30 marca 2021 r. Sejm przyjął nowelizację ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa OOŚ). Zmiany dotyczą zwłaszcza możliwości zaskarżania decyzji wydawanych w procesie inwestycyjnym; w Ocenie Skutków Regulacji wskazano, że mogą się przyczyniać do wydłużenia procesów inwestycyjnych.

Powody inicjatywy ustawodawczej – niezgodność spec-ustaw z prawem Unii Europejskiej

Nowelizacja jest efektem konieczności dostosowania prawa polskiego do wymogów unijnej dyrektywy 2011/92/UE dotyczącej ocen oddziaływania na środowisko i odwrócenia skutków wieloletniej praktyki polskiego ustawodawcy. Legislator, pomimo zgłaszanych wątpliwości co do poprawności takich rozwiązań, przyjmował kolejne tzw. „spec-ustawy”, zawierające rozwiązania sprzeczne ze wzorcem oceny oddziaływania na środowisko wynikającym z prawa europejskiego, m.in. nadając automatycznie rygor natychmiastowej wykonalności decyzjom środowiskowym oraz kolejnym chronologicznie w procesie inwestycyjnym decyzjom, takim jak pozwolenia na budowę i ich odpowiedniki. W połączeniu z regulacjami utrudniającymi, a nawet zakazującymi sądom administracyjnym uchylania takich decyzji (gdy realizacja inwestycji została już rozpoczęta), przepisy te skutkowały brakiem realnej możliwości sądowej kontroli procesu inwestycyjnego.

Kres temu podejściu położyła dopiero interwencja Komisji Europejskiej zobowiązująca Polskę do korekty dotychczasowych rozwiązań i dostosowania ich do prawa UE. Komisja Europejska postulowała dokonanie zmiany odnośnych przepisów, w szczególności w celu zapewnienia realnej i pełnej możliwości zaskarżania przez zainteresowaną społeczność „zezwoleń na inwestycję” (ang. development consent), także na późniejszych niż decyzja środowiskowa etapach realizacji przedsięwzięć, bez ograniczeń wynikających z automatycznie nadawanego rygoru natychmiastowej wykonalności i zakazu uchylania decyzji wykonawczych.

Najważniejsze zmiany w ustawie OOŚ

Najważniejsze zmiany zawarte w nowelizowanych przepisach ustawy OOŚ można przyporządkować  do dwóch głównych grup:

1. Rozwiązania dostosowujące mechanizmy „spec-ustaw” do wymogów prawa UE.
2. Przepisy regulujące ogólne zasady procesu inwestycyjnego, dotyczące wszystkich przedsięwzięć.

Najważniejsze rozwiązania z tej drugiej grupy przedstawiono skrótowo poniżej.

Rozwiązania dotyczące decyzji środowiskowych

Nowelizacja wprowadza dodatkową przesłankę do wstrzymania natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowej na etapie odwołania – może to nastąpić nie tylko z urzędu, ale także na wniosek strony „w uzasadnionych przypadkach” (nowy art. 86e ustawy OOŚ), a na postanowienie w tym przedmiocie służy zażalenie.

Nowy art. 86f ustawy OOŚ przewiduje szczególne zasady wstrzymywania wykonalności ostatecznej (a zatem już wykonalnej z mocy prawa) decyzji środowiskowej po jej zaskarżeniu do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ustęp 6 tego artykułu stanowi, że w przypadku wstrzymania wykonania decyzji środowiskowej, organy prowadzące postępowanie w sprawie „decyzji następczej” wydawanej w oparciu o tę decyzję środowiskową (np. pozwolenia na budowę) mają obowiązek zawiesić postępowanie w całości lub w części.

Rozwiązania dotyczące „decyzji następczych”

Nowy art. 86g ustawy OOŚ zapewnia organizacjom ekologicznym oraz stronom postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowych prawo do wnoszenia odwołań (oraz skarg do sądów administracyjnych) od „decyzji następczych” (np. pozwoleń na budowę) poprzedzonych decyzją środowiskową wydaną w postępowaniu z udziałem społeczeństwa. Prawo zaskarżania takich decyzji jest jednak ograniczone – obejmuje ono jedynie zakres, w jakim organ wydający „decyzję następczą” jest związany decyzją środowiskową. Omawiana zmiana ma niewątpliwie charakter istotny. Dotąd jedynie strony postępowania administracyjnego w sprawie wydania „decyzji następczej” miały prawo jej zaskarżania.

Jeżeli organizacje ekologiczne i strony postępowania w sprawie decyzji środowiskowej mają mieć prawo zaskarżania także „decyzji następczych”, muszą otrzymać informację o ich wydaniu. Dlatego do istniejącego art. 72 ustawy OOŚ dodaje się ust. 6 i 6a regulujące zasady podawania informacji o wydaniu takich decyzji do publicznej wiadomości.

Zgodnie z nowym art. 72 ust. 6 ustawy OOŚ, po wydaniu „decyzji następczej” organ podaje do publicznej wiadomości informację o tym fakcie, ponadto przez okres 14 dni zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej treść tej decyzji.

W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu z dr. Sergiuszem Urbanem – zarządzającym praktyką ochrony środowiska i zasobów naturalnych.

Alert można pobrać TUTAJ.