ma nastąpić na żądanie beneficjenta, który winien doń załączyć jedynie złożyć oświadczenie, że dłużnik – wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi – nie zwrócił mu zaliczki.
Porównajmy teraz tę gwarancję z gwarancją zapłaty kar umownych za niewykonanie w terminie robót budowlanych. Zgodnie z jej treścią, gwarant zobowiązuje się do zapłaty każdej sumy do wysokości sumy gwarancji, na pokrycie istniejącego zobowiązania dłużnika do zapłaty kar umownych. W dokumencie zamieszczono wspomniane trzy klauzule, ale jednocześnie zastrzeżono, że do żądania zapłaty należy dołączyć oświadczenie osoby trzeciej (np. inżyniera kontraktu w umowie opartej na warunkach FIDIC) potwierdzające, że doszło do przekroczenia terminu oddania robót z przyczyn, za które odpowiada wykonawca i zwłoka wykonawcy osiągnęła określoną liczbę dni. Są to przykłady inspirowane praktyką obrotu (choć dla celów niniejszych rozważań nieco uproszczone i przerysowane). Czy charakter prawny obu gwarancji jest tożsamy? Czy zakres zarzutów w obu przypadkach jest identyczny? Odpowiedź przecząca nasuwa się sama.
Dopuszczając niekiedy możliwość odmowy wypłaty sumy gwarancji w orzecznictwie jednocześnie przyjmuje się, że podstawy odmowy muszą być ewidentne, oczywiste.
Zarzuty w przypadku gwarancji abstrakcyjnej i nieakcesoryjnej
Wracając do myśli, że gwarancja może zostać ukształtowana przez strony umowy na różne sposoby, należy zastanowić się nad katalogiem zarzutów gwaranta w przypadku, gdy nadano jej charakter czynności abstrakcyjnej, kreującej zobowiązanie nieakcesoryjne. Ten przypadek jest bowiem najtrudniejszy. Wydawać by się mogło, że w takim wypadku gwarant nie ma żadnej możliwości kwestionowania żądania beneficjenta. Teza ta byłaby jednak zbyt daleko idąca.
Warto w tym miejscu powrócić do wspomnianej już uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1993 r., III CZP 16/93. Jak wspomniano, wyrażono w niej zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym i samoistnym charakterze gwarancji. Następnie, przechodząc do kwestii zarzutów gwaranta, stwierdzono, co następuje:
„z faktu, że gwarancja ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, wynika niemożność podniesienia przeciwko beneficjentowi zarzutów przysługujących dłużnikowi, którego świadczenie objęto gwarancją. Nie można w szczególności podnieść zarzutu np. przedawnienia głównej wierzytelności, potrącenia z sumy, na którą opiewa gwarancja wierzytelności dłużnika względem beneficjenta. Samoistność gwarancji wyklucza także zarzut, że umowa główna (stosunek podstawowy) nie doszła do skutku albo została unieważniona.”
Dalej jednak tę stanowczą tezę złagodzono, zauważając, że:
„zobowiązanie banku wynikające z umowy gwarancyjnej opatrzonej wyżej wymienionymi klauzulami nie może być traktowane w sposób bezwzględny. W umowie gwarancyjnej strony mogą określić okoliczności wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność banku (gwaranta). Z postanowień umowy gwarancyjnej należy wyprowadzić ewentualną ochronę gwaranta [podkr. JP] oraz obowiązek honorowania przez beneficjenta celu gwarancji (art. 65 § 2 k.c.), skoro w wyniku zamieszczenia w gwarancji powyższych klauzul znacznie zminimalizowane zostały przesłanki aktualizujące odpowiedzialność gwaranta. Odmowa zapłaty odszkodowania przez gwaranta mogłaby nastąpić także wówczas, gdy beneficjent gwarancji wykorzystuje to zabezpieczenie do innych celów niż określone w gwarancji (np. stara się jednostronnie rozszerzyć zabezpieczenie gwarancyjne na inne zobowiązania podstawowe niż przewidziane w umowie gwarancyjnej).”
Tezę tę rozwinięto w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1995 r. III CZP 166/94, wskazując, że:
W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1993 r. wyrażono zdecydowany pogląd o abstrakcyjnym i samoistnym charakterze gwarancji.
„przekroczenie przez beneficjenta celu uzyskanego zabezpieczenia może uzasadniać ochronę gwaranta przy użyciu konstrukcji naruszenia przez beneficjenta gwarancji postanowień właśnie umowy gwarancyjnej”, a także przyznając gwarantowi „prawo obrony za pomocą zarzutu nadużycia przez wierzyciela gwarancji celu zabezpieczenia”.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25.01.1995 r., III CRN 70/94 wskazano zaś, że:
„bank, który udzielił drugiemu bankowi (kredytodawcy) gwarancji bezwarunkowej i na pierwsze żądanie może uchylić się od spełnienia świadczenia, jeżeli żądanie beneficjenta jest sprzeczne z treścią gwarancji (art. 3531 k.c.) albo stanowi nadużycie prawa (art. 5 k.c.).”
Ta myśl przewija się również w kolejnych rozstrzygnięciach sądów polskich. Zarazem, jak się wydaje, nie sformułowano w nich uniwersalnej listy przypadków, które można by kwalifikować jako przekroczenie celu zabezpieczenia lub nadużycie prawa podmiotowego. Jest to raczej swego rodzaju (potrzebny!) „wentyl bezpieczeństwa”, dający sądowi niezbędną elastyczność przy rozpatrywaniu różnych stanów faktycznych.
Ewidentne przypadki
Dopuszczając niekiedy możliwość odmowy wypłaty sumy gwarancji w orzecznictwie jednocześnie przyjmuje się, że podstawy odmowy muszą być ewidentne, oczywiste. Przykładowo w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 marca 2014 r., V ACa 781/13, wyjaśniono, że „gwarant musi dysponować tzw. płynnymi środkami dowodowymi, za pomocą których może wykazać rzeczywiste nieziszczenie się zabezpieczonego rezultatu.” Twierdzenie to wydaje się słuszne – koresponduje ono z złożeniami co do gospodarczej funkcji gwarancji, nie pozwalając na pozbawienie jej kluczowych cech, jakimi są pewność i szybkość zaspokojenia wierzyciela (beneficjenta).
Odmowa wypłaty sumy gwarancji przez gwaranta co do zasady ma charakter wyjątkowy, ale w określonych przypadkach może być uzasadniona i skuteczna.
Zamiast podsumowania
Mając świadomość, że czytelnicy są już pewnie zmęczeni natłokiem opracowań na temat prawnych skutków koronawirusa, można pokusić się o następującą refleksję. W niektórych przypadkach stan epidemii i związane z nim ograniczenia mogą skutkować brakiem odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania zabezpieczonego gwarancją. Mogą wręcz prowadzić do wygaśnięcia tego zobowiązania (art. 475 i art. 495 KC). Stan epidemii jest faktem notoryjnym. W tym kontekście nie jest wykluczone, że gwarant mógłby zakwestionować żądanie wypłaty sumy gwarancji skierowane doń przez beneficjenta – wierzyciela w stosunku podstawowym, powołując się na oczywisty brak odpowiedzialności dłużnika. Oczywiście, wiele zależy od treści gwarancji. W rachubę wchodzić mógłby również zarzut nadużycia gwarancji (art. 5KC). Każdy przypadek należy jednak rozstrzygać odrębnie, badając nie tylko brzmienie dokumentu gwarancji, lecz także naturę i treść stosunku podstawowego, reguły odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie wynikającego zeń zobowiązania, czy istnienie związku przyczynowego między wystąpieniem epidemii a naruszeniem zobowiązania przez dłużnika. Nie ma tu miejsca na automatyzm i myślenie schematyczne, oparte o z góry przyjęte założenia. Odmowa wypłaty sumy gwarancji przez gwaranta co do zasady ma charakter wyjątkowy, ale w określonych przypadkach może być uzasadniona i skuteczna.
W maju 2020 r. nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer ukazała się publikacja „Innowacyjne technologie w ochronie zdrowia. Aspekty prawne” pod redakcją dr hab. Katarzyny Kokocińskiej z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jednym ze współautorów publikacji jestdr Jarosław Kola – ekspert z zespołu zamówień publicznych w WKB.
Autorzy książki zajęli się zagadnieniami związanymi z wdrażaniem nowych technologii w różnych obszarach szeroko pojętej ochrony zdrowia. Dr Jarosław Kola jest autorem rozdziału poświęconego zamówieniom publicznym na innowacyjne technologie medyczne.
Elektronizacja ma w założeniu stanowić techniczny środek realizacji głównego celu, jakim jest usprawnienie i zwiększenie efektywności (nie tylko ekonomicznej) systemu zamówień publicznych. Proces dostosowywania polskiego rynku zamówień do unijnych wymogów w zakresie elektronizacji będzie olbrzymim wyzwaniem dla wszystkich jego uczestników. Obecnie szczególne ważne staje się zidentyfikowanie i wyjaśnienie podstawowych szans, problemów i wyzwań, jakie się z nią wiążą. Zagadnienie to analizuje dr Jarosław Kolaw artykule na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (link).
Chambers Global Practice Guides to seria publikacji będących eksperckimi komentarzami prawnymi na temat głównych obszarów praktyk w kluczowych jurysdykcjach na całym świecie. Przewodniki koncentrują się na praktycznych kwestiach prawnych dotyczących biznesu i umożliwiają czytelnikowi porównywanie prawodawstwa i procedur na całym świecie . Do współtworzenia poszczególnych rozdziałów zapraszani są prawnicy, którzy są uznawani za najlepszych praktyków na rynku w poszczególnych krajach, a także są liderami w rankingach Chambers.
Corporate M&A Guide 2020 obejmuje 53 jurysdykcje i opisuje aktualną sytuację na rynku fuzji i przejęć, spraw regulacyjnych, a także najnowsze rozwiązania prawne w tym dotyczące rynku papierów wartościowych, restrukturyzacji, obowiązków władz spółek czy toczenia sporów.
Pełną wersję przewodnika Chambers Corporate M&A 2020 Poland Guide można znaleźć na stronie wydawcy.
Andrzej Wierciński, Anna Wojciechowska oraz Anna Wyrzykowska po raz kolejny zostali współautorami rozdziału omawiającego polskie regulacje dotyczące zasad ładu korporacyjnego, który ukazał się w ramach opracowania „The Corporate Governance Review 2020”.
Publikacja jest zbiorem zwięzłych analiz dotyczących zasad ładu korporacyjnego obowiązujących w poszczególnych porządkach prawnych oraz praktycznych skutków tych regulacji, umożliwiając wygodne i szybkie porównania. Tegoroczne, dziesiąte już wydanie, zawiera omówienie przepisów obowiązujących w 26 jurysdykcjach z całego świata. Do współpracy przy jej redagowaniu wydawnictwo zaprasza wyselekcjonowane grono specjalistów z zakresu prawa spółek i spraw korporacyjnych.
W kwietniu na łamach dwumiesięcznika Technologia Wody (nr 2/2020 (70), Wydawnictwo Seidel Przywecki) ukazał się artykuł „Zagrożenia komunikacyjne w analizie ryzyka ujęć wody pitnej” autorstwa mgr inż. Marzeny Boroń z Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy oraz dr. Sergiusza Urbana, zarządzającego praktyką ochrony środowiska i zasobów naturalnych w WKB.
Autorzy omówili w artykule wpływ dróg i autostrad na wody podziemne, prawne narzędzia zastosowane w celu ochrony ujęć wody i przedstawili propozycje rozwiązań, które moglyby te ujęcia zabezpieczać lepiej niż aktualne przepisy prawne.
W kwietniu, nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer, ukazała się publikacja pt. „Gospodarowanie wodami. Kluczowe wyzwania w ramach nowego cyklu planistycznego”. Autorami książki są pracownicy naukowi oraz praktycy z wieloletnim doświadczeniem w obszarze gospodarowania wodami. Jednym ze współautorów jest dr Sergiusz Urban – zarządzający praktyką ochrony środowiska i zasobów naturalnych w WKB.
W publikacji omówione zostały dobre praktyki we wdrażaniu systemu zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi w Unii Europejskiej, a także problemy praktyczne występujące w związku z programowaniem i wdrażaniem rozwoju gospodarczego zależnego od polityki wodnej. Autorzy przedstawili tematykę gospodarowania wodami na tle wymogów unijnych dotyczących ochrony środowiska, a także na gruncie przepisów nowego Prawa wodnego i towarzyszących aktów prawnych.
Wprowadzenie przez większość państw Europy, ale też wiele państw na świecie restrykcji i zakazów lotów spowodował spadek ruchu lotniczego w Europieo 87 % w porównaniu z analogicznym okresem 2019 r. Z szacunkowych obliczeń IATA już teraz wynika, że spadek w sektorze, który przecież przed wybuchem pandemii rozwijał się bardzo szybko wyniesie co najmniej 30 % w stosunku do planowanych założeń na ten rok.
W 2020 r. nadmiar niewykorzystanej floty, szacuję się aż na 5 000 statków powietrznych, co przekłada się również na spadek zatrudnienia personelu lotniczego, który będzie można liczyć w milionach. W aktualnej sytuacji jedynym działem sektora, który pozostaje rentowny jest rynek przewozów cargo.
Wiele organizacji oraz firm zwróciło się do rządów Państw Członkowskich, a także do Komisji Europejskiej o wprowadzenie specjalnego programu umożliwiającego lotnictwu przetrwanie. Niektóre z Państw wdrożyły już pierwsze działania, a pozostałe planują takie kroki w najbliższej przyszłości. Wśród postulatów przedstawicieli świata lotniczego znalazły się m.in.:
Umorzenie lub zawieszenie opłat lotniczych oraz podatków.
Wprowadzenie programu wsparcia dedykowanego utrzymaniu poziomu zatrudnienia personelu lotniczego.
Zawieszenie obowiązywania niektórych regulacji obejmujących prawa pasażerów.
Ułatwienie dostępu dla przedstawicieli sektora do pomocy oferowanej przez Państwa Członkowskie.
Stworzenie nowej polityki przemysłowej dla sektora transportu w Europie i zaostrzenie przepisów dotyczących inwestycji pozaeuropejskich.
Działania wybranych państw Europy
Norwegia
Rząd Norwegii jako pierwszy z państw europejskich podjął działania wobec sektora lotniczego i zawiesił część opłat oraz podatków pobieranych od linii lotniczych. Za pierwsze 6 miesięcy 2020 r. zawieszone zostały wszystkie opłaty lotniskowe, a na 10 miesięcy zniesiono podatki pobierane od pasażerów. Dodatkowo krajowe podmioty lotnicze (z zastrzeżeniem uprzedniego powiadomienia urzędu odpowiedzialnego za sprawy dot. konkurencji) uzyskały tymczasowy wyjątek od egzekwowania wobec nich przepisów antymonopolowych.
Francja
Komisja zatwierdziła zgłoszony przez Francję zamiar wprowadzenia systemu płatności z tytułu odroczenia niektórych podatków lotniczych w celu zrekompensowania szkód poniesionych przez linie lotnicze z powodu wybuchu epidemii. Program obejmie przewoźników posiadających koncesje wydane we Francji i zapewni możliwość odroczenia płatności niektórych podatków, które byłyby należne za okres od marca do grudnia 2020 r. nawet do 24 miesięcy.
Wielka Brytania
Potwierdzone zostało zabezpieczenie pożyczki w wysokości 600 milionów funtów z Covid Corporate Financing Facility (CCFF), wyemitowaną przez HM Treasury i Bank of England. Przewoźnik wypłacił tez 500 mln USD z odnawialnego systemu kredytowego. Rząd Wielkiej Brytanii na razie utrzymuje, że na obecnym etapie nie przewiduje dedykowanych zwolnień i umorzeń dla sektora.
Włochy
Rząd potwierdził udzielenie pomocy dedykowanej przedsiębiorstwom, w tym 670 mln USD dodatkowego finansowania dla linii lotniczych Alitalia. Projekt zakładał renacjonalizację przewoźnika oraz utrzymanie go na rynku.
Pandemia wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19 negatywnie wpływa na światową gospodarkę, w tym także polski rynek. Pytaniem na które należy obecnie odpowiedzieć, nie jest to, czy pandemia wpłynie na rynek fuzji i przejęć w Polsce, ale w jakim stopniu i jak długo jej negatywny wpływ będzie odbijał się na kondycji podmiotów gospodarczych, a tym samym ich możliwości do kontynuowania rozpoczętych i przeprowadzania nowych transakcji i inwestycji.
Na obecnym etapie trudno jednoznacznie stwierdzić, czy aktywność podmiotów gospodarczych w zakresie fuzji i przejęć ulegnie na jakiś czas całkowitemu wstrzymaniu, ale z całą pewnością już teraz można zaobserwować, że strony transakcji podchodzą do nich ze zwiększonym poziomem ostrożności i muszą brać pod uwagę nowe czynniki i ryzyka próbując stosować nowe sposoby zarządzania nimi. W ostatnich dwóch tygodniach wiele transakcji po prostu uległo wstrzymaniu, lub tempo ich prowadzeni uległo znacznemu spowolnieniu.
Skutki obecnej pandemii widać w każdym stadium prowadzonych transakcji. Rozpoczynając od procesów due diligence, z uwagi na obowiązujące ograniczenia w poruszaniu się i zalecenia zostania w domu, obecnie podmioty planujące sprzedaż ich spółek/przedsiębiorstw napotykają duże problemy w kompletowaniu dokumentów na potrzeby ujawniania ich w VDR. W trwających już procesach DD, prawnicy i inni doradcy stron będą musieli wziąć pod uwagę wpływ pandemii wirusa SARS-CoV-2 i jego skutki na stan wykonywania zobowiązań podmiotów gospodarczych, a co za tym idzie ich kondycję finansową, na ochronę łańcucha dostaw, dostępność rynków zbytu, etc.
Zmiany podejścia do przyszłych i trwających negocjacji należy spodziewać się zwłaszcza w przypadku transakcji, w których data podpisania umowy nie jest tożsama z datą zamknięcia transakcji. Strony transakcji obawiające się wpływu pandemii na ich wyniki finansowe i spodziewany zwrot inwestycji mogą sięgać po rozmaite rozwiązania prawne. Na pewno można spodziewać się stosowania w szerszym niż dotychczas zakresie klauzul MAC – tj. klauzul umożliwiających kupującemu odstąpienie od transakcji w przypadku wystąpienia istotnych niekorzystnych zmian (ang.material adverse change).
Spodziewamy się także, że obecna pandemia może wpłynąć na treść innych postanowień umów sprzedaży akcji/udziałów (SPA), takich jak /zapewnienia i gwarancje stron oraz zobowiązania w okresie przejściowym, w zakresie w jakim dotyczą prowadzenia działalności spółki w ramach zwykłego toku czynności (i w jaki sposób jest ona zabezpieczona przed skutkami ograniczeń wprowadzonych w związku z pandemią), czy warunki zawieszające zamknięcia transakcji (np. wprowadzenie określonych rozwiązań umożliwiających ograniczenie wpływu pandemii na dany biznes). Należy się także spodziewać, że strony raczej odejdą od stosowania formuły cenowej typu Locked-Box (zyskującej na popularności w ostatnich latach w Polsce) i że transakcje będą rozliczane w oparciu o formułę Closing Accounts, najprawdopodobniej połączoną z formułami Earn-Out i to rozpisanymi na dłuższe okresy tak, aby sprzedający mogli partycypować w ewentualnym wzroście wartości targetu w kolejnych latach, po zniwelowaniu skutków ograniczeń związanych z COVID-19.
Nie można też wykluczyć, że dla tych podmiotów, które zachowają wolne środki na inwestycje, na rynku pojawi się możliwość przejęcia interesujących aktywów po atrakcyjnych cenach (czy to w ramach standardowych procesów M&A, jeśli spółki będą się pozbywać swoich pobocznych aktywów dla utrzymania płynności, czy to w ramach postępowań upadłościowych lub restrukturyzacyjnych).
W każdym razie nie ulega wątpliwości, że rynek M&A w nadchodzących miesiącach będzie się znacznie różnił od tego, do czego byliśmy przyzwyczajeni w ostatnich latach.
Inwestycje budowlane realizowane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 nie będą objęte przepisami Prawa budowlanego, ale zamieszczone w spec-ustawie „antywirusowej” wyłączenia nie objęły wymogu uzyskania decyzji środowiskowych. Szczegóły przedstawia Sergiusz Urban w artykule na Linkedin Pulse.
W ostatnich latach obserwujemy znaczący wzrost cen energii elektrycznej. Jednocześnie, światowym trendem staje się wykorzystywanie na dużą skalę niewielkich, rozproszonych źródeł energii elektrycznej. Rośnie także ekologiczna świadomość konsumentów, którzy coraz większą uwagę przywiązują do śladu węglowego nabywanych produktów. Z tych względów coraz popularniejszym rozwiązaniem w zakresie dostarczania energii elektrycznej dla przemysłu stają się tzw. corporate PPA, czyli umowy nabycia energii elektrycznej zawierane pomiędzy odbiorcą końcowym, a wytwórcą energii elektrycznej, najczęściej w instalacji OZE. Trzeba mieć jednak świadomość, iż pod zbiorczym pojęciem „corporate PPA” (dalej cPPA) kryją się różne modele biznesowo-prawne.
Wydawcą magazynu jest Grupa MTP, organizator TARGÓW MODY POZNAŃ, którym towarzyszy publikacja magazynu. Magazyn dostępny jest w całości online.
Europejskie Prawo o Klimacie to nowa inicjatywa legislacyjna Komisji Europejskiej, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej przez kraje Wspólnoty do 2050 roku. O tym jaki wpływ tworzące się regulacje będą miały na funkcjonowanie gospodarki oraz przedsiębiorców pisze zarządzający praktyką ochrony środowiska dr Sergiusz Urban na portalu sozosfera.pl.
Coraz częściej na sali sądowej spotykamy się ze zjawiskiem tzw. „rozdrabniania roszczeń”. Czy jest to jednak dobra strategia procesowa? Wiktor Iwański, adwokat z praktyki rozwiązywania sporów zwraca uwagę na ryzyka związane z wnoszeniem pozwów częściowych oraz rozbieżności w stanowisku orzecznictwa i doktryny w tym zakresie w analizie opublikowanej w Dzienniku Gazecie Prawnej.
W polskim systemie prawnym funkcjonujące w obrocie gospodarczym umowy konsorcjum nastręczają wiele problemów i wątpliwości – szczególnie gdy dochodzi do sporów dotyczących rozliczeń z inwestorami. Szczegółowo ten temat omawia Jordan Zafirow w artykule na łamach Rzeczpospolitej.
W praktyce realizacji projektów związanych z budową sieci kanalizacji sanitarnej, wodociągowej czy też deszczowej często pojawia się konieczność zajęcia pasa drogowego w celu prowadzenia na jego terenie robót lub umieszczenia w nim określonych obiektów czy urządzeń. Czy forma i tryb udzielania przez zarządcę dróg zgody na zajęcie jest jasno uregulowana w przepisach? Wątpliwości wyjaśniają Marta Midloch i Aneta Citko w artykule na łamach czasopisma „Wodociągi i Kanalizacja” (nr (191)/2020).
Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym – stwierdził Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów w uchwale podjętej 20 listopada 2019 r (w sprawie pod sygnaturą akt III CZP 3/19). Jaki może być wpływ tego orzeczenia na umowy w sektorze infrastruktury?
O szczegółach orzeczenia piszą eksperci z zespołu projektów infrastrukturalnych – Marta Midloch i Rafał Woźniak – w artykule na portalu rynekinfrastruktury.pl.
Na rynku jest już dostępna kolejna edycja uznanej publikacji Getting The Deal Through. Merger Control 2020, której współautorami są eksperci z zespołu prawa konkurencji WKB: Aleksander Stawicki, dr Bartosz Turno oraz Wojciech Kulczyk.
Getting The Deal Through. Merger Control to kompleksowe opracowanie na temat regulacji z zakresu kontroli koncentracji przedsiębiorców obowiązujących w wybranych krajach oraz praktyki ich stosowania przez organy antymonopolowe. W ramach opracowania na ten sam zestaw pytań odpowiadają eksperci prawa konkurencji z 69 jurysdykcji na całym świecie.
Aleksander Stawicki (senior partner) i dr Bartosz Turno (partner) oraz Wojciech Kulczyk (senior associate) współtworzyli rozdział poświęcony rozwiązaniom przyjętym w Polsce, z którym można zapoznać się online.
Na rynku jest już dostępna kolejna edycja uznanej publikacji Getting The Deal Through. Merger Control 2019, której współautorami są eksperci z zespołu prawa konkurencji WKB: Aleksander Stawicki, dr Bartosz Turno oraz Wojciech Kulczyk.
Getting The Deal Through. Merger Control to kompleksowe opracowanie na temat regulacji z zakresu kontroli koncentracji przedsiębiorców obowiązujących w wybranych krajach oraz praktyki ich stosowania przez organy antymonopolowe. W ramach opracowania na ten sam zestaw pytań odpowiadają eksperci prawa konkurencji z 71 jurysdykcji na całym świecie.
Ze względu na swój praktyczny i porównawczy charakter oraz regularne aktualizacje publikacja służy jako wsparcie zarówno dla prawników, jak i przedsiębiorców przy ocenie, czy do realizacji planowanej transakcji (szczególnie o międzynarodowym zasięgu) potrzebna jest zgoda organów ochrony konkurencji w różnych krajach.
Aleksander Stawicki (senior partner) i dr Bartosz Turno (partner) – autorzy tej publikacji nieprzerwanie od 2012 roku – oraz Wojciech Kulczyk (senior associate) współtworzyli rozdział poświęcony rozwiązaniom przyjętym w Polsce, z którym można zapoznać się online.
Andrzej Wierciński,Anna Wojciechowska oraz Anna Wyrzykowska są współautorami rozdziału omawiającego polskie regulacje dotyczące zasad ładu korporacyjnego, który ukazał się w prestiżowym opracowaniu „The Corporate Governance Review”.
Z uwagi na nieustannie powiększający się udział korporacji w obrocie gospodarczym i ich istotny wpływ na funkcjonowanie rynku, tematyka ładu korporacyjnego z roku na rok zyskuje na znaczeniu. Publikacja jest zbiorem zwięzłych analiz dotyczących zasad ładu korporacyjnego obowiązujących w poszczególnych porządkach prawnych oraz praktycznych skutków tych regulacji, umożliwiając wygodne i szybkie porównania.
Książka zawiera omówienie przepisów obowiązujących w 29 jurysdykcjach z całego świata. Do współpracy przy jej redagowaniu wydawnictwo zaprosiło wyselekcjonowane grono specjalistów z zakresu prawa spółek i spraw korporacyjnych.
Autorami rozdziału poświęconego Polsce są: dr hab. Andrzej Wierciński (senior partner współzarządzający praktyką fuzji i przejęć oraz praktyką prawa upadłościowego i restrukturyzacji), Anna Wojciechowska (partner, zarządzająca praktyką prawa spółek i ładu korporacyjnego) oraz Anna Wyrzykowska (partner, zarządzająca praktyką prawa nieruchomości i ściśle współpracująca z zespołem prawa spółek w szczególności w projektach realizowanych na rzecz podmiotów z sektora nieruchomości).
Publikacja dostępna jest w całości do pobrania ze strony wydawnictwa. Zachęcamy w szczególności do lektury rozdziału dotyczącego regulacji polskich – dostępny jest do pobrania tutaj.
Zarządzaj zgodą
Aby zapewnić jak najlepsze wrażenia, korzystamy z technologii, takich jak pliki cookie, do przechowywania i/lub uzyskiwania dostępu do informacji o urządzeniu. Zgoda na te technologie pozwoli nam przetwarzać dane, takie jak zachowanie podczas przeglądania lub unikalne identyfikatory na tej stronie. Brak wyrażenia zgody lub wycofanie zgody może niekorzystnie wpłynąć na niektóre cechy i funkcje.
Techniczne
Zawsze aktywne
Przechowywanie lub dostęp do danych technicznych jest ściśle konieczny do uzasadnionego celu umożliwienia korzystania z konkretnej usługi wyraźnie żądanej przez subskrybenta lub użytkownika, lub wyłącznie w celu przeprowadzenia transmisji komunikatu przez sieć łączności elektronicznej.
Preferencje
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest niezbędny do uzasadnionego celu przechowywania preferencji, o które nie prosi subskrybent lub użytkownik.
Statystyka
Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do celów statystycznych.Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do anonimowych celów statystycznych. Bez wezwania do sądu, dobrowolnego podporządkowania się dostawcy usług internetowych lub dodatkowych zapisów od strony trzeciej, informacje przechowywane lub pobierane wyłącznie w tym celu zwykle nie mogą być wykorzystywane do identyfikacji użytkownika.
Marketing
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest wymagany do tworzenia profili użytkowników w celu wysyłania reklam lub śledzenia użytkownika na stronie internetowej lub na kilku stronach internetowych w podobnych celach marketingowych.
W lutym 2021 roku Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości opublikowała „Nowe prawo zamówień publicznych – podręcznik dla małych i średnich przedsiębiorców”. 
„Rozwój rynku elektromobilnego nie jest tak spektakularny, jak oczekiwaliby jego uczestnicy. Jednocześnie można mieć nadzieję, że będzie on postępować…” – pisze 
erwcu 2020 r. nakładem wydawnictwa Lexis Nexis (Republic South Africa) ukazała się publikacja „Public Procurement Regulation in Africa: Development in Uncertain Times”, przygotowana przez międzynarodowy zespół ekspertów z zakresu prawa zamówień publicznych pod redakcją prof. Geo Quinot i prof. Sope Williams-Elegbe z Uniwersytetu Stellenbosch w Kapsztadzie.
W maju 2020 r. nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer ukazała się publikacja „Innowacyjne technologie w ochronie zdrowia. Aspekty prawne” pod redakcją dr hab. Katarzyny Kokocińskiej z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jednym ze współautorów publikacji jest