Wczoraj (bo 02.04.2024 r.) Rada Ministrów przyjęła kolejną wersję projektu ustawy o ochronie sygnalistów, rewolucjonizującego funkcjonowanie zarówno biznesu, jak i administracji publicznej.
Ustawa ma zapewnić objęcie ochroną osób pracujących w sektorze prywatnym oraz publicznym, które dokonają zgłoszenia lub ujawnienia informacji albo uzasadnionych podejrzeń o naruszeniu prawa. Pracodawca będzie miał obowiązek opracować procedurę zgłoszeń wewnętrznych, która określi zasady przyjmowania takich zgłoszeń i stworzyć kanały do ich przyjmowania.
SZEROKI KATALOG NARUSZEŃ
Poza naruszeniami wskazanymi w Dyrektywie (UE) 2019/193, polski ustawodawca zdecydował się na objęcie katalogiem naruszeń, jakie będą mogły podlegać zgłoszeniom, także nieprawidłowości z zakresu prawa pracy, korupcji oraz wolności i praw, czyniąc katalog bardzo szerokim.
OSOBY, KTÓRE BĘDĄ MOGŁY MIEĆ STATUS SYGNALISTY
- Ustawodawca do katalogu tych osób zaliczył również prokurentów.
Na stan dzisiejszy projektu ustawy status sygnalisty będzie mógł przysługiwać osobom, które zgłaszają naruszenie prawa niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Może to być więc m.in. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, kontrakt menedżerski, wolontariat, staż, praktyka czy służba wojskowa.
Ustawodawca uwzględnił w katalogu również wykonawców, podwykonawców lub dostawców oraz inne osoby, które zgłaszają informacje o naruszeniach w kontekście związanym z pracą.
ODSZKODOWANIE ZA DZIAŁANIA ODWETOWE, czyli co w przypadku tzw. odwetu na sygnaliście?
Ustawodawca obniżył minimalną kwotę odszkodowania, jakiego będzie mógł domagać się sygnalista dotknięty działaniami odwetowymi. Ustawodawca obniżył bowiem kwotę z 12-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedni rok do 1-krotności tego wynagrodzenia, co obecnie oznacza stawkę 7155,48 zł.
OCHRONA SYGNALISTY
- W związku z dokonaniem zgłoszenia przez sygnalistę, nie będzie go można pociągnąć do odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub np. odpowiedzialności za szkodę dotyczącą naruszenia praw innych osób.
- Jednakże osoba, która poniosła szkodę z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji przez sygnalistę, będzie miała prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych od sygnalisty, który dokonał takiego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.
- Przyznanie ochrony będzie możliwe bowiem tylko pod warunkiem, że osoba zgłaszająca miała uzasadnione podstawy by sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest konieczne do ujawnienia naruszenia prawa.
- Ponadto, do uzyskania statusu sygnalisty konieczne będzie dokonanie zgłoszenia z wykorzystaniem odpowiedniego kanału zgłoszeń lub zachowanie zasad ujawnienia publicznego. W każdym wypadku wymagane będzie dopełnienie warunków rzetelności postępowania sygnalisty i wiarygodności zgłaszanych lub ujawnianych przez niego informacji.
Kanałami zgłoszeń będą:
- wewnętrzne kanały zgłoszeń, które zostaną utworzone przez podmioty prywatne oraz publiczne;
- zewnętrzne kanały zgłoszeń do odpowiednich organów państwa;
- ujawnienie publiczne (w szczególnie określonych przypadkach).
KLUCZOWE WĄTPLIWOŚCI:
- Niejasnym pozostaje moment objęcia sygnalisty statusem ochronnym.
- Wątpliwości budzi ujęcie w katalogu naruszeń nieprawidłowości z zakresu prawa pracy, skutkujące zasadniczym poszerzeniem zakresu obowiązków pracodawcy, a w konsekwencji ryzykiem zakłócania ciągłości operacyjnej biznesu w związku z koniecznością prowadzenia postępowań wyjaśniających.
- Nadal wiele pytań rodzi organizacja systemów zgłaszania nieprawidłowości w grupach kapitałowych.
Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 3 miesiącach od ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw. Natomiast przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych zaczną obowiązywać po 6 miesiącach od ogłoszenia.
W razie pytań dot. ochrony sygnalistów i tego, jak zaprojektować system zgłaszania i wyjaśniania nieprawidłowości – zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami: Aleksandrą Stępniewską, Janem Rolińskim, Aleksandrą Jusik, Agatą Ajs.
Alert dostępny jest TUTAJ.
