Kwestie związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu niezmiennie znajdują się w centrum zainteresowań organów Unii Europejskiej. Zgodnie ze wspólną deklaracją Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej oraz Komisji Europejskiej określającą unijne priorytety legislacyjne na lata 2023 oraz 2024, zagadnienia AML i CTF pozostają jedną z najważniejszych spraw dla unijnego prawodawcy.

Na poziomie Unii Europejskiej prowadzone są prace nad jednolitym zbiorem przepisów unijnych w zakresie AML i CFT. W skład tzw. pakietu AML wchodzą cztery akty prawne, wśród których centralne miejsce zajmuje projekt rozporządzenia w sprawie przeciwdziałania wykorzystywaniu systemu finansowego dla celów prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Jego postanowienia mają zastąpić dotychczasowe materialnoprawne przepisy polskiej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

PAKIET AML

Pakiet AML składa się z projektów czterech aktów prawnych:

Celem niniejszego podsumowania jest przybliżenie czytelnikom projektu rozporządzenia AML.

ROZPORZĄDZENIE AML

W projekcie rozporządzenia AML prawodawca unijny kontynuuje swoje dotychczasowe podejście do kwestii przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Dokument ten opiera się na założeniach zbieżnych z założeniami aktualnych unijnych dyrektyw AML, w szczególności na zasadzie risk based approach (tzn. na zasadzie podejścia opartego na ryzyku, zakładającego stosowanie środków ograniczających ryzyko odpowiednich do zidentyfikowanego poziomu ryzyka). Jednak w przeciwieństwie do dotychczasowej metody regulowania kwestii AML i CTF w dyrektywach, tym razem prawodawca unijny zdecydował się na opracowanie rozporządzenia, które będzie podlegało bezpośredniemu stosowaniu w państwach członkowskich. Konsekwencją będzie harmonizacja przepisów AML i CTF w całym rynku wewnętrznym UE – w sprawach regulowanych rozporządzeniem, jego zapisy będą miały pierwszeństwo przed odpowiednimi regulacjami krajowymi. Ponadto, w zakresie spraw regulowanych rozporządzeniem, zastąpi ono dotychczasowe dyrektywy AML.

Przepisy rozporządzenia AML koncentrują się przede wszystkim na zagadnieniach związanych z instytucjami obowiązanymi oraz, stosowanymi przez nie, środkami bezpieczeństwa finansowego. Planowane regulacje polegają w dużej mierze na doprecyzowaniu już znanych nam obowiązków instytucji obowiązanych, jednak nie brakuje wśród nich także nowych elementów. W tym kontekście, warto zwrócić uwagę w szczególności na poniższe kwestie, objęte projektowanymi przepisami:

• rozszerzenie katalogu instytucji obowiązanych o np. osoby prowadzące handel metalami szlachetnym i kamieniami szlachetnymi, kredytodawców i pośredników kredytów konsumenckich i hipotecznych, którzy nie są instytucjami kredytowymi ani instytucjami finansowymi,
• zmiana katalogu instytucji obowiązanych poprzez dostosowanie zakresu dostawców usług w obszarze kryptoaktywów do zaleceń Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF),
• możliwość wyłączenia przez państwa członkowskie niektórych podmiotów świadczących usługi hazardowe i niektórych podmiotów prowadzących działalność finansową z katalogu instytucji obowiązanych, po zatwierdzeniu wyłączenia przez Komisję Europejską,
• obowiązek wdrożenia, proporcjonalnie do wielkości i charakteru instytucji obowiązanej, odpowiednich strategii, środków kontroli i procedur dotyczących m.in. zasad zarządzania ryzykiem, niezależnej funkcji audytu, szkoleń pracowników, korzystania z usług innych podmiotów w zakresie wypełniania obowiązków AML,
• konieczność uwzględnienia w ocenie ryzyka instytucji obowiązanej oraz w ocenie ryzyka danego klienta konkretnych zmiennych i czynników ryzyka określonych w załącznikach I, II oraz III rozporządzenia AML,
• obowiązek powołania jednego z członków zarządu lub równoważnego organu zarządzającego na stanowisko kierownika ds. zgodności z przepisami, odpowiedzialnego za wdrożenie środków zapewniających zgodność z rozporządzeniem AML,
• obowiązek oceny każdego z pracowników zaangażowanych w wykonywanie obowiązków AML i CTF pod kątem indywidualnych umiejętności, wiedzy, reputacji, uczciwości i rzetelności,
• doprecyzowanie okoliczności, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie stosunków gospodarczych z klientem,
• wskazanie przykładowych uproszczonych i wzmożonych środków należytej staranności wobec klienta.

Ponadto, rozporządzenie AML określa wymogi spoczywające na podmiotach prawnych i porozumieniach prawnych (np. trustach) w zakresie przejrzystości struktury własności i kontroli. Doprecyzowuje ono definicję beneficjenta rzeczywistego oraz nakłada na wszystkie spółki i inne podmioty prawne zarejestrowane w Unii obowiązek uzyskania i przechowywania odpowiednich, dokładnych i aktualnych informacji
o beneficjentach rzeczywistych.

PLANOWANE WEJŚCIE W ŻYCIE

Projekty aktów prawnych, składających się na pakiet AML, są obecnie przedmiotem negocjacji pomiędzy Radą Unii Europejskiej a Parlamentem Europejskim.

Zgodnie z projektem rozporządzenia AML, wejdzie ono w życie  dwudziestego dnia po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, natomiast stosowanie rozporządzenia ma rozpocząć się po upływie trzech lat od daty wejścia w życie. Oznacza to, że instytucje obowiązane będą miały trzy lata (licząc od daty wejścia rozporządzenia w życie) na przygotowanie się do stosowania nowych przepisów. W tym zakresie niezbędne będą m.in. następujące czynności:

• weryfikacja i aktualizacja istniejących procedur AML,
• weryfikacja stosowanych przez instytucję obowiązaną uproszczonych
  i wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego,
• ponowna ocena ryzyka instytucji obowiązanej z uwzględnieniem zmiennych
  i czynników ryzyka określonych w załącznikach I, II oraz III rozporządzenia AML,
• ocena pracowników instytucji obowiązanej zajmujących się w organizacji sprawami AML i CTF, a także ustalenie kryteriów przedmiotowej oceny,
• weryfikacja zakresu obowiązków osoby odpowiedzialnej w organizacji za wdrażanie obowiązków AML.

Z perspektywy polskiego ustawodawcy, uchwalenie rozporządzenia AML będzie wymagało przede wszystkim odpowiedniego dostosowania/uchylenia przepisów polskiej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami z zespołu AML: Anną Wojciechowską, Agatą Szczepanczyk-Piwek, Anną Fennig oraz Moniką Obiegło.

Tekst alertu możną pobrać TUTAJ.