Zapraszamy na przegląd obecnie procedowanych propozycji legislacyjnych oraz zmian, które zostały wprowadzone w ostatnim czasie w zakresie prawa pracy. W najnowszym newsletterze WKB będą mogli Państwo przeczytać o: pracy zdalnej, ochronie sygnalistów, nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz uzyskiwaniu informacji o szczepieniach pracowników.

PRACA ZDALNA

Od maja 2021 r. trwają prace nad uregulowaniem zasad wykonywania pracy zdalnej w Kodeksie pracy. Głównym celem nowych regulacji jest doprecyzowanie praw i obowiązków pracodawców i pracowników związanych ze świadczeniem pracy poza zakładem pracy, w tym przede wszystkim obowiązków w zakresie BHP, a także ochroną danych przekazywanych pracownikowi.

W ostatnich tygodniach do projektu zostały wprowadzone dodatkowe zmiany obejmujące m.in.:

  • doprecyzowanie, że miejsce świadczenia pracy zdalnej ma być każdorazowo uzgadniane z pracodawcą;
  • możliwość złożenia wniosku o zaprzestanie wykonywania pracy w formie zdalnej
    w każdej chwili zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika;
  • zwiększenie limitu okazjonalnej pracy zdalnej (z 12 do 24 dni w roku kalendarzowym), której stosowanie nie wymaga wywiązywania się z części obowiązków objętych planowaną nowelizacją.

Nowelizacja ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od odwołania stanu epidemii w Polsce. Przypominamy, że do czasu wprowadzenia pracy zdalnej do Kodeksu pracy, pracodawcy mogą posiłkować się tymczasowymi regulacjami wynikającymi z tzw. „Tarczy Antykryzysowej”, przewidującej możliwość polecenia pracy zdalnej. Wspomniane uprawnienie przysługuje pracodawcom w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu.

Obecnie projekt jest na etapie uzgodnień, opiniowania i konsultacji publicznych.

OCHRONA SYGNALISTÓW

Do 17 grudnia 2021 r. pracodawcy zatrudniający co najmniej 250 osób powinni wprowadzić procedury zapewniające ochronę sygnalistów (czyli osób zgłaszających naruszenia prawa Unii). Obowiązek ten wynika z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. o ochronie sygnalistów („Dyrektywa”). Na dzień sporządzania newslettera brak jest regulacji krajowych w tym zakresie. Dlatego, do czasu uchwalenia polskiej ustawy, pracodawcy powinni wspomagać się przepisami unijnymi.

Dyrektywa wprowadza obowiązek wdrożenia:

  • mechanizmu umożliwiającego sygnalistom zgłaszanie nieprawidłowości w sposób pozwalający na zachowanie poufności ich danych (a więc stosowną procedurę i np. wewnątrzorganizacyjny kanał zgłaszania nieprawidłowości);
  • systemu ochronnego dla osób, które dokonały zgłoszenia;
  • zasad wyjaśniania zgłoszonych nieprawidłowości.

W odniesieniu do każdego z tych elementów Dyrektywa formułuje określone wymogi. W przepisach Dyrektywy znajduje się katalog dziedzin, których mogą dotyczyć naruszenia. Są to m.in.: zamówienia publiczne, bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami, czy ochrona prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwo sieci i systemów informacyjnych.

Zgodnie z Dyrektywą, ochrona będzie dotyczyła osób pozostających w stosunku pracy, ale również osób prowadzących działalność na własny rachunek, akcjonariuszy lub wspólników oraz osób będących członkami organu administrującego, wolontariuszy oraz stażystów (bez względu na otrzymywanie przez nich wynagrodzenia).

Zasadniczym celem nowych przepisów jest wprowadzenie zakazu podejmowania działań odwetowych względem sygnalistów. Pracodawcy nie powinni podejmować działań takich jak zwolnienie z pracy, przeniesienie na niższe stanowisko (degradacja), wstrzymanie awansu, czy nieprzedłużenie lub wcześniejsze rozwiązanie umowy o pracę na czas określony.

Pomimo nieprzedstawienia pierwszego projektu ustawy implementującej Dyrektywę, pracodawcy powinni już teraz rozpocząć działania mające na celu wprowadzenie odpowiednich procedur dających realną możliwość zgłaszania nieprawidłowości przez sygnalistów i ich skutecznej ochrony w związku z dokonanym zgłoszeniem.

Dyrektywa nakłada obowiązki w zakresie systemu zgłaszania i wyjaśniania nieprawidłowości oraz ochrony sygnalistów także na pracodawców zatrudniających od 50 do 250, z wydłużonym jednak terminem realizacji tych obowiązków do 2023 r.

NOWELIZACJA USTAWY O SYSTEMIE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

19 sierpnia br. Prezydent podpisał Ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja przewiduje szereg zmian w zakresie ubezpieczeń społecznych, spośród których przedstawiamy te, które w naszej ocenie są najistotniejsze.

  • skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego po rozwiązaniu stosunku pracy

Dotychczas pracownik, który zachorował w ciągu 14 dni od rozwiązania stosunku pracy, miał możliwość pobierania zasiłku chorobowego przez maksymalnie 182 dni. Okres ten został skrócony o połowę i od 1 stycznia 2022 r. w większości przypadków będzie wynosił 91 dni.

  • łączenie okresów niezdolności do pracy w ramach okresu zasiłkowego

W obowiązującym stanie prawnym, pracownik może przebywać na zasiłku chorobowym maksymalnie 182 dni (przy zachorowaniu na gruźlicę i w okresie ciąży – 270 dni).

Do tej pory powyższy limit obowiązywał w ramach jednej choroby, co oznacza, że zachorowanie przez ubezpieczonego na inną chorobę nie wliczało się do limitu 182 dni.

Na mocy nowelizacji, rodzaj choroby nie będzie miał dłużej znaczenia dla ustalania okresu zasiłkowego. W praktyce oznacza to, że jeśli ubezpieczony w ciągu 60 dni od dnia ustania poprzedniej niezdolności do pracy zachoruje na inną chorobę, to okres tej niezdolności zostanie zaliczony do limitu 182 dni. Po wykorzystaniu limitu 182 dni, pracownik będzie musiał przepracować minimum 60 dni, aby znowu ubiegać się o zasiłek chorobowy.

Powyższe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.

  • objęcie ubezpieczeniami społecznymi wspólników jednoosobowych spółek z o.o. oraz wspólników spółek osobowych

Nowelizacja wprowadziła również zmiany w ubezpieczeniach społecznych wspólników jednoosobowych spółek z o. o., spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej. Osoby te będą obejmowane obowiązkiem ubezpieczeń od dnia wpisania spółki do KRS albo od dnia nabycia udziałów w spółce, niezależnie od istnienia okoliczności leżących po stronie spółki, tj. niezależnie od tego, czy spółka prowadzi działalność, uzyskuje przychody, zatrudnia pracowników.

Powyższa zmiana będzie wejdzie w życie z dniem 18 września 2021 r.

UZSKIWANIE INFORMACJI O SZCZEPIENIACH PRACOWNIKÓW

Jak informowaliśmy w poprzednim newsletterze (dostępny tutaj), rząd pracuje nad projektem przepisów umożliwiających pracodawcom uzyskiwanie informacji o zaszczepieniu pracowników przeciwko COVID-19.

Z informacji przedstawionych w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów wynika, że pracodawcy będą uprawnieni do weryfikacji, czy pracownicy przebyli zakażenie COVID-19 w przeszłości lub aktualnie nie są zakażeni COVID-19. Wobec uzyskania takich informacji, pracodawcy mają zostać uprawnieni do podjęcia decyzji o:

  • delegowaniu pracownika do pracy poza stałe miejsce jej wykonywania;
  • delegowaniu pracownika do innego rodzaju pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym rodzajowi pracy lub
  • skierowaniu pracownika na urlop bezpłatny.

Jednocześnie pojawiają się coraz liczniejsze głosy, zgodnie z którymi ustawa ta nie zostanie przekazana do prac sejmowych. Powodem może być wiele wątpliwości i kontrowersji, jakie budził opis ustawy w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów, zwłaszcza w zakresie pozyskiwania informacji dotyczącej zdrowia pracowników przez pracodawcę, a także możliwości skierowania niezaszczepionych pracowników na urlopy bezpłatne.

Najprawdopodobniej pracodawcy będą musieli uzbroić się w cierpliwość, ponieważ na przepisy w kwestii uzyskiwania informacji o szczepieniach pracowników trzeba bedzie jeszcze poczekać.

W przypadku pytań zachęcamy do kontaktu z ekspertami zespołu prawa pracy WKB: Wioletą Polak, Moniką Walasek, Magdą Kurowicką, dr Mateuszem GajdąKaroliną Kornelak.

Alert można pobrać TUTAJ