Unijna dyrektywa Omnibus jeszcze przed uchwaleniem określana była mianem New Deal dla konsumentów. Jej implementacja do polskiego porządku prawnego może wprowadzić sporą rewolucję nie tylko w kwestii samego komunikowania się z konsumentami (szczególnie w świecie cyfrowym), lecz także w ich zwyczajach zakupowych. To, w jaki sposób zmienią się wymagania stawiane przedsiębiorcom, będą wyjaśniać eksperci WKB w tej i w kolejnych częściach niniejszego cyklu.

Szczegółowe rozwiązania dedykowane internetowym platformom handlowym

Przepisy prawne dotyczące rynków cyfrowych stanowią wyjątkowe wyzwanie zarówno dla organów egzekwujących ich wykonanie, jak i samych przedsiębiorców. Innowacyjność produktów i usług oferowanych internetowo stwarza konieczność odpowiedniego dostosowania obowiązujących ram prawnych. Rozwiązania w tym zakresie wdraża dyrektywa Omnibus przewidująca szereg nowych obowiązków, które nałożone będą zarówno na dostawców takich platform, jak i przedsiębiorców oferujących za ich pośrednictwem swoje produkty i usługi.

Internetowa platforma handlowa, czyli co?

W większości opracowań wskazuje się na 4 podstawowe kryteria niezbędne do zaklasyfikowania danej usługi jako online marketplace. Po pierwsze, za pośrednictwem danej platformy musi dojść do połączenia niezależnych grup klientów i sprzedawców. Po drugie, kupujący i sprzedający wchodzą ze sobą w bezpośrednie interakcje w celu zainicjowania i realizacji transakcji. Po trzecie, platforma powinna zapewniać ramy instytucjonalne i regulacyjne dla danych transakcji. I po czwarte, dostawca serwisu sam nie produkuje ani nie handluje w przeważającym stopniu towarami lub usługami na danej platformie. Zatem w skrócie online marketplace pełni takie funkcje, jak: łączenie kupujących i sprzedawców, wspieranie transakcji oraz zapewnienie infrastruktury instytucjonalnej[1].

Unijny prawodawca podjął się zwalczenia istniejących obecnie rozbieżności, które spowodowane były niejednoznacznym dotychczas rozumieniem analizowanego terminu. Zdecydowano się na wprowadzenie do dyrektyw 2005/29/WE oraz 2011/83/UE następującej definicji:

internetowa platforma handlowa oznacza usługę korzystającą z oprogramowania, w tym strony internetowej, części strony internetowej lub aplikacji, obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, która umożliwia konsumentom zawieranie umów na odległość z innymi przedsiębiorcami lub konsumentami.

Wskazać należy, że omawiany online marketplace nie będzie utożsamiany z dostawcą danej usługi, zaś jedynie z samą usługą przez niego dostarczaną.

Z jednej strony nowoprzyjęte rozwiązanie jest w porównaniu do poprzednich sposobów definicyjnych znacznie szersze i wydaje się być bardziej dostosowane do dzisiejszych rynków cyfrowych. Prawodawca unijny nie ograniczył się wyłącznie do klasycznych stron internetowych z ofertami klientów platformy. Obejmuje ono bowiem również części stron i aplikacje, dzięki czemu objęte daną definicją mogą zostać również platformy, w których usługi handlu internetowego nie są podstawową funkcją. Za przykład może tutaj posłużyć Facebook, który jako serwis społecznościowy posiada również swój marketplace.

Z drugiej strony jednak tak szeroki zakres ww. definicji oznacza duży stopień niepewności dla przedsiębiorców. Zawarta w omawianej dyrektywie Omnibus definicja nie pozwala bowiem w precyzyjny sposób ustalić, czy dana usługa powinna być kwalifikowana jako internetowa platforma handlowa. Prawidłowe zakwalifikowanie usługi ma kluczowe znaczenie dla określenia, czy przedsiębiorca będzie zobowiązany do wdrożenia nowych wymogów wynikających z dyrektywy Omnibus.

Nowe obowiązki nałożone na dostawców internetowych platform handlowych oraz na sprzedawców

Nowe przepisy wprowadzają szereg obowiązków, z którymi będą musieli zmierzyć się zarówno dostawcy platform handlowych, jak i przedsiębiorcy sprzedający na nich swoje towary. Niektóre z poniższych obowiązków były już omawiane w naszych poprzednich alertach (Część 4. Wyszukaj hasło: „Zakupy Omnibus” – co z pozycjonowaniem ofert? lub Część 5. Nowe wymogi dotyczące informacji udzielanych konsumentowi przed zawarciem umowy, czyli większa przejrzystość podczas zakupów w internecie).

Po pierwsze, nieuczciwą praktyką handlową wprowadzającą w błąd będzie nieudzielenie informacji o tym, czy osoba trzecia (w domyśle sprzedający) oferująca produkty jest przedsiębiorcą. Informacja będzie udzielana na podstawie oświadczenia tej osoby trzeciej złożonego dostawcy internetowej platformy handlowej, co oznacza, że na dostawcy nie będą ciążyć obowiązki szczegółowego weryfikowania rzeczywistego stanu rzeczy.

Po drugie, zmiany polegają na nałożeniu nowych wymogów informacyjnych w przypadku umów zawieranych na internetowych platformach handlowych, które będą musiały być zrealizowane na etapie przedkontraktowym. Dostawca internetowej platformy handlowej jest zobowiązany udzielić konsumentowi w sposób jasny i zrozumiały poniższych informacji, przy czym za niewystarczające będzie uznane ich przekazanie jedynie w regulaminie lub innych podobnych dokumentach umownych.

• Informacje o plasowaniu: na dostawcy ciążyć będzie obowiązek przedstawienia ogólnych informacji dotyczących głównych parametrów decydujących o pozycjonowaniu ofert przedstawionych konsumentowi w wyniku wyszukiwania oraz względnego znaczenia tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami – te informacje należy udostępnić w specjalnej części interfejsu internetowego, która jest bezpośrednio i łatwo dostępna ze strony, na której oferty są prezentowane.
• Poinformowanie jaki charakter będzie miała zawierana za pośrednictwem platformy umowa (B2C czy C2C) poprzez:

1. 1. wskazanie, czy osoba trzecia oferująca towary, usługi lub treści cyfrowe jest przedsiębiorcą, albo
   2. gdy sprzedawca nie jest przedsiębiorcą – wskazanie, że prawa konsumentów wynikające z unijnego prawa ochrony konsumentów nie mają zastosowania do umowy zawieranej z takim sprzedawcą.

• Informacje o zakresie odpowiedzialności dostawcy platformy: dostawca będzie zobowiązany wskazać, w jaki sposób obowiązki związane z umową są podzielone między sprzedawcę a dostawcę platformy (przykładowo: sprzedawca jest odpowiedzialny za zgodność towaru z ofertą, zaś dostawca platformy – za dostarczenie towaru).

Jednocześnie wskazać należy, że istnieje ryzyko wprowadzenia kolejnych i bardziej szczegółowych obowiązków przez krajowe ustawodawstwa, albowiem dyrektywa Omnibus umożliwia nakładanie na dostawców platform handlowych dodatkowych wymogów informacyjnych. Takie przepisy muszą być jednak proporcjonalne, niedyskryminujące i uzasadnione ochroną konsumenta. Implementujący projekt krajowej ustawy[2]  nie przewiduje póki co takich rozwiązań.

W przypadku jakichkolwiek pytań serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi prawniczkami z zespołu prawa konkurencji i prawa konsumenckiego: Dorotą Karczewską, Aleksandrą Mariak lub Mateuszem Musielakiem.

Alert można pobrać TUTAJ.

[1] Business Models In The Digital Economy: An Empirical Classification Of Digital Marketplaces, https://www.imw.fraunhofer.de/content/dam/moez/de/documents/working_paper/working_paper_digital_marketplaces_final.pdf

[2]   Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw, nr UC86, https://legislacja.rcl.gov.pl