Zgodnie z informacją opublikowaną na stronie Rządowego Centrum Legislacji, Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku („Ustawa”). Planowane zmiany mają przede wszystkim na celu implementację przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. (tzw. V Dyrektywa AML).

Zakres proponowanych zmian do Ustawy obejmuje m.in.:

  • rozszerzenie i doprecyzowanie listy instytucji obowiązanych – poprzez dodanie do niej przedsiębiorców prowadzących działalność związaną z dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, w zakresie transakcji o wartości co najmniej 10 000 euro. Warto dodać, że domy aukcyjne i antykwariaty były już wcześniej instytucjami obowiązanymi na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 16 listopada 2000 r. Dodatkowo, instytucją obowiązaną staną się również przedsiębiorcy świadczący porady w sprawach podatkowych, ale nie będący doradcami podatkowymi;
  • doprecyzowanie niektórych definicji, m. in. beneficjenta rzeczywistego – zgodnie z proponowaną zmianą, za beneficjenta rzeczywistego uznaje się „każdą osobę fizyczną”, spełniającą kryteria wskazane w art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy co oznacza, że w procesie ustalania beneficjenta rzeczywistego należy zawsze uwzględnić wszystkie potencjalne osoby mogące spełniać którąkolwiek z przesłanek wskazanych w Ustawie;
  • uszczegółowienie zasad dotyczących stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego – w ramach istniejących stosunków gospodarczych, na instytucję obowiązaną nałożony został obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa również w przypadku, gdy doszło do zmiany danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego. Dodatkowo, podczas nawiązywania nowych stosunków gospodarczych, instytucja obowiązana będzie zobligowana uzyskać potwierdzenie rejestracji potencjalnego klienta we właściwym rejestrze beneficjentów rzeczywistych lub odpis z takiego rejestru.

Zniesiony zostanie obowiązek każdorazowego ustalania przez instytucje obowiązane danych dotyczących serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość, chyba że instytucja obowiązana będzie w posiadaniu takich danych.

Dodatkowo, w przypadku identyfikacji jako beneficjenta rzeczywistego osoby zajmującej wyższe stanowisko kierownicze, na instytucje obowiązane nałożony został obowiązek udokumentowania czynności podjętych w celu weryfikacji tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym w szczególności udokumentowania trudności napotkanych w związku z podjętymi czynnościami weryfikacyjnymi.

Co istotne, instytucje obowiązane, stosując wobec swojego klienta środki bezpieczeństwa finansowego, nie będą mogły bazować wyłącznie na informacjach zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych lub odpowiednim rejestrze prowadzonym w innym państwie członkowskim. Tym samym treść takiego wpisu będzie miała charakter jedynie pomocniczy, a instytucje obowiązane będą wciąż zobowiązane do aktywnego działania w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego.

  • częściowe zdefiniowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego – obowiązująca Ustawa zawiera jedynie przykładowe wyliczenie okoliczności mogących świadczyć o wyższym ryzyku prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, których stwierdzenie nakłada na dany podmiot obowiązek zastosowania tzw. wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego. Instytucje obowiązane posiadają dowolność w doborze takich środków, albowiem Ustawa nie zawiera nawet przykładowego katalogu wzmożonych środków bezpieczeństwa. Zgodnie z projektem nowelizacji, środki te zostały częściowo zdefiniowane poprzez wprowadzenie minimalnego katalogu działań, jakie instytucje obowiązane będą musiały podjąć.
  • podwyższenie progu pozwalającego na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego – Ustawa w obecnym kształcie pozwala na odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do pieniądza elektronicznego, o ile kwota przechowywana elektronicznie nie przekracza równowartości 50 euro. W projekcie przewidziano podwyższenie tego progu do kwoty 150 euro, co jest zmianą od dawna postulowaną przez podmioty świadczące usługi płatnicze.
  • doprecyzowanie zasad przechowywania przez instytucje obowiązane dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego – żądanie Generalnego Inspektora dalszego przechowywania informacji przez instytucję obowiązaną możliwe będzie tylko wtedy, gdy takie dalsze przechowywanie będzie niezbędne dla zapewnienia prawidłowości postępowań w sprawach dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu lub postępowań karnych;
  • obowiązek publikacji i aktualizacji przez państwa członkowskie UE wykazu stanowisk i funkcji publicznych, które zgodnie z prawem krajowym kwalifikują się jako eksponowane stanowiska polityczne – zgodnie z V Dyrektywą AML każde państwo członkowskie powinno opracować i opublikować listy tzw. „krajowych PEP-ów.”
    W przypadku Polski wykaz stanowisk i funkcji publicznych, które są eksponowanymi stanowiskami politycznym, zostanie określony w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. finansów publicznych;
  • zmiany w zakresie funkcjonowania oraz weryfikacji danych zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) – projekt zmian rozszerza katalog podmiotów, które są zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych o:
    • trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
    • trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące równoważne stanowiska w imieniu lub na rzecz trustu nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
    • spółki partnerskie,
    • europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,
    • spółki europejskie,
    • spółdzielnie,
    • spółdzielnie europejskie,
    • stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, fundacje.

Co istotne, projekt zmian do Ustawy nakłada na instytucje obowiązane obowiązek odnotowywania wszelkich rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym dotyczącym klienta, ustalonym przez tę instytucję obowiązaną, a danymi dostępnymi w CRBR. Jednocześnie, instytucja obowiązana będzie musiała podjąć odpowiednie czynności w celu wyjaśnienia ustalonych rozbieżności, a w przypadku ich potwierdzenia, przekazać tą informację ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wraz z uzasadnieniem. Ustalenie sposobu odnotowywania rozbieżności powinno również zostać uwzględnione w procedurze wewnętrznej instytucji obowiązanej.

Ponadto, nowelizacja przewiduje możliwość nałożenia kary pieniężnej na beneficjenta rzeczywistego, który nie dopełnił obowiązku dostarczenia stosownych informacji podmiotowi obowiązanemu do dokonania wpisu do CRBR.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów został określony na II kwartał 2020 r.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami, prosimy o kontakt z naszymi prawnikami z zespołu prawa spółek i ładu korporacyjnego oraz zespołu rynków kapitałowych – Anną Wojciechowską, Agatą Szczepańczyk-Piwek, Kariną Chrostowską-Kozioł i Moniką Obiegło.

Podstawa prawna:

Projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku opracowany przez Ministerstwo Finansów

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2018 roku (tj. z dnia 16 maja 2019 r. Dz.U. z 2019 r. poz. 1115)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r.

Materiał do pobrania dostępny jest TUTAJ.